ҚР астық өндірісінің экономикалық тиімділігін талдау курстық жұмыс
Кіріспе.................
1 ҚР астық өндірісінің экономикалық тиімділігінің теориялық негіздері..............
1.1 Астық өндірісінің қазіргі кездегі қалыптастыру мәселелері............
1.2 Ауыл шаруашылықта астықтың экономикалық тиімділігі..............
1.3 Экономикалық тиімділік көрсеткіштерінің теориялық негіздері...
2 “Ақтау нанның” ЖШС-ның астық өндірісінің экономикалық жағдайын талдау..................
2.1 Шаруашылықтың жалпы экономикалық сипаттамасы.....................
2.2 Сатып алынған көрсеткіштер сипаттамасы...................
2.3 Кәсіпорынның өндірістік ресурстармен қамтамасыз етілуі мен оларды пайдаланудың экономикалық тиімділік көрсеткіштерін талдау..................
3 Наубайхана шаруашылығын ұйымдастыру және экономикалық тиімділігін жетілдіру.............
3.1 Шаруашылықтың қаржылық нәтижесін арттыру бағыттары..........
3.2 Наубайхананың жаңа нан өнімдерін өндіретін цехтың қызметінің экономикалық тиімділігінің болжамы.......
Қорытынды...........................
Қолданылған әдебиеттер.........................
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 28 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Кіріспе.................
1 ҚР астық өндірісінің экономикалық тиімділігінің теориялық негіздері..............
1.1 Астық өндірісінің қазіргі кездегі қалыптастыру мәселелері............
1.2 Ауыл шаруашылықта астықтың экономикалық тиімділігі..............
1.3 Экономикалық тиімділік көрсеткіштерінің теориялық негіздері...
2 “Ақтау нанның” ЖШС-ның астық өндірісінің экономикалық жағдайын талдау..................
2.1 Шаруашылықтың жалпы экономикалық сипаттамасы.....................
2.2 Сатып алынған көрсеткіштер сипаттамасы...................
2.3 Кәсіпорынның өндірістік ресурстармен қамтамасыз етілуі мен оларды пайдаланудың
3 Наубайхана шаруашылығын ұйымдастыру және экономикалық тиімділігін жетілдіру.............
3.1 Шаруашылықтың қаржылық нәтижесін арттыру бағыттары..........
3.2 Наубайхананың жаңа нан өнімдерін өндіретін цехтың қызметінің
Қорытынды...........................
Қолданылған әдебиеттер.........................
"Арпа-бидай ас екен,
Алтын-күміс тас екен".
/Халық мақалы/.
Кіріспе
Қазақстан – аграрлық мемлекет, сондықтан агроөнеркәсіптік кешен экономиканың маңызды
Орталықтанған жоспарлық экономикадан бас татқаннан кейін агроөнеркәсіптік кешен алдында,
Қазақстанның ауыл шаруашылығы нарықтық экономикаға өту барысында көп өзгерістерге
Нарықтық экономикаға көшу барысында мемлекеттің аграрлық саясатының басты
Ауыл шаруашылығы саласында шағын аграрлық бизнес шаруа қожалықтарының
Қазақстан Республикасы аграрлық саясатының стратегиялық түпкі нысаны отандық өндірісті
Қазақ халқының «жері байдың – елі бай» деген сөзі
Бірінші бөлімде Қазақстандағы шаруа қожалықтарының маңызы, шаруа (фермер) қожалықтарының
Екінші бөлімде «Майқынов Е.С.» шаруа қожалығы қызметінің соңғы үш
Үшінші бөлімде, күнбағыс өндірісінің экономикалық тиімділігін арттыру бағыттары ұсынылған.
