Лингводидактикалық тестілеудің теориялық мәселелері диплом жұмысы
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
Кіріспе
Бөлім I.
1. Лингводидактикалық тестілеудің коммуникативтік бағыты
1.2 Педагогикалық тестілеудегі жүйелі бағыт
Бөлім II.
2. Квалиметрия тестік бақылаудың негізі
2.1 Тест сапасының өлшемдері
2.2 Жарамдылық
2.3 Сенімділік
2.4 Үнемділік
Қорытынды
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Тілтану
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе
Бөлім I.
1. Лингводидактикалық тестілеудің коммуникативтік бағыты
1.2 Педагогикалық тестілеудегі жүйелі бағыт
Бөлім II.
2. Квалиметрия тестік бақылаудың негізі
2.1 Тест сапасының өлшемдері
2.2 Жарамдылық
2.3 Сенімділік
2.4 Үнемділік
Қорытынды
Реферат
Диплом жұмыстың тақырыбы: Лингводидактикалық тестілеудің теориялық мәселелері
Диплом жұмыстың көлемі: 55
Диплом жұмыста пайдаланылған әдебиеттер саны: 20
Диплом жұмысында қолданылған тірек сөздер: Лингводидактика, лингводидактикалық тестілеу, коммуникативтік
Диплом жұмыстың мақсаты мен міндеттері: Зерттеудің мақсаты -
Диплом жұмысында қолданылған әдіс-тәсілдер:
Диплом жұмыстың дерек көздері:
Диплом жұмыстың жаңашылдығы:
Жұмыстың құрылымы:
Кіріспе
Қазіргі заманғы әдістемеде қазақ тілін шет тілі ретінде оқыту
Қазіргі кездегі бақылаудың жаңа түрінің негізгі талабының бірі –
Соңғы 10 жыл ішінде тілдік тесттер синдикаты жасалды:
ETS, Американың педагогикалық тестілеу қызметі, яғни әлемнің 40-тан астам
АҚШ Сыртқы істер министрлігі институты тестілеу қызметі – FSI,
Европадағы лингвистикалық тестілеу ассоцияциясы (Assocition of Language Testes in
Кембридж университетінің емтихандық синдикаты;
Жоғарыда аталған тест орталықтарының тәжірибесіне көп сүйенуімізге тура келеді.
Тарихи мәліметтерге көз жүгіртсек, бүгінгі күні тілдік білімді тестілеу
Қазір біз тілдік білімді бағалаудың коммуникативтік кезеңіндеміз. Бұл кезең
Қазіргі кездегі тестілер оқушының үйренген тіліндегі коммуникативтік біліктілігін бағалауды
Тестілеудің кең таралуы қазіргі заманғы әдістемеде, оның ішінде лингводидактиканың
Лингводидактика (латынша lingua – язык+ грекше didaktikos - оқытушы
Лингводидактикалық тестілеу өзіндік мақсаты мен шет тілін оқыту мәселелеріне
Тест жетістігі оқушының коммуникативтік қабілет-құзіретінің қалыптасу дәрежесін өлшеуге бағытталған.
Тестің орындалу нәтижесі сыналушының тілді игеру деңгейіне жеткен жетпегендігінің
Коммуникативтік қабілет-құзіретті тестілеу мәселесі және сол бағытқа негізделген жаңа
Осыған орай, қарым-қатынасқа қатысты тестілеудің ерекшеліктері оған қоса қазақ
Тақырыптың өзектілігі – шетел азаматтарына қазақ тілін оқытатын оқу
Аталған зерттеудің мақсаты – коммуникативтік тесттік бақылауды “коммуникативтік тест”
Зерттеу нысаны – тұлғаның коммуникативтік сөйлеу әрекетін тестілеу-бақылау формасы,
Зерттеудің гипотезасы – коммуникативтік қабілет-құзіреттің қалыптасуының объективті жағдайы коммуникативтік
Зерттеу мақсаты мен міндеті келесі мәселелерді шешу керектігін анықтады:
Лингводидактикалық тестілеудің ерекшеліктерін коммуникативтік бағыт аясында анықтау; “коммуникативтік тест”
Коммуникативтік қабілет-құзіретті құраушыларды өлшеу үшін бақылау объектілерін бөлу;
Тесттік бақылау арқылы коммуникативтік қабілет-құзіретті бағалау және өлшеу параметрлерін
1.Лингводидактикалық тестілеудің коммуникативтік бағыты
Тестілеу бұл тілдік деңгейді игеруді арнайы тест тапсырмаларының көмегімен
