Үйірме жұмыстарына гипстен музыкалық аспаптар жасау әдістемесі диплом жұмысы
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
Кіріспе.....................................................................3
Таңдап алған тақырыптаң диалектикасының өзектілігі................10
Керамиканың шығу тарихы...............12
Қазақстан керамикасы........................15
Тақырыптың ғылыми анторпомериялық жабдықтары.......18
Керамиканың тұрмыстық өмірде қолдануымен оның эстетикалақ мәні...................................................................21
Керамиканы көркемдеп өңдеу тәсілдері.........................................................27
Гипстен бұйымдар жасау тәсілдері.......................................................35
Оқушылардың ұлттық қол өнерге баулудағы халық педагогикасының тиімділігі........................................................36
Ұлттық қол өнер негізінде оқушыларды еңбекке тәрбиелеу......40
Оқушыларды қол өнерге баулудың дидактикалық принциптері................46
Қорытынды....................................................................50Қолданылған әдебиеттер...........................................52 Қосымшалар...................................................................53
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 53 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Қазақстан Республикасының Білім және
“Бейнелеу және сызу” кафедрасы
Қорғауға жіберілді
“____”_________20__ ж.
Кафедра меңгерушісі
п.ғ.к._______________
Тәңірбергенов М
Дипломдық жұмыс
Тақырыбы:Үйірме жұмыстарына гипстен музыкалық аспаптар жасау әдістемесі.
«Саз сырнай»
Орындаған:
Ғылыми жетекші:
Сипаттама беруші:
Мазмұны
Кіріспе.....................................................................3
Таңдап алған тақырыптаң диалектикасының өзектілігі................10
Керамиканың шығу тарихы...............12
Қазақстан керамикасы........................15
Тақырыптың ғылыми анторпомериялық жабдықтары.......18
Керамиканың тұрмыстық өмірде қолдануымен оның эстетикалақ мәні...................................................................21
Керамиканы көркемдеп өңдеу тәсілдері.........................................................27
Гипстен бұйымдар жасау тәсілдері.......................................................35
Оқушылардың ұлттық қол өнерге баулудағы халық педагогикасының тиімділігі........................................................36
Ұлттық қол өнер негізінде оқушыларды еңбекке тәрбиелеу......40
Оқушыларды қол өнерге баулудың дидактикалық принциптері................46
Қорытынды....................................................................50Қолданылған әдебиеттер...........................................52
КІРІСПЕ
Керамика грек тілінен аударғанда «Keramos» балшық дегенді білдіреді .
Керамика жасауды әр халық өз бетімен ойлап тапқандықтан олардың
Керамиканың дамуы тарихында ертедегі гректердің орны ерекше. Б.э.б.мың жылдықта
Орталық Қазақстандағы Алаш, Жұға Аяққамыр мазарлары, Тұркістандағы Ахмед Яссаидің
3
Қарапайым бұйымдар құрғақ майда массадан пірестеліп жасалады. Қалыпталған керамикалық
Қазақстандағы керамика өндірісі негізінен Үлы Қазан революциясынан кейін ,
Құрамдық ерекшеліктеріне қарай ұсақ түйіршіктері өте ұсақ біркелкі түйіршікті
4
жаңа кезең Біздің эрамызға дейінгі бірінші мыңжылдықта екінші жартысында
Жұмыстың көкейкестілігі: Қазақстан Республикасының тәуелсіз мемлекет дәрежесіне ие болуына
Қазақстан Республикасының өркениетті елдермен теңесуіне адамзат қоғамы жауапты. Ал
Мұндай талап, Қазақстан Республикасының “Білім туралы” Заңында білім беру
Көркем еңбектің ғылыми негізін ашу және оларды оқу-тәрбие процесінде
5
Жалпы білім беретін оқу материалының сипатын ашуға бағытталады. Соның
Еңбек біздің тәрбиеленушілеріміздің рухани өміріне еніп достық пен қуанышқа
Баланы ерте жастан еңбекке, оның жас ерекшелігін ескере отырып,
Қазіргі таңда жанданып келе жатқан қазақ мектептерінің жаңа талаптарына
6
Көркем еңбек - адамның өмірлік қажеттілігі. Сол қажеттілікті қолдан
Сонау ерте заманнан тарихпен бірге өсіп, біте қайнасып келе
Сондықтан да, зеттеу барысында оқушыларға оқу материалын түсінікті етіп
Себебі, көркем еңбек мәселелері бұйымдарды сәндеп өңдеуге технологиялық
Мектепте еңбекке және кәсіпке баулу мазмұны ғылымның, техника мен
7
пайдалану мен туындыларын түзу, қолданбалы өнер мәселелері қарастырылады.
