Turbo Pascal тілінің түсініктерімен жұмыс жасау курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ............................................................................................................................3
1 ТУРБО ПАСКАЛЬ ТІЛІНІҢ ТҮСІНІКТЕРІМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ
1.1 Операторлар туралы жалпы түсінік.........................................................................5
1.2 Есепте қолданылған операторлар.......................................................... ..............11
2 ІС – ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ
2.1 Бағдарламаның орындалуы. .................................................................................15
2.2 Бағдарламаның листингі........................................................................................17
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 23 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ............................................................................................................................3
1 ТУРБО ПАСКАЛЬ ТІЛІНІҢ ТҮСІНІКТЕРІМЕН
1.1 Операторлар туралы жалпы түсінік.........................................................................5
1.2 Есепте қолданылған операторлар.......................................................... ..............11
2 ІС – ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ
2.1 Бағдарламаның орындалуы. .................................................................................15
2.2 Бағдарламаның листингі........................................................................................17
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Бағдарламалау жазу кезінде Паскаль бағдарламалау тілін қолданамыз.
20 ғасырдың 50 жылдары алғашқы бағдарламалау тілдері Фортран
Бағдарламалау тілдерінің ішінде ең үлкен орын алатын Алгол
Алгол бағдарламалау тілдерінің көптеген түрлері қолдануға берілді.
60-70 –ші жылдарда Н. Вирт ойлап шығарған Паскаль
Паскаль тілі бұрын құрылған бағдарламалау тілдерінен маңызды ерекшелігі
Курстық жобаның негізгі мақсаты
Жобаның мақсатын жүзеге асыру
Турбо Паскаль тілі жалпы
Операторлар туралы жалпы түсінік
Есепте қолданылатын операторларды қолдану.
Курстық жобаның өзектілігі Турбо
Курстық жоба кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан,
Бірінші бөлімде операторлар туралы жалпы
Екінші бөлімде бағдарламаның орындалуы
Қорытындыда курстық жобаны дайындау үрдісінде
1 ТУРБО ПАСКАЛЬ ТІЛІНІҢ ТҮСІНІКТЕРІМЕН
1.1 Операторлар туралы жалпы түсінік
Стандартты тұрақтылар мен айнымалылар:
CONST-бағдарламада тұрактылар өз түрімен (ашық) немесе атауы
Егер тұрақтылар атауы арқылы берілсе, оны бағдарламаның тұрақтылар
Бейнелеу түрі: CONST тұрақты атауы= мәні
Мысалы const n= 28;
Бір бөлімде бірнеше тұрақты болады, біақ олар “;”
Мысалы, const
K= 23, (*бүтін тип*)
B= 1,8E-3; (*нақты тип*)
S= ’R’;;(*символдық тип*)
L= TRUE; (*логиқалық тип*)
Айнымалылар
VAR-бағдарламада пайдаланатын кез келген айнымалы, бағдарламаның айнымалары бөлігінде
Жазылу түрі : VAR айнымалы атауы: тип;
Мысалы VAR K: INTEGER (*K-айнымалысының типі бүтін*) Бір
Мысалы,
A: INTEGER; (*A-бүтін типтегі айнымалы*)
S: REAL;
Егер бірнеше айнымалының типтері бірдей болса, онда оларды
Мысалы,
VAR
M, N: INTEGER; (*типі бүтін*)
K, L: REAL; (K, L*типі нақты*)
немесе VAR K, L: INTEGER
Сонымен, айнымалы дегеніміз атау берілген әртүрлі мән
МЕНШІКТЕУ ОПЕРАТОРЫ
Меншіктеу операторы барлық бағдарламалау тілінде пайдаланатын негізгі оператор
Меншіктеу операторынвң жалпы жазылу түрі
R=: M.
Мұнда: R-айнымалы атауы, «:=» меншіктеу белгісі, M-арифметикалық өрнек.
Бұл оператор екі міндет атқарады.