Тестілеуді әдіс ретінде қолдану оқушының оқу материалдарын игеру мүмкіндігі
Тестілеу – зерттеу әдісі ретінде ХХ ғасырдың басында психодиакностика
Тест тестілеудің әдісінің құранды бөлігі болып табылады. Тест
Қазіргі күні (соңғы 30 жылдағы батыс тестологтарының жеткен жетістігіне
Бұл кезең тілге қатысты құрылымдықтан коммуникативтік бағытқа көшкен тестология
Құрылымдық бағытта оқытудың және тестілеудің негізгі бірліктері – сөз,
Келесі кезең психолингвистикалық/әлеуметтік лингвистикалық тестілеу практикасы мен теориясына клоуз-тестті
Клоуз-тестілеудің ұстанымы деформацияланған мәтіндердегі бос орындарды толтыру. Ғалымдардың қорытындылауынша,
Осы бағыттың дамуына белгілі тестолог Э. Ингрем үлкен үлес
Бұл тест альтернататты құрылымдық тест түрінде құрылған. Вашингтон атындағы
«Сол кездегі жинақталған тәжірибенің көрсетуінше бұндай тесттер (дискретті –
Шетел қызметі институты мен Білім берудің тестілеу қызметінің ортақтаса
Қандай тест тілдік білімді – тіл білетіндікті бағалай алады
Жақсы дайындалған тест тіл үйренушіге екі себеппен көмектесе алады:
Бағалаушыға тест қалай көмектеседі? Барлық оқытушылар өздерінің оқытқанының нәтижесі
Тест бағаланушыға да, бағалаушыға да көмектеседі, яғни, тестер қол
Тарихи мәліметтерге көз жүгіртсек, бүгінгі күні тілдік білімді тестілеу
Қазір біз тілдік білімді бағалаудың коммуникативтік кезеңіндеміз. Бұл кезең
Қазіргі кездегі тестілер оқушының үйренген тіліндегі коммуникативтік біліктілігін бағалауды
Тестілеудің коммуникативтік кезеңінде біз әр түрлі білік дағдыларынан жинақталған
Екіншіден, емтиханның кейбір түрлері сирек қолданылады.Мысалы – аударма. Тестінің
Прагматикалық тесттің 30 жылдық тәжірибесі коммуникативтік бағыттың маңыздылығын
Тесті коммуникативтік қабілет-құзіретті қалыптастыру деңгейін анықтау әдісі ретінде қолдану
Бақылауға қатысты коммуникативтік бағыттың басты талабы мынадай, яғни бақылау
Демек, Арутюновтың «өзінің ойын өзгелерге жеткізу және олардың өз
Егер тест коммуникативтік мәселелерді шешуге қабілетті болып табылатын бақылау
Аталған коммуникативтік тест тіл үйренушінің коммуникацияға дайындығын білуге және
«Коммуникативтік тест» термині алғаш рет В.А. Коккотта еңбегінде қолданылған,
Коммуникативтік мәселелерді шешу тек айтылымда ғана емес, сонымен
Коммуникативтік тест мынадай жолмен құрылуы керек, яғни тіл үйренуші
Мәтінді оқыңыз.
Кісінің кісілігін уақытты босқа өткізбеуден басталмақ. Даналық жасқа қарамайды,
Мәтін не туралы?
А) уақыт
В) сабақ
С) оқу
D) адам
Қалай ойлайсыз, елдің бәріне ортақ …бар
А) бір-ақ календарь
В)жоқ, көп календарь
С) календарлар көп
D) календарлар жоқ (Күзекова З. С)
Тестілеу мақсатының нәтижесінде формалды тесттік тапсырмалар коммуникативтік түрде модификациялануы
Мәселен, құрылымдық бағыт аясында құрастырылған формалды тапсырма түрін қарастырып
Нұсқау: жауаптың дұрыс вариантын таңдаңыз.
… бізге құжаттарды факспен жіберіңіз.
А) сізге
В) сіз
С) сізбен
Д) сізді
Коммуникативтік бағыттың тест тапсырмаларының келесі түрі:
Тапсырма: Әріптеске жіберілген іскери хаттағы бос орынға қажетті
Үлгі: Біз … келісім жобасын жібереміз.
Біз … құжаттарыңызды факспен жібереміз.
… сіз тауар жеткізудің жаңа кестесімен келісесіз бе?
… келесі аптада хабарласамыз.
… құжаттарыңызды алдық. (Күзекова З.С)
Формалданған тест, тіл үйренушінің қабілеттілігі мен мағлұматты қабылдаудағы кемшілігін
Коммуникативтік бағыттың басты талабының бірі – тест тапсырмаларының болмысы
Сізге тапсырма берілді.
