Евразия курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
Кіріспе 3
I Тарау. Еуразияның физикалық географиялық сипаттамасы. 4
1.1 Геологиясы. 4
1.2 Жер бедері. 6
1.3 Климаты. 6
1.4 Ішкі сулары. 8
1.5 Топырақ жамылғысы. 10
1.6 Өсімдігі. 11
1.7 Жануарлар дүниесі. 12
II Тарау. Еуразия материгінің ландшафтыларына сипаттама.
2.1 Кеңістік дифференциациясының ерекшеліктері және физикалық – географиялық аудандастыру. 15
2.2 Арктиканың және Субарктиканың Еуропалық секторы. 16
2.2.1 Шпицберген архипелагы. 16
2.2.2 Исландия. 17
2.3 Батыс Еуропа. 20
2.3.1 Фенноскандия. 22
2.3.2 Британ аралдары. 24
2.3.3 Орта Еуропа жазығы. 26
2.3.4 Карпат таулары мен Дунай жазықтары. 28
2.4 Жерорта теңіз алқабы мен алдыңғы Азия тау қыраттары. 30
2.4.1 Пиреней түбегі. 32
2.4.2 Азиялық Жерорта теңіз алқабы. 35
2.4.3 Кіші Азия тау қыраты. 37
2.5 Оңтүстік Батыс Азия. 39
2.5.1 Аравия түбегі. 39
2.6 Орталық Азия. 40
2.6.1 Оңтүстік Монголия мен Солтүстік Қытай. 40
2.6.2 Солтүстік – Батыс Қытай. 41
2.7 Биік Азия. 41
2.7.1 Гиндукуш және Қарақорым. 42
2.7.2 Куньлунь – Алтынтаг – Наньшань жүйесі. 42
2.7.3 Тибет тау қыраты. 43
2.8 Шығыс Азия. 43
2.9 Оңтүстік және оңтүстік – шығыс Азия. 43
III Тарау.
3.1 Еуразияның табиғат зоналары (ашық сабақ жоспары). 45
Қорытынды 48
Пайдаланған әдебиеттер 50
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 50 бет
Пәні: География
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе 3
I Тарау. Еуразияның физикалық географиялық сипаттамасы. 4
1.1 Геологиясы. 4
1.2 Жер бедері. 6
1.3 Климаты. 6
1.4 Ішкі сулары. 8
1.5 Топырақ жамылғысы. 10
1.6 Өсімдігі. 11
1.7 Жануарлар дүниесі. 12
II Тарау. Еуразия материгінің ландшафтыларына сипаттама.
2.1 Кеңістік дифференциациясының ерекшеліктері және физикалық – географиялық
2.2 Арктиканың және Субарктиканың Еуропалық секторы. 16
2.2.1 Шпицберген архипелагы. 16
2.2.2 Исландия. 17
2.3 Батыс Еуропа. 20
2.3.1 Фенноскандия. 22
2.3.2 Британ аралдары. 24
2.3.3 Орта Еуропа жазығы. 26
2.3.4 Карпат таулары мен Дунай жазықтары. 28
2.4 Жерорта теңіз алқабы мен алдыңғы Азия тау
2.4.1 Пиреней түбегі. 32
2.4.2 Азиялық Жерорта теңіз алқабы. 35
2.4.3 Кіші Азия тау қыраты. 37
2.5 Оңтүстік Батыс Азия. 39
2.5.1 Аравия түбегі. 39
2.6 Орталық Азия. 40
2.6.1 Оңтүстік Монголия мен Солтүстік Қытай. 40
2.6.2 Солтүстік – Батыс Қытай. 41
2.7 Биік Азия. 41
2.7.1 Гиндукуш және Қарақорым. 42
2.7.2 Куньлунь – Алтынтаг – Наньшань жүйесі.
2.7.3 Тибет тау қыраты. 43
2.8 Шығыс Азия. 43
2.9 Оңтүстік және оңтүстік – шығыс Азия. 43
III Тарау.
3.1 Еуразияның табиғат зоналары (ашық сабақ жоспары). 45
Қорытынды 48
Пайдаланған әдебиеттер 50
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі: Еуразия материгінің ландшафт типтерін, жер
Курстық жұмыстың мақсаты: Еуразия материгінің ланшафтыларына сипаттама беру,
Курстық жұмыстың міндеттері:
- Еуразия материгіне физикалық – географиялық сипаттама беру.
