Эмоция курстық жұмыс
Мазмұны
Кіріспе 3
І. ЭМОЦИЯ ЖӘНЕ МОТИВАЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІҢ ТЕОРИЯСЫ МЕН ҒЫЛЫМИ НЕГІЗДЕРІ 7
1.1 Эмоция – мінез – құлық негізіне жататын феномен ретінде 7
1.2Эмоция және тұлға мәселелерін теориялық тұрғыдан қарау 5
1.3 Мотивация және мотив мәселелері ғылыми зерттеу объектісі және адам іс-әрекетінің негізгі қозғаушы күштері ретінде 15
1.4 Мотивация теориясын дамытқан ғалымдардың негізгі теориялары..............22
ІІ. ЭМОЦИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЛАР ЖӘНЕ МОТИВАЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІ диагностикалауды психологиялық-шарттары 5
2.1 Эмоциялық жағдайлар психологиялық шарттардың ерекшеліктері 28
2.2 Мотвациялық процесс және еңбек мотивациясын қалыптастырудың психологиялық қағидалары 5
Қорытынды 36
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 37
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 36 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе 3
І. ЭМОЦИЯ ЖӘНЕ МОТИВАЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІҢ ТЕОРИЯСЫ МЕН
1.1 Эмоция – мінез – құлық негізіне
1.2Эмоция және тұлға мәселелерін теориялық тұрғыдан қарау 5
1.3 Мотивация және мотив мәселелері ғылыми зерттеу объектісі және
1.4 Мотивация теориясын дамытқан ғалымдардың негізгі теориялары..............22
ІІ. ЭМОЦИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЛАР ЖӘНЕ МОТИВАЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІ диагностикалауды
2.1 Эмоциялық жағдайлар психологиялық шарттардың ерекшеліктері 28
2.2 Мотвациялық процесс және еңбек мотивациясын қалыптастырудың
Қорытынды 36
Пайдаланған әдебиеттер тізімі 37
КІРІСПЕ
Курстық жұмыстың өзектілігі: Эмоция (латын тілінен аударғанда, «emovere»
И. П. Павлов, эмоция ми қыртысында болатын жасушалардың күш-қуаты.
Эмоция организмнің эволюцияда жақсы адаптациялану нәтижесінде пайда болды. Эмоция
Эмоция түйсік сияқты психиканың негізгі құрылысы. Егер түйсікті материалды
Эмоциялар ішкі белгілердің функциясын атқарады, ал олар заттық іс-әрекеттің
Сыртқы жағдайлардың әсерінен импульстер миға екі ағынмен әсер етеді.
Мотивация отандық және шет елдік психологиясындағы іргелі проблемалардың бірі
Мотивация проблемасының күрделігі мен көп аспектілі оның мәнін, табиғатын,
Баланың оқуына күшті әсер ететін себептердің бірі – мотивтер.
Мотивтер (латынша қозғалтамын) – оқушыларды білім мазмұнын белсенді меігертетін,
Мотивтерді қалыптастыру педагог-ғалымдарды, мұғалімдерді ойландырып, оны зерттеуге талпындыруға. Бұл
Арнайы зерттеулер мектеп мұғалімдерінің мотивтерді зерттеуді және қалыптастырудың жолдарын
Бүгінгі таңда мектепте мотивтерді қалыптастыру әдіс-тәсілдерін жетілдіру, осы мақсатта
Зерттеудің мақсаты: Эмоциялар және мотивациялық процестерін қалыптастырудың жолдарын ашу.
Зертеудің міндеттері:
-эмоцияны – мінез – құлық негізіне жататын
-эмоция және тұлға мәселелерін теориялық тұрғыдан талдау
-мотивация және мотив мәселелерін ғылыми зерттеу пәні және адам
-мотивация теориясын дамытқан ғалымдардың негізгі теорияларына шолу жасау
-эмоциялық жағдайлар психологиялық шарттардың ерекшеліктері ретінде қарастыру
-моивациялық процесс және еңбек мотивациясын қалыптастырудың психологиялық
І ТАРАУ. ЭМОЦИЯ ЖӘНЕ МОТИВАЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІҢ ТЕОРИЯСЫ
1.1. Эмоция – мінез – құлық негізіне
Эмоция қазіргі теорияларда білімнің маңызды
1.Жиілік.
