Әбіш Кекілбаевтың шығармашылығы диплом жұмысы
Әбіш Кекілбаевтың шығармашылығы
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
Кіріспе...............................................................................................................3-5
Тарау І. Әбіш Кекілбаев өмірі мен алғашқы шығармашылық қадамдарына түсінік
Ә. Кекілбайдың өмір жолы, қызметі мен марапаттары.....................5-8
Әбіш Кекілбайдың азамат ретінде қалыптасуы және жазушының жолындағы сындарлы кезең, алғашқы шығармашылық туындылары.............................................................................................9-16
Әбіш Кекілбай шығармаларындағы қоғамның әлеуметтік, мәдени-рухани өмірінің бейнеленуі..................................................................17-30
ІІ - тарау. Тәуелсіздік жылдарындағы Әбіш Кекілбай шығармаларындағы тәуелсіздік идеяларының негізгі бастаулары
2.1. Тәуелсіздік жылдарындағы Әбіш Кекілбайдың қоғамдық және саяси қызметі..............................................................................................................31-36
2.2. Әбіш Кекілбайдың тәуелсіз мемлекеттегі «Отан тарихы» туралы көзқарасы..........................................................................................................36-45
Қорытынды.....................................................................................................46-47
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ..............................................................48-49
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 47 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Әбіш Кекілбаевтың шығармашылығы
Мазмұны
Кіріспе...............................................................................................................3-5
Тарау І. Әбіш Кекілбаев өмірі мен алғашқы шығармашылық қадамдарына
Ә. Кекілбайдың өмір жолы, қызметі мен марапаттары.....................5-8
Әбіш Кекілбайдың азамат ретінде қалыптасуы және жазушының жолындағы сындарлы
Әбіш Кекілбай шығармаларындағы қоғамның әлеуметтік, мәдени-рухани өмірінің бейнеленуі..................................................................17-30
ІІ - тарау. Тәуелсіздік жылдарындағы Әбіш Кекілбай шығармаларындағы
2.1. Тәуелсіздік жылдарындағы Әбіш Кекілбайдың қоғамдық және
2.2. Әбіш Кекілбайдың тәуелсіз мемлекеттегі «Отан тарихы» туралы көзқарасы..........................................................................................................36-45
Қорытынды.....................................................................................................46-47
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ..............................................................48-49
Кіріспе
Зерттеу өзектілігі: Қазақстан Республикасының өз тәуелсіздігін алған жылдан бастап,
Оның шығармаларымен танысу, мемлекеттік және қоғамдық қызметімен таныса отырып,
Әбіш Кекілбайұлы көптеген сыйлықтардың иегері және лауреаты. Тағайындалған сыйлықтары
Қазақстанның дамуы їшін әрқашанда өз еңбегін еш аямайтұғын Кекілбаев
Ел жағдайы ушығып тұрған сәтте дүниеге келген Әбіш Кекілбайұлының
Алғашында 1962 жылдары Қазақ Мемлекеттік Университетін жақсымен бітіріп, сол
Тақырыптың зерттелу деңгейі: Әбіш Кекібайұлының қоғамдық-саяси қызметі өте ауқымды,
Әбіш Кекілбайұлы шығармалары көптеген тақырыптарға арналған. Алғашқы шығармалары қазақ