1.ҚР астық өндірісінің экономикалық тиімділігінің теориялық негіздері
1.1Астық өндірісінің қазіргі кездегі қалыптастыру мәселелері
Астық нарығы - еліміздің
Мемлекеттің ауыл шаруашылығына қатысты экспорт-импорт операцияларын реттеуде негізгі мақсат
Астық нарығының бір шарты – оның осы заманға сай
Жалпы астық шаруашылығымен айналысатын мамандар арасында Қазақстанда астық нарығының
Оның біріншісі – астық нарығы елімізде жаңадан ұйымдасу және
1.2 Ауыл шаруашылықта астықтың экономикалық тиімділігі
Нарықтық экономика жағдайында астық өміршеңдігі оның тауарлары мен қызметтер
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігі – нақты сатып алып отырған тұтынушыны
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігі – оны басқарудағы барлық проблемалар спекторы
Салааралық бәсеке әр-түрлі салалардағы шаруашылық субъектілері арасында елеулі жоғары
Қорыта айтқанда ауыл шаруашылығы өндірісінің дамыту – қара бастың
Сонымен ауыл шаруашылығы өндірісі өзіндік ерекшеліктеріне байланысты экономиканың басқа
Қазіргі кезде біздің елде әдеттен тыс ахуал қалыптасты: ауыл
Әдетте ашық ұлттық рыноктар болмайды, әсіресе азық-түлік рыногы ашық
Нарықтық экономика жағдайында астық республикамыздың ауылшаруашылығық тауар өндірушілеріне тиянақты
Аграрлық сектордағы дағдарыстың бір себебі – банкілік несие саласының
1.3 Экономикалық тиімділік көрсеткіштерінің теориялық негіздері
Өндірістің экономикалық тиімділігі - күрделі экономикалық категория. Онда өндіріс
Экономикалық тиімділік экномикалық нәтиженің осы нәтижені туғызатын ресурстарға қатынасы
Экономикалық тиімділік деңгейі экономикалық нәтижеге қандай экономикалық ресурстар арқылы
Тиімділікті мамандану критериясының мағынасы ауыл шаруашылық өндірісі тиімділігінің белгісі
Тиімділікті интенсивтендіру әрқашанда саланың нақты тиімділігінің өзгерісі және оны
Аграрлық -өнеркәсіптік кешендегі ұдайы өндірістің әлеуметтік экономикалық тиімділігінің негізгі
Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарда өндірістік нәтижені ресурстар және шығынмен салыстырғанда
Ауыл шаруашылығының тиімділігі - ауыл шаруашылығындағы субъектілерінің қаржы -
Бұл жерде айта кететін маңызды жайт - ауыл шаруашылығы
Кәсіпорындардың рационалды мамандануы жерді өндірістің, еңбектің және материалдық құралдардың
100 га ауыл шаруашылық жеріне және 100 га
1 жұмыскерге және 1 адам күнге (адам-сағатқа);
100 тг негізгі өндірістік қорларға;
100 тг барлық өндірістік шығындарға.
Бұл көрсеткіштердің әр қайсысы өндірістік ресурстарды пайдалану бойынша экономикалық
Бұл көрсеткіштердің қатынасы шаруашылықтың тауарлылығы туралы толық көрініс береді.
Ауыл шаруашылық өндірісін ұйымдастырудың ең маңызды жақтарын сипаттайтың басқа
өнімділік және еңбек ақы ;
өнімнін өзіндік құны ;
күрделі салымдардың тиімділігі.
ұсыныстарда астық өндірісінін тиімділігінің сапалық жағына ерекше
Жүйені жаңа көрсеткіштермен толықтыру теңденциясына қарсы кейбір авторлар бұл
Өндіріс рентабельділігі – кәсіпорынның кірістілігі, пайдалылығы. Рентабельділік деңгейде экономикалық
Өндіріс рентабельділігі деген немістің пайдалы кірісті деген сөзінен алынған.
Өзін - өзі ақтауды қамтамасыз ету үшін әрбір шаруашылық
Рентабельділік көптеген факторларға тәуелді, яғни сатудан түскен түсімнің
Пайда ( сатудан түскен түсім - толық өзіндік
Пайда алатын кәсіпорындар рентабельді болып есептеледі. Пайда неғұрлым жоғары
Астық өндірісінің экономикалық тиімділігі және оның деңгейін тұрақтандыру мәселесі
2.“Ақтау нанның” ЖШС –ның астық өндірісінің экономикалық жағдайын талдау
Шаруашылықтың жалпы экономикалық сипаттамасы
“Ақтау нан” ЖШС 1997 жылдың 21 маусымында Қазақстан Республикасының
Бекітілген жауапкершілігі шектеулі серіктестігі заңды тұлға болып табылады, өз
«Ақтау нан» ЖШС-гі астық өндіруге бағытталған. Шаруашылықта мәдени, тұрмыстық
Шаруашылық орналасқан аудан астық өндірісі үшін өте қолайлы. Ол
Кәсіпорынның мекен жайы: Маңғыстау облысы, Ақтау қаласы. Серіктестік қызметі
( өндіру, қайта істеу, ауыл шаруашылық өнімдерін сатуда жүзеге
- ұн өнімдерін дайындау;
( азық-түлік және жемдік мақсатқа астық дайындау, оны кептіру,
( өндірістік – техникалық және мәдени – тұрмыстық ғимарат
( делдалдық және коммерциялық кәсіптер;
( ауыл шаруашылығы өнімін өндіру, ұқсату, өткізу, бұл іске
( жарма, құрама жем өндіріп, оны өткізу;
( қоймалар мен элеваторда тауар сақтау қызметі;
( автокөлікпен жолаушы және жүк тасымалдау;
( қолданыстағы басқа да тыйым салынбайтын жұмыстарды орындау, қызмет
Қоғам лицензиялауға жататын қызмет түрлерін, тек лицензиясы болған да
Қоғам мүлкі оның балансында енетін, меншігі болып табылатын материалдық
Серіктестіктің мүлкін құрайтын көздер келесідей:
( қатысушылардың жарғылық қорға қосқан үлесі;
( өндірістік шаруашылық жұмысынан түскен кіріс- несие қаржысы;
( қатысушы қоғамның қызметін қамтамасыз ету үшін өз қаржысы
Ұйымдастыру формасы- жауапкершілігі шектеулі серіктестік, меншік нысаны жеке менгік.