2. Прототиптілік.
3.Бейкатегориялық.
4.Доминанттылық.
А. Ортони, Дж. Клор және А. Коллинз
К. Изарды «Адам мінез – құлқының
Эмоция – адамның негізгі мотивациялық жүйесін
Эмоция және дене. Бет бұлшық еттерінде
Эмоция және қабылдау бір-бірімен тығыз байланысты. Эмоция
Сонымен қатар, эмоция танымдық процестердің
Томкинспен Изард эмоцияның пайда болуына
1. Арнайы ішкі детерминацияланған жүйкелі
2. Мимикалық немесе жүйкелі бұлшықет
3. Субьективті уайымдаумен ерекшеленетін немесе
Осы 3 компонент бірігіп, эмоцияны көрсетеді. Ал
1.Қызығу – толқу – жиі уайымдалатын жағымды
2. Қуаныш – максималды қажет эмоция.
3.Таңқалу эмоцияның бірнеше түрлерінен көрінеді,
4.Қайғы – қасірет - бұл эмоция
5 .Ашу – бұл кезде бет қызарып, қан қайнап
6.Жек көру – ашумен бірге пайда болады. Ол физикалық
7.Көргісі келмеу – жоғарыдағы екеуімен бірге пайда болады. Осы,
8.Қорқыныш – бұл эмоция адам психикасы үшін өте зиян:
9.Ұят – бұл адамның тығылу немесе жоғалып кетуіне кепіл
10.Күнә - моральды этикалық норманы бұзу нәтижесінде пайда болады.
Біз эмоцияны мінез - құлық бейнесі ретінде көреміз. Сонымен
1.Мазасыздану өмір ерекшелігімен байланысты, яғни субьект психикасының белгілі
2.Депрессия – депрессияның алғашқы психодинамикалық түсінігін Карл Абрахан берген.
4. Жаушылық – агрессияның негізі ретінде анықталады.
Жалпы осы сипаттамаларға сүйене отырып мынандай қорытындыға келеміз: «Адам
Фрейдтің психоаналитикалық теориялары психология тарихында және мінез-құлық ғылымында белгілі
Фрейдтің инстинктік қызығушылық теориясы мотивацияның классикалық психоланалитикалық теориясының
Психоаналитикалық теорияларды анықтай отырып, Рапапорт - инстинктік қызығуды
Түрлі теорияларға сүйене отырып, эмоция механизмі туралы келесі түсініктерді
Эмоция туралы, Рапапорт: «Аффект сигналдар жиынтығы секілді шындықты танудың
Джон Боулби: «Үйреніп қалғанннан басқа өте күшті сезіммен шығарылатын
Сонымен, эмоцияның толық анықтамасын беру үшін біз үш
а) Эмоцияны сезіну;
ә) Жүйке, эндокринді, тыныс және организмнің тағы басқа
б) Бақылауға берілетін эмоциялық комплекстер, дәлірек айтсақ, түс арқылы
Сөйтіп, Шахер берген анықтама бойынша, эмоция дегеніміз, физиологияны қоздыру
Ал Лазарус, Авериль оқиғаларға, өмір жағдайларына адамның берген бағасын
Сонымен, мінез-құлық - психологиялық дәстүрлерде кеңінен қолданылатын жалпы термин.
Осыған байланысты, эмоция мінез-құлық ретінде қарастырылған жоқ, ол
Әрбір адам басқа адамдардан өзінің даралық еркшелігімен ерекшеленеді.
