Турбо паскальда екі өлшемді массивтерді ұйымдастыру технологиясы реферат
Кіріспе............................................................................................................2
1.1.Турбо Паскаль туралы түсінік...............................................................2
1.2.ТП жүйесінің ерекшеліктері..................................................................2
1.3.ТП-да жұмыс істеу..................................................................................3
Негізгі бөлім.................................................................................................4
ТП-ғы типтердің жіктелуі..................................................................4
Массив.................................................................................................4
Массив элементтері үшін жазылатын өрнектер.............................8
Массивтерге мысал есептер...............................................................9
Екі өлшемді массивті сипаттау........................................................10
Екі өлшемді массивті енгізу және шығару....................................12
Екі өлшемді массивтерге мысал есептері.......................................13
Есеп 1................................................................................................................14
а) есептің берілгені......................................................................................14
ә) есептің алгоритімі...................................................................................14
б) программа бөлімі....................................................................................15
в)программа нәтитжесі ..............................................................................16
Есеп 2................................................................................................................17
а) есептің берілгені......................................................................................17
ә)есептің алгоритімі....................................................................................17
б) программа бөлімі....................................................................................18
в)программа нәтитжесі...............................................................................19
3. Қорытынды...................................................................................................20
4. Қолданылған әдебиеттер.............................................................................21
Жұмыс түрі: Реферат
Пәні: Соңғы қосылған рефераттар
Жұмыс көлемі: - бет
-----------------------------------------------------------------------------------
РЕФЕРАТТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Факультет: «Инженерлік Экономикалық»
Кафедрасы: «Қолданбалы Информатика»
Курстық жұмыс
Пәні: «Программалау тілдері»
Тақырыбы: «Турбо Паскальда екі өлшемді массивтерді
ұйымдастыру технологиясы»
Тексерген:
Орындаған:
Мазмұны
Кіріспе............................................................................................................2
1.1.Турбо Паскаль туралы түсінік...............................................................2
1.2.ТП жүйесінің ерекшеліктері..................................................................2
1.3.ТП-да жұмыс істеу..................................................................................3
Негізгі бөлім.................................................................................................4
ТП-ғы типтердің жіктелуі..................................................................4
Массив.................................................................................................4
Массив элементтері үшін жазылатын өрнектер.............................8
Массивтерге мысал есептер...............................................................9
Екі өлшемді массивті сипаттау........................................................10
Екі өлшемді массивті енгізу және
Екі өлшемді массивтерге мысал есептері.......................................13
Есеп 1................................................................................................................14
а) есептің берілгені......................................................................................14
ә) есептің алгоритімі...................................................................................14
б) программа бөлімі....................................................................................15