Жалпы білім беретін орта мектептерде оқушыларды көркем еңбекке баулудың
Мектеп оқушыларын ұлттық көркем еңбекке баулу бірнеше жылдан бері
Көркем еңбекке баулу барысында ұлттық қолөнерінің табиғи ортамен байланысы
Осы мәселелерді ескере келе біз, диплом жұмысының ғылыми ақпараттарын
Зерттеу жұмысының мақсаты: мектеп оқушыларын көркем еңбекке баулудың дидактикалық
Зерттеудің пәні: оқушыларды көркем еңбекке баулудың дидактикалық мәселелері;
8
онда: мектепте технология пәнінің оқыту деңгейі жоғарылайды.
Зерттеу жұмысының міндеттері:
Еңбекке баулу жүйесінің негізіне сипаттама жасай отырып, көркем
еңбек мәселелерін айқындауға байланысты педагогикалық және
әдістемелік арнайы әдебиеттерді зерделеу;
- “Көркем еңбек” ұғымының мәні мен мазмұнын
оқушыларды көркем еңбекке баулудың әдістемелік жолдарын айқындауға байланысты міндеттер;
оқушыларды көркем еңбекке баулу мазмұнына талдау жасау;
көркем еңбекке баулудың тиімді әдістері мен формаларын анықтау;
көркем еңбекке байланысты қолөнер түрлері мен бұйымдарды сәндеу;
Бұйымның өзіндік құнын есептеу;
Әдістемелік жаңалығы:
оқушыларды қолөнерге баулудың алгоритмі ретінде, еңбекке оқытудың жүйесі зерделенді;
оқушыларды еңбекке баулудың дидактикалық проблемаларын теориялық тұрғыда айқындалды;
дидактикалық проблемалар мектеп бағдарламасының мазмұнына сәйкес қарастырылды;
Зерттеудің практикалық құндылығы: зерттеудің нәтижелерін жалпы білім беретін
9
1. ТАҢДАП АЛҒАН ТАҚЫРЫПТЫҢ ДӘЙЕКТІЛІП МЕН
Таңдап алынган тақырыбым Қазақстан елінің егемендік алған күндерінен бастап
10
керамикасын көріп танып біліп, орындау технологиясын тексере келе, қыш
Қыш өнерінің дамып,халық арасында бүгінгі күні сұранысқа енуі, оның
11
1.1. КЕРАМИКАНЫҢ ШЫҒУ ТАРИХИ .
Жергілікті ұлттық дәстүрлерді жалғастырып , оларды одан әрі дамытқан
Амидтының эксперименталдық көркем керамика заводы. Бүл кәсіпорын қырық жылдық
Керамиканың дамуындағы жаңа кезең біздің эрамызға дейін бір мыңжылдықтың
басқа түсті балшықпен ангобпен қапталған минералды бояулармен өрнектелетін. Оймалы
Керамика кәсіпшілігіндегі маңызды жаңаланысты ол халық шеберлерінің творчествосымен қол
12
. 7-8 ғасырдың керамикасы ертедегі керамикадан ерекше. Әл ауқатты
Кейінірек 9-12 ғасырларда ыдыстардың басым бөлігін шеберлер көзелік шеңберде
ойып өрнектеумен жапсырмаларымен барынша безендірілген . Көптеген нүктелер арқылы
11-12 ғасырда минералды бояулар қара қоңыр, қызыл немесе қызғылт
9 ғасырдың аяғында глазурьдің табылуы бүйымдардың сыртқы
қабатының беріктігін күшейтіп ғана қойған жоқ , сонымен
керамикашыларға әшекейдің жақсарту
ашып берді. Оңтүстік Қазақстан
көнешілер бұл жаңалықты жетілдіре түседі. Ең алдымен сахар
сілті глазурьі пайда болды. Ол онша мықты емес күңгірт
шеберлер жылтыратып заттың жаңа құралын іздестіреді.