Лабюерде (ХҮІІІ ғ.) «Теофраст мінездері» деген еңбегінде мінезді осы
Т.Рибо мінезді сезім мен ерік ерекшелігі десе, ал
И.Кант (ХҮІІІ ғ.) мінезді темпераментпен салыстыра отырып, оны адамға
Т.Рибо мінезді адамда туа пайда болатын икемделу десе,
Полан мінездің барлық сипаттары адамның тіршілік жағдайымен байланысты
К.Рубин айтуы бойынша «баланың әлеуметтік-эмоционалды дамуы өзара интроиндивидуалды
Адамдар түрлі іс-әрекеттермен айналысады, осы іс-әрекеттермен айналысу барысында
1. Жекелік фактор – жеке адамның мотивациялық диспозициясы (қажеттілік,
2. Ситуациялы фактор – сыртқы, яғни, адамның айналасындағы
Адам мінез-құлқының себептері американ психологтары Эдвард, Лиси, Ричард
1. Сыртқы мотивация және оған сай мотиві немесе
2. Ішкі мотивация және оған сай мотиві бар
Сыртқы мотивацияның әсері Ішкі мотивацияның әсері
Іс - әрекет ұзақтығына байланысты ағым.
Сыртқы себебі бар мінез-құлық сыртқы күш кеткеннен кейін
Зерттелушілер біршама жай тапсырмаларды тыңдайды, бірақ оны тек қана
Іс - әрекет алгоритмизациясының дәрежелері
Канитивтілікке жағымсыз әсер қалдырады. Алгоритмдік әдістерді талап ететін
Креативтілік
Креативтілікті күшейтеді. Спонталдылықты төмендетеді. Креативтілікке мүмкіндік береді.
Эмоция
Басқалармен өзара әрекет кезінде жағымсыз эмоцияларда пайда болады.
Мектептегі оқу
Ішкі мотивация кезінде мектеп бағдарламаларын нәтижелі игереді және
Өзін сыйлау
Ішкі мотивацияның болуы өзіндік бағалауын жоғарылатады.
Жоғары психикалық жағдай (қуаныш, мазасыздық, таңқалушылық) немесе төменгі психикалық
Сонымен «үйлеспеушілік», «эмоция» және «мінез-құлық» бір-бірімен тығыз байланысты екен.
1.2.Эмоция және тұлға мәселелерін теориялық тұрғыдан қарау
Психологтар, эмоциялар өндірісте, отбасында, өнерде, педагогика мен клиникада, шығармашылықта
В.К.Вилюнас эмоцияларды жеке үрдістер ретінде емес, тұлғаның бүтіндей қызмет
Эмоцияларды теориялық мәселелеріне Л.С.Выгодский көп көңіл бөлген. Ол эмоцияларды
А.Г.Ковалев сезімдерге жеке тұлғаның нақты заттық бағдарға ие тұрақты
Өмір сүру барысында адамның эмоциялары мен сезімдері күрделеніп және
Жақсы мен жаманға барабар эмоционалды реакциялардың пайда болуы;
Жаманға мойынсынбауы;
Қоршаған өмірдің құбылыстарының кең шеңберіне дауыс беру іскерлігі сияқты
Эмоциялардың дамуы субъектінің іс-әрекетінің мазмұны мен құрылымы, оның қоршаған
А.Н.Леонтьев, Л.И.Божович эмоциялардың дамуы мінез-құлық мотивтерінің дамуымен, баланың жаңа
Я.Рейковский эмоциялар адамның әрекеттерін реттейді деп есептейді, яғни, эмоционалды
Эмоциялар психикалық үрдістермен, атап айтқанда, ойлаумен, еспен, қабылдаумен, қиялмен
О.К.Тихомирова ойлау іс-әрекетін дәл эмоциялар реттейді деп есептеген. Ол
Соңғы жылдарда эмоциялардың саласына қатысты білімдер ұдайы өсуде. Бұл
Әлеуметтік психологтар бәрінен де маңыздысы сезімді өз басьшан өткізеді.