- Материктің ландшафт типтеріне сипаттама беру.
- Курстық жұмыстың тақырыбын мектеп бағдарламасымен байланыстыру.
- Курстық жұмысқа байланысты карталар құрастыру.
Курстық жұмыстың құрылымы: Еуразия материгіне физикалық – географиялық
Курстық жұмыстың негізгі тақырыбын алатын негігі қажетті мәліметтер
Сондықтан осы заңдылықтарға сәйкес ландшафт типтері де жиі
Курстық жұмыстың үшінші тарауында курстық жұмыстың мектеп бағдарламасында
I Тарау. Еуразияның физикалық географиялық сипаттамасы.
Жер жүзі халқының жартысынан астамы тұратын жердегі ең
Еуропа мен Азияның дүниенің әртүрлі бөліктері екендігі туралы
1.1 Геологиясы.
Еуразия материгінің қалыптасуының күрделі тарихы оның табиғатының барлық
Жердің ең зор континентінің негізін құрған Еуропа мен
Еуропа платформасы шетелдік Еуропа жерінде Скандинавия түбегінің шығысын
Қытай платформасы шегінде кембрийге дейінгі фундаменттің үстінде таралған
Эпиплатформалық жақпарлы таулар сонымен қатар жанданған Аравия және
1.2 Жер бедері.
Еуразия материгінің кең–байтақ кеңістігі құрылымдарының өте әртүрлілігімен және
Тау массивтері герцин қатпарлығындағы синеклизаларға және тектоникалық жарылулар
1.3 Климаты.
Еуразияның климатында оның территориясының аса көлемділігімен байланысты ерекшеліктер
Еуразиядағы жылдық жиынтық радиация төмендегі шектерде: арктикалық аралдарда
Ауаның батыс – шығыс бағытындағы тасымалы және онымен
Еуразияда метеорологиялық жағдайлардың жыл маусымына қарай қалай өзгеретіндігін
Қыста, жылыну мен қысымның бөлінуінің бір – бірінен
Еуразия мен көрші мұхит бассейіндері үстіндегі қаңтар изобаралары
30° с. е. параллельден оңтүстікке қарай солтүстік жарты
Циклондық депрессиялардың қыстағы негізгі қозғалу жолдары Исландия, Скандинавия
Еуропа үстінен циклондар жаңбырлы немесе дымқыл қарлы бұлыңғыр
Батыс ауа ағыны континент үстімен қозғалу кезінде салқындайды
1.4 Ішкі сулары.
Аралдарымен бірге Еуразияның территориясының ағатын жылдық ағын 16
Еуразиялық континенттегі ішкі сулардың таралып орналасуы тіпті әркелкі.
Еуразияның беті Атлант, Солтүстік Мұзды, Тынық және Үнді
Ішкі және оңтүстік – батыс аудандарда жер бетіндегі
Жер бетіндегі сулардың осындай біркелкі таралмауы тек қана
Альпі – Гималай қатпарлы белдеуінің аса биік шеткі
Биік жоталардың көтерілуіне дейін негізгі салынған аса қуатты
Солтүстік аудандарда, әсіресе материктің солтүстік – батысында су
Сөйтіп, кең – байтақ еуразиялық құрлықтың ішінде даму
Еуропаның солтүстігінде өзен мен көл торының қалыптасуында тектоникалық
1.5 Топырақ жамылғысы.
Еуразияның Голаркатика және Палеотропика флоралық әлемі ауқымындағы жағдайы
Еуразияның голарктикалық флорасының құрамында осы территорияда мұз жамылғысының
Ішкі аудандар жер бедері мен климатының шұғыл өзгерістеріне
Егер флора дамуының жоғарыда аталып өткен барлық ерекшеліктерін,
Қазіргі топырақтық - өсімдіктік жағдайларды сипаттағанда, сондай–ақ, адамзат
Сондықтан, қазіргі кезде жер бетін топырақ, өсімдік жауып
Еуразия көлемінің байтақтығын және оның әртүрлі бөліктеріндегі топырақтар
1.6 Өсімдігі.
