Оңтүстік Америка материгінің физикалық-географиялық аудандастыру мәселелері курстық жұмыс
Мазмұны
Кіріспе
Оңтүстік Америка материгінің физикалық-географиялық аудандастыру мәселелері.
Оңтүстік Американың шығыс аймақтары
Бразилия және Гвиана тау қыраттары
Амазония ойпаты.
Ориноко және Ішкі жазықтары.
Патагония.
Анд таулары.
Солтүстік Анд.
Экваторлық Анд.
Субтропиктік Анд.
Патагониялық Анд.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиет тізімі.
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 37 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе
Оңтүстік Америка материгінің физикалық-географиялық аудандастыру мәселелері.
Оңтүстік Американың шығыс аймақтары
Бразилия және Гвиана тау қыраттары
Амазония ойпаты.
Ориноко және Ішкі жазықтары.
Патагония.
Анд таулары.
Солтүстік Анд.
Экваторлық Анд.
Субтропиктік Анд.
Патагониялық Анд.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиет тізімі.
Кіріспе
Оңтүстік Американың көпшілік бөлігі оңтүстік жарты шарда, экваторлық және
Оңтүстік Американың енді жері (5000км-ден астам) 50 о.е. –те.
Оңтүстік Америка солтүстікте 120 25' с.е. дейін (Гальинас мүйісі),
Солтүстік Америка мен аралдағы географиялық шекара Кариб теңізіндегі Дарьен
Оңтүстік Америка төңірегінде аралдар біршама аз. Оның жағалауына таяу
Экватор тұсында Оңтүстік Американың жағасына Атлант мұхитынан Оңтүстік Пассат
Материктің оңтүстік –шығыс жағалауы тұсында Фолкленд салқын ағысы өтеді.
Атлант мұхиты жағалауында құрлыққа ішкерілеп еніп жатқан ірі шығанақтар
Кариб теңізі жағалауындағы біраз ірі түбек қолайлы шығанақтарды бөліп
Тынық мұхиттың Оңтүстік Америка жағасы тұсында континенттік платформа өте
Материктің солтүстік – батыс жағалауы шамамен 50 о.е. дейін
1. Оңтүстік Америка материгінің физикалық географиялық
Оңтүстік Американың палеографиялық дамуы жазықты – қыратты, платформалық
Андыдан тыс шығыс Оңтүстік – Америка платформасының көтерілімдерін, төмен
Ориноко жазығы, немесе Льянос Ориноко деп аталатын жазық солтүстік
Амазонка ойпаты (Амазония) Оңтүстік – Америка платформасының ең ірі
Анды таулары мен Бразилия таулы қыраты және Патагония арасындағы
Ішкі жазықтарға оңтүстік – батыста Кордильер алды мен Пампа
Гвиана таулы қыратына шөгінді құмды жамылғының шайылуы және кристалды
Оңтүстік – Америка платформасының аса кең көтерілімі Бразилия таулы
Құрлықтың қиыр оңтүстік – шығысын Патагония үстірті алып жатыр.
Батыс Анды
Андылық Батыс Анд геосинклинальді бөлігінің күрделі және әртүрлі қатпарлы
Қиыр солтүстік – шығыста бәріненде жасырақ Кариб Андылары (сур.
Солүстік – Батыс Андылар солтүстікке қарай желпіуіш тәрізді тарайтын
Шығыс жоталары (шығыс Кордильерасы биіктігі 5600м, Кордильера – де
Орталық Кордильердің айқындауымы белгісі интрузиялар мен жанартаулылық; оның биік
Эквадор Андыларындағы негізгі морфогенетикалық процесстер – жанартаулық сипатта.Қиыр Кордильерлердің
4˚ 30΄ - 28˚ о.е.арасында Орталық Андылардың өте енді
Перу Андыларында (14˚30΄о.е., дейін) осы заманғы жанартаулылық жоқ.. Батысындағы
Орталық Андылардың оңтүстігінде, Батыс Кордильерде және тау аралық үстірт
Батыста, алғашқыда жеке звенолармен соңынан тұтас басым бөлігі интрузиялардан
Чилилік – Аргентиналық Андыда Жағалаулық Кордильердің құрылымы айқын көрінеді.