Айнымалының белгілі мәндері бойынша М-арифметикалық өрнегінің мәнін
Есептелген мән R атауына меншіктеледі (жазылады), яғни мән
Меншіктеу операторы тек арифметикалық өрнектер үшін ғана
Символдық мән әрқашан апостроф (“ ’ ”) ішінде
Меншіктеу операторы пайдаланғанда айнымалы атауының типі мен қабылдайтын
VAR A, B, C, D: REAL;
………………….
A: = (B
……………………
Себебі, мұнда оң жағындағы өрнек логикалық типте, ал
ҚҰРАМДАС ОПЕРАТОР
Бірннеше операторларды бір операторға біріктіргенде шыққан
BEGIN
1-оператор;
2-оператор;
......................
n-1- оператор;
n- опратор
END.
Бұл жағдайда BEGIN (басы), END (соңы)
Құрамдас оператор бүтін бір оператор қызметін атқарады, сондықтан
BEGIN-нің соңына, END-нің алдындағы операторға нүктелі үтір ”;”
BEGIN
BEGIN
A-операторы;
B-операторы;
C-операторы;
D-операторы;
END;
BEGIN
K-операторы;
L-операторы;
M-операторы;
END;
E-операторы;
BEGIN
R-операторы;
S-операторы
END
END.
Құрамда операторларға шартты көшу, таңдау және қайталау
ШАРТТЫ КӨШУ ОПЕРАТОРЫ
Таңдауы бар процестерді ұйымдастыру үшін шартты оператор пайдаланады.
егер шарт IF (иф) шарт
онда I-серия ELSE (елс)
әйтпесе II-серия
бітті.
Жалпы түрде бұл оператордың жазылуы:
IF шарт (логикалық оператор)
ELSE 2- оператор
Мұндағы 1 және 2 операторлардың қарапайым немесе
Егер IF сөзінен кейін жазылатын шарт сақталса (ақиқат
IF сөзінен соң жазылатын шартты жазу үшін Паскаль
Бір мезгілде бір емес, бірнеше шартты, яғни құрама
Кей жағдайларда шартты операторды басқаша былайда жазады:
IF- логикалық өрнек
THEN 1- оператор
ELSE 2- оператор
Бұл жазу операторлар бір жолға сыймай қалған
Шартты операторда құрама команданы (операторды ) пайдалануға
IF логикалық өрнек THEN
BEGIN
1-оператор;
2-оператор;
......................
n-1- оператор;
n- опратор
END.
ELSE
BEGIN
1-оператор;
2-оператор;
......................
n-1- оператор;
n- оператор
END.
Мысал.
Шешуі
Program E;
Var x, y: real;
begin
readln (x);
for xwriteln (‘y=’,y:6:3);
write (‘есептеу бітті’);
end.
Бұл есептің блок схемасы:
Процедуралар
Процедуралар құрлымы программаға ұқсас жазылады Олардың
PROCEDURE аты (формальды параметрлер тізімі)
Label…..; {белгілерді сипаттау бөлімі}
Const…..; {тұрақтыларды сипаттау бөлімі}
Type……; {типтерді сипаттау бөлімі}
Var……..; {айнымалыларды сипаттау бөлімі}
Procedure..; {процедураны сипаттау бөлімі}
Function….; {функцияны сипаттау бөлімі}
BEGIN [1]
1.2 Есепте қолданылған операторлар
Басқа да тілдер тәрізді Паскаль тілінде де
Фунция- бағдарламаның процедура-бағдарламадан ерекшелігі мынада:
Фунция бірғана белгілі мән қабылдайды, фунция - бағдарламадан
Нәтиже фунция аты арқылы алынады да, негізгі бағдарламада
Фунция бағдарламасының жазылу түрі:
FUNCTION аты (формальды параметрлер тізімі)
Label…..; {белгілерді сипаттау бөлімі}
Const…..; {тұрақтыларды сипаттау бөлімі}
Type……; {типтерді сипаттау бөлімі}
Var……..; {айнымалыларды сипаттау бөлімі}
Procedure..; {процедураны сипаттау бөлімі}
Function….; {функцияны сипаттау бөлімі}
BEGIN
Операторлар бөлімі
END; {фунцияның соңы}
Функция шынайы параметірлердің мәндері берілгеннен кейін
CRT МОДУЛІНЕ ТҮСІНІК
Дисплей экраны - дисплейдің картографиялық аймағы - электронды
Экран екі режимде пайдаланылуы мүмкін: текстік және графиктік.
