Ұлттық дүниетанымды халық өнері арқылы қалыптастыру диплом жұмысы
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
КІРІСПЕ……………………………………………………………..............3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ.
І. ХАЛЫҚ ӨНЕРІ АРҚЫЛЫ МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ДҮНИЕТАНЫМЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ....................................................................................................11
1.1. Қазақ халық өнері дүниетаным қалыптастырудағы маңызды бастауы..........................................................................................................11
1.2. Бастауыш сынып оқушыларының дүниетанымын халық өнер құралдары арқылы қалыптастырудағы педагогикалық негіздері........................................................................................................19
ІІ. ХАЛЫҚ ӨНЕР ҚҰРАЛДАРЫ АРҚЫЛЫ МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ДҮНИЕТАНЫМЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ЖҮЙЕСІ МЕН МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
.....................................................................30
2.1.Бастауыш мектеп оқушыларының дүниетанымын халық өнер құралдары арқылы қалыптастырудағы сыныптан тыс жұмыстардың ерекшеліктері мен құрылымдық моделі.................................................30
2.2. Бастауыш мектепте оқушыларды сәндік-қолданбалы өнер құралдары арқылы сыныптан тыс жұмыстағы... мазмұны................38
ҚОРЫТЫНДЫ…………………………………………43
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ…………..48
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 50 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Д И П Л О М Д Ы Қ
Тақырыбы: ҰЛТТЫҚ ДҮНИЕТАНЫМДЫ ХАЛЫҚ ӨНЕРІ АРҚЫЛЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ……………………………………………………………..............3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ.
І. ХАЛЫҚ ӨНЕРІ АРҚЫЛЫ МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ДҮНИЕТАНЫМЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
1.1. Қазақ халық өнері дүниетаным қалыптастырудағы маңызды бастауы..........................................................................................................11
1.2. Бастауыш сынып оқушыларының дүниетанымын халық өнер құралдары арқылы
ІІ. ХАЛЫҚ ӨНЕР ҚҰРАЛДАРЫ АРҚЫЛЫ МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ДҮНИЕТАНЫМЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ
2.1.Бастауыш мектеп оқушыларының дүниетанымын халық өнер құралдары арқылы
2.2. Бастауыш мектепте оқушыларды сәндік-қолданбалы өнер құралдары арқылы
ҚОРЫТЫНДЫ…………………………………………43
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ…………..48
КІРІСПЕ
Зерттеудің көкейкестілігі. Болашағынан зор үміт күтетін кез-келген тәуелсіз елдің,
Қазіргі кезде әрбір халық үшін өзінің тарихына тереңірек үңіліп,
Ұлттық мәдениет халықтың ежелден келе жатқан өзіне тән
Осындай талаптың күшейген кезеңінде мектептерде оқу процесін диалектикалық
Сонымен, еліміздің әлеуметтік – экономикалық дамуын жақсарту қоғамдық өмірдің
Педагогикалық процесте халық өнер арқылы оқушылардың дүниетанымын қалыптастыру ғылыми
Зерттеу мақсаты – сыныптан тыс жұмыстарда халық өнер құралдары
Зерттеудің нысаны - бастауыш мектептегі сыныптан тыс жұмыс.
Зерттеу пәні – сыныптан тыс жұмыстарда халық өнері арқылы
Зерттеу ғылыми болжамы – халық өнері арқылы сыныптан тыс
Жетекші идея: бастауыш мектеп оқушыларының халық өнері арқылы сыныптан
Зерттеу міндеттері:
- халық өнері арқылы бастауыш сынып оқушыларының дүниетанымын қалыптастырудың
- бастауыш мектепте халық өнері арқылы оқушылардың дүниетанымын қалыптастырудағы
- бастауыш мектепте оқушылар сыныптан тыс жұмыстарда халық өнері
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздері: жеке тұлға теориясы, дүниетаным
Зерттеу көздері: философ, психолог, педагогтардың дүниетаным, қазақ қол өнері
Зерттеудің әдістері: зерттеу мәселесіне байланысты тақырып бойынша өнертану, психологиялық,
І. ХАЛЫҚ ӨНЕРІ АРҚЫЛЫ МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ДҮНИЕТАНЫМЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ
1.1. Қазақ халық өнері дүниетаным қалыптастырудағы маңызды бастауы
Дүниетанымның қалыптасуына жалпы адам, табиғат, қоғам білімдері тірек
Дүниетанымның басты категориясы ретінде, «дүние» мен «адам» алынады, өйткені,
Философ-ғалымдар І.Ерғалиев пен Ғ.Телібаев өз еңбектерінде ұлттық дүниетаным
Жалпы, философтардың «Дүниетаным» туралы айтқан ой-пікірлеріне сүйенсек, дүниетаным сыртқы
Қазақ совет энциклопедиясында: «Дүниеге көзқарас- бізді қоршаған табиғи және
Сонымен, жоғарыда келтірілген анықтамаларға сүйене отырып, біз Дүниетанымды әрбір
Жеке тұлғаның тұтас даму процесінде әлеуметтік орта мен тәрбиелік
Дүниетаным - адамның табиғат, қоғамдық өмір туралы білімдерінің жүйесі.