Бас Кордильер – еніп кеткен интрузиялармен қоса мезозойлық шөгінді
Оңтүстік бағытқа қарай температураның төмендеуі мен ылғалдың көбеюіне байланысты
Анд жүйесінің ең оңтүстік және ылғал кесіндісі – Патагония
2. Оңтүстік Американын шығыс аймақтары.
2.1 Бразилия және гвиана тау қыраттары.
Бразилия таулы қыраты құрлықтың шығыс бөлiгiнiң 4-10° пен 35°
Барлық дерлiк таулы қырат дамудың ұзақ мерзiмдi континенттiк кезеңдi
Шығысы мен оңтүстiк шығысын айтпағанның өзiнде таулы қыраттың үлкен
Қазiргi заманғы өзен жүйесi едәуiр маңызды деңгейде миоцендiк беткейге
Өзен желiсi өте қою болып келедi. Алайда өзен
Бразилия тау қыратының барлық өзендерi жаңбырмен қоректенуге жатады;(аздап
Ыстық әрi ашық территориялардың экологиялық жағдайлары жердегi жануарлардың көбейуiне
Бразиялық тау қыратының үлкен алаңында өзiндiк ландшафттық ерекшелiктерi
Таулы үстірттің солтүстiк беткейінің ормандары Амазонияның ойпатты гилеяларынан ортаңғы
Ормандардың оңтүстiгіне қарай құрғақшылық кезінде жапырақтарын түсіретiн ағаштар
Орталықтың саванналық таулы қыраттарында табиғи кешендер дамуының маусымдық ырғағы
Шападтар жазғы жауын –шашын суын және қысқы тұманның шықтарын
Жауын-шашын тек жаз айларында түседі: бір айда 300 –
Қыс мезгілінде жауын тоқтайды, температура 22°-24° С тұрақты, топырақ
Таулы қыраттың солтүстiк-шығысы аса құрғақ, осыған байланысты топырақ, өсiмдiк
Жағалауда жауын-шашынның жылдық мөлшерi 1000 мм-ден асады, iшкi аудандарда
Жыл бойы атмосфералық жауын-шашын мөлшерiнен булану мөлшерi бiрнеше есе
Топырақ жамылғысы өте нашар дамыған: қалыңдығы 0,5 м –
Ерекше қолайсыз топырақ жамылғысы мен климаттық жағдайға каатинг өсiмдiгi
Каатингтiң ішкі аудандарында (сертана) шаруашылықтың негiзгi саласы-ешкi және қой
Таулы шығыс пен Атлант маңы ойпатының табиғи жағдайы негiзiнен
Осы жағдайларда үгiлу қабатының қалыңдығы 80 м-ге жетедi. Латериттi
Жағалық сызықтан батысқа қарай серр қалдықтарының кертпештерi көтерiлiп, iшкi
Барлық құрлықтың көтеріңкі шығыс беткейлеріндегідей (мысалы: Үндіқытай, Мозамбик, Австралия
Таулы өлкенiң оңтүстiк бөлiгiне үш морфоқұрылым тән: шығысында кристалды
Жоғарғы Парана жазығының 18-240 о.е. таралығында климат тропктік, ылғалдылығы
Оңтүстікке таман 240-300 о.е. аралығындағы субтропиктік таулы өлкенің тілімденнуі
Таулы қыраттың қиыр оңтүстігінде (СубтропиктікУругвай жазығы) ойпатты жазықтар орын
Антеклизаның шығыс бөлігі төрттік кезеңнің үйінділерінің астына еніп кеткен,
Жазық бетімен қыста полярлы фронт циклондары еркін айналымға түссе,
Ылғалдану деңгейі мен радиация көрсеткіштері ағаш тәріздес өсімдіктердің жетілуіне
Гвиан таулы қыраты мен ойпаты
Биіктігі 2700 м-ге дейін жететін Гвиан таулы қыратының үлкен
Тау қыратының сол бөлігі субэкваторлық муссондық ормандар зонасында жатыр.