в)программа нәтитжесі ..............................................................................16
Есеп 2................................................................................................................17
а) есептің берілгені......................................................................................17
ә)есептің алгоритімі....................................................................................17
б) программа бөлімі....................................................................................18
в)программа нәтитжесі...............................................................................19
3. Қорытынды...................................................................................................20
4. Қолданылған әдебиеттер.............................................................................21
Кіріспе
Өрнектерді өңдеуде дәстүрлі
Turbo Pascal жүесінде қарапайым
Паскальді көп пайдаланылатын
Турбо Паскаль ерекшеліктері:
бірнеше терезелірді пайдалануға болады;
меню жүйесі бар,сұхбат терезелері бар, тышқанмен
Көп файлдық экрандық редактор бар.Ол 1
Экранды толық тазартып, қайта қалпына келтіруге
Жеке терезелер арасында өзара ақпарат алмасу
Турба Паскальда жұмысты орындау үшін:
Тілдің алфавиті – ол программаны элементтерін
Тілді қарапайым объектілері – бұл сан,
Программа құрылымы – Турбо Паскаль
Кез келген программаның алғашқы жолы Program
Сипаттау бөлімі – ол бірнеше бөліктерден
Программаның соңғы бөлімі, негізгі бөлімі операторлар
Begin түйінді сөзінен басталып, барлық атқарылатын
Турбо Паскаль тіліндегі
Программа тақырыбы;
Сипаттау бөлімі;
Begin;
Орындалатын бөлім;
End;
Мәліметтер типі – Паскальдағы мәліметтер, шамалар
Стандартты функциялар – Паскаль тілінде алдын
Арифметикалық функциялар: Бұл ф-ябүтін және нақты
Типтерді өзгерту функциялары : Ол шамаларды
Реттелген типтегі шамаларға пайдаланылатын функциялар: Бұл
Негізгі бөлім
Turbo Pascal -да берілгендердің типтерін екі
1.Қарапайым типтер (скалярлық);
2.Құрылымдық типтер (структуралық);
Скалярлық типтер екіге бөлінеді:
1.стандартты:бүтін, нақты, логикалық, символдық;
2.пайдаланушылар типтері;
Структуралық типтер 4-ке бөлінеді:
жазбалар
файлдар
жолдар
массивтер
Массивтер
Алгоритмді құрастыруда оған керекті деректерді қалай
Мәліметтерді ұйымдастыру тәсілдерінің кең тараған түрі
Қарапайым типтер қатарына жататын стандартты және
Мәліметтерді ұзындықтары бірдей бірнеше қатарлардан
А сызықтық кестесінің і- орнында
7
4
1
А[1,1]=7, А[2,3]=0,
Программалау тілдерінде кестелік мәліметтерге массивтер
Бір типтес берілгендерден құралып, барлық элементтеріне
Паскаль тілінде қарапайым айнымалалармен
1.6, 14.9, -5,
бірөлшемді массив деп, оған А деп
Массив сипаттамалары:
Типі – массив элементтерінің жалпы типі;
Көлемі – массив индекстерінің саны;
Шектелімі - әрбір индекстерінің шектеу бойынша
Пішімі – көлем және шектеу жиындары.
Массивтер элементтерімен жұмыс жасау барысында, массив
Оның жазылу пішімі:
type = аrrау
var :
Мұндағы аrrау (массив), оf
[ ]
Бұдан программада массив пайдаланылатын болса, онда
Мысалы, программада нақты 40 элементтерден тұратын
type т = аrrау [
var а,б,с,д: т;
Мұның артықшылығы – программадағы типі т
var :
Мысалдар:
Type
Klass= (k1, k2, k3, k4
Znak = array [1..255] of char;
Var
M1: znak;
M2: array [1..60] of integer;
M3: array [1..4] of
Mas: array [1..4] of integer;
Lit: array [char] of
Ogr: array [5..15] of char;
Bol: array [boolean] of
A: array [1..5] of real;
Aj: array [ қаңтар, .., желтоқсан
Бірөлшемді массивті көбінесе сызықтық массив
Type S1= array [1..n]
S2= array [1..m] of integer;
S3= array [1..k] of char;
S4= array [1..20] of Boolean;
Var
L,G : S4;
C :S2;
D :S3;
Массивті сипаттағанда индекстің үлкен мәні үшін
Индекс типі стандартты, бүтін
Var A: array [5] of
Немесе
Var A: array [integer] of
Егер бірнеше массив бірдей базалық
Var A,В,С: array [1..10] of
Мұнда А,В,С – массивтер, олар нақты
Программада «индекс» және
Сондықтан да көбінесе массивтерді индекстік айнымалылар
Мысалы, программаның операторлық бөлігінде
А[3]:= С[4]+5;
Р:= Х[3*і+1];
Паскаль тілінде массивтерге = (тең) ,
Мысалы, А және В массивтері былайша
Var A,В: array [1..10] of
Онда пайдаланылған амалдар төмендегідей
Өрнек Нәтиже
А = В
А В
А:=В А массивінің әр элементінің
А массивіні ең аз дегенде
В массивінің барлық элементтері
Массив элементтері өрнектерде read,
Мысалы, А массиві элементтерін пернетақтада
For i:=1 to n do
Read(a[i]);
А массиві элементтерін экранға шығару үшін:
For i:=1 to n do
Write(a[i],’ ‘);
операторлары қолданылады.