Негізінен Еуропаның батысына сәйкес келетін батыс, Атлант жағалауы
Полярлық Шпицберген архипелагының мұздан бос кеңістіктерінде өсімдік әлемі
Күлгін немесе шым тезекті глейлі топырақты жерлерде өсетін
Шетелдік Еуропада типтік жазық тундралар жылы ағыс әсеріне
Еуразияның қоңыржай белдеуіндегі зоналық өсімдіктердің аса маңызды типі
Шетелдік Еуропада қылқан жапырақты ормандар Скандинавия түбегі мен
1.7 Жануарлар дүниесі.
Еуразияның үлкен, солтүстік бөлігі Голарктикалық зоогеографиялық облысқа, ал
Мезозойдың соңында бүкіл Еуразия бір тесікті және қалталы
Климаттың суынуы Еуразияда қатаң климаттық жағдайға бейімделген жануарлардың
Азияның кайнозой барысында климаттық жағдайлар айтарлық – тай
Еуразияның территориясында (негізінде оның шетелдік бөлігі қарастырылып отыр)
Солтүстік аралда және материктің қиыр солтүстігінде фауна құрамы
Бүкіл Еуразияда (Солтүстік Африкадағы сияқты) тундралардың фаунасы біркелкі.
Жағалаудағы сулар, Еуразияның солтүстігіндегі өзендер мен көлдер балыққа,
Мұз дәуірі кезеңінде қазіргі тундраларда мамонттар, жүндес мүйізтұмсықтар,
Еуразия ормандардың жануарлар дүниесі біршама көбірек жіктелімен ерекшеленеді.
II Тарау. Еуразия материгінің ландшафтыларына сипаттама.
2.1 Кеңістік дифференциациясының ерекшеліктері және физикалық –географиялық аудандастыру.
Еуразияның орасан зор мөлшері оның геологиялық–тектоникалық құрылысымен орграфиясының
Солтүстік Мұзды мұхит жағы ашық таулы ішкі құрлықтың
Еуразияның Атлант жағалауындағы табиғат жағдайлары мен кеңістіктіктік дифференциациясы
Материктік оңтүстік батыс бөлігінде зоналық – климаттық жағдайлармен
Материктік шығыс, Тынық мұхит жағалауы, теңіздер және Тынық
Еуразияның оңтүстік және оңтүстік – шығыс субконтиненттері және
Айтылғандардың бәрі негізінде Еуразия және онымен көршілес мұхиттар
Материктің әр бөлік ішінде физикалық–географиялық облыстар бөлшектене көрсетілеген
2.2 Арктиканың және Субарктиканың Еуропалық секторы.
Еуразиядан солтүстік – батыста және солтүстікте жатқан Солтүстік
Еуразиялық Арктика түгел жуық Совет Одағы жерінде жатыр.
2.2.1 Шпицберген архипелагы.
76,5 және 80,5 солтүстік ендіктер аралығында орналасқан осы
Алайда жылы ағыстың әсеріне байланысты Шпицбергеннің табиғи жағдайы
Шпицбергеннің үстіңгі қабаты протерозойлық және төменгі палеозойлық қатпарланған
Аралдардың жер бедерін мұз басу дәуірінен кейін болып
Архипелаг үстінің ¼ бөлігін мұз басып жатыр. Әсіресе
Шпицбергеннің климаттық жағдайлары қаталдығымен және батысымен шығыс арасындағы
Батыс жағалауы маңындағы сулар мен фьордтар тек маусымнан
Архипелагтың мұздан бөс бөлігін тундра алып жатыр, онда
Жаз кезінде Шпицберген жағалауларына көптеген құстар ұшып келеді.
2.2.2 Исландия.
Исландия аралы Атлантика мұхитыынң солтүстік бөлігінде, поляр шеңбері
Вулкандардың тынымсыз әрекетінің қазіргі кезде басып жатқан мұз
Қазіргі кезде Исландия Жердің ең вулканды аймақтарының бірі
Антропогеннің бас кезінде Исландияның мұз жауып жатқан
Арал жер бедері көбінесе таулы. Ойпаттар 1/5 бөлігінен
Оңтүстікте және оңтүстік–шығыста базальтты жонтерең техникалық жарықтармен тілгіленген.