Өз құндылығын сезіну адамның өзіне тең санайтын адамының
махаббаты мен құрметіне байланысты.Педагогикалық және психологиялық практиканың көрсеткеніндей, кейбір
Адам өте жас болып және алда күтіп тұрған
1.3 Мотивация және мотив мәселелері ғылыми зерттеу объектісі және
Адам іс-әрекетінің мотивациясы және мотиві, әсіресе оқу іс-әрекетінің мотивтері
Адамның белгілі бір іс - әрекетті орындаудағы ерекшеліктері мен
Қазіргі уақытта мотивация теориялары көптеп саналады. Мотивацияның қазіргі теорияларының
Иррационализм ілім ретінде негізінен жануарларға бағытталады. Онда жануарлардың
XVII-XVIII ғасырларда механика жетістіктерінің нәтижесінде кең өріс алып дамыған
Иррационалистік, адам мінез-құлқына мәні жағынан биоголизаторлық көзқарас ұстанған инстинкт
Адамның биологиялық қажеттіліктері, жеткіліктері мен ұмтылыстары теориясынан басқа XX
XX ғасырдың 30-шы жылдарынан бастап тек адамға қатысты мотивацияның
XX ғасырдың ортасында мотивацияның бірнеше теориясы бөлініп шықты. Олардың
Мотивация үшін таңдаулы деген бір ғана әдіс болмайды, адамдардың
П. Гольбах қажеттіліктер біздің еркіміздің, ақыл-ой белсенділігіміздің қозғаушы факторы
Р. Вудвортс та адмның психикалық белсенділігінде қажеттіліктердің ролін мойындай
XX ғасырдың 20 жылдары батыс психологиясында тек адамға қатысты
Физиологиялық қажеттілік өмір сүру үшін керек. Бұған тамақ,су, баспана,
Қауіпсіздік, қорғану және болашаққа сенімділік қажеттіліктеріне қоршаған орта тарапынан
Әлеуметтік қажеттілік-бұл бір нәрсеге немесе біреулерге қатыстылық сезімі, өзіңді
Сурет 1
А. Маслоу бойынша қажеттілік пираммдасы
өзін-өзі жетілдіру
құрметтеу
әлеуметтік
қауіпсіздік және қорғану
физиологиялық қажеттіліктер
Маслоудың жорамалдауынша төменгі деңгейдегі қажеттілік қанағаттандырылған жағдайда ғана, едәуір
Өзін-өзі көрсету қажеттілігі ешқашан да толық қанағаттандырылмайды, өйткені адамның
Маслоу теориясы адамдардың жұмысқа және оқуға ынталандыру негізін түсінуге
Маслоу пирамидасының жалпы құрылымына сыншылар тарапынан түрлі пікірлер айтылды.
Қажеттілік теориясын ұстанғандардың бірі- Мак – Келланд. Мак-Келланд тәсілі
Мотивацияның қарапайым моделі.
XX ғасырдағы экономикалық өрлеу бұл салада да түрлі мотивациялық
Ж. Нюттен күнделікті өмірде адам мінез-құлқы , іс-әрекеті жоспармен
XX ғасырдың екінші жартысында адамның мінез-құлқы детерминациясында сананың жетекші
Мінез-құлық детерминациясын зерттеудегі жаңа кезең XIX ғасырдың соңында З.
Осындай иррационалистік адам мінез-құлқына мәні жағынан биологизаторлық көзқарас ұстанған
Адамның биологиялық қажеттіліктері, жеткіліктері мен ұмтылыстары теориясынан басқа XX
XX ғасырдың 30-шы жылдарынан бастап тек адамға қатысты мотивацияның
Ресейден XX ғасрыдың басында мотивация мәселесін алғашқылардың бірі болып
Ұмтылыс, тілек және «қалау» мәселелерінің ерік және еріктік актімен
XX ғасырдың 20 жылдары мотивация мәселесін В. М. Боровский,
Л. С. Выготский де адам мінез-құлқының мотивациясы мен детерминациясы
Баланың психикалық дамуындағы с-әрекеттің ролі қазіргі уақытта көптеген зерттеулермен
«Жоғарғы психикалық функциялар дамуының тарихы» - атты еңбегінде Л.