Массивке мысал:
13 бүтін саннан тұратын массивтің арифметикалық
Program Orta1;
Var x
begin
s:=0;
writeln (‘бос орын арқылы 13
for i:=1 to 13 do
begin
read (x[i]);
s := s+x[i];
end;
s := s/13;
writeln (‘s=’,s:8:4);
for i:= 1 to 13 do
end.
Массив элементтерімен көптеген есептерді шығаруға болады.Мысалы,
Program Ret1;
Var a:array [1..50] of
Begin
Write (‘элементтер саны n-ді (nFor k:=1 to n do
Begin
Write (k,’-элементті енгізіңдер:=’); readln (a[k]) ;
End;
For k:=1 to n do
Begin
i:=k;
for j:=k+1 to n do
if a[j] begin
i:=j; m:= a[k]; a[k]:=a[i]; a[i]:= m;
end;
write (‘ ‘, a[k]:6:2);
end;
end.
Екі өлшемді массивтер
Турбо Паскаль программалау тілі бір
Екі өлшемді массивті Var бөлімінде
Var
массив атауы : array [ а1..аn,
Мұнда айнымалылар бөлімінде осы типке
Екі өлшемді массивті Type бөлімінде
Type
массив типінің атауы =
Var массив атауы :
Мұндағы ,а1..аn, б1..бn – екі қлшемді
а1 және аn – массив қатарыны
б1 және бn – массив бағаныны
А [n ,m] – массивін сипаттау
і
А массиві:
J
2
3
.
m
Var
a:array [1..n,1.. m] of integer;
Type бөлімінде екі өлшемді
Type GR
Var A
Мұнда индекстер әр типте сипатталып, одан
Type GR
Мысалы,
Type GR
...
Var A
Мұнда алдымен жол индекстерінің [1..n] типі,
Егер көп өлшемді массив құратын
Type vector = array
massiv = array [1..4] of
var matr: massiv;
Мұнда massiv
Егер программада массивтің бағанасы мен
Type Т1
Т= array [1..n] of Т1;
Var
Мұнда алдымен бағаны типі Т1
Екі өлшемді массивтерде жол мен бағанның
Var mas: array [1..n,1..n] of
Индекс типіне integer,
Мысалы,
Type
Den = ( mo, tue, th,
Rden = mo..fr;
Zadan = array [1..25, rden] of
Var
A : array [den] of
B : zadan;
C : array [1..365] of
Көп өлшемді массивтермен жұмыс атқарғанда
For i:= 1 to n do
For j:=1 to m do
Read (A[i,j]) ;
Немесе экранға мәлімет шығару үшін:
For i:= 1 to n do
Begin
Writeln ;
For j:=1 to m do
Write (В[i, j]:8:3)
End.
Индекстері мен элементтерінің типтері бірдей
For i:= 1 to 4 do
Массив элементтері компьютер жадында
А[ 1,1 ]
А[ 1,2 ]
...
А[ 1,5 ]
А[ 2,1 ]
А[ 2,2 ]
...
А[ 5,5 ]
Күнделікті тұрмыста екі-үш өлшемді массивтер
Екі өлшемді массивке мысал:
Көбейту кестесін толтыруға арналған
Program kobeitu;
Const n=9;
Var i, j:integer;
begin
for i:=1 to n do
begin
for j:=2 to n do
begin
k[j,i]:=j*i
write(j,’x’,I,’=’,k[j,i]:3,’’:2);
end;
writeln;
end;
end.