Қызметтен түскен кіріс материалдық шығындарды өтеуге, міндетті төлем мен
Қоғам болжамсыз шығындарды жабу, өндірістік іспен айналысатын шығынның есесін
Қоғамның басқармасы 3 жылдық мерзімге тағайындалады, құрамына сегіз адам
( басқарма төрағасы;
( басқарма төрағасының бірінші орынбасары;
( басқарма төрағасының коммерциялық және инвестиция жөніндегі орынбасары;
( бас директор;
( қаржы директоры;
( заңгер кеңесші;
( бас бухгалтер;
( басқарма мүшелері.
Кәсіпорын жетекшілерінің басты бағыты – шығарылған өнімнің сапасына, тұтынушылардың
«Ақтау нан» ЖШС – гі қызметінде маркетингтік жоспар құрастырылады,
2.2 Сатып алынған көрсеткіштер сипаттамасы
1 –кесте. Астықты өңдеу бойынша өнім шығымының өндірістік
Өнім түрлері 2008ж 2009ж 2010ж 2010ж. 2009 ж. салыстырған-да
Нақты өсім +,- Арту қарқыны, (
1 Ұн тартуға жіберілген астық, ц 59137,2 60337,2
2 Барлық сортты ұндар, ц 57168 58468 59768
3 жоғары сорт, ц 49907 51105 52303 1198 2,6
4 бірінші сорт, ц 17591 17894 18197 303 1,36
5 кебек, астық қалдықтары, ц 5000 4188 3376 -812
Кестеден өнім шығымының жыл сайын артып отырғанын көріп отырмыз.
Кәсіпорын қызметінің өткізу сферасындағы оңтайлы жұмыстар өнім ассортиментіне байланысты.
Астықты өңдегенде астықты шығынсыз және қалдықсыз сақтау ең басты
Кесте 2 – Негізгі өнім түрлерінің тауарлық деңгейі
№ Өнім түрлері
Өндірілгені, ц.
Сатылғаны, ц. Тауарлық деңгейі, (
2009 2010 2009 2010 2009 2010
1 Астық 73400,3 79900,6 64200,1 68990,1 87,4 86,3
2 Ұн тартуға жіберілген астық 60337,2 61537,2 59337,2 60537,2
3 Барлық сортты ұндар 58468 59768 57202 58400
4 Жоғарғы сорт 51105 52303 50205 51500 98,2 98,4
5 Бірінші сорт 17894 18197 16775 17300 93,7 95,07
6 Кебек, астық қалдықтары 4188 3376 4080 3203 97,4
Кәсіпорында астықтың тауарлық деңгейі 86 – 94 % аралығында,
Астық өңдеу тауарлық деңгейін жоғарлату бағыттары:
- ішкі шаруашылық шығындарын азайту;
- өнімді өңдеу, сақтау, тасымалдау және сату процесінде өнім
Нарықтық экономикаға көшумен байланысты отандық кәсіпорындардың үлкен дағдарыстан өтуіне
2.3 Кәсіпорынның өндірістік ресурстармен қамтамасыз етілуі мен оларды пайдаланудың
Шаруашылық өзінің іс-әрекетін жүзеге асыруының негізгі қозғаушы күші болып
“Ресурстар” термині (француз тілінен ressource – қайнар, көз) өндіріс
Қоғамдағы байлықтың және адамдардың материалдық және рухани игіліктерін жаратушы
Еңбек ресурстарының заңдылықтарына сәйкес ауыл шаруашылығында еңбекке жарамды жастағы
Мерзімі көрсетілген жұмыскерлер тұрақты жұмыскерлер болып табылады. Мерзімді жұмыскерлер
Еңбек ресурстарын талдау, яғни кезкелген кәсіпорынның негізгі ресурсын пайдалануды
Кесте 3 – Кәсіпорындағы еңбек ресурстарының құрамы мен құрылымы
№ Жұмысшылар құрамы 2009 2010 ауытқуы
адам ( Адам ( +,- (
1 Барлық орта тізімдік жұмысшылар саны: 85 100 90
2 қызметкерлер 25 29,43 26 28,88 1 4
3 о.і. басшылар
мамандар 5
10 5,88
11,76 5
11 5,55
12,22 -
1 -
10
4 Ауыл шаруашылығындағы жұмыскерлер 23 27,05 24 26,6 1
5 Цехтағы жұмысшылар 17 20 18 20 1
6 Басқа да жұмысшылар 5 5,88 6 6,66 1
Кестеден жалпы жұмыскерлер саны 2009 жылы 85 адамды құрады,
Жұмыскерлердің серіктестікпен еңбек қатынастары ҚР – ң еңбек туралы
Кәсіпорынның өндірістік процесінде негізгі қорлар тобы жеке түрлерінің пайыздық