1) тауарды жеткізуді ұйымдастыру;
2) төлемақыны төлеу;
3) көрмені ұйымдастыру;
4) көрме алаңы үшін тапсырыс беру;
Не істегеніңіз туралы есеп беріңіз.
Үлгі: Көрме ұйымдастырылды. (Күзекова З.С.)
Коммуникативтік тестілеуде тест тапсырмаларының түрлерін қарастырғанда мыналарды ескеру қажет:
Сәйкестікке құрылған тест түрін оқылым кезінде іскери хаттарды, хабарларды
Клоуз-тест бланкілерді толтыру дағдысын тексеруге бағытталған тапсырманы орындауды қамтамасыз
Таңдауы көп тест түрін көп элементтің ішінен сенімді түрін
Еркін жауапты тест түрі коммуникативтік қабілет-құзіретін тестілеу барысында маңызды
Ситуация: сіздің фирмаңыз кондитер өнімдерін (конфет, шоколад) шығарумен айналысады.
Тапсырма: жауап сөйлемдер жазыңыз, хатта көрсетіңіз.
Фирма қандай өнімдерді ұсына алады;
Қандай бағамен;
Қандай көлемде жеткізіледі;
Тауар қандай көлік түрімен жеткізіледі;
Жеткізілу мерзімдері қандай;
Төлем (нысаны,мерзімі) қалай жүргізіледі; (Күзекова З.С)
Коммуникативтік ситуацияға құрылған нақты бағдарламалар, (сынақ тапсырушының коммуникативтік рөлін,
Тест тапсырушының міндеті мен ситуация аясын шектеу, оның тілді
Тест тапсырмаларын коммуникативтік бағыт аясында талдай келе, тестке енгізілген
Тест тапсырмалары құжаттың толық мәтін аясына сай құрылуыда, (мысалы,
Фирмалық бланкіде қосымша дыбысты әсерлермен естілуі мүмкін аудиожарнама, материал
Тест тапсырмаларының орындалу формасының шынайы коммуникация шарттарына, яғни телефон
Коммуникативтік тестті бағалау көптеген талқылауға әкелуі мүмкін. Бұл формалданғаннан
Бұдан шығатын нәтиже коммуникативтік қабілет-құзірет бір жағынан тілді игеру
Коммуникативтік тестті бағалаудың негізгі өлшемі – пікірдің тілдік дұрыстығы
Ауызша/жазбаша пікір білдірудің бағалануында сөйлесім дұрыстығының негізгі критерийінде қатенің
Сонымен коммуникативтік қабілет-құзіреттің қалыптасуын тесттік бағалау қандай болатынын көруге
Коммуникативтік қабілет-құзіреттің қалыптасуын тексеретін тест коммуникативтік білік дағдыны тексеруге
Тест тапсырмалары коммуникативтік міндет түрінде жасалуы тиіс.
Тест тапсырмалары түрін таңдауға коммуникативтік міндет себеп болуы тиіс.
Тест тапсырмалары материалдарының тематика және жанрлық қатыстылығы қатынас саласын
Тестті бағалаудың басты өлшемі коммуникативтік актінің прагматикалық нәтижесі болуы
Коммуникативтік қабілет-құзіреттің қалыптасу деңгейі (шет тілін игеру деңгейінің сол
Коммуникативтік тест – тілдік айтылымның дұрыстығы мен міндеттерді шешу
Формалды тестологтардың көзқарасымен қарар болсақ, коммуникативтік тест сөзсіз осал.