1940-жылдары мотивацияны «ұстанымдар теориясы» тұрғысынан Д. Н. Узназде қарастырып,
Ең алғашқы рет «мотивация» сөзін А. Шопенгауэр «Четыре принципа
Мотивация қажеттілікпен өте тығыз байланысты. Оның себебін Абрахам Маслоу
Адамның өз белсенділігі оның дамуының , өмірінің барлық мезгілінде
Бұл табиғи белсенділіктің адамның саналы іс-әрекетіне айналуы өзінен-өзі
А. Н. Леонтьевтің іс-әрекет пен әрекетке тәуелсіз , іс-әрекеттің
Адамның іс-әректінде биологиялық және әлеуметтік шынайы нағыз бірлестік өріс
Баланың алты, жеті жастан кейінгі жетекші іс-әрекеті оқу болып
1.4 Мотивация теориясын дамытқан ғалымдардың негізгі теориялары
Мотивацияның мазмұндық теориялары бірінші кезекте адамдарды әрекетке итермелейтін қажеттіліктерді
Маслоудың қажеттілік теориясы (иерархиясы)
Американ психологы Абрахам Маслоу жасап шығарған кең танымал және
Адамдар үнемі белгілі бір қажеттіліктерді сезінеді;
Адамдар қатты сезілетін қажеттіліктердің жиынтығын байқайды; ол қажеттіліктер бөлек
Қажеттіліктер топтары бір – бірімен иерархиялық қатынаста орналасады;
Қажеттіліктер қанағаттанбаған жағдайда олар адамдарды белгілі бір іс –
Егер де бір қажеттілік қанағаттандырылса, оның орнына қанағаттандырылмаған басқа
Жоғары деңгейдегі қажеттіліктер төменгі деңгейдегі қажеттіліктер жалпы түрде қанағаттандырылған
Жоғары деңгейдегі қажеттіліктер төменгі деңгейдегі қажеттіліктерге қарағанда амалдардың
Маслоудың теориясы бойынша қажеттіліктерді бес топқа бөлуге болады:
Физиологиялық қажеттіліктер.Тамақ,демалыс,баспана және т.б.Оларды қанағаттандырудың негізгі құралдарының бірі-
Қауіпсіздік және болашаққа деген сенім қажеттілігі. (өмірді,денсаулықты сақтау,
3.2. МакКлелландтың қажеттілік теориясы.
Д.МакКлелланд иеленген қажеттіліктер теориясын ұсынады.
- табыс;
- билік;
- қатыстылық;
К. Альдерфердің ERGтұжырымдамасы басқаларға қарағанда жаңа болып
МакКлелландтың қажеттілік теориясы адамның қызметке деген мотивациясын анықтайтын кең
Билікке ұмтылу қажеттілігі басқа адамдарға үстемдік етуге тырысудан көрінеді.
Жетістікке жету – қажеттілігі табысқа жетуден ғана емес, жұмысты
Қатысушылық қажеттілігі – Маслоу теориясына ұқсас. Мұндай адамдар достық
Герцбергтің қос факторы теориясы
ΧΧ ғасырдың 50 – 60 ж. ж. Фредерик Герцберг
1. Қашан өзіңізді қызметтегі міндеттеріңіз орындалғаннан кейін өте жақсы
Қашан өзіңізді қызметтегі міндеттеріңіз орындалғаннан кейін нашар сезінесіз?
Ф.Герцберг өмірде тек қанағаттану ғана
Осы зерттеулердің негізінде оның жасаған қорытындысы өзіндік ерекше болып
Біріншісі – «гигиеналық факторлар»;
Екіншісі – «мотивациялар» деген.
Гигиеналық факторлар – істелетін жұмыс қоршаған ортамен байланысты.(жалақы,
Мотивация – жұмыстың мәні мен сипатына байланысты (мойындауға,
Мотивацияның процессуалдық (іс – жүргізушілік) теориялары.
Адамның жүріс – тұрысы оның әрекетіне әсер ететін
Бұл құрылым өте жалпы болып табылады, өйткені ол сыйлық
Процессуалдық теорияда адамдардың әртүрлі мақсаттарға жетулері үшін өз күш
Іс – жүргізушілік теориясы қажеттіліктердің болатынын теріске шығармайды, бірақ
Процессуалдық теория бойынша тұлғаның мінез – құлқы оның сещінуі
Мотивацияның үш негізгі процессуалдық теориялары бар:
Күту теориясы;
Әділеттілік теориясы;
Портер – Лоулер үлгісі.