Кесте 7 - Негізгі қорлар құрамы мен құрылымы
№ Негізгі қорлар құрамы 2009 жыл 2010 жыл
тенге құрылымы,( тенге құрылы мы,(
1 Ашытқыш құрылғы 2908615 11,5 3227118 11,9
2 Электрпеш 8109210 31,7 8333009 30,5
3 Электрокөтергіштер 4670666 18,2 4911775 17,9
4 Ратациялық пеш 6908799 26,9 7853124 28,7
5 Басқа да негізгі құралдар 2998112 11,7 3008986 11
Барлығы 25595402 100 27334012 100
Негізгі құралдарды талдауда өндірістік құрылымында электрпештер көп
Кәсіпорынның экономикалық тиімділігін сипаттауда негізгі қордың пайдалану тиімділігінің көрсеткіштері:
Жиынтық тиімділікті өнім өндірген немес тиімділік алынған факторлардың жиынтық
Кесте 5 - Астықты сатудың қаржылық нәтижесі және
ететін факторлар.
№ Көрсеткіштер 2009ж. 2010ж. ауытқуы
+,- %
1 Сатылған өнім көлемі, ц 27975 34683 6708 23,9
2 1 ц астықтың өзіндік құны, тг. 1915 1970
3 Толық өзіндік құн, мың тг. 53572 68325,51 14753,51
4 1 ц астықтың сату бағасы, тг. 2660 2800
5 Сатудан түскен түсім, мың тг. 74413,5 97112,4 22698,9
6 1 ц астықты сатудан пайда, тг. (+,-) 745
7 Қаржылық нәтиже, пайда немес зиян, мың тг. (+,-)
8 Рентабельділік деңгейі, % 38,9 42,13 3,23 8,3
9 пайданың өзгеруіне әсер ететін факторлар: X x x
сатылған өнім көлемі есебінен, тг X x 4997,46 x
сату бағасы есебінен, тг X x 4855,62 x
өзіндік құн есебінен, тг
X x -1907,5 x
а) баға әсері: ( Р1 – Р0 ) *
б) өзіндік құн әсері: ( Z0 - Z1 )
в) сату көлемінін әсері:
( q1 - q0 ) * П0 = (34683
Осы үш фактордың қосындысы астық сатудан қанша зиянның немесе
(4855,62 + (-1907,5) + 4997,46) = 7945,46 мың тг
Бұл кестеге қарай отырып астық өніміне пайданың немесе зиянның
Енді кәсіпорын бойынша негізгі өнімдердің бірі - ұн өнімі
Кесте 6 – Ұнды сатудың қаржылық нәтижесі және оған
№ Көрсеткіштер 2009 2010 +,-
1 Сатылған ұнның көлемі, ц 19617 22513 2896
2 1 ц ұнның сату бағасы, теңге 4700 5100
3 Сатудан түскен түсім, мың тг. 92199,9 114816,3 22616,4
4 1 ц ұнның өзіндік құны, тг. 4000 4200
5 Толық өзіндік құн, мың теңге 78468 94554,6 16086,6
6 Өнім бірілігінен алынған пайда немесе зиян (+,
7 Қаржылық нәтиже, пайда немесе зиян, мың тг. 14215,3
8 Рентабельділік деңгейі, % 17,5 21,4 3,9
9 Пайдаға факторлар әсері: x x x
сату көлемі өзгеруі есебінен x x 2027,2
өзіндік құн өзгеруі есебінен x x - 4502,6
сату бағасы өзгеруі есебінен х x 9005,2
Астықты сатудан түскен пайда деңгейіне үш фактор: сату көлемі,
а) баға әсерінен:
( P1 - P0 ) * q1 =
б) өзіндік құнның әсері:
( Z0 - Z1 ) * q1 =
в) сату көлемінін әсері:
( q1 - q0 ) * П0 = (22513
Осы үш фактордың қосындысы астық сатудан қанша зиянның немесе
(9005,2 + (-4502,6) + 2027,2) = 6529,8 мың
Бұдан көретініміз есепті жылы базистік жылмен салыстырғанда пайданың көп
айырбастау белсенділігінің тәуекелділігі жоғарлайды, ал ізінше өнімдерді сатумен байланысты
- экономикалық кеңістікте өнімдердің орнын ауыстыру мүмкіншілгі. Елдер мен
Отандық тауар өндірушілердің өнім өткізу қиындығы мен қаржылық жағдайының
- өнеркәсіптік кәсіпорындар мен ұйымдарға қойылатын тауар мен
-сатып алушылардың төлем қабілетсіздігі;
- тұтыну сұранысының төмендеуі;
- банк несиелерінің жоғары проценттік ствкалары;
- шаруашылық байланыстарының күрделілігі;
- ауыл шаруашылығ өнімдерінің импорттарының өсуі.
