Автоматтандыру дегеніміз не?
Мазмұны
1. Кіріспе
Автоматтандыру дегеніміз не?……….2
2. Негізгі бөлім
Кітапхананы басқару жұмысын автоматтандыру туралы…….3
3. Жазулар ( мысал )………..9
4. Есептің ( программаның ) қойылуы…………11
5. Қорытынды
Автоматтандыру – басқару жүйесінің тиімді түрде жақсаруы………16
Автоматтандыру дегеніміз не?
Автоматтандыру , технологиялық қолдану әдісі , экономика – матема-тикалық метод және басқару системасы , адамды алу нәтижесінен толық босатады. Беру және қолдану энергиясын , материалдар немесе көп көлем-дегі өңделген ақпараттар.
Автоматтандырылады :
1) технологиялық , энергетикалық , транспорттық және тағы басқа өндірістік прцестер ;
2) өнеркәсіп , жоспарлау және басқару цехы , кәсіпорын , құрылыс , әскери обьекті , қосу және т.б. ;
3) ғылыми іздеулер , медициналық және техникалық диагностика , програмирование , инженерлік есептеулер , және т.б. Автоматтандырудың мақсаты – жұмыс уақытын үнемдеу , оптимизациялық басқару , адамның денсаулығына зиянды жұмыс уақытынан босату. Автоматтандыру – ғылыми техрикалық процестің бірі ;
Автоматтандыру – ғылыми функциялық басқару элементінің кең тарал-ған түрі. Автоматтандыру өз кезегінде техникалық кибернетиканың бір түрі. Техникалық кибернетика өте қиын автоматтандыруды басқару системасын компьютерлік әдіспен оқытады.
Автоматикалық басқару ХIХ ғасырдың соңында кең қолданыла баста-ды. Негізгі қолдану әдісі есептеу техникасы және ақпараттық жүйе барысын-да жүзеге асады. Автоматтандырудың өзі екі бөлімнен тұрады : ақпараттық және есептеу.
Подсистема техникалық есептеуі комплекстік компьютерлік әдісін ұсы-нады. Оған бағдарламалық есептеу және локальдық желіге арналған арнайы техника , дүние жүзілік желілерге қосылу , регистрация бөлімі , жиналу және көсету ақпараттары.
Подсистема ақпараттық жүйесіне сырттай ақпараттармен қамтамасыз ету кіреді. Оринтирование на организации базы данных. Базалық система әдетте белгілі бір класқа ғана берілген. Автоматтандырумен қамтамасыздандырыл-ған көптеген әдіспен , яғни есептеу техникасымен , сол белгілі бір ақпаратты шығарып , өңдеу және сонымен қоса экранға шығару. Мұның жұмыс істеу қабілеті жоғары сапалы системамен жұмыс істейді. Жалпы , автоматтандыру қазіргі кезде дамып келе жатқан жоғарғы техника. Бүгінгі кезде бүкіл өнер-кәсіп орындарында қойылып жатыр. Өйткені шығаратын өндіріс затын сапа-ға сәйкес шығару керек. Ол бір ғана компьютермен бақыланады. Және де бұл өте қолайлы да , әрі тиімді. Демек , ол бүгінгі заманның талабы.
Кітапхананы басқару жұмысын автоматтандыру туралы.
Басқаруды автоматтандыру теориясығылыми дисциплина, сабақты оқу, яғни ол ақпараттық процесс болып табылады және ол басқаруды автомат-тандыруды системасында өтеді. Басқаруды автоматтандыру теориясы жалпы функциялаудың құқықтарын шығарады , автоматтандыру системасына қа-тысты әр түрлі физикалық табиғи құбылыстарды және осының негізінде осы құқықтық өңделген принциптер құру — жоғары сапалы системалық басқару болып табылады. Осы процестерді басқаруды автоматтандыру тео-риясы физикалық және конструктивті жекешеленген система және бірге реальды система оның адекваттық математикалық моделімен сабақтасады, сондықтан негізгі зерттеу методы Басқаруды Автоматтандыру Теориясы
математикалық модельдеу болып табылады. Бұдан басқа, басқаруды авто-маттандыру теориясының методтық негізі — осы теория, кәдімгі дифферен-циалды басқару, операциялық шығару, ( Лапластың қайта құруы ), гармон-дық анализ ( Фурьенің қайта құруы ).