Текстілік режимде символдарды экранға шығарудың екі стандартты варианты
Текстік режимде экранға экрандық нүктелердің орныны көрсететін курсор
Турбо Паскаль жүйесінде текстік экранды басқаруға арналған CRT
CRT модулінің командаларын пайдалану мүмкіндігін жүзеге асыру үшін
GRAPH МОДУЛІ
Бұл техникалық тапсырма геометриялық фигураларды GRAPH модулін қолданып
Турбо Паскаль жүйесінде графикалық информациялармен жұмыс істеу үшін
Әдетте дисплей экраны екі режимде болады: текстік және
Текстік экран тәрізді графикалық экранның да курсоры бар.
Графикалық курсордың текстілік курсордан айырмашылығы графикалық курсор барлық
Графикалық режимнің төмендегідей сипаттамалары бар: мүмкіндігі (разрешение), палитра
Компьютерді қосып, Турбо Паскаль жүйесін шақырғанда текстік режимде
Circle-процедура құрылу шеңбері (X,Y:Integer ;Radius:Word);
CONST-констант тапсырмасы
Уникальды процедуралар
Табыс
Жыл саны жыл басы -Number
Қайтал.табыс
Табыс.суммасы
Максим.табыс
Диаграмма
Стандартты процедура (құрылымдық диаграммада курсивпен көрсетілген)
Заставка
Сигнал
Бүтін
Вещест
Орт.жол
TextBackGround - процедура фон түсін анықтайды. (Color:byte);
TextColor - процедура шыққан символдардың түсін анықтайды. (Color,byte);
Goto XY - процедура курсорды керекті жерге қояды.
ClrEol - процедура жолдын бір бөлігін өшіріп курсордан
SetColor - процедура сызықтын,нүктенің т.б түсін қояды.(Color:Word);
SetFillStyle - процедура стиль толықтырылуын орнатады. (Pattern: Word;
Sector - процедура секторды түске бояйды және салады.
Bar - Тікбұрышты бояу құрлысы (x1,y1,x2 ,y2:Integer);
OutTextXY - процедура берілген нүктеден бастап тексті шығарады.
KeyPressed - функция перне тақтада батырма басылғаның анықтайды.
CloseGraph - процедура графикалық режимінің жұмысының аяқталуы.
SetBkColor - процедура фонға түс береді (ColorNum :Word);
Line - процедура сызықты салады. (x1,y1,x2,y2:Integer);
Қысқартылған сөздер мен терминдер
ЭЕМ-электро есептеуіш машина.
IBM PC-дербес компьютер.[2]
2 ІС – ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ
2.1 Бағдарламаның орындалуы
Қалай көресіздер, мына бағдарламада өзгергіште imax
1. Анықтау, қайда элементтер барынша көп және ең
Элементтердің барынша көп және ең аз ізделіп отырған
Массивтің жазылуы
Массивті жазу үшін, компиляторға хабарлама беру керек.
Қанша элементі бар?
Элементтердің типі қандай?
Олар қалай нөмерленеді?