Қайта өңдеудің ішкі және сыртқы нарықтардағы бәсеке қабілеттілігін бағалауда,
3 Астықты өңдеудің экономикалық тиімділігін жетілдіру жолдары
3.1 Кәсіпорынның қаржылық нәтижесін арттыру бағыттары
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту, яғни экономикалық тиімділігін арттырудың
Өндірістің соңғы нәтижесіне өнімді өндіру мен сатуға жұмсалған материалдық-
Өнімнің өзіндік құнының төмендету жолдары:
- өндірісті кешенді механикаландыру мен автоматтандыруды енгізу
- өндірістің қор сыйымдылығын төмендету;
- өндірісті ұйымдастыру мен басқару шығындарын қысқарту;
- еңбекті материалдық ынталандыруды және ұйымдастыруды
жетілдіру;
- өнім жоғалымын азайтып және сапасын көтеру.
Нарықтық экономика жағдайында өнімдердің сату каналдарын жетілдіру өнімнің бәсекеге
- ақпараттық нарық жүйесі. Өткізу нарығы туралы қажетті ақпараттарды
- тауар өндірушілерді заңдық актілермен және заңды нормативті құжаттармен
- экономикалық кеңістікте өнімдердің орнын ауыстыру мүмкіншілгі. Елдер мен
Отандық тауар өндірушілердің өнім өткізу қиындығы мен қаржылық жағдайының
- өнеркәсіптік кәсіпорындар мен ұйымдарға қойылатын тауар мен
-сатып алушылардың төлем қабілетсіздігі;
- тұтыну сұранысының төмендеуі;
- банк несиелерінің жоғары проценттік ствкалары;
- шаруашылық байланыстарының күрделілігі;
- ауыл шаруашылығ өнімдерінің импорттарының өсуі.
Қайта өңдеудің ішкі және сыртқы нарықтардағы бәсеке қабілеттілігін бағалауда,
3.2 Нан өнімдерін өндіретін цехтың қызметінің экономикалық тиімділігінің болжамы
Кәсіпорын дамуының басты мақсаты болып интенсивтендірілген қоғамдық өндірістің тиімділігінің
Зерттеу нәтижесі көрсеткендей «Ақтау нан» серіктестігі кейінгі жылдары өндіріс
Сондықтан тұрғында халықтың сұраныс деңгейіне қарай, шығарылған ұнның сапасын
Нан – адам баласының күнделікті қолданылатын тағамының бірі, ол
Астық өнімдерін өңдеуде негізгі мәселелердің бірі шикізат шығыны. Нан
Кәсіпорында нан өнімдерін пісіру өнімділігі сменасында 720 кг болатын,
Нан өнімдерін шығаратын комбинаттың негізгі құрал- жабдықтар
Комбинаттағы негізгі өндірістік көрсеткіштері: тұтыну қуаттылығы 40 кВт/сағ,
Нан өнімдерін сатудан жоғары табыс алу үшін оны пісірудің
1 булкалық өнімдердің салмағын 0,480 кг деп аламыз. Сонда
Сн= наубайхана өнімділігі* смена саны* 1 жылдағы жұмыс күні/
Сонда Сн=270 * 2 * 720/0,480 = 810000 булкалық
Төмендегі кестеде нан пісіруге жұмсалатын шикізат шығындарын көрсетейік. Қажетті
Кесте 7 - Бір булкалық өнімге жұмсалатын шикізат шығындарының
№ шикізат өнімінің түрлері жұмсалатын мөлшері, гр. Булкалық өнімнің
1 Ұн 185
810000 165 40000 250000
2 Тұз
2,7 810000 2,9 27500 80000
3 Ашытқы 4,8 810000 3,4 85000 240000
4 Өсімдік май 1,7 810000 1,8 300000 280000
5 Су 130 810000 69,3 147 12300
6 Миіз 6 810000 11,6 20000 69000
7 Қант 6 810000 3 33000 81000
8 Меласса 5 810000 0,9 3000 2500
Барлығы X x x x 1014800
Нан пісіруде экономикалық тиімділік көрсеткіштерін есептеу үшін, ең
1. Электр қуаты шығыны: Бір жылдағы күн саны *смена
Сонда:
40 кВт/ сағ *270*2*8*12 тг = 2073600 мың теңге
2. Еңбек ақы шығыны:
1 адамның орташа еңбек ақысы - 60000 теңге болса,
Сонда:
60000*6*2*7*12 ай = 60480000 мың тг.