Басқаруды автоматтандыру теориясымен бірге қосылған функционалдық элемент системалық басқару теориясы ( датчик, басқаруыш, қойылымдық механизм ), кең көлемді ғылым тармағын құрады , ол – автоматтандыру. Автоматтандыру өз кезегінде техникалық кибернетиканың бір бөлімі. Техникалық кибернетика күрделі автоматты басқару системасымен тех-никалық процестерді және акционерлік қоғамды зерттейді, ол басқару маши-наларын қолданумен жүріп отырады. Бірінші теориялық жұмыс басқаруды автомттандыру саласында ХIX ғасырдың аяғына таман пайда болды, сол уа-қытта өнеркәсіптердің кең көлемде регуляторлы бу машинасын пайдалануы-нан және инженер- практиктердің көптеген қиыншылықтармен соқтығысуы
және оны шеше білуімен байланысты. Дәл осы уақытта бүкіл әлемге әйгілі орыс инженер- ғалымы И.А.Вышнеградский ғылыми зерттеулерді жүргізіп, бірінші бу машинасын, оның регуляторын математикалық методпен және жалғыз бір динамикалық системамен анализдеді. Кейіннен әйгілі орыс ғалы-мы А.М.Ляпунов және Н.Е.Жуковский математикалық теория процесінің не-гізін салды, ол автоматты басқару машиналары мен көптеген механизмдерде өтті.
Шамамен ХХ ғасырдың ортасына таман регуляторлық бу машинасы-ның қолданбалы механикалық теория бөлімі белгілі болды. Сонымен қоса анализ методы және электроникада автоматты шығару болды . Басқаруды автоматтандырудың енгізілуі өзіндік ғылыми және оқу дисциплинасында жүретін еді.
Қазіргі уақытта басқаруды автоматтандыру теориясы жаңа бөлімдермен жалпы теориялық басқару ( операцияның өту барысын зерттеу, система-миханика, ойын теориялары, баршаға қызмет көрсету ) автоматты басқару тоериялы жүйесін құрайды , маңызды рөл атқарады . Автоматтандыру
ғылыми техникалық прогрестің бір маңызды бағыты. Ол осы заманға сай өнеркәсіп өндірісінің сапасы, персоналды қауіпсіздендіру, қоршаған ортаны қорғау, экономикалық, сенімді және қауіпсіз күрделі өнеркәсіп функциясы -мен қамтамасыз ету, техникалық басқару, тәуелсіз принциптер көмегімен жү-зеге асады.
Осы заманға сай өнеркәсіпті автоматтандыру үшін кең көлемде басқару жүйесінде ЭВМ- ді қолдану, машина, техника, микроЭВМ –ге адам- машина системасын енгізу, жоғары дәрежелі, сапалы, жаңа техника-ны қолдану, басқару системасының проектін нағыз автоматтандыруға жата-ды емес пе ?!!
Автоматтандыруды , яғни жаңа техника енгізу- күрделі социал — эко-номикалық құбылыс , ұйымдастыру жұмысы , басқару жүйесінің қайта қаралуын, сондай- ақ практикалық нормативті талап етеді . Сондықтан да , кітапханашылардың бүгінгі таңдағы міндеті : жаңа , қолайлы жағдайларға сәйкес келмеген техникалық мінездемесі мен ауқымын анықтау. Кітапхана-дағы нормативтік базаны қайта қарастыру керектігі, ең әуелде , қажетті кі-тапханалық жұмыс техникасының жұмыс істеу барысын кітапхана маманда-рымен байланыстыру . Қазіргі кезде , кітапханашының жұмысын автомат-тандыру өте тиімді, әрі пайдалы болып табылады. Егер еңбек және норматив-тік жұмыстың белгілі бір мінезін анықтайтын өзгерістер, кітапхана – библио-графтық процестерде автоматтандырудың тигізетін әсерінен болады. Осы
көзқарастардың әсерінен , ірі кітапханалық – техникалық процестер автомат-тандырудың түрлерінің , яғни тура және жанама түрлерінен ұшырауы сөзсіз еді.