10 ғасырда қорғасыннан және қолайдан істеген глазурь кең
тарай бастайды . Қорғасын глазурь темір, мыс, қалайы, күміс
тотықтарының бояуларымен үйлестіріп пайдаланып қолданып,
металдардың тотықтары қыздыру кезінде қызыл, жасыл, сары,
қоңыр түске айналады,
айқын,анық көрінеді.
13
11-13 ғасырлардағы суреттердің элементтері сан алуан стильді өсімдік нақыштары
тауып алды. Бұл керамиканың жергілікті жерде өндірілгенінің тамаша айғағы.
14
1.2 ҚАЗАҚСТАН КЕРАМИКАСЫ.
Қазақстанда 14 ғасырдың аяғында көгілдір және көк қүймамен қапталып
Б.э. алғашқы ғасырларының керамикасында екі құлақты шағын қүмыралар пайда
Құйма керамикаларға кесе, тостаған, табақ, тарелкалар мен шылапшындар жатады.
Мөлдір көк түсті бояумен боялған ыдыстар өте көп. Шеберлер
Кәсіпорынның негізгі өнімі-түрмыстық және сәндік керамика әр түрлі палау,
қабырғаға ілетін суреттер мен шағын сәндік мүсіндер, бүйымдар көнелік
15
бұйым формасымен безендірудің дәл табылған ара қатынасы қарапайым табақты
Күйдірудің нәтижесінде кесілген орындарында балшықтың әдемі түсі сақталып қалады
16
Эмальмен қаптау кейінірек шыққан әдіс , оның анговтармен глазурьлардан
17
2.ТАҚЫРЫПТЫҢ ҒЫЛЫМИ АНТОРПОМЕТРИЯЛЫҚ ЖАҚТАРЫ
Археологиялық қазба жұмыстары кезінде қыш ыдыстар ғана емес, өткен
Ертеректе, яки 1- ғасырларда жасалған керамикалық бұйымдар Отырар төбені,
Қаратау мәдениеті аталған кезеңге жатқызады. Аталмыш кезеңнің ас үй
Қақпақтарының көлемі әр түрлі: шағынының диаметрі 10-12 см ал
Мүнда азық-түлік пен су тасуға және оларды сақтауға арналған
18
ернеуінен бастап түрлі жосықтар мен тамшы іздері бейнеленген. Сондай
Астықты, үнды, майды сақтауға арналған хүмдардың бетіндегі сорғалаган тамшының
Ал, айқыш-ұйқыш, ирек сызықтар және басқа да бе л
Су таситын құмыралардың мойны қысқа, аузы кең, ернеуін қимасына
Тойға, отырысқа арналған ас ыдыстары ретінде құмыралар тостанғандар, шүмекті
19
Жұмыр тұтқалар ыдыстың ернеуі мен иінін жалғастыра
түскендей. Бүл қыш ыдыстардың біразына қызыл, күрең қызыл,
қошқыл, кейде қара ангоб жағылып, оған қосымша жылтырата
әсемделуі оларға салтанатты көрік берген. (
Жиі болмаса да, сапты аяқтардың тұтқасы кейбір жағдайда қошқардың
Ыдыстарға жапсырылған қой пішініндегі тұтқалар ыдысқа «көз тимеу» үшін
Бірақ бүл жөнінде бұдан басқа да дәлелді түсініктеме бар...
Қошқар бейнесі салынған қыш бүйымдар Сыр бойын, оның ішінде,
композицияның осы фрагмент! сол дәуірдегі эпостық сюжеттің көркем бейнесі
20
Бүл керамика Сырдария бойындағы Қауыншы және Жетіасар мәдениетімен бірігіп,
2.1.КЕРАМИКАНЫҢ ТҰРМЫСТЫҚ ӨМІРДЕ ҚОЛДАНЫЛУЫ МЕН ОНЫҢ ЭСТЕТИКАЛЫҚ МӘНІ.
