Солтүстік Америка курстық жұмыс
Кіріспе 3
I Тарау. Солтүстік Америка материгіне физикалық-географиялық
сипаттама 4
1.1 Геологиясы 5
1.2 Жер бедері 6
1.3 Климаты 7
1.4 Ішкі сулары 9
1.5 Топырағы 10
1.6 Өсімдігі 10
1.7 Жануарлар дүниесі 11
II Тарау. Солтүстік Америка материгіндегі ландшафт типтерінің
физикалық – географиялық аудандарындағы таралу ерекшеліктері
2.1 Шығыс 12
2.1.1 Лаврентий қыраты 12
2.1.2 Ньюфаунленд аралы 13
2.1.3 Аппалач тауы мен Аппалач маңы 14
2.2 Жазықтардағы ландшафтардың таралуы
2.2.1 Орталық жазық 15
2.2.2 Жағалау жазығы 16
2.2.3 Ұлы жазық 17
2.3 Кордильер тауындағы ландшафтардың таралуы
2.3.1 Аляскадағы және Канаданың солтүстік – батысындағы Кордильер 18
2.3.2 Канаданың оңтүстік – батысындағы және Америка Құрама
штаттарының оңтүстік – батысындағы Кордильер 19
2.3.3 Америка Құрама Штаттарының оңтүстік – батысындағы Кордильер 21
2.4 Орталық Америка 23
2.4.1 Мойнақ 23
III Тарау
3.1 Курстық жұмыстың мектеп бағдарламасындағы алатын маңызы 26
3.2 “Солтүстік Американың табиғат зоналараның” сабақ жоспары 26
Қорытынды 29
Пайдаланған әдебиеттер 31
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 31 бет
Пәні: География
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Кіріспе 3
I Тарау. Солтүстік Америка материгіне физикалық-географиялық
сипаттама 4
1.1 Геологиясы 5
1.2 Жер бедері 6
1.3 Климаты 7
1.4 Ішкі сулары 9
1.5 Топырағы 10
1.6 Өсімдігі 10
1.7 Жануарлар дүниесі
II Тарау. Солтүстік Америка материгіндегі ландшафт типтерінің
физикалық – географиялық аудандарындағы таралу ерекшеліктері
2.1 Шығыс
2.1.1 Лаврентий қыраты 12
2.1.2 Ньюфаунленд аралы 13
2.1.3 Аппалач тауы мен Аппалач маңы 14
2.2 Жазықтардағы ландшафтардың таралуы
2.2.1 Орталық жазық
2.2.2 Жағалау жазығы 16
2.2.3 Ұлы жазық
2.3 Кордильер тауындағы ландшафтардың таралуы
2.3.1 Аляскадағы және Канаданың солтүстік – батысындағы Кордильер
2.3.2 Канаданың оңтүстік – батысындағы және Америка Құрама
штаттарының оңтүстік – батысындағы Кордильер 19
2.3.3 Америка Құрама Штаттарының оңтүстік – батысындағы Кордильер
2.4 Орталық Америка 23
2.4.1 Мойнақ 23
III Тарау
3.1 Курстық жұмыстың мектеп бағдарламасындағы алатын маңызы 26
3.2 “Солтүстік Американың табиғат зоналараның” сабақ жоспары 26
Қорытынды 29
Пайдаланған әдебиеттер 31
Мазмұны
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі: Солтүстік Американың ландшафт типтерін, жер
Курстық жұмыстың мақсаты: Солтүстік Америка материгінің ландшафт типтерінің
Курстық жұмыстың міндеттері:
- Алдымен әдебиттермен танысу;
- Алынған әдебиеттерді жинақтап анализ жасау.
- Солтүстік Америка материгіне физикалық – географиялық сипаттама
- Материктің ландшафт типтеріне сипаттама беру.
- Курстық жұмыстың тақырыбын мектеп бағдарламасымен байланыстыру.
- Курстық жұмысқа байланысты карталар құрастыру.
Курстық жұмыстың құрылымы: Солтүстік Америка материгіне физикалық –
Курстық жұмыстың негізгі тақырыбын алатын негізгі мәліметтер екінші
Курстық жұмыстың үшінші тарауында курстық жұмыстың мектеп бағдарламасындағы
I Тарау. Cолтүстік Америка материгіне физикалық - географиялық
Cолтүстік Америка поляр ендіктерінен бастап экваторға дейінгі аралықты
Солтүстік Америка жағалауларында ірі аралдар мен архипелагтар бар.