Педагогикалық ғылыми еңбектерде дүниетанымның төрт құрамды бөлігі көрсетіліп жүр.
«Дүниетаным», «таным»,
Дүниетанымның қалыптасуына үлкен ықпал жасайтын - халық өнері. Сонымен
Ұлттық дүниетанымының арқауы болып табылатын халық тағылымының мән-маңызы мен
Халықтың педагогика мәселелері ғылыми тұрғыда бұрынғы одақ бойынша ең
Осы мәселені шешу–қазіргі ұрпақтың негізгі мақсаты. Өйткені қазақтың рухани
Дүниетаным адам ойы кеңістігіндегі негізгі және аса күрделі түсініктердің
Италияның ұлы сүретшісі, ғалым, философ Леонардо да Винчи –“Дүниетаным-ақиқатты
Дүниетаным құрылымы, ғалымдардың пікіріне сүйенсек, мына түсініктерден тұрады: көзқарастар,
Жеке тұлғаның дүниетанымында белгілі бір деңгейлер болады, олардың ішіндегі
Қарапайым (немесе тұрмыстық), ол дүниетаным білімін дүниені түсінуге «дүниені
Ғылыми – адамның дүниені және ондағы өзін танып-білуінің теориялық
Сонымен, дүниетаным – ол қоршаған дүниеге ерекше көзқарас. Сонымен
Жоғарыда келтірілген түсініктерді қорыта отырып, біз Дүниетаным ұғымын былай
Дүниетанымның қалыптасуында үлкен роль атқаратын ұлттық мәдениет. Өйткені адамның
Аспан – космостың бір бөлігі ретінде руна жазуларында Көк
ХІ ғ.белгілі ойшыл-ғұламасы Жүсіп Баласағұнның әлемнің төрт бұрышына
Мәселен: «Жасыл көкті безендірдің
Қара күнді жарық еттің күндізбен
Қанша ұшқан, жүрген, тынған, інде өскен,
Ішіп жемі сенен болып күн
Көк үсті мен жер қойнындық арасы,
Мұқтаж саған, жоқ өзгеше шарасы...
Хақ қайда деп, қандай деп сұрама,
Барлық жерде ол, біл де бұны
Ол дәуірдегі адамдардың Күн, Ай, От пен
Сондықтан Ай, Күн, жұлдыз ұғымдарды халық өнерінен де табуға
Адамның дүниетанымы қалыптасуында ежелден келе жатқан салт-дәстүрлер, әдет-ғұрыптар көп
Адам баласының дүниетанымының қалыптасуына ерекше әсер еткен − өнер.