Әбіш Кекілбайұлының қоғамдық-саяси қызметі еліміз тәуелсіздік алған жылдардан бұрын
Зерттеу жұмысының мақсаты: қоғам қайраткері Әбіш Кекілбаевтың шығармашылығына сипаттама
1.Қоғам және мемлекет қайраткері, қаламгер, драматург, философ, сыншы Әбіш
2.Әбіш Кекілбайұлы шығармаларына шолу жасау;
3.Еліміздің тәуелсіздігіне дейінгі жылдардағы Әбіш Кекілбайұлының қоғамдық-саяси қызметтерін қарастыру;
4.Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің алғашқы жылдарындағы Әбіш Кекілбайұлының саяси қызметтерімен
5.Әбіш Кекілбайұлының қоғамдық-саяси көзқарастарын білу;
6.Қазақстан Республикасы және шетел көлеміндегі Әбіш Кекілбайұлының қоғам және
Ғылыми жаңалығы: Бұл ақырыпты зеттей келе, аса көрнекті
Әбіш Кекілбайұлын халықаралық интеллектуалдық әлеумет бойынша әлемнің ең
Немістің «Фуль унд Вельт» баспасының дүниежүзіне танымал 200
Әбіш Кекілбаев еңбектері тек қазақ тілінде ғана емес, әлемнің
Егемендік алған жылдардан бері Әбіш Кекілбайұлы көптеген ғылыми-танымдық, зерттеу
Саясат, мәдениет пен тарихтың өзекті мәселелерінен көптеген мақалалары жарыққа
Қырғыз Республикасының қайраткері, неміс және түрік ұлттарының көрнекті қаламгері;
Әбіш Кекілбаев құрметіне арналған Түркия Республикасының пошталық марка
Көптеген мемлекеттік сыйлықтардың иегері;
Ақтау қаласындағы Әбіш Кекілбайұлына арналған мұражай;
Кекілбаев еңбектері жан-жақты зерттеле келе, қоғам қайраткері ретінде және
Зерттеу объектісі: Әбіш Кекілбайұлының қоғамдық-саяси көзқарастары мен ойы, шығармашылығы
Зерттеудің құрылымы: Әбіш Кекілбайұлының қоғамдық-саяси ой-пікірлері атты жұмыс екі
Тарау І. Әбіш Кекілбаев өмірі мен алғашқы шығармашылық қадамдарына
Ә. Кекілбаевтың өмір жолы, қызметі мен марапаттары
Кекілбайұлы Әбіш 1939 жылы 6 желтоқсан күні Маңғыстау облысы,
1928-31 жылдары асыра сілтеу, тәркілеу кезінде Кекілбай ата мекеннен
Әбіш Кекілбайұлының анасы Айсәуле Жұмабайқызы дәулетті, ел ішінде аты
Әбіш Кекілбайұлы 1957 жылы Таушықтағы мектептің 1 сыныбына барып,
Әдебиетке құмарлығы мектеп қабырғасында басталады. 1957 жылы 5 мамыр
1957 жылы Қазақ Мемлекеттік Университетінің филология факультетіне түседі. Университетте
1965-68 жылдары ҚазССР Мәдениет министрлігінде,
1968-70 жылдары Кеңес армиясының қатарында,
1970-75 жылдары «Қазақфильм» студиясында бас редактор,
1975-84 жылдары Қазақстан КП ОК мәдениет бөлімінде нұсқаушы, сектор
1984-86 жылдары ҚазССР Мәдениет министрінің орынбасары,
1986-88 жылдары Қазақстан Жазушылар Одағы басқармасының 2-ші хатшысы,
1989-90 жылдары ҚазССР тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау қоғамы
1990 жылы Қазақстан КП ОК бөлім меңгерушісі.
1991 жылы Қазақстан Республикасы Жоғары Кеңесінің Мәдениет, тіл және
1992-93 жылдары «Егемен Қазақстан» газетінің бас редакторы,
1993-95 жылдары Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кеңесшісі.
1994-95 Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің төрағасы,
1996-2002 жылдары Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы болып істеді.
2002 жылдан бастап Қазақстан Республикасы Парламент Сенатының депутаты. Әбіш
Әбіш Кекілбайұлының алғашқы өлеңдер жинағы «Алтын шуақ» 1962 жылы,
Ауыл өмірінен жазылған повесть, әңгімелер жинағы «Дала балладалары» –
1979 жылы «Тырау тырау тырналар», Маңғыстау түбегінің өткені, бүгіні,
Әбіш Кекілбайұлының «Үркер» (1981), «Елең-алаң» (1984) романдары қазақ әдебиетінің