Материктің жалпы көлемі аралдары қоса есептегенде 24 250
Солтүстік Америка, әсіресе солтүстік ендіктің 70° және 30°
Бүкіл материктің негізгі орографиялық элементтері субмеридиандық бағытта созылып
Солтүстік жарты шардың барлық ендіктеріндегі жағдай мен биік
Тау жоталары мен жазықтардың көлденең созылып жатуы ауаның
Географиялық жағдайына және геологиялық дамуы мен құрылымының
1.1 Геологиясы
Құрлықтың геологиялық негізі – Солтүстік Америка (Канада) платформасы.
1.2 Жер бедері.
Материктің беткі құрылысы әртүрлі: батысын Кордильера тау жүйесі,
Кордильера тау жүйесі солтүстік – батыстан оңтүстік шығысқа
Жер бедерінің түрлілігі қазіргі құрлық аудандарының жасына және
Кордильераның батыс белдеуі синклинориймен бөлінген ірі геоантиклиналдарға сай
1.3 Климаты.
Жылдық радиациялық баланс 56° солтүстік ендіктен солтүстікке қарайғы
Жазды ауаның батыстан алмасуы кемиді. Материке бір тармағы
Орташа қаңтар температурасы - 36°С – тан (Канаданың
Тұрақты қар жамылғысы қыста 40° солтүстік ендіктен (Ұлы
1.4 Ішкі сулары.
Cолтүстік Американың жер беті ағын суына бай. Мұнда
Мұздықтары. Мұздықтардың жалпы ауданы 2 млн. км². Солтүстік
1.5 Топырағы.
Топырағы алуан түрлі. Материктің солтүстігіндеге Канаданың Арктикалық архипелагының
Орталық Американың ойпаттарында ылғалды орманның қызыл сары және
1.6 Өсімдігі.
Солтүстік Америка негізінен Голарктикалық флоралық облысқа жатады. Мексика
Материктің орталық бөлігін орманды дала, шөлейт және шөл
1.7 Жануарлар дүниесі.
Жануарлары. Материк аралық байланыстың бізге соңғы таяу кезеңдерге
II Тарау. Солтүстік Америка материгіндегі ландшафт типтерінің физикалық
2.1 Шығыс.
Бұл бөлікке субарктикалық ендіктен субстропиктін ендікке дейін созылып
Материктің солтүстігінде Лаврентий үстіртінің физикалық–географиялық аймағы орасан зор
Келесі аймақты Аппалач тауларына оңтүстікке және оңтүстік–шығыста іргелес
2.1.1 Лаврентий қыраты.
Бұл физикалық – географиялық аймақ Гудзон шығанағының батысы
Территория Әулие Лаврентий өзені мен Ұлы көлдердің солтүстігіне
Гудзон шығанағының жағалаулары әдетте ойпат және жартасты немесе
Бұл аймақтың басым көпшілік бөлігі күлгін топырақты болады,
Бұл аймақтың негізгі табиғи байлығы – орман, ал
2.1.2 Ньюфаунленд аралы.
Ньюфаунленд – материктен бөлінген арал, ол орасан зор
Жағалауды ішкерілей еніп жатқан шығанақтар ірі түбетектерді бір
Арал түгелдей дерлік биіктігі 400 – 600 м
Ньюфаунленд күлгін топырақта өсетін қылқан жапырақты ормандар аймағында
Ең көлемді деген орман алқаптары ірі өзен аңғарларында
Ньюфаунлендтің ең басты байлығы – оның жағалау суларындағы
2.1.3 Аппалач тауы мен Аппалач маңы.
Эпиплатформалы Аппалач тау жүйесі Канада мен Америка Құрама
Солтүстік Аппалач тау жүйесі Әулие Лаврентий шығанағына барып
Солтүстік Аппалач тауларының көп жерінің биіктігі 1000 м-ден
Аппалач тауларының солтүстігі мен оңтүстігінің климаттық жағдайларының екі
Аппалачтың солтүстік бөлігіндегі ормандар таудың жоғарғы жағында жақсы
Қазір Оңтүстік Аппалач тау жүйесіндегі ормандар өте –
2.2 Жазықтардағы ландшафтардың таралуы.
2.2.1 Орталық жазық.