Автоматтандырудың енгізілуі технологиялық дәстүрге жанама әсерін тигізуде , жұмыс жургізу барысына өзгерістер шақырып , жаңа жұмыс түрлерінің тууына мүмкіндіктер туғызады , ол мүмкіндіктер машинаның алдында және машинадан кейінгі өңделген , жаңа ақпарат алуға көмек-теседі.
Автоматтандырудың әсерінен әрқашан өзгерістер болып отыратыны сөзсіз , және бұл өзгерістер тек еңбек , структуралық еңбек процесінде ғана емес, бірақ мұнда квалификациялық деңгей мен білім деңгейіне деген талап ету өзгереді . Бұл себептермен тығыз байланысқан тағы бір өте маңызды сұрақ туады , ол нормативті кітапханашының жұмысын автоматтандыру технологиясының енгізілу жағдайларына сәйкестеу . Кітапханалық – библиографтық қызмет көрсетуді автоматтандыруды , яғни жаттанды және анализ өзгерістерін , кітапханалық функцияны оқып білудің өте қатал да , маңызды проблемасын туғызды . Осы тенденцияларды бақылауға ала оты-рып , осы және басқа да есептеулерге дұрыс араласуға , әрдайым дұрыс ше-шімін табуға мүмкіндік береді…
Қарапайым мысал ретінде өзіміздің Тұрар Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университетінің ғылыми кітапханасының жұмыс істеу
барысын автоматтандырылуын алып , қарастыралық .
Т. Рысқұлов атындағы ҚазЭУ- інің ғылыми кітапханасының қоры 1963 жылы С.М.Киров атындағы ҚазМУ-дің экономикалық факультетінің негізінде құрылған. Алғашқыда кітапхананың кітап қоры 47500 дана болған. Қазіргі кезде кітапхана университетінің ірі оқу – тәрбие және мәдени ағарту бөлімінің бірі болып табылады , ол 6 бөлімнен тұрады. Анықтамалық – ақпарат қорына келетін болсақ , қор 600 мың данадан астам өндірістік саладағы және шетел әдебиетінен тұратын басылымды құрайды . Мазмұны жағынан жан — жақты , оған ғылыми , көркем әдебиет , оқулықтар , мерзімді басылымдар , диссертациялар , авторефераттар , сирек кездесетін кітаптар қоры , анықтама қоры , ақпараттық басылымдар және тағы басқа кіреді. Әдебиеттерді таңдау үшін , кітапхана қорында оқырмандарға , қазақ , орыс және шет тілдерінде қызмет көрсететін 12 каталог , 10 картотека ұсынылған . Картотекалардың ішінде жиі пайдаланы-латындар “ Нарық экономикасы ”, “ Экология ” , “ Қазақстан тарихы ” , “ Ақпараттық жүйелер ”.
1994 жылдан бастап кітапхана ісі автоматты жүйеге көшіріле бастады. Ол әдебиеттерді өңдеуде және анықтамалық іздестіру апараттарды құруға мүмкіндітер береді . Бұрынғы каталогтарға бір электронды қосылды . Тұрар Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті Ғылыми кітапханасы жылына 19337 оқырманға қызмет көрсетеді . Оларға жыл сайын 814946 дана кітап беріледі. Кітапхана оқырмандары : ең біріншіден , студенттер , профессорлар , оқытушылар құрамы мен аспиранттар , магистранттар , зерттеушілер және университет қызметкерлері болып табы-лады. Оқырмандар үшін 4 абонемент , 6 оқу залы қызмет көрсетеді ( ғылы-ми және оқу әдебиеттерін беретін қазақ абонементі , көркем әдебиет абоне-менті ) . 2001 жылдың қыркүйегінде сирек кездесетін кітаптар мен диссер-тациялар қоры ашылды ( оған кіретіндер : диссертациялар , авторефераттар, очерктер , сирек кездесетін кітаптар мен энциклопедиялар , анықтамалықтар мен сөздітер ).