1. Жауаптың формалдануы
Коммуникативтік тест жауаптың формалдану ұстанымына сәйкес келмегендіктен тестілеу нәтижесін
2. Тест тапсырмасын тұжырымдау
Тест тапсырмасын құрауда формалдау принципі сақталуы және тұжырымға сәйкес
Тапсырмалардың нұсқасы барлық тест үшін бірдей болуы тиіс. Коммуникативтік
3. Жауапты бағалау
Формалданған тестті орындау нәтижесі оңай жүзеге асады: дұрыс және
Коммуникативтік тест нәтижесін өлшеу бақылауды автоматтандыруды қиындататын бірнеше шкалалардың
Қазіргі күні тестологтар мен лингводидактиканы зерттеушілер оқыту мен бақылаудың
Джон Шейлздің “Осы заманғы тілді қарым-қатынас мақсатында үйрену және
Тестілердің топтастырылуы
Біз мұнда тестілердің топтастырылу жолын ашуға тырысамыз. Тестілердің қарама-қарсы
Тестілердің қарама-қарсы мағынадағы категориялары:
Жалпы білімді бағалауға раналған тест ____ білік дағдысын бағалау
Субъективтік тест __________________ объективтік тест
Шығармашылық тест _______________ рецептивтік тест
Тілдік (теория) білік дағдысына арналған тест ___коммуникативтік тест
Нормаға негізделген тест_______ өлшемдерге негізделген тест
Дискретті тест __________________ интегративті тест
Мамандық тіліне негізделген тест ___тілдік білімді анықтауға арналған тест
1. Жалпы білім тестісі мектепке әр түрлі пәндерде –
2. Білік дағдыны анықтауға арналған тест – оқушының тілді
3. Субъективтік тест - аударма, эссе тесттер тілді
4. Объективті тест – таңдауға (multiple-choice) және сәйкестікті табуға
5. Тілдік (теория) біліктілікке арналған тест тілдің жеке компоненттерін
6. Коммуникативтік тесттер – пікір, ақпарат алмасулар барысында тілді
7. Нормаға негізделген тест - әрбір оқушының, студенттің білімін
8. Өлшемдерге негізделген тест – белгілі бір стандарт бойынша
9. Дискретті тест - әрбір тармағында ерекше бір фактіні
10. Интеграциялық тест бұл диктант сияқты әр түрлі тілдік
11. Арнайы тесттер – белгілі бір салада мысалы, автомеханикада,
12. Тілді білудегі жетістігін анықтауға арналған тесттер – бағаланушының
1.2. Педагогикалық тестілеудегі жүйелі бағыт
Педагогикалық тестілеу – білім жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылады.
Педагогикалық тестілеу мынадай ғылымдарды қамтиды:
жалпы педагогика
дидактика және зерттеу пәні материалдық объекті ретіндегі педагогикалық тест;
математикалық статистика – тестілеу нәтижелерінің параметрлік шкаласы;
басқару – жоспарлау және тестілеуді ұйымдастыру;
әлеуметтану – педагогикалық жетістікті маниторинг;
Экономика – іс – шаралардың қаржылық есебі;
Бізді қызықтыратыны да қажеттісі де педагогикалық аспект. Тестілеуді екі
Педагогикалық тестілерді құрастыру педагогтің, тіпті күнделікті оқыту әрекеті барысында
Педагогикалық тестілерді құрастыру – жүйелі зерттеу
Жүйелі зерттеу компоненттері Педагогикалық тестілерді жасау, дайындау кезеңдері
1 Мәселелерді, мақсаттарды анықтау Тестілеу мақсатын анықтау, (бақылау түрі,
2 өлшем, критерилерді қалыптастыру Тест көрсеткіштерін әзірлеудің және пайдаланатын
3 Альтернативтерді ……….. (генерирование алтернативтивов) Оқу материалдарын таңдау және
4 Модельдерді пайдалану Тест спецификасын дайындау және оның
5 Зерттеу жүйесін байқау, сараптау (пилоттық) байқау тестілерін сараптау,
6 Талдау және жинақтау Байқау нәтижелерін статистикалық өңдеу, мазмұнын
7 Талдау нәтижелерін енгізу, тарату Педагогикалық бақылау практикасына пәндік
Әрбір кезең қалыптасатын жүйенің иерархиялық деңгейі болып табылады және
Бірінші кезең – мақсатты болжау – тест кімге, не
Екінші кезең – оқыту нәтижелерін сипаттауға құрылады, яғни операцияландыру
Жалпы білім беру мақсаты
↓
Жалпы термин бойынша оқыту мақсаты
↓
Оқытудың анықталатын нәтижесі
1-сурет Оқыту нәтижесі операцияландыру кезеңі
Екінші кезеңде оқушының қандай білімді меңгеруі керектігі және қандай
Үшінші кезеңде оқушы нені білуі керектігі таңдалады, яғни сәйкес
Спецификация – педагогикалық тестінің құрылымы, жоспары, міндеті, мақсаттары туралы
Төртінші кезеңде спецификация негізінде техникалық тапсырмалар тізбесі нақтыланып, берілетін
Тест композициясының бесінші кезеңі – сараптау және пилоттық тестілі
Алтыншы кезеңде байқау, сынақ нәтижесінен кейін ұсынылған талаптарға сай
Педагогикалық тест
Варианттар
Спецификация
1вариант
2вариант
3вариант
Nвариант
1 ТТ
2 ТТ
3 ТТ
mТТ
2-ші сурет. Материалдық жүйе ретіндегі педагогикалық тест құрамының моделі
Педагогикалық тестілеуді үш өзара байланысты жүйе ретінде ұсынуға болады:
тест құру бойынша іс шаралар жүйесі;
материалдық жүйе ретіндегі педагогикалық тест;
тест сапасын бағалау бойынша іс шаралар жүйесі.
