TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар



Жоспар - www.topreferat.com.kz

Кіріспе

І тарау. Мемлекеттік тілді µзге ±лт µкілдеріне мењгерту маќсаты, принциптері, ж‰ргізу єдістері

ІІ тарау. Мемлекеттік тілді мењгертуде µнер мамандыѓы студенттерімен ж‰ргізілетін тіл дамыту ж±мыстары

2.1. Мєтін бойынша ж‰ргізілетін ж±мыстар

2.2. Студенттердіњ µз бетінше атќаратын ж±мыстары (С¤Ж)

2.3. Сабаќтан тыс ж‰ргізілетін тіл дамыту ж±мыстары

Ќосымша І ¤нер таќырыбында даналар сµзі мен маќал-мєтелдер

Ќосымша ІІ ¤нер мамандыѓына байланысты термин сµздер

Ќорытынды

Пайдаланылѓан єдебиеттер

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 57 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

ЌАЗАЌСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖЄНЕ ЃЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ДИПЛОМ Ж¦МЫСЫ

Таќырыбы: Мемлекеттік тілді мењгертуде µнер

мамандыѓы бойынша тіл дамыту

Жоспар

Кіріспе

І тарау. Мемлекеттік тілді µзге ±лт µкілдеріне мењгерту маќсаты,
ІІ тарау. Мемлекеттік тілді мењгертуде µнер мамандыѓы студенттерімен ж‰ргізілетін
2.1. Мєтін бойынша ж‰ргізілетін ж±мыстар

2.2. Студенттердіњ µз бетінше атќаратын ж±мыстары (С¤Ж)

2.3. Сабаќтан тыс ж‰ргізілетін тіл дамыту ж±мыстары

Ќосымша І ¤нер таќырыбында даналар сµзі мен маќал-мєтелдер

Ќосымша ІІ ¤нер мамандыѓына байланысты термин сµздер

Ќорытынды

Пайдаланылѓан єдебиеттер

Кіріспе

Елбасы Н.Назарбаев Ќазаќстан халыќтары Ассамблеясыныњ ХІІ сессиясында сµйлеген сµзінде:
Нышандардыњ ќашанда жєне ќай елде де ќастерлейтіні
Б‰гінгі тањда «Тіл таѓдыры – ел таѓдыры» деп т‰сініп,
Ќазаќ тілініњ таѓдыры мемлекеттіњ дамуы жєне ел болашаѓы ‰шін
Таќырып тањдау себебі: Осы айтылѓандарды ескере отырып, жоѓары оќу
Ж±мыстыњ маќсаты: жоѓары оќу орындарында мемлекттік тілді µзге
Зерттеу объектісі ретінде Ќазаќстан Республикасында
Назарбаев Н. Ќазаќстан халыќтары Ассамблеясыныњ ХІІ сессиясында сµйлеген сµзі,
тілге байланысты шыќќан зањдар, ќаулылар, баѓдарламалар. Мемлекеттік тілді ‰йретуге
Диплом ж±мысында мынадай ѓылыми-зерттеу єдістері пайдаланылды: сипаттама єдісі,
Диплом ж±мысыныњ ќ±рылысы: диплом ж±мысы кіріспеден, екі тараудан, ќорытынды
І тарау. Мемлекеттік тілді µзге ±лт µкілдеріне мењгертудіњ
Халќымыздыњ таѓдырын шешетін ‰лкен де негізгі мєселе – тіл
Ќазаќ тілі республикамызда бала-баќшалардан бастап барлыќ оќу орындарында ж‰ргізіледі.
Жалпы практикалыќ ќазаќ тілі пєнініњ маќсаты – студенттерді ќазаќша
Мемлекеттік тілді мењгерту ж±мысы ќандай принциптерге негізделуі керек? Міне,
Жалпы, ќазаќ тілі сµйлем т‰ріне ‰йретіледі. Сµйлемніњ ќ±рамындаѓы
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Молдалиева Д.А. Мемлекеттік тілді мемлекеттік ќызметкерлерге оќытудыњ негізгі принциптері.
сµздер, дыбыстар, олардыњ маѓынасы мен грамматикалыќ ерекшеліктері жеке-жеке емес,
Ќазаќ тілін екінші тіл ретінде оќыту ж±мысы таќырыптыќ принципке
Мєтін сабаќта ж‰ргізілетін барлыќ ж±мыстарѓа негіз болады. Мєтін мен
Б±л пєнді оќыту ж±мысы коммуникативтік баѓытта функционалды
Студенттердіњ ќызыќ тілінен білімін арттыруда оќытушы жан-жаќты материалдарды
Екінші тілді оќытудаѓы негізгі принциптердіњ бірі – екі жаќты
Мемлекеттік тілді оќытудыњ негізгі педагогикалыќ принциптеріне келетін болсаќ єдістемелік
1. Жалпыдидактикалыќ принцип: б±ѓан сабаќтыњ ѓылымилылыѓы, ж‰йелілігі, тєрбиелілігі, т.б.
2. Жалпыєдістемелік принцип: б±ѓан єдістіњ т‰рлері, яѓни, с±раќ-жауап, сµздікпен
3. Салаєдістемелік принцип: б±ѓан бір сала, яѓни белгілі бір
Ќазіргі заманѓы мєдениаралыќ ќатынастыњ, яѓни коммуникацияныњ теориясы бойынша этностыњ
Жоѓары оќу орындарында ќазаќ тілін екінші тіл ретінде оќытудыњ
Тілдік ќатынас (языковая коммуникация) ќазіргі кезењде халыќаралыќ байланыс ‰шін
---------------------------------------------------------------------------------------------------

Ф.Оразбаева, Тілдік ќатынас теориясы жєне єдістемесі, Алматы, 2000ж.