3. Негізгі құралдардың амортизация шығыны:
НҚ баланстық құнын* жылдық тозу нормасы
Сонда:
15350тг* 10 % = 153500 мың тг.
Нан пісіру бойынша барлық шығындар төмендегі кестеде келтірілген.
Кесте 8 - Жоба бойынша барлық шығын баптарының құрамы
№ Шығын баптары 2010ж, мың тг. құрылымы, % 2011ж,
1 Шикізат шығыны
7909 65,1 7919 63,9
2 Еңбек ақы төлемдерімен бірге 2442 20,1 2478 20
3 Негізгі құралдардың тозуы 488 4,02 520 4,2
4 Электр қуаты шығыны
400 3,3 483 3,9
5 Транспорттық шығындар
291 2,4 347 2,8
6 Жалпы шаруашылық және басқару шығындары 173 1,43 198
7 Басқа да шығындар
400 3,29 446 3,6
Барлығы 12150 100 12393 100
Кесте мәілметтеріне қарап жобаланып отырған жылдары нан пісіру бойынша
Жалпы шығын құрылымында ең үлкен меншікті салмаққа шикізат құны,
1 булкалық өнімнің өзіндік құны=барлық шығындар/ булкалық өнімнің саны
Сонда 2010 жылы:
өзіндік құны = 12150мың теңге / 810000 булкалық өнім
Ал 2011 жылы:
өзіндік құн = 12393 / 810000 булкалық өнім
Кез келген экономикалық қызметтің нәтижесі, өнімді сатудан түскен пайдадан
Кесте 9 - Жоба бойынша наубайхананың басты экономикалық тиімділік
№ Көрсеткіштер 2011 жыл 2012 жыл ауытқуы,+,-
1 Жалпы өнім көлемі, булкалық өнімнің саны, дана
2 Сатылған булкалық өнімнің саны, дана
730000 730000 -
3 Бір булкалық өнімнің өзіндік құны, тг. 15
4 Бір булкалық өнімнің сату бағасы, тг
5 Сатудан түскен түсім, мың тг 20440000 21170000 730000
6 Толық өзіндік құн, мың тг.
10950000 11169000 219000
7 Пайда немес зиян, мың тг. 9490000 10001000 511000
8 Рентабельділік деңгейі, %
86,6 89,5 2,9
Кесте мәліметтіне қарап, комбинаттың экономикалық тиімділігі жоғары болғанына көз
Кесте 10 - Жоба бойынша кәсіпорынның негізгі қызметерінің қаржылық
№ Көрсеткіштер 2010 (нақты) 2011 (жоба)
астықты өндіру бойынша Ұнды сатудың қ.н. бойынша астықты
1 Сату көлемі, ц 34683 22513 34683 23980 810000
2 Өнім бірлігінің сату бағасы, тг 2800 5100 2800
3 Сатудан түскен түсім, мың тг. 97112,4 114816,3 97112,4
4 Өнім бірлігінің өзіндік құны, тг. 1970 4200
5 Толық өзіндік құн, мың тг. 68325,51
6 Қаржылық нәтиже, пайда, мың тг. 28786,9 20261,7 28786,9
7 Рентабельділік деңгейі, % 42,13 21,4 42,13 46,5 86,6
Кәсіпорынға тек астық өндіру мен астық өңдеуде ұн
Зерттеу нәтижесі көрсеткендей «Ақтау нан» серіктестігі кейінгі жылдары өндіріс
Осыған байланысты «Ақтау нан» серіктестігі торт түрлерін шығару
Бұл торт түрін рецептура бойынша дайындаймыз, яғни пісіру өнімділігін
пирог өнімдерін сатудан жоғары табыс алу үшін оны
1 пирог данасының салмағын 0,700 кг деп аламыз. Сонда
Сн= наубайхана өнімділігі* смена саны* 1 жылдағы жұмыс күні/
Сонда Сн=70 * 2 * 265/0,700 = 53000 пирог
Төмендегі кестеде пирог пісіруге жұмсалатын шикізат шығындарын көрсетейік.