Бірінші жүйені таратсаңыз, екіншісі туыцндайды, оны пайдалану үшіншісіне материал
Жүйелі бағыт ұстанымдарын пайдалану – бізге қазақ тілі тестісін
Лексика – грамматика бөлімінде грамматикалық конструкцияларды қолдана алу қабілеті
Оқылым бөлімінде әр түрлі стильдегі, әр түрлі мазмұндағы қысқа
“Педагогикалық тапсырма” түсінігі педагогикалық теорияның өлшемі болып табылады. Бұл
Педагогикалық тапсырманы оқу мен оқытудың интеллектуалды дамуының құралы ретінде
Білім мемлекет пен қоғамның, адамдардың қызығатынын оқыту және тәрбиелеуге
Оқыту оқушының білімді игеру процесін, педагогтар мен ата-аналардың біріге
Педагогикалық тапсырмалар оқушының өзіндік танымдық әрекетінің процесін белсенділігін, оқушылар
Педагогикалық тапсырма тестік және тестік емес түрде қалыптасады. Шет
Тапсырмаларды білім беруші және бақылаушы деп бөлу тиімді. Біріншісі
Түрді игеру қажетті, бірақ толық тесті құру шарттары үшін
Педагогикалық өлшеу үш негізгі түсініктен тұрады: тест түріндегі тапсырмалар,
Көбінесе тест түріндегі тапсырманы құру оңай, себебі бұл үшін
Жоғарыда аталған педагогикалық өлшеудің үш түсінігіне жеке-жеке сипаттама беріп
Тест түріндегі тапсырма – педагогикалық теория өлшеуінің ең алғашқы
мақсат;
қысқалылық;
технологилылық;
айтылымның логикалық түрі;
жауап үшін орынның анықтылылығы;
жауап бағасының бірыңғай ережелілігі;
тапсырма элементтерінің орналасу дұрыстығы;
тапсырма мазмұны мен түрдегі нұсқалардың тепе-теңдігі;
Аталған талаптар көмегімен – бір мезетте тапсырма сапасының баға
Мақсат. Әрбір тапсырма белгілі бір мақсат үшін құрылған, басқаша
Педагогикалық тапсырма үйретуші және бақылаушы қызметін атқарады. Үйретуші тапсырмалар
Қысқалылық, талап ретінде тапсырмалар мазмұнының мағынасын нақты айқындауда жету
Айтылымның логикалық формасы – бұл тест мазмұнын тиімді ұйымдастыру
Технологиялылық – тапсырманың қазіргі талаптарының бірі болып табылады. Технологиялылық
Жауап үшін орынның анықтылығы – тест түріндегі тапсырмалардың сыртқы
Қабылданған түр аясындағы жауап бағасы ережесінің бірдейлігі педагогикалық өлшеу
Тапсырма мазмұны мен түр нұсқаларының дәлдігі тапсырмаларды орындау үшін
Тест түріндегі тапсырмалары тест тапсырмасына сырты жағынан ұқсас. Егер
Тест тапсырмаларыбұл тест түріндегі тапсырма талаптарына сондай-ақ төмендегідей статистикалық
белгілі қиындықтар;
мүмкіндігін саралаушы (тесттік балдың жеткілікті вариациялары).
Құранды бірлік әрбір тапсырма өзіндік тапсырма жүйесін көрсететін тесттің
Педагогикалық тест сыналушының дайындық құрылымын және деңгейін тиімді, әрі
2. Квалиметрия тесттік бақылаудың негізі
Тест құрамына енгізілген барлық тапсырмалардың өлшеу мүмкіндігіне жіктелген жағдайда
Квалиметрия - өлшеу – тесттік бақылауды ғылыми ұйымдастырудың негізі
Тест имплицитті түрде өзіне өлшеу жүйесін енгізетіндіктен, тесттік бақылау
“Қоршаған ортада бар зат, құбылысына санақ жүргізуге болады, демек
Дұрыс ұйымдастырылған бақылаудың рөлі мен маңыздылығын жоғары бағалаушы педагогтардың
Оқу жетістігін тест арқылы өлшеу объективтілікке әкелуі мүмкін. “Математикалық
Ешқандай арнайы шкалаларды қолданбаған бағалаушы осындай өзіне тән иллюзиялар
Сандық көрсеткіштердің сапасын өзгертуге мүмкіндік беруші және қабылданған ережелерге
Шкала ( бұл объектінің үздіксіз қасиеттерін өлшеу аспабы. Ол
Коммуникативтік тестті өлшеудің негізінде үш шкала жатыр. Олар (
Нормативті (кейбір еңбектерде “номиналды” деп көрсетіледі) шкала “дұрыс-дұрыс емес”
Сол сияқты тапсырмаларды орындау бағасы тест тапсырушының әрбір дұрыс
X= R- W
k-1
R – түзетуге дейінгі тесттік балл;
W – қате жауаптан алынған балл;(= қате жауаптың саны)
k– тапсырмаға жауап таңдау үшін берілген варианттар саны;
Жауап варианттары санының көбеюінен табу мүмкіндігінің азаятынын көреміз. Жауап
Реттік шкала дегеніміз екіден де жоғары бөлуді иеленетін шкала.