2001 жылы шыққан «Талайғы Тараз», 2002 жылы шыққан «Шандоз»
2009 жылы «Сыр десте» деп аталатын автордың көп жылдық
Әбіш Кекілбайұлының көптеген шығармалары ТМД халықтары мен шетел тілдеріне
Марапаттары:
«Қазақстан Республикасы бірінші Президентінің» ордені (2004 ж. желтоқсан) иегері;
«Құрмет белгісі» ордені иегері;
«Отан» ордені иегері;
«Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл» медалінің иегері;
Абай атындағы Қазақстан мемлекеттік сыйлығының лауреаты;
ҚР Президентінің бейбітшілік пен келісім сыйлығының лауреаты;
Немістің «Фольк унд Вельт» кітап баспасы сауалнама хаттамасында «ХІХ
«Азия-Африка» жазушылары халықтар комитетінің мүшесі;
КСРО жазушылар Одағы алқасының, халықтар «Лотос» жазушылар сыйлығының қазылар
Әбіш Кекілбайдың азамат ретінде қалыптасуы және жазушының жолындағы сындарлы
Қазақ елінің ерекше тұлғаларының бірі, қаламгер, философ, сыншы, драматург,
Адам баласы дїниеге келерде бәрі бірдей сияқты. Өсе келе
Қазақ елінің ерекше тұлғаларының бірі, қаламгер, мемелекет және қоғам
1962-1965 жылдары Әбіш Кекілбайұлы «Қазақ әдебиеті», «Лениншіл жас»
Одан кейінгі жылдары мәдениет министрлігінде репертуарлық-редакциялық коллегия мїшесі қызметін
Тарихи мұраға қамқорлық жасау – тек өткенге ізет емес,
1988-1990 жылдары Қазақ КСР тарих және мәдениет ескерткіштерін қорғау
«Мәдениетті адам мәдениетті алаламайды, бағалайды, өзгенікі, өзімдікі деп бөлмей,
1990 жылдан бастап Қазақстан Компартиясы ОК бөлім меңгерушісі, Қазақ
Ең басты мәселе – ынтымақ төңірегінде қаншама рет әңгіме
Ұлтаралық қатынаста тек экономикалық жарасымдылықты алға тартқан болатын. Сонымен
Жазушының алғашқы көзге түскен шығармаларына жеке-жеке тоқталайық.
1. «Күй» повесті. «Күй» повесінде сонау бір бұлағайлы
Екі жұрттың арасындағы егесті күндердің бірінде түрікмендер ұрыс-соғыста еш
Алайда, Жөнейіт батыр, осыны ұға тұра – бетінен қайтпайды!..
Классик-қаламгер «Ханша – дария хикаясы» повесі мен «Аңыздың ақыры»
Жойқын күштің құлы мен күңі болуға – кеудедегі қу
2. «Ханша – дария хикаясы» повесті мен «Аңыздың
Туысқан қырғыз жұртынан шыққан көркем сөздің айтулы шебері Шыңғыс
3. «Шыңырау» повесті. Ә.Кекілбаев 1971 жылы «Шыңырау» повесін
Зерделі жігіт ауыр кәсіптің қыр-сырын көп ұзамай-ақ меңгеріп алды.
Адам шіркіннің кеудесі, сыртынан қарасаң, құшағыңа сыйып кетер дөңбек
Айналасы бірер жылдың бедерінде талай дүмдінің құдығын қазып, көзге
Осы шығарманы оқып шыққаныңда – жүрегіңді өмір бойына тер
Әбіш ағаның адамды шыңырау-ойлардың тереңіне батыратын «Шыңырау» повесін оқығанымызда
4. «Бәйгеторы» повесті. «Бәйгіторы талай жарыста алдына жан салмай
Бұл да күнінде өзіндей талай тұлпардың үмітін үзіп, соңында
5. «Тас-бақаның шөбі» әңгімесі. Жазушының «Тас-бақаның шөбі» әңгімесі
«Өмір – күрес» деген қағида әлімсақтан бар. Ол –
6. «Есболай» әңгімесі. Ә.Кекілбаев «Есболай» атты әңгімесінде осы бір
Есболай қарттың аузымен айтылатын мына түйінді ойларға назар аударыңызшы:
Егер, Есболай тектес ерлер ортамызда жүрмесе – дүниені әділетсіздіктің
«Әңгімеде көрініс тапқан – кешегі кеңес замананың шындығы ғой!..
1.3. Әбіш Кекілбай шығармаларындағы қоғамның әлеуметтік, мәдени-рухани өмірінің бейнеленуі.
Әбіш Кекілбайұлының шығармаларының негізгі арнауы – белгілі тарихи жағдай
Әбіш Кекілбаев егеменді еліміздің барлық саяси өмірі мен қоғамдық
Публицистиканың қоғам өмірімен тығыз байланыстылығы оған үгіт-насихаттық сипат береді.