Екі өлшемді а жә б матрицаларының
Program kosu;
Type ms=array[1..3,1..3] of real;
Var a,b,s:ms; K,j :integer;
Begin
Writeln (‘а массив элементтерін бос орын
For k:=1 to 3 do
For j:= 1 to 3 do
Read (a[k,j]); writeln;
Writeln (‘б массив элементтеғрін бос орын
For k:=1 to 3do
For j:=1 to 3 do
Begin
Read (b[k,j]);
S[k,j]:=a[k,j]+b[k,j];
End;
Writeln(‘қосынды жиымының элементтері:’);
For k:=1 to 3 do
Begin
For j:=1 to 3 do wr3te
Writeln; End;
End.
Есеп 1
Берілгені: өлшемі nхm болатын А
1 2
14 13 12
15 16 17
28 27 26
29 30 31
42 41 40
Есептің алгоритмі:
Ең алдымен программаға атау бердім.Программаға берілген
uses қызметші сөз, яғни пайдалану деген
Тұрақтыларды сипаттау бөлімінде const
Программа денесін айнымалыларды сипаттаудан бастаймыз.Сипаттау бөлімінде
Программа денесін ашып, for циклдік
Екінші рет операторлық жақшаны ашып, ішіне
Екінші рет I және j
Үшінші оператарлық жақшаны ашып, шартты көшу
(i2) and (i4) and (i6)
орындалады.Әйтпесе шарт анықталмаса келесі шарт орындалады.
a[i,j] массивін жауапқа шығардым. Операторлық жақша
Бірінші оператолық жақшаны, программа денесін жабамын,
Программа бөлімі:
Program Esesp1;
uses crt;
const n=7;
type mak=array [1..6,1..n] of integer;
var a,b:mak; i,j:integer;
begin clrscr;
for i:=1 to 6 do
for j:=1 to n do
begin
write ('b[',i,',',j,']='); readln (b[i,j]) ;
end;
for i:=1 to 6 do
begin
for j:=1 to n do
begin
if (i2) and (i4) and (i6)
else a[i,j]:=b[i,(n+1)-j];
write (a[i,j],' ');
end;
writeln;
end;
end.
Есеп 2
Берілгені: өлшемі nхm болатын А
1 12
2 11
3 10
4 9
5 8
6 7
Есептің алгоритмі:
Ең алдымен программаға атау бердім.Программаға берілген
uses қызметші сөз, яғни пайдалану деген
Тұрақтыларды сипаттау бөлімінде const
Программа денесін айнымалыларды сипаттаудан бастаймыз.Сипаттау бөлімінде
Программа денесін ашып, for циклдік
Екінші рет операторлық жақшаны ашып, ішіне
Екінші рет I және j
Үшінші оператарлық жақшаны ашып, шартты көшу
орындалады.Әйтпесе шарт анықталмаса келесі шарт орындалады.
a[i,j] массивін жауапқа шығардым. Операторлық жақша
Бірінші оператолық жақшаны, программа денесін жабамын,
Программа бөлімі:
Program esep2;
uses crt;
const n=6;
type mak=array [1..n,1..7] of integer;
var a,b:mak; i,j:integer;
begin clrscr;
for i:=1 to n do
for j:=1 to 7 do
begin
write ('b[',i,',',j,']='); readln (b[i,j]) ;
end;
for i:=1 to n do
begin
for j:=1 to 7 do
begin
if (j2) and (j4) and (j6)
else a[i,j]:=b[(n+1)-i,j];
write (a[i,j],' ');
end;
writeln;
end;
end.
Қорытынды:
Кестелік негізде құрылған есептердің немесе
Программалауды алғаш бастап үйренушілерге
Көптеген программалау есептерінің шешімін табу
Қолданылған әдебиеттер:
Кеңесбаев М.С.,Салғараева Г.И. «Программалау тілдері»
Б. Бөрібаев, Б. Нақысбеков, Т. Мадиярова
«Информатика және есептеуіш техника негіздері»
Ж.Қ. Масанов, Б.А. Бельгибаев, А.С. Бижанова,
«Турбо Паскаль»
О.Камардинов «Информатика»
Фаронов В.В. «Турбо Паскаль»
А. Хамметов, Б. Құтқожина «Турбо Паскаль»
1