алѓан Ф.Оразбаеваныњ «Тілдік ќатынас; теориялыќ жєне єдістемелік» деген ењбегінде
Тілдік ќатынас дегеніміз - адамныњ ойлау, пайымдау, сµйлеу,
Ќазаќ тіл білімінде, жалпы єдістемеде, µзге ±лт µкілдеріне ќазаќ
Ќазаќ тілінде ќатысым єдісі, оныњ єрекеттері мен негізгі ќаѓидалары,
Ќарым-ќатынастыњ т‰рлері кµп тілдік ќатынас – тіл арќылы байланыс,
Ќазаќ тілініњ ењ басты ќатысымдыќ ќасиеті – бір
Ќазаќша тілдік ќатынас пен оќыту єдістемесі тіл ѓылымыныњ ќоѓамдыќ
Осы т±рѓыдан келгенде, тілді ‰йретуге бµлінген білім кµлемі неѓ±рлым
Тілдік ќатынастыњ психологиялыќ негізі – тіл арќылы ойды айту,
Осы уаќытќа дейін лигвистикалыќ, єдістемелік єдебиеттердіњ кµпшілігінде сµйлесім єрекеті
---------------------------------------------------------------------------------------------------

Ф.Оразбаева, Тілдік ќатынас теориясы жєне єдістемесі, Алматы, 2000ж.
Олар; оќылым, тыњдалым, айтылым, тілдесім. Сµйлесім єркетініњ барлыќ т‰рлеріне
1. Оќылым – графикалыќ тањбалар арќылы ќаѓаз бетіне т‰скен
2. Жазылым – ойыњды басќа біреуге т‰сінікті болу ‰шін
3. Тыњдалым, яѓни есту арќылы т‰сіну. Тыњдалым – адамдар
4. Айтылым. Тілді оќытудаѓы ењ басты маќсат – студентті
Сµйлеуге ‰йрету кезінде мынадай шарттар ќойылады:

1. Тілді ‰йренуші мен тіл ‰йретуші арасындаѓы ќарым-ќатынас
2. Сµйлеуге ‰йрету кезінде ќоршаѓан ортада жайлы психологиялыќ
3. Сабаќта пікірлесудіњ, сµйлесудіњ барлыќ т‰рлері, амалдары ќатарынан
4. Тілдесім. Б±л сµйлесім єрекетініњ барлыќ т‰рлерін ќамтитын ерекше
Ќазаќ тілінде тілдік ќатынас туралы теория мен ереже жасалмаѓанымен,
1. Кітаптаѓы негізгі материал сµйлеу тілін мењгерту ‰шін емес,
2. Белгілі бір лексикалыќ таќырып пен сµздік ќ±рам тµњірегінде
3. Берілген сабаќтарда бірізділік пен ж‰йелілік кµрінбейді. Орындалатын тапсырмалар
4. Тіл дамытуѓа, сµздік ќорды байытуѓа арналѓан тапсырмалар аз.
5. К‰рделі категорияларѓа байланысты ережелерге кµбірек кµњіл бµлініп, ќиындыќ
6. Тілдік материалды толыќ ќамтуѓа тырысады.

7. Грамматикалыќ материалдар мен мєтінніњ арасында байланыс болмайды.

Тіл ќатынасыныњ алдына ќойѓан маќсатыныњ бірі – ќазаќ тілін
Жедел оќыту, яѓни интенсивті оќыту, ‰йренуші аз уаќыт кµлемінде
Тілді жеделдете оќыту деген ±ѓым лингвистикада б±рыннан ќалыптасќан. Мысалы,
Б‰гінгі к‰ні білім ж‰йесінде жања технологиялар мен инновацияларды сабаќта
Ќазіргі кезде мемлекеттік стандартќа сай білім беру керек деген
Оќу – адамныњ психикалыќ дамуыныњ формасы, элементі. Кез келген
-------------------------------------------------------------------------------------------

1. Сарманов Е., Сапаров С., Оќытудыњ жања технологиялары, Шымкент,
2. Т±рѓынбаева Б.А. Дамыта оќыту технологиялары, Алматы, 2000ж.

білдіреді. Ќазіргі к‰ні ѓылым психикалыќ даму ќоршаѓан ортаныњ
Л.В.Звенков – ой ќызметініњ тµмендегідей кµрсеткіштері дамуды іске
Студенттіњ шыѓармашылыќ ќабілеті де оныњ ойлау мен практикалыќ
1. Оќу маќсаттарыныњ ќойылуы.

2. Оны шешудіњ жолын бірлесе ќарастыру.

3. Шешімніњ д±рыстыѓын дєлелдеу.

Оќушыѓа ешќандай ‰лгі берілмейді. Іштей талќылау, сосын жинаќтау арќылы
М±ѓалім сабаќ процесін ±йымдастырушы, баѓыттаушы рµлінде. Шешім табылѓан кезде
Дамыта оќытудыњ Л.Занков жасаѓан ж‰йеніњ ерекшеліктері оќытудыњ келесі ерекшеліктерімен
Л.Занков ж‰йесініњ маќсаты – баланы жалпы дамыту. Ал жалпы
Л.Занков ж‰йесі дєст‰рлі оќыту ж‰йесінен басќаша дидактикалыќ принциптерге
1. Жоѓары ќиындыќта оќыту принципі

2. Теориялыќ білімніњ жетекші рµлі.

3. Оќытудыњ тєрбиелік мєнініњ болуы.

Дамыта оќытудыњ таѓы бір ерекшелігі сынып оќушыларын «жаќсы», «жаман»
Л.Занковтыњ дамыта оќу ж‰йесінде баланыњ білімін баѓалауѓа, м±ѓалім мен
Ќазіргі кезде сонымен бірге оќу мен жазу арќылы сыни
1.Ќызыѓушылыќты ояту б±рынѓы білетін мен жања білімді т±тастыру. Сабаќ
Т±рѓынбаева Б.Д. Дамыта оќыту технологиялары, Алматы, 2000ж.

2. Маѓынаны тану (т‰сіне білу). Б±л кезењде ‰йренуші
3. Ой толѓаныс – к‰нделікті оќыту процесінде оќушыныњ толѓанысын
Мысалы: «Еркін жазу». М±ѓалім сабаќ бойына ќарастырылѓан жања аќпарат
«Венн диаграммасы». Бір-бірімен айќасќан екі шењбердіњ екі жаѓына салыстыруѓа
Жабайы аѓаштар
емен, терек,
ќараѓай,
шырша, т.б.
пайдалы

Ќорыта келе айтарымыз, жања технологиялыќ єдістерді µзге ±лт µкілдеріне
Жања технологиялыќ єдістерді оќу ‰дерісіне ендіруден б±рын мемлекеттік тілдіен
¤зге ±лт µкілдері деп аталатын топта єдетте орыс ±лты
---------------------------------------------------------------------------------------------------

Ф.Оразбаева. Тілдік ќатынас: теориясы мен єдістемесі, Алматы, 2000ж.