Исландияның биік дөңдерін мұз басқан. Кең ауқымды қатып
Исландияның Атлантика мұхитының қысқа барийлік депрессиясы ортасындағы аралық
Жылы ағыстың әсері әсіресе қыста күшейеді. Сондықтан аралдың
Исландия циклондардың жолында орналасқандықтан оның ауа райы бүкіл
Аралдың көптеген өзендерінде су мұздықтардан келеді, өзендер арнасы
Исландияның өсімдігі көбіне мүк, қына, вереска, қарақат және
Исландияда материктен әкелген және арық – тұрақ солтүстік
Исландияның табиғат жағдайы ауыл шаруашылығы, әсіресе егін өсіру
2.3 Батыс Еуропа.
Еуразия құрлығының қиыр батысы, яғни оның атлант мұхитына
Батыс Еуропаның ішкі табиғи айырмашылықтары неотектоникалық процестердің пайда
Атлант және Солтүстік мұзды мұзиттардың теңіздері Батыс Еуропаның
Көлемі жағынан Батыс Еуропа жағалауындағы ең үлкен теңіз
Материкпен Британ аралдары аралығында Солтүстік теңізі жатыр. Тек
Солтүстік теңіздің режиміне оны 3 жақтан қоршаған құрлық
Беткі қабаттағы судың тұздылығы солтүстіктен оңтүстікке қарай қалыпты
Солтүстік теңіз үстіндегі ауа райы әсіресе күзді және
Басым болатын батыс желі теңізде толы су ағыстарымен
Солтүстік теңіздің фаунасы бай және Атлант мұхитының фаунасына
Солтүстік–Шығыста Солтүстік теңізі Скагеррак, Категгат және Дат бұғаздары
Балтық теңізі онша терең емес, тереңдігі негізінен 60
Балтық теңізінің фаунасы құрамы жағынан күрделі келеді. Көне
Балтық теңізінен ауланатын басты балық – майшабақ. Сонымен
2.3.1 Фенноскандия.
Көп ретте Еуропаның солтүстік бөлігін Скандинавия түбегі мен
Фенноскандияның едәуір бөлігі - Еуропаның ең үлкен түбек
Скандинавия мен Финляндиның шығыс бөлігінде Балтық қалқанының кристалдық
Фенноскандияның батыс бөлігі каледон қатпарлығы аймағына жатады және
Скандинавия таулы қыраты Норвегияда фьелтд деп аталатын беткейлері
Емтланд ойысының солтүстігіне қарай таулар қайтадан биіктейді, бірақ
Түбектің қиыр солтүстігінде таулар тік – тік, шеттері
Фенноскандия ормандары оны мекендеген елдердің аса маңызды байлығы,
Фенноскандияда орман жануарлары көптеп кездеседі. Олардың көпшілігі жойылып
Фенноскандия жағалық суларының фаунасына өте бай. Норвегия жағалауында
2.3.2 Британ аралдары.
Британ аралдары – Батыс Еуропада жағалауындағы бірден –
Бүкіл облыс материке жақын, материктік қайраң алабында орналасқан.
Британ аралдарының жағалауларындағы судың тереңдігі қай жерде болмасын
Британ аралдарының қатпарлы палеозойлық құрылыстары әсіресе неогеннің аяқ
Төрттік дәуірде Ұлыбритания аралының оңтүстік бөлігін есептемегенде, бүкіл
Британ аралдарының жер бедерінде төбесі қазаң шұңқырлармен және
Аралдардың жағалық сызығы тектоникалық жарықтармен және әлденеше рет
Ұлыбританияның солтүстігінде Солтүстік Шотланд таулы қыраты бой көтерген.
Солтүстік Шотланд тау қыраты тұтас алғанда үсті тегіс
Шотландияның оңтүстік бөлігінде Оңтүстік Шотландия қыраты орналасқан, ол
Грампиан таулары мен Оңтүстік Шотландия қыраты арасындағы кен
Солтүстік Англияда Оңтүстік Шотланд қыратының оңтүстікке қарай жағалауды
Батыстан Мидлендке Узльс түбегі жанасады. Оны түгелге жуық
2.3.3 Орта Еуропа жазығы.