Массив деректердің стандартты типі болып табылады, сондықтан типтердің
type –тип аты = array [индекс_тип] of
Мұндағы туре – типтік хабарлау бөлімінің басы array
type mas=array [1…10] of real;
Мұнда масссив элементі бірден онға дейінгі нөмірленген элементтерден
Массивті хабарлағаннан кейін кез келген стандартты тип сияқты,
Var a, b: mas;
Осындай операторларды кездестірген компилиятор, а және в массивтермен
Массив элемен.ттерімен квадрат жақшаның ішінде элементтің реттік нөмірі
Массив дегеніміз – бір типтегі берілгендер жиыны. Басқаша
1.6, 14.9, -5.0, 8.5, 0, 46 – ны
Егер бағдарламада массив пайдаланатын болса, онда ол
Индекс типті стандартты, бүтін немесе нақты бола алмайды.
VAR a: array [5] of real;
немесе
VAR a: array [integer] of real;
Массивтерді дұрыс жазуға мыссалдар келтірейік:
VAR mas: array [1...n] of real;
Жыл array [қаңтар...желтоқсан] of integer;
L: array [char] of boolean;
M1: array [char] of шеңбер;[3]
2.2 Бағдарламаның листингі
Program Bol1;
Var x:arrray [1...15] of integer;
i: integer;
s: Real;
Begin
s:= 0;
Writeln('sandardi bos orin kaldirip endir:');
For i:= 1 to 15 do
Begin
Read(x [i]);
S:= s+x [i];
End;
Writeln;
S:= s/13;
Writeln ('s=',s:8:4);
For i:= 1 to 15 do Writeln (s-x[i]);
End.
Program num_positive_1;
const
n= 10;
a:array [1..n] of integer = (1, 3, -5,
var
i : integer;
imax : integer;
imin : integer;
ibeg : integer;
iend : integer;
count : integer;
begin
for i := 1 to n do write
imax:= 1; imin:= 1;
if a [i]>a [imax] then imax:= i;
if a [i]end.
Writeln ('max=', a [imax], 'min=', a[imin];
if imaxif imaxwriteln ('ibed=', ibeg,' iend =', iend);
count:= 0;
for i := ibed +1 to iend -1
if a [i] > 0 then inc (count);
writeln ('colishestvo polojitelnih:'.count);
end.
program index_max_elem;
const n= 10;
var
a: array [1..n] of integer;
i: integer;
imax: integer;
begin
writeln (' ',n,'елементін ендір');
for i:= 1 to n do read (a
imax:= 1;
for i:= 2 to n do
if a [i]>a [imax] then imax:= i;
writeln (массив элементінің нөмері:',imax);
writeln (масив злементі:', a [imax]);
end.
Қорытынды
«Turbo Pascal тілінің түсініктерімен жұмыс жасау »
Менің ойымша, компьютерлік графикада Турбо Паскаль программасы—
Курстық жұмысты жазу барысында мен, Турбо Паскаль бағдарламасы
Курстық жұмысымды ұсына отырып жақсы деген бағаға тапсырам
4. Қолданған әдебиет
1. Т. А. Павловская «ПАСКАЛЬ»
2.Халкова К. З «ПАСКАЛЬ ТІЛІНДЕГІ БАҒДАРЛАМАЛАУ»
3.Тойқанов Ғ. Ш «ПАСКАЛЬ ТІЛІНДЕГІ БАҒДАРЛАМАЛАУ»-Алматы Дәнекер.
24
imax=1
a[i]>a[imax]
imax=1
a[i]>a[imax]
i=n
imin =1
imax =1
a [i]:3
i=n
a (1.3.-5.1.-2.1.-1.3.8.4)
N=10
a,i,n
басы
соңы
count
Inc (count)
a[i]
>0
I =
iend
const= 0
ibig iend
iend= imin
iend= imax
max >min
ibeg= imin
ibeg= imax
max
imax=1
A[imax]
imax
a[i]>a[imax]
i=n
соңы
imax =1
соңы
басы
y=2*x*x*x
y=x+2
x>0
Ендіру х
Шығар х
a[i]:
i=n
n
A[1..n], I, imax
N=10
басы