Күту теориясы.
Бұл теорияның негізін Виктор Врумның еңбектерінен көруге болады. Күту
Мысалы, көптеген адамдар оқу бітіргеннен кейін жақсы жұмыс табылатынын
Еңбекке деген мотивацины талдау кезінде күту теориясы өзара үш
Еңбек шығындары – нәтижелер;
Нәтижелер – марапаттау;
Валенттілік – марапаттауға қанағаттану.
Еңбек шығындары – нәтижелер. Бұл жұмсалған күш – жігерімен
Нәтиже – марапаттау. Бұл жеткен нәтижелер деңгейіне жауап ретінде
Валенттілік - бұл белгілі бір марапаттаудан кейін пайда болатын
Әртүрлі адамдардың марапаттауға деген көзқарасы әртүрлі болғандықтан нақты бір
Егер осы мотивацияны анықтаудың негізгі үш факторының
Күту теориясын қорытындылай келе, жұмысшы алдын ала болжанған
Әділеттілік теориясы.
Адамдар өздеріне көрсетілген марапатпен жұмсалған күш – жігердің арасындағы
Зерттеулердің нәтижелерінде егер адамдардың еңбектері әділетсіз бағаланса, олардың еңбек
Мысалы басшы жұмысшыны оның квалификацисына сәйкес емес тапсырмалар бермеуі,
Портер – Лоулер үлгісі (моделі)
Лайман Портер мен Эдвард Лоулер күту теориясы мен әділеттілік
Олардың үлгісінен бес өзгергіштерді, құбылмаларды атауға болады:
-Жұмсалған күш – жігер;
-Сезіну;
-Алынған нәтижелер;
-Марапаттану;
-Қанағаттану дәрежесі.
Портер – Лоулер моделіне сәйкес қол жеткен нәтижелер қызметкерлердің
Жұмсалған күш – жігер деңгейі марапаттаудың бағалылығымен анықталады.
Сонымен қатар Портер – Лоулер теориясныда марапаттаумен нәтижелердің арақатынасы
Портер – Лоулер моделі бойынша, еңбек нәтижелер үш ауыспалыққа
Бірінші – күш – жігер;
Екінші – қабілеттілік пе мінез – құлық;
Үшінші – еңбек процесінде өз бейнесін сезіну.
Ал ауыспалық өз кезегінде марапаттаудың бағалылығынан және күш –
Орындалған жұмыс нәтижелері ішкі және сыртқы марапаттауға байланысты болады.
ІІ ТАРАУ. ЭМОЦИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЛАР ЖӘНЕ МОТИВАЦИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРДІ
2.1 Эмоциялық жағдайлар психологиялық шарттардың ерекшеліктері
Эмоциялар адамның мінез-құлқын ерекше сезім сарынына бөлеп, азды-көпті ұзаққа
Көңіл-күй деп біршама бәсең, бірақ әдетте, әжептәуір ұзағырақ, психикалық
Саяси эмоция - [франц. emotion, лат. emoveo - толқытамын]
Эмоциялар әлеуметтік-саяси өмірде маңызды рөл атқарады. Тұрақты эмоциялық қатынастар
Эмоциялық құлазу кезеңінде көшбасшылар сайлауда жеңіліске ұшырайды. Саяси эмоция
Адамның көңіл-күйіне өзінің өмір сүріп және жұмыс жасайтын арқылы
Эмоциялардың сапалық көрсеткішін анықтау.