ІІ тарау Мемлкеттік тілді мењгертуде µнер мамандыѓы студенттерімен ж‰ргізілетін
2.1. Мемлекеттік тілді мєтін арќылы мењгерту жолдары

Ќазаќстан халыќтары Ассамблеясыныњ ХІІ сессиясында Елбасы Н±рс±лтан Назарбаев мемлекеттік
Єдетте µнер мамандыѓында оќитын студенттер – табиѓатында таланты бар,
¤нер мамандыѓын бітіруші студенттер келешекте µмірдіњ т‰рлі салаларында, атап
Б±л маќсатќа жетудіњ бірден-бір жолы – ќазаќ тілі сабаќтарыныњ
Б±л ж±мыста µнер мамандыѓында оќитын студенттермен ќазаќ тілін кєсіби
Практикалыќ ќазаќ тілі сабаќтарында берілетін материалдар баѓдарламада берілген, лексикалыќ
1. Лексикалыќ таќырып.

2. Грамматикалыќ таќырып.

3. Сµйлеу ‰лгісі (яни, тіл дамыту ж±мыстары).

Мєтін сабаќта ж‰ргізілетін барлыќ ж±мыстарѓа негіз болады. ¤тілген ережеге
Ќазаќ тілі сабаѓын оќытудыњ соњѓы кезењінде тіл дамыту ж±мыстары
Ќазаќтыњ ±лттыќ киімдері

Ќазаќ халќыныњ ±лттыќ киімдері – ±лттыќ, т±рмыстыќ жєне рухани
І. Сµздікті пайдаланып, мєтінді орыс тіліне аудару.

±лттыќ киімдер – национальная одежда

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Молдалиева Д.Є., Мемлекеттік тілді жеделдетіп оќыту баѓдарламасы, Шымкент,
2. Д.Є.Байтанаева-Молдалиева, С.Байменова. Мемлекеттік тілді µнер мамандыѓында
т±рмыс – быт

рухани мєдениет – духовная культура

баѓалы ескерткіш – ценный памятник

мєдени дєст‰р – культурная традиция

эстетикалыќ талѓам – эстетический вкус

мєдениеттіњ ќалыптасуы – формирование культуры

ѓасырлар бойы жинаѓан ењбек тєжірибесі – вековой опыт

сєндеп кестелеу – красиво вышивать

зергерлік – ювелирный

єдіптеу – нашивать

с±лулыќќа ќ±штарлыќ – стремление к красоте

µлмес туынды - бессмертное произведение

Казахская национальная одежда

Казахская национальная одежда относится к разряду ценных памятников бытовой
ІІ. Мєтін бойынша с±раќќа жауап беру.

1. Ќазаќ халќыныњ ±лттыќ киімі ќандай ескерткішке жатады?

2. Одан нені аныќ байќауѓа болады?

3. Киімніњ тігілуінен не кµрінеді?

4. Халыќтыњ с±лулыќќа ќ±штарлыѓыныњ дєлелі неде?

5. Халыќ шеберлерініњ ќолтумалары неге айналды?

ІІІ. Мєтіннен тігін шеберлігіне байланысты терминдерді теріп жазып, мєтінде
ІV. Тігін шеберлігіне байланысты келесі терминдерді орыс тіліне аударып,
беті – лицевая сторона

астар – подкладка

ойыстыру – делать аппликацию

кесте – вышивка

шашаќ – кисточка

т‰йме – пуговица

Сырмаќтыњ бетіне ќызыл жіппен ою-µрнек т‰сірілген. Кµрмеде єсіресе ќоњыр
V. Мєтіннен сапалыќ жєне ќатыстыќ сын есімдерді теріп жазу.

Кµрсетілген б±л ж±мыс т‰рлері сабаќта да, сабаќтан тыс уаќытта
1. Ќазаќтыњ ±лттыќ киім ‰лгілері.

2. Ж‰ннен жасалатын ±лттыќ б±йымдар.

3. Кілемніњ т‰рлері, жасалу жолдары.

4. Ер шабуды жасау жолдары.

5. Шекпен тоќуды ‰йрету жолдары.

6. Азия аруы киімініњ ‰лгісі.

Студенттер µнер мамандыѓына байланысты б±йымдарды µздерініњ µтілетін сабаќтарында жасап,
Таќыр кілемніњ т‰рлері мен ою-µрнектері

Кілімдер таќыр кілем жєне т‰кті кілем болады. Таќыр кілемніњ
Тапсырма: Мєтіннен кілімніњ, ою-µрнектердіњ аттары теріп жазылады.

VІ. Келесі кезекте студенттердіњ тілін дамыту маќсатында µнер таќырыбында
Даналар сµзінен1.

1. Ж‰зіне ќарама, µнеріне ќара (М.Ќашќари).

2. ¤нерсізден ќ±т ќашар (М.Ќашќари).

3. Кµрсетпеген µнер зая кетеді (С.Сарайи).

4. Біреуден к‰нє іздегенше, µнер ізде (Ќ±тып).

5. ¤нерлі бала – елдіњ кµркі

‡кілі ќамыс – кµлдіњ кµркі.

6. Ата кµрген оќ жонар,

Ана кµрген тон пішер.

7. Шебердіњ ќолы – кµпке ортаќ.

Мамандыќ бойынша алынѓан мєтінмен ж‰ргізілетін ж±мыс т‰рлерін осылай жан-жаќты
----------------------------------------------------------------------------------------------------

Сµз атасы, Алматы, 1987ж

Халыќ маќалдарынан1

1. Ќол µнері – кілемде,

Сµз µнері - µлењде.

2. Озар елдіњ ќызы мінезді

¦лы µнерлі келеді.

3. Тігіншіні инесі асырайды.

4. Ине-жібі бар єйелдіњ

‡сті-басы жыртылмайды.

5. Ќолында µнері бардыњ

Аузында µлењі бар.

6. ¦станы соќќан пышаѓынан таниды.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Ќазаќ маќал-мєтелдері, Алматы, 1990ж.

2.2. Студенттердіњ µз бетінше атќаратын ж±мыстары

Студенттер «Практикалыќ ќазаќ тілі» сабаќтарында алѓан білімдерін µз бетінше
¤нер мамандыѓында оќитын студенттерге С¤Ж тапсырмасы ретінде ±лттыќ ќолµнерге
Айталыќ, ±лт ќолµнерін б‰гінгі к‰нге аман жеткізген, оны келер
Халыќтыњ ќолтума µнерін саќтап ќалу – б‰гінгі ±рпаќтыњ асыл
Ќолµнер шебері К‰лбала Ќарабасова

Ќолµнер шебері К‰лбала Ќарабасова
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Евразия-KZ газеті, 5.01.2007ж.

ауылында т±рады. ¦лттыќ киімніњ ењ кµне н±сќасы – шекпен
Студенттер мєтін ќ±растырып ќана ќоймайды. Мєтінмен т‰рлі ж±мыстар ж‰ргізеді.
1. Мєтіннен шекпен тоќуѓа байланысты терминдерді кµшіріп жазу.