Отырардың ерте ортағасырлық кезеңінің қыш бұйымдары жаңа белгілерінің өзіндік
тәрізді сапты аяқтар мен тостағандар, тұтқасы үстінде жапсырма дөңестері
21
кеңірек етек алған қыш ыдыстардың жаңа түрлері Отырарда IX
Ерте орта ғасырлық қыш бұйымдарының өрнек салынбағанымен, қышқа металл
Құйрықтөбе қамалын қазу барысында (УII-УIII ғ. жататын топырақ қабатынан)
Құйрықтөбеде табылған құмыраның шүмегі үзынша жасалғандықтан ыдыстың мойыны қүстың
XII ғасыр мен XIII ғасырдың басы қала мәдениетінің барынша
Ал, Оңтүстік Қазақстан мен Отырарға жылтыратылған қыш бұйымдар ІХ-Х
22
тілегіне сай болды. Ыдыстардың формасы (түрі) өзгерді, олардың пропорциясы,
Ортағасырлық көркем көзешілік мектебінің бірнеше орталықтары Мервте, Самарқанда, Кувада,
Енді ас үй жабдықтары мен ас ішетін ыдыс-аяқтардың әр
23
арқылы үсынақты шебер жануарды айрықша сүсты да сұм тұлғалы
XI-XII ғасырлардағы Отырар моншаларына қазба жүргізген кезде табылған ауқымды
Жартылай шұңғыл қақпақтармен қатар, жиегі қырсыз немесе тік қырлы
Қазба кезінде қыш дастархан — дөңгелек жозылар көп табылады,
Қыштан жасалған табыну тағандарының немесе мехрабтардың бірнеше түрлері кездеседі:
24
Қыш таған түбінің қақ ортасында диаметрі 13 см жеті
Көнешілер әр түрлі таңбалар жиынтығын қолданып және сәндік оюлардың
эпиграфикалық өрнектердің суреттері енді. Әлбетте, табынуға арналған қыш тағындардың
табынушылықтың ескілік қалдықтарымен байланыстырады. Өте
ерте кезде таған отқа табыну жөнінде Г.А.Пугаченкова мен Л.И.Ремпель
«768 жыл Муканна отқа жанып өлген жыл болып, Соғда
Қазақстанның оңтүстігінде ол он бес ғасыр өткен соң да
Жылтыр бояумен сырланған қыш бұйымдар ретінде сапты аяқ, табақ,
25
Негізі өрнектер құрылымы ыдыстың бестен бір бөлігін алатын, әдетте,
Араб жазуымен өрнектелген кеселер, тостағандар да бар. Жылтыратпай қоңыр
26
ХII-ғасырдағы май шам түғырлары қырлы және ұзын шүмекті. Түтқасы
2.2.КЕРАМИКАНЫ КӨРКЕМДЕП ӨҢДЕУ ТӘСІЛДЕРІ.
Оңтүстік Қазақстанның
бүйымдары Орта Азия қалаларының ыдыстар комплексіне ұқсас. Зерттеушілердің атап
ІХ-ХІІІ ғасырдың басындағы Отырар керамикасынның ереекшелік сипаты атап өткендегідей,
ХII-ғасырдың екінші жартысы мен ХIIІ-ғасырдың басында жаңа бетбұрыстардың пайда
27
негізгі түсті үзік-үзік сызықпен өрнектеуді оймыштап әшекейленген үйлестіре салу
Өрнек сызықтарының нәзіктігі баршаға белгілі жылтырақ бояумен, шеку әдісімен
XII-ғасырдың ортасына дейін қолданылды.
XIII-ғасырдың басындағы Азия мен Шығыс Европа халықтарының ілгері даму
1219-1220 жылдардағы қасіретті оқиғалардан кейін Отырар
XIII-ғасырдың ортасына таман
кезеңдегі ұзақ үзілістен соң Отырар монета сарайы қайта жұмыс
істеуге кірісті. Қаланың орталық бөлігі түгел қирап жатты да,
қаланың шет жақтарындағы
бастады. Мұнда жекеше үйлер мен ірі тұрғын комплекстері, қыш
күйдіретін, кесек құятын
көтерді. Жуырда болған архиологиялық зерттеу кезінде көздешілер түрған рабаттың
28
жылтыратылған және шыңылтырланбаған ірі және шағын ас ыдыстарын шығарды.