Бөлу жүйесі (шкала қарқындылығы) мен балл саны тестілеу объектісіне
Реттік шкаланың мысалы ретінде тесттік тапсырмаларды жорамал жасайтын жалпы
-3 балл коммуникативті маңызды қате (барынша теріс балл) Мысалы,
-2 балл, формаларды дұрыс қолдана алмағандығын дәлелдеуші грамматикалық қате,
-1 балл, орфографиялық қатені иеленеді. Мұны тек жаңылысу деп
Рейтингті шкала экспертті баға негізіне орай оқыту объектілерінің
Осындай шкала арқылы бағалау бірнеше рейтерлар (аз дегенде екі)
Тестологияда корреляция коэффиценті бойынша рейтер бағасының тұрақсыздық мүмкіндігі болып
Мысал ретінде айтылым бойынша тестті бағалау үшін қолданған рейтингті
Шкала параметрлері (мысалы, “түсінісу мүмкіндігі”, “сөйлеудің дұрыстығы”, “айтылымның мазмұны”
Айтылым мазмұны = 40 балл
40-36 балл: Кандидат жауабы толығымен барлық ақпараттарды қамтиды.
35-28 балл: Ақпарат көрініс тапқанымен, айтылылымды толық қамту үшін
27-20 балл: Ақпарат толық емес, тек жарым-жартылай берілген. Барлық
19-8 балл: Айтылымның ақпараттық жағы аз қамтылған. Қосымша сұрақтар
7-0 балл: Кандидаттың берген мазмұны мәселеге сәйкес келмейді. Қосымша
Түсінісу мүмкіндігі = 20 балл
20-18 балл: Кандидат жылдам және үзіліссіз айтады. Сұрақтарға белсенді
17-14 балл: Кандидат жылдам айтқанымен, кейде мазмұнын құрастыруда қиналады.
13-10 балл: Сөйлеуі кідірмелі, үзік-үзік, тым созылыңқы. Мазмұнын уақытында
9-4 балл: Сөйлеуі жиі үзіледі, қабылдауы тепе-тең емес.
3-0 балл: Сөйлеу ылғи үзіледі. Ойын жеткізуге мүмкіндігі жоқ
Сөйлеу стратегиясы және ынталылық = 10 балл
10-8 балл: Кандидат коммуникативтік мәселелерді шешуде тиімді стратегияларды таңдайды.
8-4 балл: Таңдалған стратегия оптималды емес. Кандидат өз ұстанымында
3-0 балл: Кандидат пассивті, сұрақтарға бір буынды жауап береді.
Сөйлеудің дұрыстығы =25 балл
25-23 балл: Сөйлеу дұрыс, кандидат қатесіз сөйлейді.
22-18 балл: Маңызды емес кіші-гірім қателер кездеседі.
17-13 балл: Қате бар, бірақ олар түсінуге айтарлықтай кедергі
12-5 балл: Қате жиі, кейбірі түсінуге кедергі келтіреді.
4-0 балл: Қатенің тым көптігінен түсіну мүмкін емес.
Айтылым және интонация = 5 балл
5 балл: Айтылымда акцент онша байқалмайды, интонация нормативтіге жақын.
4 балл: Акцент сезіледі, бірақ түсінуге еш кедергі келтірмейді.
3 балл: Акцент кедергі келтіреді, сондықтан түсінуді қиындатады.
2 балл: Акценттің күштілігінен айтылымды айтарлықтай қиындатады.