Тұтас бір халықтың тарихы мен тағдыры, заман келбеті, саяси,
Жазушы шығармаларының мазмұны мен мақсаты жағынан екі топқа топтауға
Әбіш Кекілбай тілі-аса көркем, публицистикалық жанрлар стилі аясына сыймай,
Кекілбаев әлеуметтік-экономикалық тақырыпта айрықша қалам тартқан азамат. Сондықтан да
Әбіш Кекілбайұлының шығармаларының негізгі тақырыптары мемлекет, оның құрылымы мен
Әбіш Кекілбаев шығармашылығымен, әлеуметтік қызметімен таныса отырып, талдау жасау
«Абылай хан» атты драмалық дастанында қаламгер болмысының жаңа бір
Әбіш Кекілбаев «Үркер» (1981ж), «Елең-алаң» (1984ж) сияқты шығармаларында тұтас
Орыс пен қазақ халықтарының тарихи байланысының түп негіздері мен
Әбіш романдарының тарихилық сипаты күшті. Ол халықтар тарихының даму
Адам табиғаты зорлықты, күштеуді қандай сүймесе, жалғыздыққа, оңшалануға да
Әбіш романдары бізге осыны кең суреттеп жеткізеді. Ол даңққұмар
Әбілқайыр ең алдымен, хан тұқымы, сұлтан. Осы тұқымға тән
Алайда, Әбілқайыр жаратылысы бұлардан өзгешелеу. Ол ішін тырнаған эгоистік
Ынтымағы аз, көшпелі жауынгер елді бағындыратын, оны иліктіретін жалғыз
Әбілқайырдың ел тұрмысымен, халқының әлеуметтік және рухани тіршілігімен терең
Осы жиыннан Әбілқайыр ұғып қайтқан сөздің үлкен халықтың тұтастығы,
Жазушы Әбілқайыр өмірінің барлық кезеңін тізіп, оның жеке басының
Екі романда да игі істің басында тұрған Әбілқайыр ханмен
Осындай халықтық образдардың бірі – Тайлан батыр мен оның
«Үркер» уақиғаларына естелік күйінде, лирикалық шегіністер арқылы араласатын Төле,
«Үркерде» орыс адамдары ішінде алдымен көзге түсетіні – орыс
Осылай басталған орыс-қазақ қатынастарының қарапайым халық өкілдерінің бірін-бірі түсінісуіне,
«Елең-алаң» романында Кирилов пен Татищевтің қазақ өлкесін басқару саласындағы
«Үркерде» де «Елең-алаңда» да реализмі бай шығармалар. Сол кездегі
Негізінен байсалды реалистік стилде жазылған шығармаға жазушы кейіпкерлер характеріне,
Жазушы тілі бай, образды, ойлы. Суреттері де жарқын, нақты.
Өмір шындығын мол қамтып, байсалдылықпен кең суреттеу Әбіш романдарының
Соған қарамастан Әбіш Кекілбаев романдары – Қазақстанның Россияға қосылу
«Үркер» романы алғаш 1981 жылы «Жазушы» баспасында жеке кітап
Қазақстанның Ресейге қосылуын көркем бейнелейтін бұл екі романда «Елең-алаң»
Әбілхайырды хан көтерген соң оның алдында қазақтың болашағы туралы
Тәуке ханның тұсында оның кеңесшілері – қазақтың әйгілі үш
Жазушы ханды хан еткен қара халық болса, ханға халық
Роман қаршадай Ералының елшілікке аттануымен аяқталады. «Жол шыққанда Үркердің
«Заманың түлкі болса – тазы боп шал» дегендей, түлкі
Таң ата, елең-алаң шақта көрген түс рас болады. Төңірек
«Үркер» де, «Елең-алаң» да реализмі бай шығармалар. Жазушы өмірде
Шығарма қазақ халқының басынан өткен ХVIII ғасырдағы тарихи оқиғаны
«Үркер» романындағы мына шағын үзінді қазақ елінің геополитакалық ахуалынан
Не болмаса жазушының ел бірлігі туралы толғауын алайық: «Ынтымақтың
Осы бір шағын ғана үзінділер замана сырын түйіндеп, ғасырлық
Философ-жазушы болмыс мәселесін, табиғат жаратылысын, адам санасына тәуелсіз объективті
Әбіш Кекілбеавтың «Сайранқұмарлық санаға түсу» деген қоғамдық ой-толғанысқа толы
Ал, тәуелсіздік шекарасын өрелі азаматтық сана мен биік рухани
Әбіш Кекілбай тәуелсіздік туралы салмақты, салиқалы ойлары да аз
Оның «Бір шөкім бұлт» (1960ж), «Дала балладалары» жинағында, «КҮй»,
Қоғамымыз қайшылықты даму барысында тәуелсіздікке қол жеткізіп, қоғамның саяси-мәдени
Оның шығармашылығымен, әлеуметтік қызметімен таныса отырып, талдау жасау барысында
«Аңыздың ақыры» (1982) романында да өткен кезеңіміз бен түрліше
Көркемдік-эстетикалық, әлеуметтік-философиялық қасиеттер «Аңыздың ақыры» атты күрделі романда әрі
«Аңыздың ақыры» романында автор тағы да өзінің бұрынғы қалыптасқан
Тарихта болған дерек пен творчестволық қиял, фольклорлық бастау мен
Ә. Кекілбаевтың повестері жөнінде осы айтылған пікірдің «Аңыздың ақыры»
Ұлы әмірші алыс жортуылға аттанып кеткен. Ерін сағынған жас
Бұл аңыздың әр түрлі вариациялары бар, бірақ бәрінің түйісетін
Әйткенмен, махаббат мұнарасы туралы аңыз осы ертегілердің бәрінің белінен
Автор бас кейіпкеріне басы жоқ, аяғы жоқ қара бояуды
Әміршінің күйреуі — романнын соңында заңды құбылыстай әсер етеді.