Отырар қыш бұйымдар жасаушыларының негізгі шикі заты әлі кәдімгі
ХIIІ-ХІV ғасырлардың ІІ-ші жартысындағы қызыл ангобпен боялған қыш бүйымдарды
геометриялық өрнек тән, шытырман өрнекті гүлдесте, топтасқан нүктелер салуда
29
. Әсіресе, ашық жасыл мен жылтыратуда өрнекті оймыштап түсіру
Отырар керамика бұйымдарында ХІУ-ХУ ғасырдың аяғында ақ ангобқа көк
Тұтастай алғанда, ХІІІ-ХУ ғасырлардағы Отырар керамикасы Орта Азия, Иран,
30
Отырар мен Сырдария аймағының қыш бұйымдарының түрақты дәстүрінің, толығынан
31
ХVІ-ХVII ғасырларда стилъдендірілген көгеріс өрнектері етек жая бастады және
нақыштардың «жоғарғы» және «төменгі» жағы пайда болды.
Ою- өрнектің бұлай орналасуының ерекшелігі,
Г.А.Пугаченкованың Самарқан керамикасыннан анықтағанындай, Отырар керамикасында да
өрнекті гүлдесте композициясы қимыл-әрекетті күшейте қабылдауға себебін тигізеді. Гүлдестенің
32
Негізгі техтоникалық әуен ірі жапырақтың гүл
ХVІ ғасырдың шыңылтырланған керамикасы Отырардың синхронды топырақ қабаттарында жатып,
Алайда, 60 км қашықтықта, солтүстікке қарай Ясы-Түркістан қаласы қауырт
Айдаһар белгіленген қүмыра көзге ерекше түседі. Фантастикалық айдаһар —
33
ХVІ ғасырдағы керамика одан кейінгі кездегідей, әдетте, түссіз глазурьмен
Әшекейлер, негізінен, бір түсті күңгірт реңді, күңгірт ақшыл көк
Қыш бұйымдардың негізі бір тобын құстар мен хайуанаттардың, жылқының,
Құстар мен хайуанаттардың керамикалық мүсіндерінің сәндік үшін ғана салынбай,
мерекесіне қатысты салт —жораларда Қангүй
байланыстың мәні өте зор.
34
3 ГИПСТЕН БҰЙЫМДАРДЫ ЖАСАУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ.
Декоративті вазаны жасау үшін , маған біріншіден саз балшықты
Мен осы материалдарды дайындап болған соң , шамот араласкан
35
3.2 Оқушыларды ұлттық қолөнерге баулудағы халық педагогикасының тиімділігі
Халықтық педагогика, – делінген Қазақ энциклопедиясында, -
Халық педагогикасының негізгі түйіні еңбек тәрбиесі және өңдірістік білім,
Демек, халықтық педагогика – тәлім-тәрбиелік ой-пікірдің ішкі бастауы, халықтық
Мұндағы ұрпақ тәрбиесінің негізгі түйіні-адамгершілік-имандылық, ақыл-ой, еңбек, эстетика, дене,
Халқымыз еңбек пен өнерді егіз деп қараған. Қолөнер шеберлігін
Қазақ шаруасының қолөнері өзінің күнделікті өмір тіршілігімен, тұтыну қажетімен
36
үй жабу, ою ойып, сырмақ, түс киіз өрнектеу, тері
Ал тері, ағаш, темірмен байланысты кәсіптерді еркектер атқарған. Тері
Өткен замандағы ғұндар мәдениеті мен орта ғасырдағы сәулет өнерінің
Ахмед Ясауи кешені тек сәулет өнерінің мұрасы ғана емес,
37
Ертедегі қазақ ертегілерінде, эпостарын т.б. ауыз әдебиеттерінде өнерлі адамдарды
Қолөнер туындыларын жасауда оны үйретуде әрбір оқытушы халықтық педагогиканы
Қолөнерден беретін әрбір оқытушы кейінгі кезде жасалатын заттары туралы
Мысалы: Қазақ халқының ыдыстарын күнделікті сабақ барысында жасап жатқанымыз
Ағаштан жасалатын ыдыс атаулары: астау, аяқ, дүңгіршек, зерен, кепшік,
Металдан жасалатын ыдыс атаулары: әбдесте, бақыр, бақыраш, қасық, қазан,
Фарфордан жасалатын ыдыс атаулары: аққұман (шәйнек), кесе(ақпар), шынаяқ.