1-0 балл: Айтылымдағы қатенің басымдылығы және акценттің күштілігінен айтылым
Айтылым бойынша барлық балл =100
2.1 Тест сапасының өлшемдері
Өлшеу инструменті ретінде обьективті және дұрыс бағалау үшін тест
Тестологияда тесттің өлшеу күшінің деңгейі ретінде түсіндірілетін “тест сапасы”
Аталған сипаттама кейде “тест тиімділігі” деп көрсетіледі (Мысалы, И.А.Рапопорт,
Тестологиядағы барлық оқу құралдарында құбылыстың мәнісі мынаған келіп саяды.
2.2 Жарамдылық
Тестологияда жарамдылық тесттің шындығында өлшеуге бағытталғандығына қатысты анықталады. Жарамдылық
Басқаша айтқанда, мұндай тест сипаттамасы белгілі бір мақсатта қолданған
Жарамдылық тест мазмұнының қарым-қатынас аясында жүзеге асатын сөйлеу әрекетінің
Тест жетістігінің мақсаты – коммуникативтік қабілет-құзіреттің қалыптасуын, шет тілін
Интенция мен мағыналы сөйлеуді жүзеге асыруды қамтамасыз етуші тіл
Мазмұндық жарамдылық – тест қаншалықты релевантты және оқыту пәнін
Құрылымдық жарамдылық сол немесе басқа теоретикалық конструктті немесе қасиетін
Коммуникативтік тест жағдайында конструкт ретінде коммуникативтік қабілет-құзірет, ал конструкт
Коммуникативтік тест мына құрастырушылардың (Д.И. Изаренконың ізінше, тілдік, пәндік
Лингводидактикалық тесттің қаншалықты жарамды екендігін экспертті коммиссия бағалайды. Комиссия
Стандартты білім беруге арналған тесттің толыққанды қамтылуы (шет тілін
Бақылауға алынған қарым-қатынас аясына тесттің сәйкестенуі.
2.1 Бақылау объектілерінің нықтамасы;
Тест тапсырмаларының материалдары үшін коммуникативтік маңызды мәтіндерді іріктеу, сұрыптау;
Аталған сала аясында шешілетін типтілік коммуникативтік мәселелерге сәйкес нұсқаларды
Тест тапсырмасы материалдарының презентациясы мен дайындаудың түпнұсқалылығы;
Тест тапсырмаларының сипаттамасына және оның коммуникативтік мәселелеріне тест түрлерінің
Тест тапсырмасын құрастыру түзетімділігі. Тестологияда тізбектеле құрастырылған тапсырмаларды дұрыс
Дистракторға қойылатын маңызды талаптың бірі — дұрыс емес жауаптар
Еркін жауапқа құрылған тесттің айтылым бағдарламасы корректті құрылып тілдік
Дұрыс емес нәтиже тек сынақ тапсырушыға қажетті қабілет-құзіреттің қалыптаспағандығынан
Осылайша, жарамдылық коммуникативтік қабілет-құзіреттің қалыптасу деңгейін объективті өлшеуге бағытталған
2.3 Сенімділік
Тест сенімділігі дегеніміз тест нәтижелерінің тиянақтылығы мен тұрақтылығы. Қайталауда
Тест сенімділігі – педагогикалық өлшеудің нақты көрсеткіші. Егер де
Сенімділік “ тест еркіне жіберілген нәтижеге қаншалықты сену керек
Сенімділік (жарамдылықпен қатар) сапалы құрастырылған тесттің маңызды өлшемі. Тест
Тестологияда тест сенімділігін анықтаудың бірнеше әдістері бар. Олар «жұп-тақ»
Коммуникативтік тест гетерогенді тестті, яғни тест тапсырмаларының бірнеше түрін
Сенімділікті есептейтін ретестті корреляция әдісі келесі түрде көрсетіледі.
Тестілеу бірнеше топқа жүргізіледі.
топта тесттің әрбір тапсырманың орындалу нәтижесі орташа балл
болып есептеледі. Мысалы, №1 тест тапсырмасы көп болса, 20
1-ші топ берілген тапсырмаларды 17,3 балл шамасында орындады. Топтың
Формулада:= №1 кандидат нәтижесі + №2 кандидат нәтижесі +
Кандидаттар саны
3. 2-топта (3-ші, 4-ші т.с.с.) №1 тапсырманың орындалу нәтижесі
4. Сол сияқты №2, №3 т.б. тапсырманы есептеу жоғарыда
1-кесте
№ топ 1-тапсырма 2-тапсырма 3-тапсырма
1-топ
2-топ
3-топ
4-топ 17,3 балл
17,0 балл
17,5 балл
18,0 балл 15,3 балл
19,0 балл
19,7 балл
14,8 балл 12,3 балл
17,3 балл
19,1 балл
17,8 балл
5. Әр тапсырма бойынша орташа (барлық топ үшін) балл
17,4 балл 17,2
Тапсырмалардың орташа балы 100% ретінде алынып, орташа нәтижелерден шығарылып
№1 топ 17,3 балл нәтижесін көрсетті, бұл 99,4% құрайды.