«Аңыздың ақыры» алғаш рет «Махамбет мұнарасы» деген атпен жарияланған
Әбіш Кекілбаев драматургия жанрында да біршама үлес қосты. Оның
Пьеса үш бөлімнен тұрады. Бірінші көріністе тарихтан өзімізге мәлім
Екінші көріністен аң аулап жүріп, қапияда кез болған ойраттардың
Үшінші көріністе оқиға шиыршық ата түседі. Бұл көріністе қазақтың
Азаттықтың қамы үшін,
Болашықтың бағы үшін,
Ұлы жорық бастаймын,
Айналайын әлеумет! - дегенінен көруге болады. Пьесадағы Абылайдың ақылшысы
Қорыта айтқанда, Қазақстанның Халық жазушысы, мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Әбіш
ІІ - тарау. Тәуелсіздік жылдарындағы Әбіш Кекілбай шығармаларындағы
2.1. Тәуелсіздік жылдарындағы Әбіш Кекілбайдың қоғамдық және
1991 жылы алғаш Қазақстан Республикасы өз егемендігін алуымен, елбасымыз
Елбасының тағайындауымен Әбіш Кекілбайұлы 1991 жылы Қазақстан Жоғарғы Кеңесінің
Әбіш Кекілбайұлы жауапты мемлекеттік қызметтің қай саласындағы қызметі болмасын
Мемлекеттік қызметке келу тұсында Әбіш Кекілбайұлының бірден-бір әріптесі елбасымыз
«Егемен Қазақстан» газетінің бас редакторы қызметін 1992-1993 жылдары атқарады.
Әбіш Кекілбайұлы көптеген елдерге ресми делегацияларды басқарып барған болатын.
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Төрағасы белгілі қаламгер, білікті саясаткер,
1994 жылы 23 қарашада алғаш рет Әбіш Кекілбайұлы Қазақстан
1996 жылы Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің депутаты, комитетінің төрағасы
2002 жылдың ақпанынан Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты. «Асар»
Монтескьенің: «Бағынышты халық қашан өз тілін біржолата ұмытқанша ел
Үлкен стратегиялық маңызға ие бұл кескіндеме, төл тарихымыздың тұрғысынан
Әбіш Кекілбаевтың 1991 жылдан бергі атқарған мемлекеттік және қоғамдық
Кекілбайұлы жауапты мемлекеттік қызметтің қай саласында жұмыс істесе де
Белсенді әрекетімен қоса терең ойлы, мол білімді, ғибратты көсемсөздерімен
Тәуелсіздік, ынтымақтастық, ықпалдастық тұрғысында Әбіш Кекілбаевтың қарсылығы да аз
Алғашқы саясатқа араласқан жылдарында Әбіш Кекілбаев қолда бар кәсіпқорлық
Бүгінгі кең ауқымыды реформаны да санаулы саясаткерлер емес, саналы
Осы тұрғыдан келгенде, бір-бірімен ара-жіксіз жалғасып жатқан екі құрлықтың
Барлық мәселені қарастыруда Кекілбаев жалпы саяси жағдай, тәуелсіздік жолындағы
Тәуелсіздікті нығайтудың ең басым кепілі – ішкі ынтымақты
Тәуелсіздікті нығайту жолында қоғам ішкі, сыртқы мәселелерді жаңа отаршылдықтың
Бізге тәуелсіздік қымбат болса, ТМД елдерінің қай-қайсысына да әлемдік
Әбіш Кекілбаевтың саясатқа келгелі бергі уақытында еліміздің Конституциясы төрт
Конституциялық реформаның күрделі құбылыс екендігі, оның қоғамның конституциялық
Енгізілген өзгерістер мен тәуелсіздік жолындағы жаңа қадамдар, елбасының реформалары