Мерзімді басылымдарды өңдеу негізді оқу және ғылыми процесіне көмек ретінде жүйелі және тақырыпты картотекалар жасалуда . Ай сайын жаңа кітаптар бюллетені , әдбиеттердің ұсынылатын тізімдері шығарылды , кафедра күндері өткізіледі . Барлық мамандықта оқитын I курс студенттері үшін “ Кітапханалық – библиографтық білім ” пәні бойынша сабақтар жүргізіледі . Студенттерді кітапхана жұмыстарымен таныстырады . Ғы-лыми кітапхананың ақпараттық жүйесі жаппай , топтасқан және жеке аппа-раттанудан тұрады . Жалпы ақпараттандыру жүйесі оқырмандардың кең ау-мағына : профессорлар мен оқытушылар құрамы , аспиранттар , магистрант-тар , зерттеушілер мен университеттің барлық қызметкерлеріне арналған . Ақпаратпен қамтамасыз етудің нәтижелік формасы жаңа түскен әдебиеттер-ді насихаттау , тақырыптық көрмелер , студенттермен әңгіме шолулар өткізу. Оқырмандардың сұранысы бойынша қосымша қызметтер атқарылады . Әде-биеттердің тақырыптық тізімін құрастыру және іріктеу , ксерокөшірме қыз-меті , сканерлік қызмет және тағы басқалары. Ғылыми кітапхана құрамында тығыз байланыста жұмыс істейтін ерекше бірнеше блоктарды атап айтуға болады.
Бірінші блок – қордың сақталуын қамтамасыз ететін кітап-хана қорын және анықтамалық – іздестіру апаратын құрастыратын бөлімдер.
Екінші блок – қосымша және арнаулы қорлары бар , оқыр-мандармен жұмыс істейтін бөлімдер.
Үшінші блок – кітапханалық – библиографиялық процес-терді автоматтандыру.
Барлық бөлімдер бірыңғай анықтамалық – ақпарат қорымен байланысты және олардың міндеті оқырмандардың сұраныстарын толығы-мен және жедел түрде қанағаттандыру болып табылады . Кітапханада
“ РАБИС” кітапханалық – ақпарат мәліметтер базасы қызмет жасауда . Ол кітапхананың негізгі процестерін а втоматтандыруға : кітапхана қорын тол-тыру , әдебиеттерді өңдеу , барлық бөлімдерді байланыстыратын локальді байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Жалпы “РАБИС” , телекоммуникация-ның бағыттары мен элоктрондық технологияның дамуы мен кітапханаларда-ғы басылымдарды каталогтандыру процесі мен , электрондық каталогтарды қайтадан құруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар , көптеген еңбек шығында-рының қайталануын және қаржы құралдарының ұқыпсыз шығынының , ката-логтардың еңбегін ақылмен бөлуі және нәтижелерін бірігіп қолдануы арқылы минималдыққа жеткізу. Меншікті — жергілікті каталогтарды құруын жеңілде-ту үшін , бізге Республикалық біріккен электрондық каталогтарды құру қа-жет. Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасы осындай орталық бо-лып саналды. Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасы ( ҚРҰК ) кі-тапханалардың автоматтандыру процессін 1991жылы жүзеге асырды . Қазіргі таңда қазақ және орыс тілінде жиналған бір миллионнан астам ақпараттық мәліметтер негізгі деректерді құрастырды. ҚРҰК –да өндірілген ақпараттық кітапханалардың автоматтандыру жүйесі ( АКАЖ ) арқылы автоматтанды-ру процестері енгізілді . Қазіргі уақытта АКАЖ жүйесі бірнеше Республика-лық кітапханаларында , көптеген жоғарғы оқу орындарындағы