Лаврентий қыратының оңтүстігіне қарай және Аппалач тауларының батысына
Бөлшек – бөлшек болып жатқан адырлы жер бедері
Биіктігі 200 – 500 метр келетін Орталық жазық
Орталық жазықтың үстіңгі қабаты түгелдей дерлік мұз көшкені
Орталық жазықты өзендер мен каналдар желісі шым –
Сөз болып отырған территорияның су желісінің қалыптасуында мұз
Ұлы көлдер жүйесінің орасан зор маңызы бар. Оның
Аймақтық орасан зор бөлігін аралас және жалпақ жапырақты
2.2.2 Жағалау жазығы.
Мексика шығанағының жағалауын, Миссипидің төменгі ағысы бойын, Флорида
Ойпаттың Мексика шығанағы мен Атлант мұхиты жағалауларын жиектеп
Флорида түбегі биіктігі 100 метрден аспайтын жайпақ дөңес
Жаз кезінде ауа ағынының меридиан бойымен ауысуына және
Жазықтың неғұрлым биік және дөңесті құрғақ учаскелерін сілтісізденген
Неғұрлым ылғалды жерлерде шырмауығы мен эпифит өсімдіктері қабаттаса
Cу басып қалатын және батпақты жерлерде тақтай тәріздес
Флориданың оңтүстігінде орасан зор Эверглейдс батпағы бар. Оны
Жағалау жазығының табиғи жағдайлары субтропикалық егіншілік үшін өте
2.2.3 Ұлы жазық.
Оңтүстік Канада мен Америка Құрама Штаттарының шектесер жеріндегі
Бұл Ұлы жазық солтүстіктен оңтүстікке қарай 3500 км–ден
Геоморфологиялық жағынан алғанда Ұлы жазық Кордильер тауының етегінде
Оңтүстікке Эдуардс және Льяно–Эстакадо атты биік–биік үстірттер көтеріледі.
Солтүстік ендіктің 35°-ынан солтүстікке қарай Жоғарғы жазық деп
Бұл үстірттің жер бедері алуан түрлі тілімденген болады.
Жазықтың өсімдік дүниесін негізінен дала ормандары мен дала
Климаты құрғақ келетін Ұлы жазыққа даланың аласа өсімдіктері
Қиыр оңтүстікке сырт қарағанда саваннаға ұқсас учаскелер кездеседі,
Жазықтағы табиғи ландшафтар адам әрекеті арқасында күшті өзгеріске
2.3 Кордильер тауындағы ландшафтардың таралуы.
2.3.1 Аляскадағы және Канаданың солтүстік – батысындағы Кордильер.
Жер бедерінен бүкіл Кордильер тау жүйесіне тән белгілер
Тынық мұхитты жағалай жарысатын тау жоталарының алқабы орогенездің
Материктікң солтүстігіне таман Аляска жотасы көтеріледі, ол Тынық
Тынық мұхит тау жоталарының солтүстігі мен шығысына қарай
Юкон үстіртін солтүстігі мен шығысынан биік ішкі тау
Жағалаудағы борпылдақ жыныстардың арақасында қазба мұз қабаттары сақталынып
Климат жағдайларының өзгеруіне байланысты топырақ - өсімдік жамылғысы
Тынық мұхиттың жағалау алқабы мен тау беткейлерінің төменгі
1000 – 1500 м биіктіктегі тау беткейлерінде ағаш
Аймақта тайға мен тундра ландшафтарына тән жануарлар кездеседі,
2.3.2 Канаданың оңтүстік батысындағы және Америка Құрама
Бұл аймақ Кордильердің Әулие Илья мен Макензи тауларынан
Жағалау жотасының шығысына қарай Уилламетт тектоникалық ойпаты шұбатылып
Уилламет ойпатының шығысында Каскад таулары жатыр. Бұл таулар
Канада жерінде Стикен тауы, Нечако және Фрейзер үстірттері,
Бұл аймақты шығыста Жартасты тау жүйесі жиектейді. Ол
Жартасты таулардың солтүстік бөлігіндегі жер бедерінің ерекше элементі
Батыстан шығысқа қарай климаттың өзгеруіне байланысты аймақтың топырағы
Ішкі үстірттің солтүстігінде орман, орталық бөлігінде дала және
Жартасты таулардың ормандары қиыр батыстағы ормандарға қарағанда өзгеше,
2.3.3 Америка Құрама Штаттарының оңтүстік – батысындағы Кордильер.