Саз балшықтан жасалатын ыдыс атаулары: көзе, құмыра, кесе, көзелек
38
Жүннен жасалатын ыдыс атаулары: бақша, бағжама, қапшық, қанар, дорба,
Теріден жасалатын ыдыс атаулары: бөрдек, долық, көнек, күпсір, мес,
Бұл атауларды сіздің алдарыңызда айтып отырудың бір себебі; халықтық
Жоғарыдағы аталған заттары қолөнер саласында жасаумен қабат, оларды халықтың
Халықтық педагогиканың саласы Отанын сүюге, әсемдікке тәрбиелеудің бір жолы
39
3.3 Ұлттық қолөнер негізінде оқушыларды еңбекке
тәрбиелеу
Халық педагогикасының негізгі түйіні еңбек тәрбиесі және өндірістік білім,
Қазақ халықтың тәлімдік мәні зор ой-толқыныстыры бесік жыры мен
Қазақ халқы арнайы бала тәрбиесімен айналысатын қоғамдық орындары (ясли,
40
Бала аяғын жерге нық басқаннан-ақ қоршаған ортаның құпиясын ғылыми
Қазақ отбасында тәрбие ісі ғалым Ш.Аметовтың зерттеулерінде негізінен
1. Тәрбие басы алдымен әдептілікке үйретуді көздеген, әке-шеше
2. Баланы қайырымды, иманды, мейірімді болуға тәрбиелеген.
3. Тіл алғыш, елгезек болуға баулыған.
4. Адал, шыншыл болуға тәрбиелеген.
5. Өнегелі ұстаз бен көпті көрген қария сөзін тындап,
6. Үлкенді, ата-ананы сыйлап құрметтеуге үйретуді ең басты міндет
7. Кісі айыбын бетіне баспай, біреуге орынсыз тіл тигізбейтін
8. Ел қорғаған батыр бол, халық алдында қызмет ет,
41
Халқымыз еңбек пен өнерді егіз деп қараған. Қолөнер шеберлегін
Қазақ шаруасының қолөнері өзінің күнделікті өмір тіршілігімен, тұтыну
қажетімен тығыз ұштасып жатады. Оның ішер асы да, киер
Ал, тері, ағаш, темірмен байланысты кәсіптерді еркектер атқарған. Тері
42
сыртқы тұлғаларын бейнелейтін суреттер – (б.з. д. ҮІІғ.) сақтар
Ахмед Ясауи кешені тек сәулет өнерінің мұрасы ғана
тайқазан, майшамдар, шырағдандар, алтын-күміс жалатқан, ою өрнектер- мен
Қазақ даласында білезік, сақина, жүзік, алқа, шашбау, шолпы, сырға
Өнерді үйрену, халық қажетіне жұмсау, өнерімен мұратына жету, байлықтың
“Білімге деген ынталанушылық адам бойындағы ой еңбегі күшінің қайнар
Жаңа берілетін білімді баланың білетін мағлұматтарымен ұштастыру;
Жаңа білімді таныстыру арқылы сабақтын мазмұнына оқушылардың ынта-ықыласын аудару;
Оқушыларға жаңа білімді меңгеруге бағыттайтын сұрақтар қою арқылы олардың
Қажетсіз мағлұматтарды айтудан сақтанып, баланың ынта-ықыласын, зейінін туғызатын
Көрнекілікке көңіл бөлу, оған сай құралдарды алдын ала сайлап
43
Атап айтқанда, халық педагогикасы еңбек тәрбиесіне оның бір ажырмас
салтанатынан өнерін дәріптеп отырған.
Қолөнерден беретін әрбір оқытушы кейінгі кезде жасалатын заттары
Мысалы: Қазақ халықының ыдыстарын күнделікті сабақ барысында жасап жатқанымыз
Міне, осыны біз өз тәжерибемізде пайдалану мақсатында, өнер мен
Жоғарыдағы аталған заттары қол өнер саласында жасаумен қабат, оларды
Қол өнер саласында біздің оқушылар қазақтың музыкалық аспаптарын жасауда
Осы аталған қазақтың музыкалық аспаптарының көбін оқу бағдарламаса бойынша
44
Енді бұны қалай тәрбие мәселесіне пайдаланамыз дегенде, мен жоғары
Халықтық педагогиканың саласы Отанын сүюге, жеңілдікке тәрбиелеудің бір жолы
Ал салт-дәстүрлер дегеніміз – халықтардың кәсібіне, сеніс-нанымына, тіршілігіне байланысты
.45
Бүкіл халық, ел-жұрт уақыт озған сайын салт-дәстүрге жаңалық еңгізіп,
Халық: “Дәстүрдің озығы бар, дәурені өткен тозығы бар”, “Әдет-әдет
3.4 Оқушыларды қолөнерге баулудағы дидактикалық
принциптер
Ғылымилық принципі. Бұл принцип табиғат, қоғам, мәдениет, ойлау дамуының
К.Д.Ущинскийдің айтуы бойынша, оқыту – бұл баланың байқағыш- тығының,
Оқыта отырып тәрбиелеу – бұл баланың өмірге, білімге қатысы,
Сонымен, білім беру, тәрбие оқытудың бірыңғай процесінде іске асырылады.