2. Мєтіннен шекпен тоќуѓа байланысты ќажетті ењбек ќ±ралдарыныњ аттарын
3. Мєтіннен шекпен тоќуѓа байланысты ќимыл етістіктерін теріп жазу.

4. Мєтін бойынша с±раќтар ќ±растыру.

Ќолµнер шебері К‰лайша Єбдірайымова

Ќолµнер шебері К‰лайша Єбдірайымова Отырар ауданы Ќоѓам ауылында т±рады.
Мєтін бойынша орындалатын ж±мыс т‰рлері:

1. Мєтіннен ќолµнер б±йымдарыныњ аттарын теріп жазу.

2. Мєтіннен ќолµнер б±йымдарын жасауѓа байланысты ќимыл етістіктерін теру.

3. Ќолµнер б±йымдарын жасауѓа ќажетті заттардыњ атын теріп жазу.

4. Мєтін бойынша с±раќ-жауап ќ±растыру.

Ер шабу шебері Абыт Раушанов

Абыт Раушанов Отырар ауданы Шењгелді ауылында т±рады. 25 жасынан
Мєтін бойынша орындалатын ж±мыс т‰рлері:

1. Ер шабуда ќолданылатын ќ±рал-саймандардыњ атын теріп жазу.

2. Ердіњ жарылѓан жерлерін немен желімдейді жєне б±рын желімді
3. Мєтінге жоспар ќ±ру.

4. Мєтінді єњгімелеу.

5. Мєтін бойынша с±раќ-жауап ќ±растыру.

¦ста Ілияс Алшынбаев

Отырар ауданы Ќаракµл аулыныњ т±рѓыны Ілияс Алшынбаев 12 жасынан
Мєтін бойынша орындалатын ж±мыс т‰рлері:

1. Киіз ‰йдіњ бµлшектерін атау.

2. Киіз ‰й жасау ‰шін ќолданылатын ќ±рал-саймандардыњ атын атау.

3. Мєтін бойынша с±раќ-жауап ќ±растыру.

4. Киіз ‰йдіњ жасалуы жайында єњгіме ќ±растыру.

Ќолµнер шебері Т±марк‰л Бейсенова

Отырар ауданы Кµкмардан аулында т±ратын Т±марк‰л Бейсенова 13 жасынан
1985 жылы «Отырар» мемлекеттік археологиялыќ ќорыќ-м±ражайына µзі тоќыѓан шекпенді
Мєтін бойынша орындалатын ж±мыс т‰рлері:

1. Т±марк‰л Бейсенованыњ жасаѓан б±йымдарыныњ аттарын теріп жазу.

2. Т±марк‰л Бейсенова жайында єњгімені µз бетінше жалѓастыру.

Ќолµнер шебері Шолпан Сєдуаќасќызы

Отырар ауданында т±ратын Шолпан Сєдуаќасќызы анасы Ж±мак‰л Шєрмерденќызынан тєрбие
Шолпан Сєдуаќасќызы киіз ‰йдіњ бау-басќ±рынан бастап т‰кті кілем,
Мєтінге байланысты ж‰ргізілетін ж±мыс т‰рлері:

1. Шолпан апаныњ єкесі немен ш±ѓылданѓан жєне ќандай ќ±рал-саймандар
2. Шолпан апаныњ жасаѓан б±йымдарыныњ атын атау.

3. ¦ста Сєдуаќас Баймахан±лы жайында єњгіме жалѓастыру.

4. Ќолµнер шебері Шолпан апа жайында єњгімені жалѓастыру.

Ќазаќ халќыныњ ќолµнерін дамытуѓа ‰лес ќосќан, оны осы
Студенттер сонымен бірге µз бетінше атќарылатын ж±мыс баѓдарламасы бойынша
2.3. Сабаќтан тыс ж‰ргізілетін тіл дамыту ж±мыстары

Тіл дамыту ж±мыстары сабаќтан тыс уаќытта жалѓастырылады. ‡йірме ж±мыстарында,
¤нер факультетініњ т‰рлі мамандыќтарында оќитын студенттердіњ барлыѓына ќатысты
«С±лулыќпен сырласу» таќырыбында пікірталас

Пікірталастыњ маќсаты студент бойында жан, тін с±дудыѓын ќалыптастыру; с±лулыќ
Пікірталас тудыру маќсатында оќытушы с±раќ ќойып, студенттер ортаѓа пікірлерін
С±раќ: Єдемілік, с±лулыќ дегенді кім ќалай т‰сінеді?

Жауап: С±лулыќ адам жанын марќайтатын, кµзін ќуантатын, тамсантып, тєнті
С±раќ: Сыртќы с±лулыќ пен ішкі с±лулыќты ќалай ажыратамыз?

Жауап: Сыртќы с±лулыќ дегеніміз – адамныњ
---------------------------------------------------------------------------------------------------

Ысќаќ Б. Тіл дамытудыњ ѓылыми негіздері, Алматы, 1997ж.

сымбаты, сыртќы бейнесі, ал ішкі с±лулыќ дегеніміз – адамныњ
Сыртќы с±лулыќ адамныњ киім киісі, ж‰ріс т±рысы, т‰рі, шаш
Ішкі с±лулыќќа шыншыл, адал мейірімді, с‰йкімді, инабаттылыќ жатады. Сыртќы
Оќытушы: Адам анадан сырт бейнесі, пішіні с±лу болып туылуы
Єдетте, біз ќыздыњ немесе жігіттіњ с±лулыѓы, кµркемдігі жайында айтќанда,
Сµйтіп, адам сыртќы кµрнекі с±лулыќ пен ішкі рухани с±лулыќты
С±раќ: Халыќтыњ ќалыњдыќ тањдау туралы ќандай аќыл-кењестері бар?

Жауаптары:

- кµркін алма, мінезін ал;

- шу дегенде кµрінер с±лу артыќ (Абай);

- єйел жаќсы болмайды кµркі менен, мінезіне кµз жетпей
- єдемі болѓаны ‰шін, с‰йкімді емес, с‰йкімді болѓаны ‰шін
- адамныњ жылтыраѓан сыртына емес, с±лу ішіне ќызыќ;

- жаманныњ сµзі – т‰йеден т‰скендей.

Осы маќалдар жµнінде пікір алысу.

Студент пікірі: Адамныњ жылтыраѓан сыртына емес, с±лу ішіне ќызыќ,
С±раќ: Сыртќы с±лулыќты паш ететін киім жєне жалпы киіну
Жауаптары.