Бұл аймақ Кордильер тауының Үлкен Бассейіннің солтүстік шетінен
Кордильердің бұл бөлігінің табиғи жағдайлары оның субтропиктік ендіктерге
Кордильердің басқа да бөліктеріндегі сияқты мұндағы жоталар да,
Жағалау жоталарының биіктігі 1600 – 2000 м –
Шығыс жағынан Сьерра – Невада алып тау жоталары
Сьерра – Невада тау сілемдері мен Жартасты таулардың
Оңтүстік – шығыста Үлкен Басссейінге биіктігі 2000 м
Оңтүстік – батыста Колорадо үстіртіне құм мен қиыршық
Шығыста бұл аймақ Жартасты тау жүйесіне барып тіреледі,
Топырақ - өсімдік жамылғысы, Кордильердің барлық жеріндегі сияқты,
Бір кезде Жағалау жоталарын биік шыңдарына дейін Калифорнияның
Калифорния аңғарында кәдуілгі субтропиктік өсімдіктер өседі. Оның табаны
Сьерра – Невада тауының беткейлерінде табиғи өсімдіктер дүниесі
Сьерра – Невада тауларының шығысына қарай ағаш өсімдіктері
Үлкен Бассейн көлінің төңірегінде топырақ сортаң келеді. Сондықтан
Оңтүстік бұта өсетін нағыз шөлді дала учаскелері кездеседі,
2.4 Орталық Америка.
Солтүстік Американың оңтүстіктегі жіңішкерген, тропиктік ендіктерде жатқан бөлігі
Тектоникалық тұрғыдан алып қарағанда Орталық Америка ішінара Мексика
Орталық Америка мойнағы, аралдар мен олардың арасында жатқан
Орталық Америка құрлығы Америка мен Атлант мұхитының аса
Бұл аймақта сөнбеген жанартаулар бар. Ең ірілерінің саны
2.4.1 Мойнақ.
Орталық Американың бұл аймағына шығыста Мексика шығанағы мен
Екі мұхиттың аралығында жатқан құрлық алқабының ені Юкатан
Тынық мұхит жағалауы бойымен ұзыннан – ұзақ жіңішке
Никарагуа территориясына жеткен кезде таулар күрт үзіліп, кең
Кариб теңізі мен Мексика шығанағының жағалаулары ойпат келеді,
Орталық Американың органикалық дүниесі өзінің пайда болуы мен
Аса бағалы ағаш өнімдері мен тағамдық жеміс беретін
1000 – 1500 м биіктіктен жоғары қарай негізінен
Тынық мұхит жақ беткейдегі ауа райы неғұрлым құрғақ
Құрғақшылық кезең ұзаққа созылатын учаскелерде ксерофитті тропиктік ормандар
Орталық Американың Тынық мұхит жағалауындағы мәдени өсімдіктер барлық
III Тарау.
3.1 Курстық жұмыстың мектеп бағдарламасындағы алатын маңызы.
Солтүстік Америка материгінің ландшафт типтерінің таралуын 7 –
Табиғат зоналары тақырыбында сабақ өту барысында оқушылардың географиядан
3.2 Солтүстік Американың табиғат зоналары.
Cабақтың мақсаты: Табиғат зоналары бойынша жер бедерімен, топырағымен
Сабақтың міндеті: Табиғат зоналары картасымен таныстыру, топырақ және
Көрнекіліктер: Жер бедері картасы, топырақ картасы және өсімдіктердің
Сабақ барысы: Ұйымдастыру кезеңі.
I “Білім бәйгесі”.
1 – ші топқа тапсырма: табиғат зоналары бойынша
1. Арктикалық шөл зонасының жер бедері (Гренландия аралы,
2. Тундра және орманды тундра зонасының жер бедері
3. Тайга зонасының жер бедері (Канадалық шығыс беткейінен
4. Аралас және жалпақ жапырақты ормандар (Орталық жазықтар,
5. орманды дала және дала (меридиан бағытында Ұлы
6. Шөлдер мен шөлейттер (Кордильераның ішкі аудандары, Мексика
7. Cаванна және сирек ормандар (Орталық Америка, Кариб
8. Жерорта теңіздік табиғат зоналары (Жағалық жоталар).
9. Биіктік белдеулер (Кордильер, Аппалач, Жартасты таулар, Сьерра
10. Құбылмалы дымқыл орман (Мексика маңы ойпаты, Миссисипи
2 – ші топқа тапсырма: “топырақтың таралуы”.