«Қарама – қарсы полярлық сапалық»
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Күйгелек
•
Ұстамды
Екі жүзді •
Тілектес
Түңілген
•
Сеніммен қараушы
Мазасыз
•
Сабырлы
Шашыранды
•
Мақсатты
Тұйық
•
Көпшіл
Жеңілтек
•
Байсалды
Қозғыш
•
Салмақты
Көнгіш
•
Принципшіл
Мансапқұмар
•
Қарапайым
Жасық
•
Қайратты
Ақымақ
•
Ақылды
Агрессивті
•
Бейбітжан
Көңілге тез алғыш
•
Өзін билейді
Дөрекі
•
Әдепті
Еріншек
•
Еңбексүйгіш
Қатал
•
Қайырымды
Ашушаң
•
Мейірімді
Енжар
•
Белсенді
Өзімшіл
•
Өзін-өзі сынайды
Кейде адамдарда психикалық жағдайлардың ерекше түрлері пайда болады, олар
Аффектілік жағдайдың тууы ми қыртысында күшті қозу бөлігінің болуы
Аффект жағдайына келген мұғалімнің табанда оқушыларға жаза беруіне болмайды,
Кейде жаман баға алған оқушылар аффектілік жағдайға түседі. Мысалы,
Қорқу эмоциясы кезіндс адамда байқалатын мәнерлі қозғалыстарды алайық. Қорыққан
Адамның эмоцияналдық күйлерінің өзіндік тарихи, дамуы бар.Сонымен қатар олардың
Эмоциялдық құблыстардың әртүрлілігі, олардың өзара байланыстарынан және нәтижелерінің күрделігі
2.3. Мотивациялық процесс және еңбек мотивациясын қалыптастырудың психологиялық
Мотивациялық процесс
Егер мотивацияны процесс ретінде қарастырсақ, оны бірінен соң бірі
Алғашқы кезең – қажеттіліктердің пайда болуы. Қажеттілік адамға бір
физиологиялық;
психологиялық;
қоғамдық
Екінші кезең – қажеттіліктерді жоюды іздестіру жолдары. Адамда белгілі
Үшінші кезең – қызметтің мақсатын (бағытын) анықтау. Мотивтердің бағытталуы
қажеттілікті жою үшін не істеу керекпін;
қалаған нәрсеме қол жеткізу үшін не істеуім керек;
қалаған нәрсеме қаншалықты дәрежеде қол жеткізуім мүмкін;
менің алатыным қаншалықты қажеттілікті жоюы мүмкін?
Төртінші кезең – қызметті іске асыру. Бұл кезеңде адам
Бесінші кезең – қызметті іске асырғаны үшін сыйлық алу.
Алтыншы кезең – қажеттіліктерді жою.
И.П.Подласый мотивтерді жалпы екі танымдық және әлеуметтік тобына бөліп
1. Мазмұнымен қызықтыру
2. Үрдіспен қызықтыру
3. Қызығушылық
Әлеуметтік мотивке:
Кең көлемді әлеуметтік түрткі себептер.
Мәртебелік қызығушылық.
Тар әлеуметтік түрткі мотивтер (мұғалімдер мен ата-аналар түрткісі).
Танымдық мотивтер де , әлеуметтік мотивтер де әр түрлі
И.П.Подласый бойынша мотивтер әлеуметтік және танымдық мотивтер деңгейлерге бөлінеді.
● кең әлеуметтік мотивтер (жауапкершілік , оқудың әлеуметтік маңызын
● тар әлеуметтік (немесе позициялық) мотивтер (болашақта қоршаған орта
● әлеуметтік бірлесу мотивтері (қоршаған орта адамдарымен өзара әрекетке
● кең танымдық мотивтер эрудицияға бағытталудан көрінеді, оқу үрдіс
● оқу – танымдық мотивтер (нақты оқу пәндерін меңгеру,
● өз бетімен білім алу мотивтері (қосымша білім алуға
Мотивтер бағыттылығы және мазмұны бойынша топтарға біріктіріледі: әлеуметтік (әлеуметтік-құндылық),
«Психология бүгін» журналында жарияланған анализ қорытындылары – «аз ұлтты,
Зерттеуге қатысқандардың 45% соңғы бес жылда түрлі дискреминациядағы ұшырағандарын
Дискреминация формалары Дискреминация себептері.
Жынысы Көлемі Ұлты немесе діні жас Физикалық көпшілік
Мен кәсіби талаптарды қанағаттандырсам да, әкімшілік іс-әрекеті мен жұмысқа
Менің жалақым дәл сондай жұмыс істейтіндерден аз болды.