кітапханала-рында енгізілген. ҚРҰК –ның АКАЖ – сінің ең басты жетістігі — кітапхана-шыларды және пайдаланушыларды қанағаттандыру . Пайдалану ақпарат кө-зін автор арқылы , тақырып арқылы , пән арқылы , негізгі сөз арқылы , жіктеу индексі және тағы басқа белгілер арқылы таба алады. Бағдарлама автоматты түрде көмекші анықтамаларды : атаулы , тақырыптар , деректемелер , пәндік анықтамаларды және тағы басқаларды қамтамасыз етеді. Бүгінгі күнде интер-нетте электрондық каталогты құру жобасы аса жетілдірілген. Бұл жобаның мақсаты кітапхананың оқырмандарын ғана емес , интернет арқылы да басқа пайдаланушыларға кітапхананың қорымен жұмыс істеуге мүмкіндік беру. Сондай – ақ , болашаұта бірнеше кітапханаларда бір кезекте біріккен элек-трондық каталогтың қолдану және түзету ғана емес , сонымен қатар импорт және экспорт арқылы нәтижесін алу жоспарланады. ҚРҰҚ – нің келесі авто-маттандыру жолындағы бір этабы – Республикалық автоматтандырылған ақ- параттық — кітапханалық РАБИС бағдарламасын құруы . Қазіргі уақытта осы
Бағдарламасы мемлекетіміздегі 50-ден астам кітапханаларында өңді-рілген. бағдарламасы WINDOWS аймағында VISUAL FOX PRO ті-лінде жазылған және автоматтандырылған кітапханалық жүйелерге қойылған талаптарға сай келеді. РАБИС бағдарламасы барлық жергілікті есептеу жүйе-сінде ( INTERNET ) және WINDOWS 1995 – WINDOWS 2000 операциялық жүйенің басқаруымен жұмыс істейді. РАБИС бағдарламасы Қазақстан Рес-публикасының Президенттік мәдениет орталығының кітапханасында енгізіл-ген. Онда оқырмандар СD – дискілері мен басқа да аудиовизуальды құрал-дардың көмегімен және өнердің бірегей шығармаларымен таныстырып , шетел тілдерін үйренуге мүмкіндік туғызады. Жаңа ақпараттық технология-ны енгізуге байланысты кітапханада жергілікті жүйе және өте күшті сервер орнатылып республикалық — кітапханалық РАБИС бағдарламасы құралған. РАБИС барлық , түгелдей дерлік кітапхана процестерін автоматтандыруға қолданылады. Кітапханада:катализатор , оқырмандарды тіркеу , іздеу , қарау, тапсырыс беру , кітап беру модульдары жұмыс істейді . Кітапхана Қазақстан Республикасындағы Ұлттық кітапханадағы бірлескен каталогтандыру орта-лығына кіреді. Қазақ Экономикалық Университетінде жаңадан түсіп жатқан кітаптардың электронды каталогы қарастырылуда . Сонымен қатар каталог-тарды электронды түрге енгізу жүргізіліп жатыр. Тұрар Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университетінің оқытушы профессорлар – құрамының еңбектерінің , тақырыптық мәліметтер базасын құрастырып жатыр.
Кітапхана жүйесінің экстенсивті методтардан интенсивті методқа көшуі үлкен баспа өнімдерінің өсуі кітапхана практикасының жаңа технологияға , осы жаңа базалардың жаңа тәсіл механизациясы мен автомат-тандыруын қолданудан болады. Осы жаңа тәсілдерді енгізу – күрделі және көп жоспарлы , оны шешу үшін басқа саладағы жоғары дәрежелі мамандар-ды әр түрлі жолдағы және қызметтегі адамдарды тарту арқылы жүзеге аса-ды . Академиялық кітапханаларда жұмысшылардың бәрі тек қана кітапхана-лық советтерде ғылыми түрде болады.