Рейн өзенінің төменгі ағысынан Совет Одағының шекарасына дейін
Орта Европа жазығы — Балтық қалқаны мен палеозой
Жазықтың батыс бөлігі биіктігі 100 метрге жетпейтін біркелкі
Солтүстік теңіздің жағалауынан біршама қашықтықта Батыс Фриз, Шығыс
Нидерландыда соңғы апатты су басу Солтүстік теңізі үстінде
Нидерландының халқы аса зор күш жұмсаудың нәтижесінде одан
25—30 жылға есептелген үлкен гидротехникалық жұмыстар Рейн атырауы
Нидерландыда польдерлер өңірінен ірі және Солтүстік Герман ойпатының
Эльбаның төменгі ағысынан шығысқа қарай жазық едәуір кеңейе
2.3.4 Карпат таулары мен Дунай жазықтары.
Континент ішіндегі орны, Альпінің қатпарлы белдеуіне қатыстылығы бұл
Карпатта қатпарлардң түзілуі мен көтерілулердіц алғашқы фазалары мезозойдың
Карпат тау жүйесі Жоғарғы Дунай маңында оған Морава
Румынияда тау жоталары мен массивтер ішінде көлемді қазан
Карпаттың 46° с. е. Бөлігі (Оңтүстік Қарпат немесе
Жалпақ жапырақты ормандар мен қоңыр топырақ, сондай-ақ Карпат
Қарпатты солтүстік бөлігінде ормандар 600-ден 1500 метрге дейінгі,
Тауларда жазықтарға және Еуропаның көптеген басты облыстарына қарағанда
Дунай ойпаттарында бұдан бұрын көптеген далалық жануарлар -
Ойпаттардың өзендері мен көлдері әр түрлі балықтарға бай,
Қарпат ормандарында осы кезге дейін орман фаунасының ірі
2.4 Жерорта теңіз алқабы мен алдыңғы Азия тау
Еуразия мен Африканың Жерорта теңізі жағалауы бойына орналасқан
Жерорта теңізі алқабының табиғат жағдайларының ерекшеліктері мен өзіндік
Жерорта теңіз алқабы түгелдей дерлік вулканизм мен сейсмика
Жерорта теңізі алқабының жер бедеріне көбіне карбонатты жыныстарда
Жерорта теңіздік климат пен жерорта теңіздік ландшафтар деп
Аумағының мөлшері, су массасының көлемі мен тереңдігі жөнінен
Жерорта теңізін Атлант мұхитымен жалғастырып тұрған енсіз Гибралтар
Жерорта теңізінің гидрологиялық режимінің негізгі белгілері. оныһ мұхиттан
Жерорта теңізі регионының материк ішіндегі жалғасы Алдыңғы Азия
Алдыңғы Азия тау қыраттарының бүкіл бойында Жерорта теңізіне
Алдыңғы Азия тау қыраттары флоралық және зоогеографиялық аудандастыруда
Алдыңғы Азия тау қыраттары алабында базисті егіншілікпен айналысатын
Орасан зор Жерорта теңіз – Алдыңғы Азия регионының
2.4.1 Пиреней түбегі.
Пиреней облысы Жерорта теңізімен Атлант мұхитының аралығында жатыр
Пиреней түбегінің негізін кристалдық жыныстардан түзілген және солтүстігі
Месетаның жер бетіне кембрий дәуіріне дейінгі граниттер шығып
Месетаның ішкі бөлігі біршама шөппен, негіздің кристалдық жыныстары
Альпі қатпарлы белдеуінің ғимараттары түбекті солтсүтігі мен оңтсүтігінен
Пиреней таулары Жерорта теңізі алқабы мен Орта Еуропаның
Пиренейдің солтүстік беткейі оңтүстігіне қарағанда тікшілдеу келеді. Тауда
Пиреней түбегінің оңтүстік тау жүйесі өзінің геологиялық құрылысымен
Оңтүстік батыста Мессета мен Андалуз таулар аралығында Андалуз
Батыста, Мессетаның етегінде Португалия ойпаты жатыр. Оның төбелі
Түбектің ішкі бөліктерінде – Ескі және Жаңа Кастилия
Әдетте өзен ағысының сипаты бас жағында таулы болады,
Облыстың солтүстік немесе орталық бөліктерінің өсімдік және топырақ
Морица ойпаты мен Қара теңіз жағалауының табиғи өсімдік
Тау беткейлерінің төменгі бөліктерін көбіне бұта қаулары жауын
Таулы аудандарда өте биіктікке дейін адамның табиғатқа ықпалы
Климаты жерорта теңіздік аудандар соған сәйкес топырақ өсімдік
Батыс аудандарда әсіресе маквис кең тараған, ол жағалаулар
Жерорта теңіздік өсімдік пен топрақтар белдеуінен жоғарғы да
2.4.2 Азиялық Жерорта теңіз алқабы.