Кесте 11 – “Brioche” пирогын өніміне жұмсалатын шикізат шығындарының
№ шикізат өнімінің түрлері жұмсалатын мөлшері, гр. Пирог өнімнің
1 Ұн 150
53000 27 41500 1120500
2 Алма
150 53000 40 200000 8000000
3 Қопсытқыш 20 53000 2 17000 34000
4 Меланж 65 53000 10 28000 280000
5 маргарин 250 53000 30 450000 13500000
6 Желе 30 53000 10 12000 120000
7 Қант 75 53000 14 29000 406000
8 Кокос ұнтағы 40 53000 12 13000 156000
9 Лимон қышқылы 3 53000 0,1 19500 1950
10 Ванилин 2 53000 1 15600 15600
11 Жұмыртқа 80 53000 30 38400 1152000
12 Су 120 53000 33 150 4950
Кесте 12 - Барлық шығын баптарының құрамы мен құрылымы
№
Шығын баптары
2011ж, тг.
құрылымы, %
2012ж, тг
Құрылымы,%
1
Шикізат шығыны
9900211
84,9
11206390
84,2
2
Еңбек ақы төлемдерімен бірге
1068023
9,1
1202200
9
3
Негізгі құралдардың тозуы
132000
1,1
195000
1,46
4
Электр қуаты шығыны
390000
3,3
501500
3,76
5
Транспорттық шығында
71000
0,6
100000
0,75
6
Басқа да шығындар
89500
0,7
99800
0,75
Барлығы
11650734
100
13304890
100
Кесте мәілметтеріне қарап жобаланып отырған жылдары торт жасау
Жалпы шығын құрылымында ең үлкен меншікті салмаққа шикізат құны,
Кәсіпорынның өндірістік процесінде негізгі қорлар тобы жеке түрлерінің пайыздық
Кесте 12 - Негізгі қорлар құрамы мен құрылымы
№
Негізгі қорлар құрамы
2011 жыл
2012 жыл
тенге
құрылымы,(
тенге
құрылы мы,(
1
Араластырғыштар
4002100
13,9
11005600
78,7
2
Электрпеш
7960113
27,7
1761401
12,6
3
Электрокөтергіштер
4851400
16,8
134567
0,96
4
Пісіру шкафы
7970010
27,7
967100
6,9
5
Басқа да негізгі құралдар
3950669
13,7
100000
0,7
Барлығы
28734292
100
13968668
100
Кәсіпорынның экономикалық тиімділігін сипаттауда негізгі қордың пайдалану тиімділігінің көрсеткіштері:
Жиынтық тиімділікті өнім өндірген немес тиімділік алынған факторлардың жиынтық
Пирог пісіруде экономикалық тиімділік көрсеткіштерін есептеу үшін, ең
1. Электр қуаты шығыны: Бір жылдағы күн саны* смена
Сонда:
60 кВт/ сағ *280*2*8*11,5 тг = 3091200 мың теңге
2. Еңбек ақы шығыны:
1 адамның орташа еңбек ақысы - 69500 теңге болса,
Сонда:
69500*4*2*7*12 ай =46704000 мың тг.
“Brioche” пирогының өзіндік құны=барлық шығындар/нан өнімінің саны
Сонда 2011 жылы:
өзіндік құны = 11650734 теңге / 53000 пирог өнімі
Ал 2012 жылы:
өзіндік құн = 13304890 / 53000 булкалық өнім
Кез келген экономикалық қызметтің нәтижесі, өнімді сатудан түскен пайдадан
Кесте 13 - Жоба бойынша наубайхананың басты экономикалық тиімділік
№
Көрсеткіштер
2011 жыл
2012 жыл
ауытқуы,+,-
1
Жалпы өнім көлемі, пирог өнімінің саны, дана
53000
53000
-
2
Сатылған пирог өнімінің саны, дана
52958
52958
3
Бір пирог өнімінің өзіндік құны, тг.
220
251
31
4
Бір пирог өнімінің сату бағасы, тг
400
490
90
5
Сатудан түскен түсім, мың тг
21183200
25949420
4766220
6
Толық өзіндік құн, мың тг.
11650760
13292458
1641698
7
Пайда немес зиян, мың тг.