Барша экономикалы процестерді басқаруды социалды – экономикалық система бойынша автоматтандыру өз алдына өзінің спецификасымен белгілі. Түп тамыры социалды мәдениетте , ол өзінің әсерлі спецификасымен автоматтандыруға қосады . Бұл жағдай көбінесе , мына фактіні анықтайды, қазіргі белгілі басқаруды автоматтандыру теориясы ( АСУ ) өнеркәсіп жағдайларының материалды өнімімен жоғары дәрежеде болуында.
( 1993 – 2001 ) басқаруды автоматтандыру теориясы біз үшін осы теорияның ( АСУ ) барлық қыр – сырын ірі және үлкен өнеркәсіп орын- дарында , сонымен қатар муниципалды оқу системасына қолдануға мүм-кіндік береді. Дәстүр бойынша басқаруды автоматтандыруда АСУ систе-масын құру қажет . Сондағы проект сапасы – САПР системасы , автомат-тандыруды проектілеу болып табылады . Дегенмен де , көптеген қажырлы еңбек етудің арқасында АСУ- ды қолдану барынша тиімсіз деп шешілген болатын , ол шұғыл шешім қабылдауға тиімсіз еді. Ситуацияны анализдеуге есеп параметрлік , негізді технологиялық процестерді сапа , адалдық , өндіріске қатысты жағдайлардың бәріне дерлік сауалдармен болмайды .
Бұл ақпараттарсыз басқарушылар бұрынғысынша , әлі күнге дейін , өз интуициясына сенумен жүрер еді . Кітапхананы ақпаратты түрде басқаруда автоматтандыру системасы ( АСИОУ ) орталығы қалалық ақпараттанды-рылған арнайы топтар арқылы басқару жүйесіне енгізіледі :
— ақпаратпен толық мөлшерде қамтамасыз ету;
— техника жағынан жабдықтау;
— праграмалау мен математикалық жағынан көмен;
— методтық қанағаттандыру;
— ұйымды жарақтандыру;
6. Әдебиеттер тізімі
2000.
2. Ж.Қ.Масанов , Б.А.Бельгимбаев , А.С.Бижанова , Қ.Қ.Мақұлов
“ Turbo Pascal ” Алматы , 2004.
3. “ Автоматизация асновных библиотечно – библиографических
процессов в крупной библиотеке ” , Сборник – Москва , 1980.
Сборник — статей — Москва ,1979.
Москва,1972.
Международный сборник – “ Ленинград”.
1987.
8. Шепитько В.Ю.Криминалистика. Энциклопедия словник. “Право” ,
2001.
9. Лавренова О.А. Методика разработки информационного – поискового
тезауруса. М.Поликов , 2001.
М.Воениздат , 1974.
11. ИНТЕРНЕТ.
3. Жазулар (мысал)
Саны шекті , әр түрлі типті компоненттерден тұратын мәлі-меттер құрылымын жазба деп атайды . Компаненттер өріс деп аталады және оларды айыру үшін ат береді. Жазба типінсипаттау мына түрде болады :
< Тип аты >= record
< Өріс тізімі >
еnd;
< Өріс тізімі > — өріс аттары мен олардың сәйкес типтерін көрсетеді.Өріс аты мен типінің арасына қос нүкте , ал соңына нүктелі үтір койылып жазылады.