Облыс Жерорта теңізінің шығыс жағалауын бойлап солтүстіктен оңтүстікке
Левант алабында кристалдық негізді жыныстары бар бор мен
Жерорта теңізінің жағасын бойлап халық тығыз орналасқан жағалық
Ойпаттың шығыс жағында төбесі тегіс және тік беткейлі
Өсімдігі мен топырақтарында облыстың жалпы субтропиктік сипаты айқын
Таулардың кей жерлерінде 1000 м жоғарыда әртүрлі қылқан
Леванта егіншілік суармалы және суарылмайтын жерлерде дамыған. Жағалық
Оңтүстік пен оңтүстік шығыстық құрғақшылық аудандарында ландшафтары арасында
Леванттың фауна құрамында Жерорта теңізі алқабының қалған бөлігімен
Облыстың шығысында таулы массивтер солтүстіктен оңтүстікке қарай бүкіл
2.4.3 Кіші Азия тау қыраты.
Кіші Азия тау қыраты Жерорта, Қара және Мрамор
Шығыста Кіші Азия тау қыраты Армян тау қыратына
Кіші Азия – Алдыңғы Азия тау қыраттарының ішіндегі
Облыс жер бедеріне, солтүстігімен оңтүстігіне, шеткі тау жоталары
Алайда өсімдік жамылғысында таулық ксерофиттер, шөл мен құрғақ
Cазды шөлдерде өсімдіқ жамылғысының ішінен жусан басым, құмды
2.5 Оңтүстік Батыс Азия.
Оңтүстіктен Алдыңғы Азия тау қыратына Еуразияның қалған бөліктеріне
Материіктің бұл бөлігі қалған Еуразияға неоген дәуірінде ғана
Генетикалық жағынан Оңтүстік Батыс Азия африкалық платформаның бір
Пайда болу жалпылығы, тропиктік белдеуде орналасқандықтан, палеоклиматтық жағдайлардың
Оңтүстік – Батыс Азияны Үнді мұхитының солтүстік –
Судың қатты булануы мен ағынның нашарлығы Үнді мұхиты
Сөйтіп, Оңтүстік – Батыс Азия тропиктік шөлдер мен
2.5.1 Аравия түбегі.
Дүние жүзіндегі аса ірі Аравия түбегі үшін физикалық
Тектоникалық жағынан бүкіл облыс жердің опырылуына байланысты Африка
Архей дәуірінен келе жатқан кристалдық фундамент түбектің батысында
Қазіргі жер бедері неогеннің екінші жартысында қуатты опырылыс
Аравия түбегінің батыс және солтүстік – батыс шеті
2.6 Орталық Азия.
Алтай мен Гималайдың арасында жатқан Азияның аса зор
Бұл территорияны зеерттеуге орыс және совет ғалымдары айрықша
Осы кезге дейін Орталық Азияның шекаралары туралы мәселе
2.6.1 Оңтүстік Монголия мен Солтүстік Қытай.
МНР мен ішкі Монголия алабындағы Гоби таулы үстірті,
Қарастырлып отырған территориядағы платформалық құрылым мезозой қозғалыстарымен күрделене
2.6.2 Солтүстік – Батыс Қытай.
Солтүстік – Батыс Қытай облыстары осының алдында ғана
Шығыс Тянь–Шаньмен Солтүстік – Батыс Қытайдың басқа да
2.7 Биік Азия.
Орталық Азияның шөлді тау үстірттерінен оңтүстікке қарай, бұл
Ертеректе Гималай тауларының жүйесі, Жерорта теңіздік қатпарлы белдеуге
Әртүрлі жастағы қатпарлы құрылыстардан тұратын Биік Азия неогеннің
Биік Азияның болуы оның алабында Биік тау ландшафтарымен
Биік Азияда Азияның ең ірі өзендерінің барлығы басталады
Осының бәрі Жоғарғы Азияны Еуразия материгінің дербес ірі
2.7.1 Гиндукуш және Қарақорым.