Түсініктілік принципі. Түсініктілік принципі оқытуды оқушылардың дайындық деңгейіне сай
46
Мысалы:
Жеңілден қиынға көшу. Мұнан оқушыларды таным іс-әрекетіне бірте-бірте үйрету,
Қарапайымдылықтан күрделікке көшу. Мәселен, оқушыларға бұйымның бөлшектерін өңдеуді түсіндіру
Белгіліден белгісізге көшу деп оқушылардың өткен сабақтан алған біліміне
Жүйелілік және бірізділік принципі. Оқыту процесінде оқу бағдармалары мен
Бұл принцип жалпы пәндерді оқыту жүйесінде де қолданылады. Мысалы,
Саналылық пен белсенділік принципі. Саналылық пен белсенділік принципі дегеніміз
Сабақ үстінде берілген тапсырмалады оқушыларды саналылықпен орындауы, олардың белсінділігін
47
Практикалық жұмыстарды саналы және дәл орындауды ескереді.
2. Ұлттық бұйым үлгілерінің әзірлену ерекшеліктерінің теориясын түсінумен қатар,
Оқушылардың танымдық білімін тереңдету, белсенділік сезімін оятуға ғылыми-техникалық даму
Көрнекілік принципі. Көрнекілік принципін алғаш зерттеп, оған мәнді үлес
Көрнекіліктің түрлері. Табиғи көрнекілікке коллекциядағы кептірілген өсімдіктер, дайын
Символикалық көрнекіліктерге карталар, схемалар, диаграммалар, кестелер жатады. Кестенің өзінің
48
Экранды-динамикалық көрнекіліктер шындық дүниені бейнелейді. Олар: дипозивтер, диафильмдер, оқу
Мақсаттылық принципі. Әрбір сабаққа дайындалу үшін ең алдымен оның
49
Қорытынды.
Өнер – халықтың салт – санасын, мәдениетін, адамзаттың эстетикалық
Көркемдік, әдемілік ұғымының өн бойына осы екі қасиеттің екеуі
Өнер үлгілері эстетикалық ғажайып мұралар сыйлай отырып, өмірде
Халқымыздың сонау арғы кезеңдегі мәдени өміріне көз жүгіртіп қарасақ,
Демек, өнер әр уақытта өз қоғамының мұң – мұқтажын
Қарап отырсаңыз, табиғатқа қатынас мұрағияты өте ұзақ тарихи даму
50
күлім қағып, жан иесі мен жаратылыс жарасымен жырлайтын, дәуір
Табиғатқа мәңгілік бақыт дамыту, жасартып, жаңартып жасаған ие –
51
Қолданылған әдебиеттер.
«Изобразительное искусство Казахстана» изд АК Каз ССР им.
Балтабаева Ж.К. « Бейнелеу өнері» Алматы «Мектеп» 1987.
Беде Г.В. Сұңғат Москва 1988.
Болдырев Н.И. « Мектептегі тәрбие жұмысының методикасы 101-104 бет
Ғалымбаева А. « Өнер» алматы 1981.
Ералин К.Е. Бейнелеу өнерінің сабақтары Шымкент, ШПИ, 1992-
Ералин К.Е. Қазақ совет бейнелеу өнері эстетикалық тәрбие беру
Ералин К.Е. Қазақстан бейнелеу өнері шеберлері Алматы, М
Ильина Т.А. « Педагогика» 429 – 431 бет.
Кенбаев М.С. Камаков А.О. « Бейнелеу өнері» Алматы
Крупская Н.К. « Таңдамалы педагогикалық шығармалары» 574 – 578
Қазақ Совет Энциклопедиясы, Бас ред. М.К.Каратаев Алматы 1975
52