9532440
12656962
3124522
8
Рентабельділік деңгейі, %
81,81
95,2
13,39
Кесте мәліметтіне қарап, комбинаттың экономикалық тиімділігі жоғары болғанына көз
Қорытынды
Астық өңдеу бойынша өндірістік бағдарламаның орындалуын өнім шығымы нәтижесінен
2009 жылы 2008 жылмен салыстырғанда өңдеуге жіберілген астық көлемі
Шаруашылықта өнімдердің тауарлық деңгейінің оның астықтың көп бөлігі
Ауыл шаруашылық өндірісінің тиімділігінің жоғарылауы және еңбек нәтижелері маман
Негізгі құралдар құнының өсуі төмендегілер есебінен болды:
бөлшек сауда торабында автомашиналарды сатып алу (жарма, жұмыр кеспе
күрделі жөндеу кезінде жаңа құрал- жабдықтар сатып алу және
жаңа енгізілген жарма цехына жабдықтар сатып алу.
Кәсіпорынның экономикалық тиімділігін сипаттауда негізгі қордың пайдалану тиімділігінің көрсеткіштері:
Шаруашылықтың қызметін айқындайтын экономикалық көрсеткіштердің жиынтығы, есептелуі өте маңызды
Ал өнім бірілігінің өзінді құны жылдан жылға өсу тенденциясына
Өнім бірілігінің биылғы жылы өсуінің негізгі себептері:
өңделген астық көлемінің жоғарлауы есебінен;
астықтың нарықтық бағасының өсуі есебінен;
материалдық шығындардың, жанар- жағар май бағларының өсуі
электр қуатына, еңбек ақыға тарифтердің өсуінен.
Транспорттық шығынның биылғы жылы 734 теңгеге немесе 51,3
Кез-келген кәсіпорынның тиімді қызмет етуінің басты жағдайы өндірілген өнімнің
- кешенді механизациялау және автоматтандыру жүйесін енгізу және жаңа
өндірістік еңбек сыйымдылығын, қор сыйымдылығын төмендету;
өндірістің басқару және ұйымдастыру бойынша шығындарды қысқарту;
еңбекті ұйымдастыру мен еңбекті ынталандыруды жетілдіру;
өндіріс кеңейту.
Отандық тауар өндірушілердің өнім өткізу қиындығы мен қаржылық жағдайының
- өнеркәсіптік кәсіпорындар мен ұйымдарға қойылатын тауар мен
-сатып алушылардың төлем қабілетсіздігі;
- тұтыну сұранысының төмендеуі;
- банк несиелерінің жоғары проценттік ствкалары;
- шаруашылық байланыстарының күрделілігі;
- ауыл шаруашылығ өнімдерінің импорттарының өсуі.
Кәсіпорын дамуының басты мақсаты болып интенсивтендірілген қоғамдық өндірістің тиімділігінің
Зерттеу нәтижесі көрсеткендей «» серіктестігі кейінгі жылдары өндіріс аясын
Сондықтан тұрғында халықтың сұраныс деңгейіне қарай, шығарылған ұнның сапасын
Кәсіпорында нан пісіру өнімділігі сменасында 850 кг болатын, баланстық
Кәсіпорынға тек астық өндіру мен астық өңдеуде ұн
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Қазақстан Республикасының 2003-2005 жылдарға арналған мемлекеттік аграрлық азық
2. Қазақстан Республикасының 2010 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары.
3. 2004-2010 жылға Қазақстан Республикасының ауыл аймақтарының дамуының мемлекеттік
4. Президенттің Қазақстан халқына жолдауы «Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін,
5. Қ. Әленова. «Ауыл шаруашылығы шығындарының нарықтық экономика жағдайында
6. Б.Б. Әжиханов. «Астық рыногын реттеудің ұйымдастыру- экономикалық шаралары».
7. Ж.А. Әбиров. «Қазақстан астық нарығының қалыптасуы және оны
8. Б. Бекбауов. «Ауыл шаруашылық өндірісінің тиімділігін талдау». //
9. А. Дебердиев. «Жеке қосалқы шаруашылық және оларды шешудің
10. Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г. Кәсіпорынның қаржылық
11. Имангажин Ш. Финансого – экономический анализ результатов производственной
12. А. К. Күрішбаев. «ҚР-ы астық өндірісінің жай –
13. Оразтаева З. Б. Кәсіпорында өндірісті ұйымдастыру. Оқу
14. Райханұлы Н. «Өткен жыл қорытындысы не көрсетті.?». //
15. Ж.Ш. Шарақымбаев, Ғ.Р. Мәдиев «Бәсекелестік қабілеті бар агроқұрылымдар
16. Меиірбеков А. Қ., Әлімбетов Қ. Ә. Кәсіпорын экономикасы.
1