- ќайда ќандай киім киетінімізге мєн бермей, єйтеуір, д‰кенге
- киімніњ µзі т‰р-т‰рге ‰ш: ‰й киімі, ж±мыс киімі,
- адамныњ сєн бойынша киінуі табиѓи нєрсе. Тік
С±лулыќ жайында пікірлерді оќытушы ќорытындылайды:

Єрбір ±лт менталитеті мєдени-±лттыќ ерекшеліктердіњ табиѓат, ќоршаѓан орта, єлеуметтік
¦лан-байтаќ ќазаќ жерінде ќазаќ ±лты жаѓасы – жайлауда,
¦лт тілдерініњ ќай-ќайсысында болмасын с±лулыќ, єдемілік ±ѓымдары наќтылыѓымен ерекшеленеді.
С±раќ: С±лулыќты кµрсететін ќандай фразеологизмдер тілімізде бар?

Жауаптар:

Адам айтќысыз с±лу.1 Сµзге айтып жеткізуге болмайтын с±лу деген
Ай десе аузы, к‰н десе кµзі. Аса с±лу, µте
Ауызѓа ‰ріп салѓандай. ¤те с±лу, с‰п-с‰йкімді деген маѓынада. -
Он тµртінші айдай боп. Толѓан айдай жарќырап кµзге т‰сер
Жања туѓан ай секілді. С±лу ару єйел туралы айтылады.
Киіктіњ асыѓындай. Кішкентай да, с‰йкімді, оњтайлы маѓынасында. Киіктіњ асыѓындай
Ќас ару (ќаса с±лу). Асќан єдемі єйел деген маѓынада.
Жаяу жатып, атты т‰сіп ќараѓандай. Адам тањданарлыќ єдемі, кµз
Кењесбаев І. Ќазаќ тілініњ фразеологиялыќ сµздігі, Алматы, 1977ж.

Ќырмызыдай ажарлы. ¤те с±лу, єдемі деген маѓынада («Ќырмызы» араб
К‰ландай ащы дауыстым!

Ќ±лжадай айбар м‰йіздім!

Ќырмызыдай ажарлым!

Хиуадай базарлым!

Тењіздей терењ аќылдым! (М.¤.)

Сонымен бірге ќазаќта адамныњ дене м‰шелеріне байланысты (соматизмдер) ќалыптасќан
Мойын: аќќу мойын, ќаз мойын, алма мойын.

Бет (ажар): аршыѓан жауќазындай (ж±мыртќадай), атќан тањдай, ай ќабаќ,
Тµс: аршын тµс.

Кµз: бадана кµз, тана кµз, айна кµз, ќараќат кµз,
Бел: б±рањ бел, ќынай бел, ќ±мырсќа бел, ќыпша бел.

М‰сін: Сымѓа тартќан к‰містей, сырдыњ ќ±ба талындай, т.б. (Г.Смаѓ±лова
Аќќу мойын жєне алма мойын деген тіркестер бір-біріне тењ
С±лулыќ, єдемілік сипаттарын бейнелеуде ±лттыќ мєдени µмір салты, ќоршаѓан
М‰сінге байланысты сымѓа тартќан к‰містей, с‰мбідей боп жарады деген
«Сырдыњ ќ±ба талындайды» Сыр µњірініњ ќазаќтары туѓызѓан тіркес боулы
«Ай» кµбінесе ќыздыњ ќасын суреттеуде жиірек ќолданылатын тењеу. «Он
Ќазаќ тіліндегі с±лулыќ, єдемілік ±ѓымдарына ќатысты жасалѓан маѓыналас
Суретті ќабылдау индивидуалы болѓанымен, даѓдылы сурет символ, эталондарын бєрібір
Толыќша келген, аппаќ ж‰зді, ќырлы м±рын, ќаракµз ќыздыњ жіп-жіњішке
Ќазаќ ќыздарыныњ єдемілігі, с±лулыѓы, с‰йкімділігі бір-біріне ±ќсай бермейді. Єр
Ќазіргі кезде адамдардыњ айналаны ќабылдаудаѓы таным биігі тым к‰рделі.
Єлем кµрінісі зат, ќ±былыс єрекеттердіњ «фотографиялыќ» жинаѓы сияќты ѓана
Ќорыта айтќанда, фразеологиялыќ тіркестердіњ образды-ассоциациялы семантикасынан ±лттыњ µзіндік
С±раќ: С±лулыќты кµрсететін даналыќ сµздер мен маќал-мєтелдерді кім айтады?

Жауаптар:

Кµњіліњ кімді ќаласа – сол с±лу (С.Сарайи).1

С‰йіктініњ єрбір ісі с‰йікті (Ж.Баласаѓ±ни).

С±лу єйелдіњ к‰йеуі µмір бойы ќарауыл болып µтеді (Ж.Баласаѓ±ни).

Єйел де ай сєулесі сияќты есікті жапсањ, т‰ндіктен т‰седі
С±лу с±лу емес, с‰йген с±лу.2

Єдемілігіне ќарама, єдебіне ќара.

Єркімдікі µзіне, ай кµрінер кµзіне.

Ќарѓа баласын аппаѓым дейді.

Кірпі баласын ж±мсаѓым дейді.

1. Ата сµзі, Алматы, 1987ж.

2. Ќазаќтыњ маќал-мєтелдері, Алматы, 1990

«Ќазаќтыњ ою-µрнектері» таќырыбында ж‰ргізілетін ‰йірме

сабаѓыныњ ‰лгісі

Сабаќтыњ білімділік маќсаты:

1. Ф.Оњѓарсынованыњ «Оюлар» µлењін мазм±нына сєйкес мєнерлеп оќуѓа
2. ¤лењдегі аќын сµздерініњ мєнін, сезімін студентттерге жеткізу.

3. Ќолµнерге байланысты ќолданылѓан сµздерге т‰сінік беру.

Тєрбиелік маќсаты: Ќазаќ аналарыныњ ќолынан шыќќан ќолµнер туындыларыныњ ±лттыќ
Пєнаралыќ байланыс: бейнелеу µнері

Сабаќтыњ єдісі:

Кµрнекілігі: С.Тµленбаев, М.Ємірбекова. «Ќазаќтыњ ою-µрнектері», текеметтіњ, сырмаќтыњ суреттері; «Ел
Сабаќтыњ т‰рі: Атамекен баѓдарламасыныњ «Ою-µрнек» баѓытымен ж±мыс ж‰ргізу.

Сабаќтыњ барысы: 1. ¦йымдастыру кезењі.