Нәтижелердің пайыздық кестесі құрылады.
2-кесте
№ топ 1-тапсырма 2-тапсырма 3-тапсырма
1
2
3
4 99,4 %
97,7%
104%
106,5% 88%
110%
114%
86% 73,6%
105%
114%
106,5%
7. Әрбір тапсырма бойынша орташа пайыз (барлық топ үшін)
8. Келесі кесте орташа пайыздан ауытқыған. Мысалы, №1 топта
№ топ 1-тапсырма 2-тапсырма 3-тапсырма
1
2
3
4 -0,8
-2,5
+0,3
+1,2 -11,5
+13,5
-13,5 -26,1
+4,3
+14,3
+6,8
Келтірілген мысалдардағы №1 тапсырмадан №3 тапсырмадағы шашырандылық көбейеді. Шашырандының
Шетелдік тестологияда, егер тест 0,80 коэффициентті құрайтын болса ғана
Сенімділікке қатысты басқа да көзқарастар бар. И.А. Рапопорт,Р. Сельг
Бұған қандай себеп-салдар әсер етуі мүмкін? Себеп бірнешеу болуы
Сенімділік коммуникативтік қабілет-құзіреттің қалыптасу деңгейін объективті өлшеуге бағытталған тест
Үнемділік
Үнемділіктің мынадай параметрлерін атауға болады:
а) бақылауға жататын материалдардың ықшамдылығы;
ә) тест аясында тесттік тапсырмаларды тиімді орналастыру;
б) тест орындауға қажетті уақыт және нәтижесін тексеруге кеткен
Тест үнемділігі дегеніміз тапсырылған шарттардың мақсаты, тестілеу объектісі, сынақ
Коммуникативтік тест автоматтандырылған өңдеу сияқты, (оқылым, тыңдалым тестісі) сонымен
Коммуникативтік тестті бақылау үшін сөзсіз көп уақыт кетеді. Дегенмен
Коммуникативтік әрекеттің үзінділерін көрсететін тапсырмалардан тұратын коммуникативтік тест, сыналушының
Тесттің үнемділігі тестегі тапсырмалардың тиімді орналасуына қатысты. Айтылған параметрге
Тестологияда кешенді тесттің ішкі құрамындағы тапсырмалардың орналасуы мынадай болса,
Мұндай принцип бойынша кешенді тесттің құрамында жинақталуы керек. Тәжірибелік
Оқылым бойынша тест
Тыңдалым бойынша тест
Лексика-грамматикалық тест
Айтылым бойынша тест
Оқылым тестінің мақсаты – белгілі бір коммуникативтік мәселелерді шешу
оқытылған қорға жауап беруін болжау;
оқылған хабарламаның жалғасы болуы мүмкін мазмұнын болжау;
Айтылым бойынша тестісінің мақсаты – ауызша сөйлеу процесіндегі коммуникативтік
Диалогтік сөйлеу аясында біліктің келесі түрлері тексеріледі:
белгілі бір интенцияларды адекватты пайымдау;
сөйлесушінің коммуникативтік ниетін түсіну мен оның инициативті сөзін адекватты
ұсынылған жағдайға үйрену, диалогты сол ситуацияға сәйкестендіре білу;
диалогта сөйлеу этикетінің нормасын сақтау;
Ал монологтік сөйлеуде төмендегі білік тексеріледі;
оқылған мәтін бойынша негізгі хабарламаны беру;
Мәтіндегі хабарлама жайында өзіндік пікірді құрастырып, осы мәтіндегі жаңалыққа
Жоғарыда аталған тест тапсырмаларының құрастырылу талабына тест үнемділігінің қатысты
Мәселен, ұсынылған тест тапсырмаларының көптік таңдауы тиімді болып толық
Тестология ғылымы тест құрастырудың анықталған талаптары мен тапсырмалардың қиын
Шет тілін игеру деңгейіне дейін жеткізуге бағытталған тест құрамына
Тест 0,3 – 0,9 диапозонында тұратын қиындық дәрежесі тапсырмасынан
Бақылау материалдарының тиімділігі, не оның ұтымды орналасуына, сондай-ақ тестілеу
Үнемділік коммуникативтік қабілет-құзіреттің қалыптасу деңгейлері объективті өлшеуге бағытталған тест
47