Атлант мұхитына тікелей жақын 2-50 с.е. аралығында орналасқан шығыс
Қысқы жауын-шашын маусымы Азор антициклонымен келетін ылғалдылық пассатына байланысты.
Жауын-шашынның түсуі топырақ пен өсімдік жамылғысын әртүрлілігі, беткейлер мен
Гвиан ойпатында осыған ұқсас климат жағдайлары бар. Орташа айлық
Таулы қыраттың орталық бөлігі мұхиттан алыс және биік жазықтарда
Кеуекті шытынаған құмтастар ылғалдың көп көлемін сіңіріп алып, тау
Солтүстік шығыс пассаттың “құрғақ көлеңкесінде” қалған жазық жерлер саванналармен
Пенепленнің төменгі (300-400 м) солтүстік бөлігі енді құмды емес
Солтүстік ендік пен экваторлық 20 с.е. аралығында ормандар таулы
Тек құрылымы мен морфологиясы “Гвиандық сипатқа” тән таулы қыраттың
110-140 м биіктікте жатқан ойпаттың алдында “қантты бастар” тәрізді
2.2 Амазония ойпаты.
Амазоняның жалпы көрiнiсiн ылғалды-экваториалдық климат жағдайларындағы Гилея жамылғысы тегiс
Батыс Амазония iс жүзiнде ылғалды экваториалды ландшафттың классикалық үлгiсi
Андылық Амазонияның шығу көздерi мен құйылуы қатты материалдардың көпшiлiгн
Рельефтiң тегiстелуi мен су ағындары, сирек емес төмендегi ағыстардың
Шөптердiң осындай жайылмасы (варзеа альтос) қысқа мерзiмдi кезеңде сутасқыны
Өзендер арасындағы “қаты жерлер” (терра фирма) суға батпайтын өсiмдiктерге
Ормандардың қосылуы қырлы құламалардан қолдау тауып, отыратын топырақтардың құрылымының
Терра фирма ормандары түр жағынан Барзеаның құрамына ұқсас келедi.
Қалың және топырақ жамылғысында мадагаскар туыстас “саяхатшы ағашы” Ravenala
Гилея жануарлары ағаштардың тұрақты тiршiлiк етуiне, немесе суда болуына
Бiзге белгiлi қомекендiлер және бауырмен жорғалаушылар: сүрек бақалар, жыландар-“тiрi
Шығыс Амазония. (600 б.б. шығысқа қарай) Батыс Амазония жатқан
Таулықыраттардың кристалды “қанаттарында” өзеннiң көлденең кескiнi күштi сынуға ұшыраған.
Шығыс Амазонияның барлық дерлiк жерлерiнде оңтүстiк-шығыс пассаттың әсерi қатты
Шығыс Амазонияның климатын субэкваториалды түрге жатқызуға болады.
Батыспен салыстырғанда Шығыс Амазонияның топырақ-өсімдік жамылғысының алуан түрлілігі онда
Шығыс Амазонияда қуаңшылық кезіңінде әсіресе жоғарғы ярустардағы көптеген ағаштар
Шығыс Амазония тимякарға тән, көптеген түрлердің қатарында ашық кеңістік
Амазониядағы су деңгейінің бұл көтерілулері теңіз толқындарының қосылуынан
2.3 Ориноко және ішкі жазықтары.
Ориноко жазығы, немесе Льянос Ориноко деп аталатын жазық солтүстік
Льянос Ориноко.