2. Жања сабаќ.

а) Ф.Оњѓарсынованыњ аќындыќ шыѓармашылыѓы жайында кіріспе сµз;

є) µлењді мєнерлеп оќу, студенттерге оќыту;

б) µлењге грамматикалыќ талдау ж±мыстарын ж‰ргізу:

в) сµздікпен ж±мыс.

¤лењ жолдарындаѓы кездесетін ‰й жићаздарына кµрнекі ќ±ралдарды пайдалана отырып
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Жарќынбеков С. Халыќтыќ педагогика ќазаќ тілі мен єдебиеті сабаѓында,
‡лгі:

І. Т‰рін-ай текеметтіњ! Асыл ќандай!

‡њілдім ‰нсіз ѓана басымды алмай.

Келе ѓой, ќошаќаным, µзіме, - деп

Єжем кµп сипаѓандай шашымнан жай.

Текемет – бетіне т‰рлі-т‰сті, ою-µрнек басылѓан киіз, ‰й жићазы.
Текемет мыќты болуы ‰шін жартылай басылѓан екі киізді беттестіріп
ІІ. К‰йімді кешсењдер-ау сол беттегі,

Т±рѓандай ана кµњіл тербеп мені.

Жан бітіп жайрањдады жан-жаѓымнан,

Ќазаќтыњ ќошќар м‰йіз µрнектері.

Ою-µрнек ќазаќ халќында ертеден-аќ µнердіњ барлыќ т‰ріне арќау
Ќазаќтыњ ою-µрнек µнері кµп ќырлы, кµп сырлы шежіре. Ќазаќтыњ
Маќал-мєтелдер айту (‰йден дайындалып келеді):

1. Ою ойѓан, сызу да сызады.

2. Ою ойѓанныњ ой ±шќыр.

3. Сызу сызѓанныњ сиќыры бар.

4. Єке кµрген оќ жонар,

Шеше кµрген тон пішер.

5. ‡лгісі кµптіњ µрнегі кµп,

¤рнегі кµптіњ µрмегі кµп.

6. Ойсыздан оюшы шыќпайды.

7. Білмеген нєрсені с±рап алуды ар кµрме, адам с±рап
ІІІ. Ањсаумен к‰нім µтті ќанша меніњ,

Желбауда, басќ±рда ма ањсау µнім.

Єжемніњ кµзіндей б±л оюлар

Таба алмай дала кезіп шаршап едім.

Киіз ‰йдіњ макеті арќылы ќысќаша т‰сініктеме беру. Ондаѓы ою-µрнек
‡лгі:

Киіз ‰йлер б±рын сегіз ќанат, алты ќанат, бес ќанат,
Желбау - µрнекті, тµгілме шашаќты ќ±р, шањыраќќа ‰ш жерден
Басќ±р – киізз ‰йдіњ ішін безендіру ‰шін єрі туырлыќтыњ
Оќулыќ ішіндегі с±раќтар мен тапсырмалар бµлімі бойынша сабаќта ќорытындылау.
Ќорытынды пікір: Аќын «Оюлар» атты µлењінде єжесінен ќалѓан
Ќосымша І

Студенттердіњ сабаќтан тыс уаќытта жиып жаттаѓан µнер жайында даналыќ
Даналыќ сµздер

1. Ж‰зіне ќарама, µнеріне ќара (М.Ќашќари)

2. Кµрсетпеген µнер зая кетеді (С.Сарайи).

3. Біреуден к‰нє іздегенше, µнер ізде (Ќ±тып).

4. ¤нерлініњ ќапасы кµп, µнерсіздіњ µкініші жоќ (А.Игінеки).

5. ¤нерсізден ќ±т ќашар (М.Ќашќари).

6. ¤нерлі адам µз елінен кетсе де табыс табады,

Патша елінен кетсе, азып-тозып µмірем ќабады (С.Сарайи).

7. Бойра тоќыѓан зергер болмас (Ќ±тып).

8. Б± д‰ние - µнерліге µгейді,

Ќамсыз адам µнері жоќ кµбейді.

¤нер дєулет єкелмейді кісіге,

Сола-аќ ќиын, сонда кімдер жебейді? (А.Й‰гінеки)

¤нер туралы маќал-мєтелдер

¤нерлі µрге ж‰зеді.

Ќол µнері – кілемде,

Сµз µнері - µлењде.

Жігітке жетпіс µнер де аз.

¤нерді ‰йрен де жирен.

¦зынсыз ќысќа болмас,

Ішкені ќатыќ болар.

¤нерлініњ µрісі ±заќ.

Мылтыѓыњныњ к‰місін айтпа,

Тиісін айт.

¦стамен жаќын болсањ,

¦старасын аларсыњ,

М±ттайымен жаќын болса,

Пєлесіне ќаларсыњ.

Жібекті т‰те білмеген ж‰н етер,

Ќызды к‰те білмеген к‰њ етер.

Озар елдіњ ќызы мінезді,

¦лы µрелі келеді.

Бала соќќан кездіктіњ

Басы жарыќ.

Істіњ кµзін таппаѓанныњ

К‰ші зая,

Ењбегі ештіњ

Істеген ісі зая.

Кµзсіз ж±мсаѓан – к‰ш арам,

Кµріксіз істелген – іс арам.

Ерінбеген етікші болады,

¦ялмаѓан µлењші болады.

Шаштараз саќал т‰зетер

¤нерпаз шаћар т‰зетер.

Оймаќ пішсењ де, ойлап піш.

Єр нєрсеге асыќ болѓанша,

Бір нєрсеге машыќ бол.

Бµрі соѓар жігіттіњ

Бµрігінен белгілі.

Балта соѓар жігіттіњ

Кµрігінен белгілі.

Алтын еріњ атќа тисе,

Алтынын ал да отќа жаќ.

Бояушы, бояушы дегенге,

Саќалын бояр.

Алтынды еріткенмен,

Жез болмайды.

Жібекті жуѓанменен,

Бµз болмайды.

¤зіње бой болмаѓан,

¤згеге жењ шыќпас.

Жылтыраѓанныњ бєрі алтын емес.

Темірге тіл,

Жањќаѓа жан бітіретін ...

Кењесіп пішкен бешпетте

Кемдік болмас

¤нерпаздыњ он ќолы бар.

Ерегісте ентігіп,

Ењ алдына т‰спењіз.

«¦стамын» деп, жењ т‰ріп,

‡лгісіз тон пішпењіз.

Астыњда дµненіњ болѓанша,

Ќолыњда µнеріњ болсын.