Менің жұмыстағы міндетін басқалармен бірдей. Басқа маған олардан төмен
Мен өзімнің кәсіби даярлығына лайық жұмыс ала алмадым. 37,2
Мені жұмыстан кейін өткізілген жиындарға шақырмады. 12,8 7,3
Мені сол фирмадағы кәсіби деңгейді жоғарылату бағдарламасына қатыстырмады. 16,2
Жұмысқа қажетті ресми емес және қосымша ақпарақ көздерін бізлуге
Портер – Лаулер моделі.
Лайман Портермен Эдвард Лаулер күту теориясымен әділеттігімен теориясының элементтерін
Портер-Лаулер моделін жақсы түсіну үшін оның мотивациясы механизмінің элементтерін
Портер-Лоулер моделіне сәйкес алынған нәтиже 3 айнымалығы байланысты: жұмсалған
Жігер деңгейі өз кезегінде марапаттау бағалығына (1) және адамның
Нәтижелікпен сыртқы марапат арасындағы үзік сызықты байланыс қандай да
Портер-Лаулер моделін басвқару тәжірибесінде пайдлану. Портер-Лаулер теориясының маңызды бір
Зерттеулер Портер – Лаулер моделінің дұрыстығын дәлелдеуде яғни жоғары
Қорытынды
Адам баласында эмоциялар ерте
Мотивацияның мазмұндық теорилары қажеттіліктердің әртүрлі топтары адамдардың мінез –
Мотивация процесі теориялар арқылы айқын көрініс табады. Ол теориялар
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1.Психология. Адамзат ақыл – ойының қазынасы ІУ. том Алматы,
Алдамұратов Ә.Қызықты психология. А, «Қазақ университеті», 1992 ж
2. Жарықбаев «Жантану негіздері» Алматы, 2002 жыл.
3 Додонов Б.И. В мире эмоции.К: Политиздат, 1990 г.
4.Шадриков В.Д. Введение в психологию : мотивация поведение, Москва
5.Алдамұратов Ә., М. Мұқанов. Психология пәнінен
практикалык сабақтар. Бірінші бөлім. Алматы, 1978; Екінші бөлім.1979 ж
6. Аймауытов Ж.. Психология (оқу құралы). Қызылорда 1979
7. Әбдірахманов А.,Жарықбаев Қ. Психологиялық орысша-қазақша
сөздік. Алматы, «Мектеп», 1976 ж
8. Гордеева Т.О.Мотивация достижения.М:Смысл, 2005 г.
9. Жалпы психология. В. В. Богословский т. б. редакциясымен.А,
10. Гиппенрейтер Ю.Б. «Введение в общую психологию» М,
11. Гоноболин Н., Психология. Алматы, «Мектеп», 1976.
12 Мұқанов М. Жан жүйесінің сыры. ҚМБ. Алматы, 1964.
13. Мұқанов М. Ақыл-ой өрісі. Алматы, «Қазақстан» баспасы.1980.
14. Сәбет Балтаұлы Бап – Баба «Жантану негіздері»
15. Рубинштейін С.Л. «Основы общей психиологии», Москва, 1989год.
16. Линден Ю. «Обезьяны, человек и язык»
17. Теплов Б. М. «Психология» Алматы 1953 жыл.
18. Ярошевский М.Г. «История психологии» Москва, 1985г.
19. Эльхонин С. Детская психология М.1979г.
20. Жұмасова К.С: Психология. Астана,2006 Оразбекова А.А. отбасы
21.Бреслов Г.М. Психология эмоции. М.Смысал, 2003 г.
22.Вилюнас В.К. Пстихология развития мотивации. СПб: Речь ,
23. Изард К. Психология эмоции. СПб, Питанр, 1999 г.
24.Психология мотивации и эмоций. Ю.Б. Гиппенрейтер и М.В.Фаликман
4
қажеттілік
мотив
Іс-әрекет
Мақсат
Қажеттіліктерді қанағаттандыру нәтижесі:
Қанағаттану;
Жартылай қанағаттану;
Қанағаттанудың болмауы;