Гиндукуш пен Қарақорымның биік таулы аймақтары Памир мен
Гиндукушты Иран таулы қыратының солтүстігіндегі шеткі жоталармен бірге
2.7.2 Куньлун – Алтынтаг – Наньшань жүйесі.
Бұл биік таулы аймақ кезде Тибет тау қыратының
Куньлун жүйесі кең мағынада батыс жоталардың екі тізбегінен
Куньлуньнің өзі Тарим қазан шұңқырын оңтүстік – батысынан
Бұл тау ғимараттарының барлығы үшін жер бедерінің аз
Куньлунде аридтік батыстан шығысқа қарай өсе түседі, орта
2.7.3 Тибет тау қыраты.
Тибет тау қыраты–табиғат жағдайлары өте ерекше, физикалық –
Оңтүстік және Шығыс Тибетте мәңгі қар мен мұздықтар
2.8 Шығыс Азия.
Шығыс Азия бұл Еуразияның солтүстігінде Советтік Қиыр Шығыстан
Шығыс Азияның климаты кайнозой бойы елеулі және шұғыл
Шығыс Азия табиғатының аса маңызды элементі – Тынық
2.9 Оңтүстік және оңтүстік – шығыс Азия.
Азияның оңтүстігі оның тропиктен оңтүстікке жатқан, жырымдалған түбектік
Тынық мұхитының тропиктік теңіздерінің органикалық тіршілігі айрықша бай.
III Тарау.
3.1 Еуразияның табиғат зоналары (ашық сабақ жоспары).
Мен 7 -сыныпқа "Еуразияның табиғат зоналары тақырыбы бойынша
I. Ұйымдастыру бөлімі
II. Жаңа сабаққа өту кезеңі.
Еуразия климатының алуан түрлі болуы неліктен?
Қандай климаттық белдеулерде орналасқан?
Кез келген климаттық белдеудің климатын қалай анықтауға болады?
Табиғат зонасы деген не?
III. Жаңа сабақ.
Көрнекіліктер: Еуразияның табиғат зонасы картасы, табиғат зоналарының кестесі,
IV. Жаңа сабаққа көшу.
Мұғалімнің кіріспе сөзі.
Сыныптың шығармашылық жұмыстарын тыңдау,
А. 1 - топ жетекшілері.
Арктикалық және субарктикалық белдеулердің табиғат зоналары
Қоңыржай белдеудің табиғат зоналары.
Жануарларына түсініктеме беру.
Ә. 2 - топ жетекшілері.
Субтропиктік белдеу.
Тропиктік белдеу.
Жануарларына түсініктеме беру.
Б. 3-топ жетекшілері.
Субэкваторлық белдеу.
Экваторлық белдеу.
Жануарларына түсініктеме беру.
Табиғат, туралы мақал-мәтелдер сайысы.
1 - топ.
Табиғат - туған бесігің.
Туған жер – алтын бесік.
Тоздаған жерде тоқшылық болмайды.
Дана – көптен шығады, дәрі – шөптен шығады.
2 - топ.
1. Жер – ырыстың кіндігі.
2. Көлдің көркі – құрақ,
Таудың көркі – бұлақ.
3. Бабасы еккен ағашқа баласы саялайды.
4. Сулы жер – нулы жер.
3 – топ.
Жер – анна, ел – бала.
Елім бай болсын десең, жеріңнің бабын тап.
Жер – ырыстың кіндігі.
В. Табиғат зонасындағы жануарлар туралы жұмбақтар шешу (3
Сирақтары сырықтай
Мойые деген құрықтай (керік).
Жылқы тұқымды,
Матрос киімді (зебра).
Тұмсығы насос, кран да,
Таң қаласың бұл аңға (піл).
Аң патшасы десек те,
Піл, керіктен жасқанған
Мысық текті хайуан (арыстан).
Жазда жатсаң көлеңкесіне алады,
Қыста жақсаң жаның рахат табады (ағаш).