Төмендегі мысалда 5 өрісі бар. TStudent жазба типі және сол типтің Student айнымалысы сипатталған :
Type
TSudent = record
Fam: string [20];
Sex: Boolean;
Date: string [8] ;
Kurs: byte;
End;
VAR Student : TStudent;
Жазба айнымалысын тікелей сипаттауға да болады:
VAR
Student= record
Fam: string [20];
Sex:Boolean;
Date: string [8];
Kurs:byte;
End;
Жазбаның кез келген өрісін көрсету үшін жазбаның атынан кейін нүкте қойылып , сонан соң өріс аты жазылуы керек. Мысалы:
Student. Fam:=’Калимов А.Е.’;
Student. Sex:= true;
Student. Date:= “02.11.83.’;
Student. Kurs:=1;
Программалауда with операторының көмегімен , жазба атын көрсетпей – ақ өрістерді пайдалана беруге болады. Мысалы:
With Student do
Begin
Fam:=’Калимов А.Е.’;
Sex:=true;
Date:=’02.11.83.”;
Kurs:=1;
End;
Турбо Паскальда нұсқалы өрістері бар жазбаларды пайдаланудың мүмкіндігі бар. Нұсқалы өрістері бар жазбаны сипаттаудың
және оны пайдаланудың ьысалы:
VAR
Colon=record
Case k: byte of
1: ( int:0..20);
2: ( sim:char);
3: ( Mass: array [1..10] of word) ;
4: ( STR: string [15]);
end;
begin;
.. .. ..
Colon. k:=1; Colon.int:=10;
Colon. k:=2; Colon.sim:=’z’;
Colon. k:=3; Colon.mas[1]:=2000;
Colon. k:=4; Colon.str:=’Pascal’;
.. .. ..
End.
5. Қорытынды бөлім
Қорыта келгенде , соңғы уақытта құрылымдық программалау тілі – Паскальға ерекше көңіл бөлінуде . Себебі олимпиада материалдарын орындау талабына сай оны тек Паскаль программалау тілінде көптеген құнды және деңгейлік тапсырмаларының берілуімен ерекшелінетін , кітап мазмұны Паскаль программалау тілінің әліппесінен басталып , құрылым-дық программаларды құру тәсілдерін толық қамтитын оқулықтар көптеп шығарылуда . Паскаль программалау тілін жүйелей түсіндіру студенттің материалды жан – жақты игеруіне игі әсерін тигізетіндігі жылдар бойы жинақталған тәжірибе барысында іс жүзінде дәлелденді . Материалды Паскаль программалау тілін бізге оқытуға , меңгеруге біздің мұғалімдер әр түрлі тәсілдермен үйрету барысында Программалау тіліндегі ең- ең күрделі тақырыптардың бірінен бастап , оңайына дейін үйретуде. Оны түсіндіруге жеңіл , игеруге аса тиімді әдістер қолданған .
Жоғарыда аталған мәселелерді негізге алар болсақ , кітапханашының жұмысын автоматтандыру өте тиімді де пайдалы . Ол дамудың жаңа жоғары сатысына өтуге мүмкіндік береді. Мысалы , электронды каталог-тар арқылы тез арада тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыра ала-ды. Керекті жаңа , сапалы , өңделген ақпаратты пайдалануға мүмкіндік-тер туады . Уақытты үнемдеу тағы бар … Автоматтандыру дегеніміз жалпы – қажет , керекті техникамен жарақтан , ақпаратпен қажетті мөл-
шерде қамтамасыз ету , толық каталогтар тізімін енгізу және компьютер-лік , яғни ИНТЕРНЕТ желісіне қосылу , жыл сайын кітаптар қорын одан әрі молайту осы жұмыстардың – бәрін жаңа тиімді технология көмегімен
жүзеге асыру . Осы заман ағымына сай , барынша ғылыми техникалық революцияға сүйене отырып , барынша жұмыс барысын , яғни кітапхана-шының жұмысын басқаруды автоматтандыру принципін қолдану керек .