Ориноко өзенінің сол жақ жағалауындағы тең аумақ, яғни Андами
Льяностың субэкваторлық ендікте жатуы жаздық ылғалды экваторлық ауаның құрғақ
Льянос Ориноко үшін сонымен қатар жер бедерінің жазық болуы
Бұл жердің көтеріңкі болуы жазық өзендер арасындағы жоғарғы бетінің
Андының жанындағы таудан құлаған сулар кескінінің бірден сынуы Пидмонттың
Льянос Ориноко Оңтүстік батыстан шығыс-батысқа дейін шамамен 1000 км
Қазан айынан бастап жауын-шашын көлемі сиреп, өзендегі сулар өз
Ал Апур-Мета өзенінің арасында қалың шөп өскен батпақ қалыптасады.
Орталық көтерілімнен бөлінген радиалды ағын су биік Льяносты ұзындығы
Өсімдіктердің өсу қарқыны күшті ксероморфностпен ерекшеленеді. Құрғақшылықта жапырақтары
Льяностың барлық аумағы экстенсивті мал шаруашылығы ауданы болып табылады.
Льяностың шығыс жағы Ориноко деп аталатын өзенмен көмкерілген. Ал
Ішкі жазықтар.
Бұл табиғи ел Бразилия таулы өлкесі мен Анды, Амазония
Ішкі жазықтың қиыр солтүстігіндегі Боливия бөлігі Амазонка бассейніне жататын,
Льяноспен салыстырғанда бұл жерде қысқы температура әлдеқайда төмен: әдетте
Маморе жазығының оңтүстік – шығысында 500-600 м биіктікте жеке
Орталық қыраттан шығысқа қарай жоғарғы Парагвай ойпаты – Пантанал
Құрлықтың орталығында 180-300 о.е. аралығында Гран-Чако жазығы созылып жатыр.
Өзен аралық құмды тегіс беткейлерде жер беті ағын сулары
Тұщы судың жетіспеушілігі Чаконың игерілуін қиындатады. Жазықтың әлсіз қоныстанунан
Парана және Уругвайдың өзенаралық жазығы (27-34 о.е.)
Ө з е н аралық жазықтың о р
Нағыз субтропиктік прерийлер Ішкі жазықтың қиыр оңтүстік-шығысында, яғни Пампада
Пампада вегетация жыл бойы болуы мүмкін. Шілде айының орташа
Батыста, Пампаның едәуір континентті бөлігінде, өзендер мүлдем жоқ, құмды
Пампаның бірқалыптығын бұзатын тек оңтүстігінде көтерілетін сьерра жұрнақтары: Сьерра-дель-Тандиль,
2.4 Патагония
Патагонияның баспалдақты үстірттері шөлейтті ландшафттармен ерекшеленеді: физикалық үгілу мен
Патагония – орографиялық оқшауланған шөлейт. Егер де, ылғалды батыс
Тектоникалық және тау жыныстарының литологиялық өзгешіліктеріне және Патагония
Өзен аралық жазықтарда ішкі ағыстар мардымсыз. Атмосфералық аз түсетін
Транзитті өзендер терең (300м) кең арналардағы (каньонды) үстірттерді кесіп
Үстірттің кең байтақ кеңістігінде қара шіріндісі аз қаңқалы сұр
Ылғалдылығы жоғары, төмен жер бедерінде, жылы климатта, (Рио-Негро Рио-Колорадо)
Патагония – Аргентинаның негізгі қой өсіретін ауданы, капиталистік елдер
Патагонияның эндемикалық фаунасынан тарбағанды (сорильо), түлкі тәріздес магелландық итті
Негізгі байлығы: Неукен-Лимай (Пласа-Уинкуль) өзен аралығындағы, Сан-Хорхе (Комодоро-Ривадавия) шығанағы
3. Анды таулары.