¤нер µрмек тоќытады.

¤нерден сауѓан - µлмес.

Ќыз еркем, кестесімен кµркем,

¦л еркем, µнерімен кµркем.

Ќолында µнері бардыњ,

Аузында µлењі бар.

¦шын т‰ймегенніњ

‡ш шаншымы бос кетер.

Олаќтан салаќ жаман.

Жаман етікші біз тањдайды,

Жаман жігіт ќыз тањдайды.

Темірші кµміршіге ‰йір.

Жаман ±ста жанынан.

Ж±мыстыњ кµзін тап,

Ќисыќтыњ ізін тап.

Алтын балтаныњ да сабы аѓаш.

¤нер кµзі – халыќта.

Тігіншіні инесі асырайды.

¤нерлініњ ‰ні басында,

‡скенесі ќасында.

¤нерліге есік ашыќ.

Жантаќтан ине,

Жањќадан т‰йме жасаѓан.

¦станыњ бізі с‰йкімді,

Жаќсыныњ сµзі с‰йкімді.

Шебердіњ инесі де,

К‰ймесі де - алтын.

Жолаушыны жол асырайды,

¤нерпазды ќолы асырайды.

Ата µнері – балаѓа м±ра.

Ата кєсібі – бала нєсібі.

Ине-жібі бар єйелдіњ

‡сті-басы жыртылмайды.

Жлѓаймын деп ‰зіп алма,

Т‰зеймін деп б±зып алма.

С±луынан жылуы.

Жаман ‰йден ќосым артыќ,

Сыныќ ошаќтан мосым артыќ.

Аяѓы кіші с‰йгенін киер,

Аяѓы ‰лкен сыйѓанын киер.

Отындыќ аѓаштан,

Оќтыќ м‰сін шыѓады.

Біреу к‰ймеге ќарайды,

Біреу к‰ймеге таќќан т‰ймеге

ќарайды.

Шын болат шорт сынар.

Туырлыќтай киізден

Тоќым шыќпапты.

Теміршініњ ќолынан

Темір тозбайды.

¤нері µлмес, ‰міт сµнбес.

¤нерлі бала елдіњ кµркі,

‡кілі ќамыс кµлдіњ кµркі.

Ьит терісін

Биялай еткен шебер.

Алтын балдаќ – ќол сєні,

Єшекей кесте – тон сєні.

¤неріне ќарай - µрнегі,

Тірлігіне ќарай – тірнегі.

¤рмесі бардыњ – ермегі бар.

Темірші балтаѓа жарымас,

Ќайыршы ќалтаѓа жарымас.

Ќар суда ќаймаќ болмас,

Хас шеберде оймаќ болмас.

¦станы соќќан

пышаѓынан таниды.

¤нер, білім жастан шыѓады.

Сµйлей білмеген,

Сµзді ќор етер.

Тіге білмеген,

Бµзді ќор етер.

Шегені ќаѓа білмесењ.

Ќолыњды ±расыњ,

Т‰ймені таѓа білмесењ,

Ќолыња ине тыѓасыњ.

¤нерлі адам бай болмас,

Бай болса да жай болмас.

Ќолы білген,

Ќ±м ‰стінен кеме ж‰ргізер.

¤нер – мєнсењ ат,

¦шсањ – ќанат,

Кисењ – жанат,

Ішсењ – таѓам.

К‰міс к‰нге ќонса,

Алтын µз аяѓымен келер.

Кµлењкеге ќарап,

Кµйлек пішпес болар.

Жайсыз болѓан жаздан

Жайлы келген ќыс артыќ.

Кµріксіз соќќан к‰містен,

Келісті соќќан мыс артыќ.

Адамѓа аќыл кµптік ќылмайды,

Азаматќа µнер кµптік ќылмайды.

Ќас шебердіњ

Шанышќан инесі тонына кіреді.

Хас шебердіњ

Шанышќан инесі ќолына кіреді.

¤нер тамѓан он саусаќ,

‡зілмейтін ырысыњ.

¤нері жоќ он саусаќ,

Бар болмай-аќ ќ±рысын.

Жас к‰ніњде µнер ќусањ,

Тоќтасќанша толыѓарсыњ.

Тоќтасќан соњ µнер ќусањ,

Толыќќанша зорыѓарсыњ.

Єр шаћардыњ ±стасы

¤з пышаѓын маќтайды.

Ќына тастан шыѓады.

Аќыл жастан шыѓады.

Орман аралаѓан ‰йші болар,

Ќобыз сырлаѓан к‰йші болар.

Кілењ шебер жиналса,

Істері тез ќызады.

Кілењ олаќ жиналса,

Біткен істі б±зады.

¦станыњ µрісі

Кµрігінен тµсіне дейін.

Шебердіњ ќолы кµпке ортаќ.

¦ста, ±стадан н±сќа.

Алтын еріњ атќа тисе

Алтынын ал да отќа жаќ.

Жалѓаймын деп ‰зіп алма,

Т‰зеймін деп б±зып алма.

¤нерліге µлім жоќ.

Киім пішсењ кењ піш,

Тарылуыњ оњай.

Аѓаш кессењ ±зын кес

Ќысќаруыњ оњай.

.

Жігіттіњ т‰сін атйпа, ісін айт.

Сабаќты ине сєтімен.

Саусаѓы ±зын биші болар,

Ќ±лаѓы ‰лкен – к‰йші болар.

Жеті ретпіш, бір рет кес.

Ине µткен жерден жіп µтеді.

¦стадан шєкірт озар.

Талаптымен таласпа,

¤нер ердіњ ќанаты.

Аќыл кµпке жеткізер,

¤нер кµкке жеткізер.

Алтынды еріте білмеген ірітер,

Теріне илей білмеген шірітер.

Зергер ісмер жезге ‰йір,

Сыршыл адам сµзге ‰йір.

Єкемніњ µлерін білсем

¤нерін сатпас па едім.

¤нерлі ќол пішуге жаќсы,

µткір ќайшы кесуге жаќсы

Жігітке жеті µнер де аз,

Жетпіс µнер кµп емес.

¤нерлі жігіт µрде озар,

¤нерсіз жігіт жер соѓар.

¦ста пышаќќа жарымас,

Етікші етікке жарымас.

¦стамен жаќын болсањ,

Ісіњ бітер.