Демократия жайында, қоғамдық ахуалға тек басшы мен заң ғана
2.2. Әбіш Кекілбайдың тәуелсіз мемлекеттегі «Отан тарихы» туралы көзқарасы
Әбіш Кекілбайұлы бұл тақырып тұрғысындағы көзқарасы өте бай әрі
Махамбет – ұлттық тарихымыздың ең күрделі жылдарындағы ерекше көзге
Көрнекті жазушы Әбіш Кекілбайұлының бұл тарихи-ғұмырнамалық баяны осындай мақсатпен
Бұл шығарманың негізгі өзегі – жазушының қазақ халқының Ресей
Махамбет ешқашан ел ішінде патша мен әкімнің араласуымен әділет
Исатай көтерілісі тарихи маңызы зор көтеріліс болды. Сол замандағы
Қазақ мемлекеттілігін ежелден құрап келе жатқан їш арыс үш
Ақ сүйектер үстемдік еткен хандық бірте-бірте феодалданып, билікті бір
Француз революциясы жеңісінен қатты қобалжыған патшайым Кіші жүздегі хандық
Ал Ішкі Ордада патша әкімшілігі аса қарқынды әрі жемісті
Жәңгір жүзеге асырған жаңаша жер бөлісу мен билік бөлісу
Оған біраз уақытқа дейін Орынбор әкімшілігіне де онша мән
Ол кезде Перовскийді қара сүйектердің наразылығынан гөрі Ішкі Ордада
Нарын көтерілісі, В.А.Перовскийдің көзқарасынша, ұзақ уақытқа дейін шаруалар көтерілісі
Наразылар қатары көбейе түсті. Жіңгірдің екі губернаторға бірдей қол
Патша өкіметі үшін бұл көтеріліс қауіпті еді. Ұлттық мемлекеттілікті
Хандық биліктің халі мүшкіл еді. Перовский абыржи түсті. Хандық
Махамбет жырлары қазақ елі мен жерінің мұңымен қайғысы болды.
Махамбет өз тұсындағы хан-төрелермен майлы қасықтай аралас, қыл өтпестей
Ақын әлеуметтік қараулықтың астарын хан мен төңірегіндегі халықтан қаралай
Махамбет – нағыз ұлт-азаттық қозғалыстың көсемі. Оны атқа мінгізген
Қазақ хандықтары Шыңғыс ханның тірі кезінде балаларына еншіленген далалық
Қазақ қауымының сол замандардағы хәлі тек саяси келеңсіздіктерден ғана
Бодан елге де, тәуелсіздік тұғырына енді көтерілген елге де
Қазақ даласындағы азаттықшыл ақыл-ойдың бас сардарларының санатында айбынды ақын
Бұл тарихи-ғұмырнамалық баянда Әбіш Кекілбайұлы қазақ елінің жағдайын Махамбет
«Дүние ғапыл» өлеңдер жинағы. Қара сөзде ешкімге дес бермейтін
Бұл жер жүрегіне емес, ел жүрегіне орнаған мәңгілік ескерткіш.
Егер «көрмес түйені де көрмес» деген тұлдырсыз түсінікпен тарта
Әйтпесе, мынау XX ғасырдың соңғы жиырма жылында, тіпті қазақ
Әбіштің өлмес, өшпес өр рухты өлеңдерін оқып отырып, оның
Өткен жылдың аяғында тасқа басылып, жыл басында оқырман қауымның
Олай болса, әр әрпінің астында - әр, әр сөзінің
Әдебиет деген киелі Орданың қасиетті табалдырығын Ақын болып аттаған
Ақыры алып жүректі жарып, жарық дүниеге «Дүние ғапыл» келді.
«Дүние ғапылдағы» бір ғана өлең «Алмас қанжарға» назар аударып
Жер түбінде көп дұшпан дуылдады-
Жатты қында жарқырап, суырмады.
Жаудың оғы төбеде зуылдады-
Жатты қында жарқырап, суырмады.
Жау тақалды жүрегі суылдады-
Жатты қында жарқырап, суырмады.