3.1 Солтүстiк Анды
Венесуэла, Колумбия және Эквадор Андылары орографиялық құрылымы және орогендiк
Өзiнiң ерекшелiгiмен Кариб Андысы өзгешеленедi. Бұл батыстан шығысқа қарай
Бор кезеңінде Кариб жоталарының орнында геосинклинальды ойпат болған. Жағалаулық
Кариб Анды тауы субэкваторлық белдеудің тропик маңында орналасқандықтан құрғақ,
Таудың төменгi белдеуiнде қызыл-қоңыр топырақ жамылғысында жаздық жасыл, сирек
Кариб теңiзiнен келетiн пассатты ауа массалары Маракайбо (мұнда құрлық
Маракайбо ойпатының оңтүстiгi ылғалды ормандармен көмкерілген. Ойпатты солтүстiгінен қоршап
С о л т ү с т i к
Солтүстiк – Батыс Анды тауының ерекше белгiлерi, олардың терең
Кордильердiң құрылымы және морфологиясы әр түрлi. Шығыс жоталарда ежелгi
Орталық Кордильер – бірнеше палеозойлық кесектерден тұрады, солтүстiкте Антиокии
Сьерра-Невада-де-Санта-Марта биіктігі (5774 м) жететін гляциальд пiшiндi ежелгi
Батыс Кордильерде (биiктiгi 4250 м-ге дейiн) бор кезеңiнің эффузиялық
Кордильердiң Тынық мұхиты мен Льяносқа қарайтын жел жақ беткейлерiне
Ттьерра фриа және тьерра элада белдеулерiнде температураның күрт төмендеуi
2500-2800 м биiктiкте орналасқан Шығыс Кордильердiң орталық бөлiгiндегi тау
Iшкi жоталардың беткейлерi, әсiресе Кауки опырылымына бағытталған беткейі құрғақ,
3.2 Экватор Анды
Экватор Андысы Колумбия анды тауларына ұқсас. Амазонияға қараған беткейлерінде,
Кристалдық және метаморфтық палеозой шөгiндiлерден тұратын Шығыс Кордильердiң, бор
Жанартаулық конустарда парамос шалғындары созылған. Орташа айлық температураның амплитудасы
К о с т а деп аталатын Эквадордың
3.3 Субтропикалық (Чили - Аргентиналық) Анд
Оңтүстікте ылғалдылықтын көбеюіне байланысты Андының бұ бөлігінде ландшафттың шөлейттік,
Орографиясы қарапайым: аласа (2300м дейін) Жағалы Кордильер, Басты Кордильер
Альпілік орогендік қозғалыстар Басты Кордильерде батыстан шығысқа қарай
Солтүстік шетте, 29˚ - 33˚ о.е. арасында, осы заманға
Батыстағы сияқты, шығыстың да беткейлері топырақ - өсімдік жамылғысына
Орталық бөлігінде – (32˚ 30΄ - 37˚ 30΄)
Орта Чилидің орталық бөлігінде жерорта теңіздік климат және топырақ
Субтропикалық Андының оңтүстігінде жауын – шашым мөлшері тез өседі
Чилилік – Аргентиналық Андының оңтүстігі қазіргі заманғы жанартаудың
Жауын – шашынның молдылығына байланысты қар сызығы 1400м төмен
3.4 Патагониялық Анды
Мол және біркелкі түсетін жауын – шашындар, өте бір
Патагониялық Кордильер, орташа биіктігі шамамен 3000м (Сан – Валентина
Терң өзендер және мұздықтардың бұзылған тілімденулер тектониканың әсерінен жеңілденген.Патагониялық
Солтүстікте, Антарктанд құрылымы (Патагония Кордильері аралдар доғасынан кейін Грейам
Суы мол өзендер жауындармен және мұздармен қоректенеді.Олардың бастаулары Патагония
Егер Патагония Андысының жазғы температурасы салыстырмалы түрде төмен,бірақ қыста