Бұл системаны қолданған өнеркәсіп болсын , мейлі мектеп болсын , мүмкін ол банк болар мейлі , олар әрқашан алда болары сөзсіз , өйткені басқару жүйесін автоматтандыру заман ағымына сай озық жүйелі проект , принцип. Ол еш ескірмес емес…
Program Libruary; uses crt;
Tyre
Biblioteka=record;
1)Shifr:integer[15]; (шифр)
2)Book name:string[30]; (кітап аты)
3)Book data:integer; (кітап.ш.жылы)
4)Book page:integer; (қанша парақтан тұрады)
5)Book language:string[3]; (кітап.тілі)
6)Aftor:string[25]; (автор книги фамилия)
End;
Var
K,N,M,D:integer;
St:string[50];
c:array [1..200] of biblioteka;
Begin
clrscr
Write (‘scolko vvesti zapisey n=’);
Readln (n);
For k:=1 to n do
Begin
Write c [k] do
Begin
Write (‘kod=’);
Read (shifr);
Write(‘Fio=’);
Read( aftor);
Write (‘kitaptin ati=’);
Read (book’s name);
Write(‘data=’);
Read(book’s data);
Write (‘kitaptin tili=’);
Read (bokk’s language);
Write (‘kitaptin beti=’)
Read(book’s page);
End;end;
End.
Clrscr;
Writeln (‘vvedite rezim poiska 1:kod, 2:Fio, 3:kitaptin ati, 4:b.data, 5:kitaptin tili, 6:kitaptin beti’);
Case M of
1:Begin
Writeln (‘ vvedite kod’);
Readln (D);
For k:=1 to n do
Begin
With c[k] do
Begin if D= shifr then
Begin
Writeln (shifr);
Writeln (aftor);
Writeln (Book’s name);
Writeln (book’s data);
Writeln (book’s language);
Writeln (book’s page);
End;End;End;End;
2: Begin
Writeln (‘vedite Fio=’);
Readln (st);
For k:=1 to n do
Begin
With c[k] do
Begin
if st=aftor then
Begin
Writeln (shifr);
Writeln (aftor);
Writeln (Book’s name);
Writeln (book’s data);
Writeln (Book’s language);
Wirteln (book’s page);
End;end;end;end;
3:Begin
writeln (‘vvedite kitaptin ati=’);
readln (st);
for k:=1 to n do
begin
with c[k] do
begin
if st=book’s name then
begin
writeln (shifr);
writeln (aftor);
writeln (book’s name);
writeln (book’s data);
writeln (book’s language);
wirteln (book’s page);
end;end;end;end;
4:Begin
writeln (‘vvedite b data=’);
readln (D);
for k:=1 to n do
Begin
With c[k] do
Begin
If D=book’s data then
Begin
Writeln (shifr);
Writeln (aftor);
Writeln (book’s name);
Writeln (book’s data);
Writeln (book’s language);
Writeln (book’s page);
End;end;end;end;
5:Begin
writeln (‘vvedite kitaptin tili=’);
readln (st);
for k:=1 to n do
Begin
With c[k] do
Begin
If st=book’s language then
Begin
Writeln (shifr);
Writeln (aftor);
Writeln (book’s name);
Writeln (book’s data);
Writeln (book’s language);
Writeln (book’s page);
End;end;end;end;
6:Begin
writeln (vvedite kitaptin beti=’);
readln (D);
for k:=1 to n do
Begin
With c[k] do
Begin
If D=book’s page then
Begin
Writeln (shifr);
Writeln (aftor);
Writeln (book’s name);
Writeln (book’s data);
Writeln (book’s language);
Writeln (book’s page);
End;end;end;end;
End;end.
Mұндағы:
Chifr= Шифр , код
FA= Автар фамилиясы
Name book= Кітап аты
Jili= Жылы
Language= Тілі
Bet sani= Бет саны , парағы
Adebiet turi= Әдебиет түрі
Шифр: 1111
1112
1113
1114
Әдебиет түрі: Художественный
Роман
Роман-эпопея
Тарихи
Мәдени
Фамилия: Манасов
Мұқанов
Әуезов
Толстой
Пушкин
Кәтап аты: Turbo Pascal
Ботагоз
Абай жолы
Война и мир
Сборник стихов
Жылы: 2004
1996
1991
1887
1893
Бет саны : 295
360
450
400
250
Тілі: Қазақша
Қазақша
Қазақша
Орысша
Орысша