1. Арктикалық шөлдерде қандай топырақ түрлері қалыптасқан (арктикалық
2. Тундра және орманды тундрада қандай топырақ түрлері
3. Тайга зонасында қалыптасқан топырақтар (мәңгілік тоң тараған
4. Аралас және жалпақ жапырақты ормандар (орманның сұр
5. Орманды дала және дала зонасының топырағы (қара,
6. Шөлейттер және шөл зоналарының топырағы (шөлейт және
7. Cаванна және сирек ормандар зонасының топырағы (қызыл
8. Жероорта теңіздік табиғат зонасының топырағы (қызыл –
9. Таулардағы топырақтар (таудың шалғындық және дала топырағы,
10. құбылмалы дымқыл ормандар зонасы (өзен аңғарларының топырағы,
3 – ші топқа тапсырма: “Солтүстік Американың өсімдіктері”
1. Арктикалық шөлдердегі өсімдіктер (мүк пен қына, арктикалық
2. Тундра және орманды тундраның өсімдігі (кәдімгі тундра
3. Тайга зонасының өсімдіктері (қара қоңыр қалқан жапырақты
4. Аралас және жалпақ жапырақты ормандардағы өсімдіктер (жалпақ
5. Орманды дала және дала зонасының өсімдіктері (майда
6. Шөлейттер және шөлдер зонасының өсімдігі (кактус өсетін
7. Саванна және сирек ормандардағы өсімдіктер (мәңгі жасыл
8. Жерорта теңіздік зонаның өсімдіктері (шөбі биік өсетін
9. Таулардағы өсімдіктер (аласа тауларда өсетін еменді шамшатты
10. Құбылмалы – дымқыл ормандар зонасының өсімдіктері (мәңгі
II. – “Карталар еліне саяхат” (аталған аймақтарды картадан
III “Аң аулау” ойыны ойнатылды. Онда 7 оқушы
IV. Алған білімдерін тексеру үшін сөзжұмбақ шешу:
Ең үлкен, әрі терең каньон (Колорадо).
Солтүстік Американың ең биік нүктесі (Мак – Кинли).
Ең биік ағаш (секвойя).
Ең үлкен тау мұздығы (Хаббарт).
Жылылықты сүйетін көне заманғы ағаш түрі (гикори).
Биік тау жүйесі (Кордильера).
“Прерий” шалғындары таралған топырақ түрі (қара).
Қорытынды.
Солтүстік Америка материгіне геологиялық–геоморфологиялық, радиациялық, атмосфералық, циркуляциялық факторлардан
Арктикалық шөл зонасының ландшафтысы Канадалық Арктикалық архипелагтар мен
Тундра зонасы солтүстігінде арктикалық шөл, оңтүстігінде орманды тундра
Тайга зонасының ландшафтылары Кордильераның шығыс беткейінен басталып, Атлант
Аралас және жалпақ жапырақты ормандар зонасының ландшафт құрылымының
Шығыстағы ормандардан Кордильераға жүрген сайын ылғалдың кему салдарынан
Кордильераның ішкі аудандарындағы қара жусан мен алабота өсетін
Солтүстік Америка жеріндегі саванна ландшафтылары Орталық Америка мен
Кордильера солтүстіктен оңтүстікке қарай материктегі барлық климаттық белдеулерді
Солтүстік Америка табиғаты түрлі табиғи апаттар нәтижесінде өзгеріске
Пайдаланған әдебиеттер.
Притула Т.Ю., Еремина В.А., Спрялин А.Н.
М.Қ. Қаратаев., Қазақ Совет Энциклопедиясы. Алматы 1977 ж,
Власова Т.В. Материктердің физикалық географиясы. Педагогика институтында география
География және табиғат №1 (43) – 2010 Қаңтар
География және табиғат №4 (40)- 2009 шілде –
Душина И.В., Коринская В.А., Щенев В.А География материков
Шәріпов Ә. Алыс жағалаулар. Жол жазбалары. Алматы, “Жазушы”,
Молдағұлов Н. Ландшафт.-Алматы: Қазақстан, 1983.-112 бет.
О.В. Крылова. Материки и океаны. М, “Просвещение” 2000
Библиотека энциклопедии для юношества. Америка и Австралия.-М.: “Педагогика-Пресс”,
Энциклопедия географии.-М.: “Махаон ”, 2001 г.
Тальская Н. Н., 2010 г. Атлас. География материков
Крылова О.В., География материков и океанов. 7 класс.
Алексеевский А.А., География: Материки и океаны: В 2
Атлас. География. 7 класс. 2009 г.
Животные. М.:2007 г.
32
А
М
-
Е
Р
И
К
А