Дүниетанымдық түсінікке негізгі бағыт беретін қоғамдық өмір тұрғысында суреттейтін
1.2. Бастауыш сынып оқушыларының дүниетанымын халық өнер құралдары арқылы
Республика Президенті Н.Назарбаев еліміздің шығармашылық зиялы қауымының танымал
Педагог ағартушы қазақ халқының өнерін балалардың тәлім-тәрбиесімен тікелей ұштастырып,
Балалардың дүниетанымын қалыптастыруда Ыбырай Алтынсаринның мұрасынан бастап, әсіресе ΧΧ
Машһүр Жүсіптің тәлім-тәрбиелік пікірлері, олардың пайдалы жақтары осы кезеңде
Қазақ халқының ағартушысы Спандияр Көбеев Қазан төңкерісіне
Бастауыш сынып оқушыларының білімін дамытуға, сонымен бірге ұлттық дүниетанымын
Қазақтың салт-дәстүрін сақтау, «қайсыбір» ырымдарды бұлжытпай орындап отыру
Оқушылардың оқыту, тәрбие мәселелеріне арнайы көңіл аударған қазақ әйелдерінің
Ж. Аймауытов баланың дүниетанымын қалыптастыруда тәрбиенің екі түрлі болатындығын
Жастайынан қолданбалы заттарды біліп тану баланың ой-өрсін, ойлау қабілетін
Әрине, осы айтылғандар бастауыш мектептерінде де халық өнермен таныстыру
Мағжан Жұмабаев халық тәрбиесін қастерлей отырып, оның негізгі құралдарының
Аталған ұлы ғалымдардың тәрбие, дүниетаным, өнер туралы пікірлері әрмен
Мектеп оқушыларына эстетикалық тәрбие беруде халық өнерді пайдаланумен байланысты
Қазақтың ұлттық ою-өрнек өнерінің тарихи даму жолдары мен өзіндік
З.Әбілованың «Оқушыларға сыныптан тыс жұмыстарда өнер арқылы эстетикалық тәрбие
Ұзақбаева С.А. монографиялық еңбегінде қазақтың ұлттық қолөнерінің эстетикалық тәрбие
Сонымен, бастауыш сынып оқушыларының психофизиологиялық өзгерістері халық өнерін қабылдауының
Басқа халықтың өкілдері қазақтың өнері туралы қаншалықты әдемі, әсем
Жаңа бағыттағы тәрбие жүйесін іске асыру үшін халықтық педагогикаға
-ата-баба дәстүріне, әдет-ғұрпына, ұлттық өнер саласына арналған материалдар жинап,
-дәстүрлі еңбек тәрбиесін кешенді жүргізу мақсатында тиімді әдіс-тәсілдерді меңгеру;
-отбасы мен мектеп арасындағы бірлікті нығайту, еңбек тәрибесін
-тәрбиешінің баланың жеке басының даму ерекшелігін, отбасы тәрбиесінің
- материалдық-техникалық базасын нығайту, балаларды қазақ халқының дәстүрлі еңбегіне
Бала кішірек кезінде дүниені көркемдеп көруге ең жоғарғы фантазия
Көптеген мамандар балалар екі жастан бастап қолына қағаз, қалам
Дүниетаным қалыптастырудағы ғалым-зерттеушілердің көзқарастарын екі үлкен жүйелі бағытпен
Сонымен, суреттен байқағандай дүниетаным қалыптастыру процесі өте күрделі, жан-жақты.
Мектеп оқушыларының дүниетанымын барынша дамытуға деген қоғам қажеттілігі мен
Дүниетаным интелектуалдық (білім жүйесін меңгеру), жеке көзқарасы (қарым –
ІІ. ХАЛЫҚ ӨНЕР ҚҰРАЛДАРЫ АРҚЫЛЫ МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ДҮНИЕТАНЫМЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ
2.1.Бастауыш мектеп оқушыларының дүниетанымын халық өнер құралдары арқылы
Бүгінгі қоғамдағы құндылық бағыттардың және дүниеге деген көзқарастың
Бастауыш мектепте халық өнерге баулу процесі негізгі үш бағытта
Бастауыш мектеп оқушыларының дүниетанымы жоғарыда көрсетілген бір-бірімен жүйелі байланысқатн
Көрсетілген бағыт бір-бірімен тығыз байланыста, тек бір бағыт арқылы
Қазақстанның ғалымдары, мұғалімдері жалпы білім беретін мектептердің оқушыларын оқытуда
Соңғы жылдары мұғалімдер халық өнер бағытында көптеген бағдарламаларды дайындауда.