Жау қамады қалды енді қалың сында-
Сонда зорға апарды қолын қынға.
Жау сүңгісі кеудеде от шашып тұр:
Суырды –ақ алмасты тот басыпты...
Осы бір бас-аяғы 10 жол өлеңнің өн бойында бүтін
Жауды басындырма, басынса-басыңды алады. Кезегінде сілтемесең-кегің кетеді. Қынабынан қылп
Ақын осы өлеңін 1959 жылы жазыпты. Тұп-тура бүгінгінің сөзі...
Бірақ, ғажабы сол, Әбіштің кеудесіндегі жыр-қанжар қанша жылдар көңіл
Әбіш өлеңдерін талдай отырып таңданасың, таңдана отырып-тәубе қыласың. Асылы,
XX ғасырдың табалдырығынан аттап тұрып, келесі ғасырдың есігін қандай
Қорытынды
Бұл тақырыпты зерттей келе, аса көрнекті мемлекет және қоғам
Әбіш Кекілбайұлы Кекілбаев терең мазмұнды ой-пікірлерін, қоғамдық-саяси көзқарастары мен
Тек қана қазақ жерінде емес, сонымен бірге шетелдік деңгейде
Қазақстан Республикасы Президентінің Мәдениеттік орталығында 2007 жылдың 28 қарашасында
Әбіш Кекілбайұлының қоғам қайраткері ретінде сіңірген еңбегі аз емес.
Еліміз тәуелсіздік алған күннен бастап қабылданған барлық заңдарға өз
«Құрметті Әбіш Кекілбайұлы, Сізге Президенттің Бейбітшілік пен татулық сыйлығын
Туған халқыңыз, бїкіл Қазақстан жұртшылығы Сізді республикамыздың көрнекті мемлекет
Бұл абырой биігіне тәнті Сіз табиғат ана молынан сыйлаған
Сөз танитын адамды тәнті етпей қоймайтын кітаптарыңыздағы ордалы ойлар,
Нұрсұлтан Назарбаев.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақ Ұлттық Энциклопедиясы, Алматы 2002ж, ІV-том
Парасат 1999ж, №11-12 желтоқсан ( 1-3б )
Парасат 1999ж, №11 желтоқсан ( 3б )
Социалистік Қазақстан 1989ж, 14 мамыр
Халық Кеңесі 1990ж, №1
Ана тілі 1999ж , 30 желтоқсан ( 5б
Егемен Қазақстан 1999ж, 3 желтоқсан ( 4б )
Егемен Қазақстан 1996ж, 26 наурыз ( 3б )
Жалын 1997ж, №1 ( 42б )
Ақиқат 1993ж, №8 ( 57б )
Қазақ әдебиеті 2005ж, 21-27 қаңтар
Қазақ тілі мен әдебиеті 2006ж, №8 ( 92-95б )
Егемен Қазақстан 2005ж, 5 қараша ( 3б )
Егемен Қазақстан 2005ж, 14 қыркїйек
Ізденіс 2001ж, №4-5 ( 52-54б )
Егемен Қазақстан 2002ж, 6 сәуір ( 4б )
Егемен Қазақстан 2007ж, 11 шілде ( 5б )
Қазақ әдебиеті 2000ж, 24 наурыз
Егемен Қазақстан 1997ж, 14 наурыз
Қазақ әдебиеті 1999ж, 3 желтоқсан
Жас алаш 1999ж, 4 желтоқсан
Кекілбай Ә. «Махаббат мұнарасы», Алматы «Раритет» 2005ж
Кекілбай Ә. «Ханш – Дрия хикаясы», Алматы «Атамұра» 2003ж
Кекілбай Ә. «Шандоз», Алматы «Арыс» 2004ж
Кекілбай Ә. «Азаттықтың ақ таңы», Алматы «Қазақстан» 1998ж
Дүйсенбаева Ж. «Кекілбай прозасы халық аңыздар және көркемдік шешім»,
Джуанышбеков Н. «А.Кекильбаев: очерк жизни и творчества», Алматы 2004г
Кекілбай Ә. «Заманмен сұхбат», Алматы «Жазушы» 1995ж
Кекілбай Ә. «12 томдық шығармалар жинағы», Алматы 1989ж,
ІV-том
«Қазақ әдебиетінің тарихы» 10-томдық, Алматы 2005ж, ІХ-том «Кеңес дәуірі»
47
