TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

А.Байтанұлы.,- Көкшетау қаласы

   «Жігітке  жеті  өнер  аз»-, дейді  халық   даналығы. Өз  ма-

мандығының шынайы  шебері бола білумен  бірге, өзге  ма-

мандықтар  мен  ғылым   салаларын  сан  жылғы  өмірлік  тәжірибесі  арқылы меңгеріп,  өзінің  саналы  ғұмырында сан-салалы  рухани  қазына  жасап  кеткен   елеулі тұлғала-

рымыздың бірі-Сейтен  Сауытбеков болғандығы-  оның  сан-салалы еңбектерінен  анық  байқалады.

Мамандығы  физик-математик ұстаздың  лингвистика, эт-

напедагогика,  биология, экология т.б ғылым  салаларында-

ғы еңбектерінің  барлығы  да поэзиямен астасып жатыр-деп

айтсақ артық  болмас.

Сейтен Сауытбеков-ұстаз-ақын. Ол шын мәнінде әрнеге

жөн-жосықсыз  арнау  жазып өлеңші санатына  қосылатын-

дар қатарынан емес, қиыннан  қиыстыруға құмар,арзан ұй-

қасты місе тұтпайтын , ой өрнегін кестелеген тәуір ақын болған  деп айта аламыз және осы ойымызды ақын өлеңде-

ріндегі  айшықты суреттерге тоқталу арқылы  дәлелдеуді

мақсат  еттік.Өзінің мәнді-мағыналы ұзақ  ғұмырында ұс-

таз ақын шағын көлемді өлеңдер, қос тармақтар, төрттаған-

дардан бастап сюжетке құрылған поэмаларды қаламынан

туындатып,поэзия әлемінде өзіндік өлшемімен із қалдыра

біліпті.Батыс пен шығыс шайырларын көп  оқыған, кешегі

өткен алаш арыстарының көзін көріп үлгісін көкірегіне ұя-

латқан білімдар жанның арзан ұйқасқа үнемі жүгіне беруі

мүмкін де  емес еді.Ақынның сұлу суретті лирикалық өлеңдеріне кезек берейік:

Күміс қабық, ақ балтыр,

Ақ қайыңды көк орман.

Саған келем сағынып,

Аялайды мені арман-, деп, Есіл орманын жырласа,түн-

гі  далада егін жинап  жүрген комбаиндарды былай  әдемі

бейнелейді:

Жатқандай жерде жылжып, жұлдыз сансыз. Күндіздей, түн жарығыболып қамсыз.-деп тамаша теңеу жа-сайды.

Ақын лирикасының тақырыбы сан тарау:азаматтық, табиғат, махаббат сезімі т.б.

Күлсе сендік гүл күлсін,

Үндесіп күнмен бір күлсін!

Сөнбес сәуле кеудеңде,

Сол екенін кім білсін!-, деген тамаша шумақтың   сары-

Нынан ұлы Мағжан ақынның  әсері есіп  тұрғаны бекер емес болар? Бір өлкеде ғұмыр кешкен  әйгілі ақынның жау-

Һар жырларын әрине ,Сейтен Сауытбековтың жаттап, біліп

өскені  анық.

Аңсарың-асыл арманың,

Сезсе ғой көздің талғанын,

Іште шоқ,сыртта түтін жоқ,

Бірақ та жүрек жанғанын-

Абай салған сара жол-сүйдім-күйдім-демей-ақ іңкәрлік се-

зімін жеткізу үрдісін  ұстанған  ақынның сәтті шумағын

атап кеткен орынды болмақ.

Бұлт тілгілеп нажағай,

Күмбірлейді көк жылап.- деген екі жолда да тапқыр ке-

йіптеу,қанық  дыбыс бар.

Қаталдық тұр қаумалай,

Қабақ түйіп тұр малай.

Қаны қатқан , жүрек мұз,

Қоршаудағы құралай. Жауыздар, зұлымдар –деп алса

өлеңнің  өсері солғындаған болар еді.Ақын қаны қатқан мұз

жүрек, құралайдай қорғансыз Малайды қаталдыққа қаума-

латып қояды.

Сейтен ақынның поэзиялық мұрасынан кестелі  кейіп-

Теулер мен метафоралық тіркестерді молынан  табамыз.

Ақын өз жырларында қанық бояулы пейзаждар мен портреттер жасайды:

Көргенде қияпаты қалдырған таң,

Білеудей бұлшық етті,нән бура  сан.

Төс еті төңкерілген қос  тегене.

Иыққа орныққандай дәл төрт  адам.

Шүйдесі  шығыңқылау,бұғы мойын,

Білегі бөренедей бейне  шойын

Құрыштай  ширатылған шомбал дене,

Азырақ жасырады сұңғақ бойын.

Аққұба, қыр мұрынды,қалың қабақ,

Тұрады жанарының оты лаулап.

Секілді,тау қыраны- қияға ұшқан,

Өмірге  өткірлене тұрған қарап.

Ақын жасаған портретте дене бітімге қоса, қайтпас  қайсар

да  ақжарқын мінез  бар.

Жүрекке ғашық жарлар жалын жиған,

Жан нәрін тіл  ұшымен қанға құйған,

Күлімдеп көк аруы куә болып,

Некені күбір  қағып самал қиған.

Ақындық қалам  қарымын, сөз саптау шеберлігін,өре биіктігін танытатын  осындай орамдарға бай Сейтен Сауытбеков өлеңдеріне аз-кем тоқталу арқылы сегіз қырлы

бір сырлы тұлғаның ақындық талғампаз  деңгейін аңдату

мақсат етілді.Сөз соңында айтарымыз: Сейтен Сауытбеков

мұралары әдеби тұрғыдан зерттеп-талдауға тұрарлық дүние

және оған көңіл қойып , зер салған  әрбір  көзі қарақты жан-

ның бұл ойды құптары анық.