Бүгінгі күнгі мектеп – ұлттық дәстүрді модульді түрде оқыту
Республикамыздың Оңтүстік Қазақстан облысының Түркістан, Отырар, Сайрам, Төлеби,
Халықтық өнерге баулитын оқушылар мен жасөспірімдер сарайлары да ерекше
Халық өнері пәндерін тереңдеп жүргізетін мектептер қатарына Шымкент қаласындағы
Б. Момышұлы атындағы №44 орта мектеп–Шымкент қаласындағы іргелі білім
Бұл бағдарламалардың негізгі мақсаты оқушылардың халық қолөнерін тереңірек игеру
2.2. Бастауыш мектепте оқушыларды сәндік-қолданбалы өнер құралдары арқылы
Бүгінгі таңда қоғамның ұлттық мәдени тұрғыдан кемелденуі, жас ұрпақты
Осыған орай, оқытудың тәрбиенің жаңа әдістемелік жүйесі жолдарының бірі
Оқушылардың халық өнері құралдары арқылы дүниетанымын қалыптастыру кезінде олардың
Халық өнер құралдары арқылы оқушының дүниетанымын қалыптастыратын сыныптан тыс
Шығармашылық клубтың мақсаты - қазақтың өнер құралдарының негізінде
Шығармашылық клубтың міндеті - оқушыларға халық өнер түрлерінде кездесетін
Шығармашылық клубтың бір жылға арналған бағдарламасы жасалынып, мектеп әкімшілігінің
Ұлттық мектеп тек ұлттық ерекшелігіне, ұлттық тарихына, мәдениетін, өнеріне,
Шығармашылық клуб жұмысында халықтық педагогика мен ұлттық психология тағылымдарын
Халық педагогикасының тағылымдарын қолдану – клубтың білімдік және
«Адам ұрпағымен мың жасайды», – дейді халқымыз. Ұрпақ жалғастығымен
Оқушыны логикалық ойлауға үйрететін халық өнер – практикалық қолданылымы
Халық өнер негізін меңгертуде жетекші өз жұмысын терең білетін,
Жетекші оқушылардың білім деңгейін анықтап, талдап, кемшіліктерін толықтырып отырулары
Сол себепті, ұлттық педагогика элементтерін халық өнерді қолданып оқыту
Қай халық болмасын дүниежүзілік өркениетке өзінің ұлттық психологиялық қазанында
Тәуелсіз Қазақстан Республикасының парасатты азаматын қалыптастыру, болашақ ұрпаққа әлемдік
Қай халықта және қашанда болса, мұқтаждықты жою, баршылықты молайта
Соның нәтижесінде біздің бабаларымыз бен аналарымыз кейінгі ұрпақтар үшін
Теориялық, тарихи ақпаратты жеткізгенде біз әже-апаларымыздың бұрынғы заманда ұзатылған
Халық шеберлері әр түрлі тұтыну бұйымдарын жасауда құрақ құрау
ҚОРЫТЫНДЫ
Мектептердегі сыныптан тыс тәрбие жұмыстарының түрі өте көп. Бәрінің
Бір жүйеге бағытталып, айқын мақсатпен, жүйелі жүргізілген сыныптан тыс
Ұлттық мектеп тек ұлттық ерекшелігіне, ұлттық тарихына, мәдениетін, өнеріне,
Бүгінгі күнгі мектеп – ұлттық дәстүрді модульді түрде оқыту
Пайдалынған әдебиеттер тізімі
1.Қазақстан Республикасы гуманитарлық білім беру түжырымдамасы. -Алматы: Казахстан, 1994.-
2. Әл-Фараби. Әлеуметтік-этикалық трактаттар. - Алматы: Ғылым, 1975.- 418
3. Коменский Я.А. Великая
4.Песталоцци И.Г. Избранные педагогические сочинения в 2-х т. -
5.Толстой Л.Н. Педагогические сочинения.
6.Руссо Ж.Ж. Эмиль или о воспитании. — М., 1915.
7.Гербарт И.Ф. Общая педагогика,
8.Дистервег А. Избранные педагогические
9.Ушинский К.Д. Избранные педагогические сочинения.в
10. Алтынсарин Ы. Педагогикалық идеялары мен ағартушылық
қызметі. - Алматы: Мектеп, 1969. - 154 б.
11.Выготский Л.С. Собрание сочинений в 6 томах. -
12.Ананьев Б.Г. Избранные психологические труды. В
13.Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность. - М.: Изд. Полит.
14.Занков Л.В. Дидактика и жизнь. - М.: Просвещение, 1968.-
15.Давыдов В.В. Проблемы развивающего обучения.
16.Гальперин П.Я. Психология
17.Эльконин Д.Б. Детская психология.
1960.- 175 с.
18.Талызина Н.Ф. Формирование познавательной деятельности
младших школьников. - М.: Просвещение, 1988.-174 с.
19.Брунер Дж. Психология познания. - М.: Прогресс, 1977. -396
20.Жумабаев М. Педагогика. - Алматы: Рауан, 1993. - 180
21.Аймауытов Ж. Психология. - Алматы: Рауан, 1995.- 312 б.
22.Мұқанов М. Жас
23.Скаткин М.Н. Акгивизация познавательной деятельности
24. Есипов Б.П. Самостоятельные работы учащихся на
25.Данилов М.А. Процесс обучения в
26.Пидкасистый П.И.
27.Щукина Г.И. Активизация познавательной
учащихся. — М.: Просвещение, 1979. - 186 с.
28.Шамова Т.И. Активизация учения
Педагогика, 1982. - 208 с.