Г. Әр топ өзі қорғаған табиғат зонасына шығарма
Ғ. Әр топ өзі қорғаған табиғат зонасының жануарына
V. Бекіту.
3 топта қорғаған табиғат зоналарына 5 тест сұрақтарын
VI. Үй тапсырмасын тексеру
Еуразияның ішкі сулары:
Еуразия өзендері неше алапқа құяды? (5).
Неге ірі өзендер солтүстік мұхитқа ағады? (еңіс).
Өзен режимі деген не? (қатуы, тасуы, қоректенуі).
Хуанке мен Янцзы қай алап өзендері? (тынық).
Амур өзені неге жазда тасиды? (муссонды жаңбыр).
Амудария, Сырдария өзендері қай алапқа жатады? (ішкі тұйық).
Дунай өзені қай теңізге құяды (Қаратеңіз).
Көлдер қай жақта көп орналасқан? (СБ).
Ладога, Онега көлдері табиғаты жағынан қандай көлге жатады?
Еуразияда қандай тектоникалық көлдер бар? (Байкал, Ыстықкөл, Зайсан,
Каспий, Арал, Балқаш көлдері табиғаты жағынан қандай көлдер?
Қазіргі мұз басу аудандары қайда орналасқан? (биік тауларда,
Көп жылдық тоң қалай қарай тереңдей береді (С-О
Еуразиядағы қандай батпақтарды білесіңдер? (Полесье, Мещера, Колхида, Батыс
Үйге тапсырма.
Бекітуге арналған сұрақтар:
Табиғат зоналарының қандай түрлері болады? (ендік, биіктік).
Екі зоналықта неге өзгеріп отырады? (t мен ылғалдылық
Тундра мен орманды тундрада неге топырақ жамылғысы нашар
Еуразияның ең ірі табағат зонасы? (Тайга).
Неге Тайга Сібірде оңтүстікке ығысқан? (климаты суық).
Ең көп игерілген зонасы (орманды дала, дала).
“Беловеж пущасы” қорығы қай зонада? (аралас орманды зона).
Тропиктік шөлдерге қай шөлдер жатады? (Тар Руб –
Гоби қай шөлге жатады? (қоңыржай тасты шөл).
Экватор орманының климаты қандай? (жыл бойы ылғалды).
“Терая” деген не? (Гималайдың етегіндегі батпақты жер).
Цитрус тұқымдастар қай зонада өседі? (субтропиктік ылғалды орман
Табиғат зоналарының ең басты белгісі не (өсімдік).
Табиғат зоналары тағы қандай екі түрге бөлінеді? (негізгі,
Қорытынды
Еуразия материгіне геологиялық–геоморфологиялық, радиациялық, атмосфералық, циркуляциялық факторлардан зоналық
Еуразияның голарктикалық флорасының құрамында осы территорияда мұз жамылғысының
Ішкі аудандар жер бедері мен климатының шұғыл өзгерістеріне
Егер флора дамуының жоғарыда аталып өткен барлық ерекшеліктерін,
Қазіргі топырақтық - өсімдіктік жағдайларды сипаттағанда, сондай–ақ, адамзат
Сондықтан, қазіргі кезде жер бетін топырақ, өсімдік жауып
Пайдаланған әдебиеттер
М.Қ. Қаратаев., Қазақ Совет Энциклопедиясы. Алматы 1977 ж,
Притула Т.Ю., Еремина В.А., Спрялин А.Н.
География және табиғат №1 (43) – 2010 Қаңтар
Власова Т.В. Материктердің физикалық географиясы. Педагогика институтында география
Душина И.В., Коринская В.А., Щенев В.А География материков
География және табиғат №3 (40)- 2008 шілде –
Шәріпов Ә. Алыс жағалаулар. Жол жазбалары. Алматы, “Жазушы”,
О.В. Крылова. Материки и океаны. М, “Просвещение” 2001
Молдағұлов Н. Ландшафт.-Алматы: Қазақстан, 1981.-110 бет.
Библиотека энциклопедии для юношества. Америка и Австралия.-М.: “Педагогика-Пресс”,
Тальская Н. Н., 2010 г. Атлас. География материков
Энциклопедия географии.-М.: “Махаон ”, 2004 г.
Крылова О.В., География материков и океанов. 7 класс.
Алексеевский А.А., География: Материки и океаны: В 2
Атлас. География. 7 класс. 2008 г.
3