Ќорытынды

«Мемлекеттік тілді мењгертуде µнер мамандыѓы бойынша тіл дамыту» таќырыбында
1. Елбасы Н.Назарбаев Ќазаќстан халыќтары Ассамблеясыныњ ХІІ сессиясында айтќандай:
2. Мемлекеттік тілді µзге ±лт µкілдеріне мењгерту ж±мысы екінші
3. Ќазаќ тілін екінші тіл ретінде оќыту ж±мысы таќырыптыќ
4. Екінші тілді оќытуда негізгі принциптердіњ бірі –
5. Ќазіргі заманѓы коммуникацияныњ, мєдениаралыќ ќатынастыњ теориясы бойынша этностыќ
6. Б‰гінгі к‰ні білім ж‰йесінде жања технологиялар мен инновацияларды
7. ¤нер мамандыѓын бітіруші студенттер келешекте µмірдіњ т‰рлі
8. Практикалыќ ќазаќ тілі сабаќтарында берілетін материалдар баѓдарламада берілген
9. Мамандыќ бойынша алынѓан мєтін сабаќта ж‰ргізілетін барлыќ
10. Студенттер «Практикалыќ ќазаќ тілі» сабаќтарында алѓан білімдерін µз
¤нер мамандыѓында оќитын студенттерге С¤Ж тапсырмасы ретінде ±лттыќ ќолµнерге
11. Студенттер сонымен бірге µз бетінше атќаратын ж±мыс баѓдарламасы
12. Тіл дамыту ж±мыстары сабаќтан тыс уаќытта жалѓастырылады. ‡йірме
13. ¤нер факультетініњ т‰рлі мамандыќтарында оќитын студенттердіњ барлыѓына ќатысты
14. Жоѓары оќу орындарында ж±мыс істейтін µз пєнін с‰йген
Пайдаланылѓан єдебиеттер

1. Ќазаќстан Республикасыныњ «Тіл туралы» Зањы. – Алматы, 1952ж.

2. Назарбаев Н.Є. Ќазаќстан халыќтары Ассамблеясыныњ ХІІ сессиясында сµйлеген
3. Бект±ров Ш., Бект±рова А. Ќазаќ тілі для начинающих.
4. Ержанов М. Мы изучаем казахский язык. – Алматы,
5. Сµз атасы. –Алматы, 1987ж.

6. Табылдиев Є., Халыќ таѓылымы. –Алматы, 1992ж.

7. Т±рмыс сєні. –Алматы, 1983ж.

8. Ќ±рал±лы А. Ќазаќ дєст‰рлі мєдениетініњ энциклопедиялыќ сµздігі. –Алматы,
9. К‰йеу келтір, ќыз ±зат, тойыњды ќыл. –Алматы, 1994ж.

10. Махмудов Х., М±сабаев Г. Ќазаќша-орысша сµздік. –Алматы, 1987ж.

11. Бектаев Ќ. Ќазаќша-орысша сµздік. –Т‰ркістан-Шымкент, 1995ж.

12. Ќазаќ маќал-мєтелдері. – Алматы, 1990ж.

13. Н±ртазина Р., С‰лейменова Р. Т±рмыстыќ ќызметке байланысты тілашар.
14. Шањыраќ ‡й-т±рмыс энциклопедиясы. –Алматы, 1989ж.

15. Сариева К. Ќазаќ тілі жєне елтану. –Алматы, 1997ж.

16. Шымкент облыстыќ тарихи-µлкетану музейі. –Алматы, 1988ж.

17. Сейдімбек А. Ќазаќ єлемі. Этномєдени пайымдау. –Алматы, 1997ж.

18. Тєжиев Ќ. Жеті саныныњ ќ±пия сыры. – Ќазыѓ±рт,
19. Ќ±ралов А. ¦лттыќ д‰ниетаным. №1-4, -Алматы, 1997ж.

20. Байтанаева-Молдалиева Д., Оразбаева э. Мемлекеттік тілді ‰йренуде ж‰ргізілетін
21. Сыздыќова Р. Абайдыњ сµз µрнегі. – Алматы, 1995ж.

22. М±ќанов С. Казахская юрта. –Алматы.

23. Ќазаќ тіл терминдерініњ ќысќаша сµздігі, -Алматы, 2000ж.

24. К‰лкенова О.Тіл ±старту. – Алматы, 1992ж.

25. Дєуренбекова Ж.Беташар. –Алматы, 1991ж.

26. С‰лейменова Є., Ќаратай±лы ¦. ¦лттыќ атаулар // халыќ
27. Молдалиева Д. Мемлекеттік тлді жеделдетіп оќыту баѓдарламасы. –Шымкент,
28. Табылдиев Д. Халыќ таѓылымы. –Алматы, 1992ж.

29. Ќ±рал±лы А. Ќазаќ дєст‰рлі мєдениетініњ энциклопедиялыќ сµздігі. –Алматы,
30. Сµз атасы. –Алматы, 1987ж.

31. Сариева К. Ќазаќ тілі жєне елтану. –Алматы, 1997ж.

32. Ривкин Б. ¤нердіњ ыќшам тарихы. Антик µнері. –Алматы,
33. Райымбердиев А., Аманова С. К‰й ќайнары. Голоса народных
34. Байтанаева Д., Ерменбекова Н. Мемлекеттік тілді мењгертуде
35. Оразбаева Ф. Тілдік ќатынас: теориясы мен єдістемесі. –Алматы,
36. Сарманов Е., Сапаров С. Оќытудыњ жања технологиялары. –Шымкент,
37. Т±рѓынбаева Б.А. Дамыту оќыту технологиялары, -Алматы, 2000ж.

38. Ысќаќ Б. Тіл дамытудыњ негізгі негіздері. –Алматы, 1997ж.

39. Кењесбаев І. Ќазаќ тілініњ фразеологиялыќ сµздігі. –Алматы, 1977ж.
П І К І Р

Диплом ж±мысы б‰гінгі к‰ні білім саласындаѓы аса мањызды таќырыпты
Б±л таќырыпты оќытуда студент І тарауда мемлекеттік тілді µзге
Ж±мыста µнер мамандыѓында оќитын студенттердіњ µз мамандыѓына байланысты терминдерді
Диплом ж±мысы ќорѓауѓа ±сынылады.

П І К І Р

Б±л ж±мыста мемлекеттік тілді µзге ±лт µкілдеріне мењгертудіњ єдістемелік
Ќазаќ тілін кєсіби баѓытта мењгертудіњ бірден-бір жолы –
Ќазаќ тілін екінші тіл ретінде оќыту ж±мысы таќырыптыњ принципке
Диплом ж±мысында ќазаќ тілі сабаќтарында жања технологиялыќ єдістерді, єсіресе
Диплом ж±мысы ќорѓауѓа ±сынылады.