29.Қараев Ж.А. Акшвизация познавательной деятельности учащихся
30. Измайлов А.Э. Народная
31.Қалиев С.
32.Жарыкбаев К. Развитие психологической
33.Табылдиев Ә. Казақ педагогикасының тарихы.
34.Ұзақбаева С.А. Балаларға эстетикалық төрбие
35.Қожахметова Қ. Халықгық
36.Әбілова 3. Этнопедагогика окулығы - Алматы: Абылайхан атындағы
37.Наурызбаев Ж.Ж. Научно-педагогаческие
38.Балтабаев М., Өтемүратова Б. Елім-ай. Алматы: Рауан,
39.Ғаббасов С. Халық педагогикасьшың негіздері. - Алматы,Әл-Фараби, 1995. -
40. Қоңыратбаева Т.Ә. Халық педагогикасы және оны
төрбиесіне еңціру жолдары.
41.Төлеубекова Р. Бастауыш
дәстүрлерін пайдалану. п.ғ.к. дисс. автореф.
42.Албытова Н.Қазақ балалар
43.Әбдіғаппарова Ұ. Оқушыларды тәрбиелеуде қазақ ұлтгық ою-өрнек
44.Әтемова Қ.Т.
қалыптастыруда мектеп
45.Әбдікәрім Аша. Ұлттық педагогика негізінде оқу-тәрбие ісін
46.Магауова А.С.
1995. -26 с.
47.Тұрғынбаева Б.А. Оқыту барысында
оқушыларының шығармашылық кабілеттерін
48.Әбділдина С.Қ. Қазақ халқының ауызекі шығармашылығы арқылы
Сәндік қолданбалы өнер арқылы
Ұзақбаева С.А.
Қалыбекова А.А.
Эстетикаға баулудағы дүниетаным
Адамгершiлiкке баулудағы дүниетаным
Балтабаев М.Х. Әлмұханбетов Б.А.
Қышқанбаев Т.Ә
Қозыбаев Е.Ш.
Левченко Т.А.
Жолдасбекова С.А.
Әбдіғаппарова У.М.
Асанова Ұ.
Дайрабаева А.Е.
Әмірова Ә.С.
Сүлейменова Б.
Толеубекова Р.
Ұлттық өнер арқылы
Аспаптық музыка арқылы
Көркем мәдениет, бейнелеу арқылы
Айтыс өнерi арқылы
Қыздар дүниетанымы
Ауыз әдебиет арқылы
Қазақ дәстүрлері арқылы
Қышқанбаев Т.Ә
Қозыбаев Е.Ш.
Ата-ана мектебі (отбасы тәрбиесі)
Жалпы білім беретін мектеп (отбасы тәрбиесі)
сыныптан тыс жұмыс
Оқушы дүниетанымының бастаулары
Ұлттық салт-дәстүр негізінде халық өнерімен таныстыру
-бесік жыры
-ертегілер
-аңыздар
-мақал-мәтелдер
-жұмбақтар
Халық өнер негіздерін теориялық практикалық түрде меңгерту
-ағашты көркем өңдеу
-металкөркем өңдеу
-матаны көркем өңдеу
-теріні көркем өңдеу
т.б.
Халық өнері арқылы оқушылардың дүниетанымын қалыптастыру үйірме, саяхат (көрме,
-білім, білік дағдысын қалыптастыру
-дүниетанымын қалыптастыру (салт-дәстүр негізінде)
-ата-аналармен байланыс
Сәндік қолөнер арқылы дүниетанымы қалыптасқан оқушы
Ата-ана мектебі (отбасы тәрбиесі)
Салт-дәстүр негізінде халық өнерімен таныстыру
Жалпы білім беретін мектеп
Халық өнерінің негіздерін теориялық тұрғыда игерту
Сыныптан тыс жұмыс
Халық өнері арқылы оқушының дүниетанымын қалыптастыру
Сәндік-қолданбалы
өнер
Дүниетанымды қалыптастыру мүмкіндіктері
Зергерлік өнер
Ұлттық киім
Киіз үй
Ағашты көркем өңдеу
Жүнді көркем өңдеу
Ғылыми болжам
Көзқарас
Сенімдер
Идеалдар
Сәндік қолданбалы өнер арқылы дүниетанымды қалыптастырудың формалары мен әдістері
Ашық сабақ
Саяхат
Өнер байқауы
Үйірме
Әңгіме
Сарамандық жұмыс
СӘНДІК ҚОЛДАНБАЛЫ ӨНЕР АРҚЫЛЫ ДҮНИЕТАНЫМЫ
1
