Африка материгінің физикалық-географиялық аудандастыру курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ:
Кіріспе-------------------------------- 3
І Тарау Солтүстік Африка облысының ландшафтысының ерешеліктері------ 4
1.1 Атлас облысы---------------------------- 5
1.2 Сахара---------------------------- 8
1.3 Судан----------------------------- 12
ІІ Тарау Оңтүстік Африка облысының физикалық-географиялық жағдайы--14
2.1 Солтүстік Гвинея облысы----------------------15
2.2 Конго қазан шұңқыры және шеткі таулар-------------------- 17
ІІІ Тарау Шығыс Африка облысының ландшафтысының ерешеліктері ----- 20
3.1 Эфиоп тау қыраты мен Сомали үстірті--------------- 21
3.2 Шығыс Африка тау қыраты-------------------- 23
ІҮ Тарау Оңтүстік Африка облысының орографиялық жағдайы-------- 25
4.1 Оңтүстік Африка тау үстірті------------------ 26
4.2 Кап таулары--------------------- 28
Қорытынды------------------------- 29
Пайдаланған әдебиеттер тізімі------------------ 30
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 29 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ:
Кіріспе----------------------------------------------------------------------------------------------- 3
І Тарау Солтүстік Африка облысының ландшафтысының ерешеліктері------ 4
1.1 Атлас облысы---------------------------------------------------------------------------------- 5
1.2 Сахара------------------------------------------------------------------------------------------- 8
1.3 Судан-------------------------------------------------------------------------------------------- 12
ІІ Тарау Оңтүстік Африка облысының физикалық-географиялық жағдайы--14
2.1 Солтүстік Гвинея облысы-------------------------------------------------------------------15
2.2 Конго қазан шұңқыры және шеткі таулар----------------------------------------------- 17
ІІІ Тарау Шығыс Африка облысының ландшафтысының ерешеліктері -----
3.1 Эфиоп тау қыраты мен Сомали үстірті--------------------------------------------------- 21
3.2 Шығыс Африка тау қыраты----------------------------------------------------------------- 23
ІҮ Тарау Оңтүстік Африка облысының орографиялық жағдайы----------------- 25
4.1 Оңтүстік Африка тау үстірті--------------------------------------------------------------- 26
4.2 Кап таулары------------------------------------------------------------------------------------ 28
Қорытынды---------------------------------------------------------------------------------------- 29
Пайдаланған әдебиеттер тізімі--------------------------------------------------------------- 30
КІРІСПЕ
Курстық жұмыс тақырыбының өзектілігі: Африка материгінің физикалық-географиясына сипаттама
Курстық жұмыстың мақсаты: Африка материгінің ландшафтысының таралу ерекшеліктерін құрастырып,
Курстық жұмыстың міндеттері:
- Алдымен әдебиеттермен танысу;
- Алынған әдебиеттерді жинақтау;
- Африка материгіне физикалық – географиялық аудандастыру бойынша ландшафтысына
- Курстық жұмысқа байланысты суреттер, карталар, құрастыру.
Курстық жұмыстың құрылымы: Африка материгіне физикалық географиялық сипаттама
Курстық жұмыстың негізгі тақырыбын алатын негізгі мәліметтер әр
Сахара шөлі, Атлас таулары, Шығыс Африка таулары, Эфиоп тау
І тарау СОЛТҮСТІК АМЕРИКА ОБЛЫСЫНЫҢ ЛАНДШАФТЫСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Солтүстік Африка түгелдей дерлік Сахара плитасының шегінде жатыр. Рельефінде
Солтүстік Африкада ерекше орынды оның солтүстік-батыс бөлігі –
1.1 АТЛАС ОБЛЫСЫ
Атлас облысының табиғат ерекшеліктерінде Жерорта теңізі субтропиктерін сахараның
Облыс солтүстігі мен шығысында Жерорта теңізімен, ал батысында Атлант
«Атлас» және «Атлас таулары» деген атаулар еуропада қабылданған, бірақ
Жерорта теңізі жағалауы бойымен, жаға сызығына ілесе созылып жататын,
Облыстың оңтүстігінде Атлант мұхитынан солтүстік-шығысқа қарай Биік Атлас жотасы
Тау жоталарының екі зонасы аралығында тауаралық иіндерге сәйкес
Биік таулы облыс, жас солтүстік жоталарды қоса неогеннің аяғында
Қазіргі рельефтің ерекшеліктері едәуір дәрежеде Атлас облысының көпшілік бөліігнде
Атлант мұхиты мен Жерорта теңізі жағалауларына жазы құрғақ, ыстық,
Жазға температурбатыстан шығысқа қарай +24-тен +24 ºС-ге дейін
Биік үстірттер мен тұйық аңғарлардың, сондай-ақ тау жоталарының ішкі
Тек тікелей Атлант мұхитына жапсарлас аудандар ғана тұрақты
Өсімдік және топырақ жамылғыларында, климаттағы сияқты, жағалық аудандар
Жағалауда беткейлердің төменгі бөліктерінде қошқыл қоңыр топырақтар басым,
Құнары аз сортаң, көбінесе сұр топырақты болып келетін
3000 м биік тауларда өзінің түр құрамы жағынан Еуропаның
Атлас облысының жануарлар дүниесі Африка мен Оңтүстік Еуропа түрлерінен
1.2 САХАРА
Тропиктік шөлдер Африканың солтүстігінде ұланғайыр территорияны алып жатыр. Шөл
Сахараның географиялық шекарасы барынша айқын. Тек қана оңтүстікте, табиғат
Сахара түгелімен Африка платформасының шегінде орналасқан, оның көпшілік бөлігі
Сахараның қиыр шығысында, Қызыл теңіз бен Ніл аралығында кристалдық
Нілден батысқа таман дүние жүзінде ұланғаыр құм жинақталған Ливия
Сахараның орталық бөлігін де кристалдық және вулкандық жыныстардан
Сахараның қалған бөлігінде 300-400 м биіктіктер белең алған. Жер
Сахараның көп учаскелері моноклиналды құрылымды болып келеді де жақс
Сахараның шөлді үстірттерінің бетін арабтар «уэд» деп атайтын арналар
Көптеген уэдтер көлемі мен тереңдігі әр түрлі тұйық ойыстарға
Үйілу процестерінің пәрменді түрде жүруі және олардың
Сахараға малта тастан тұратын қабаттары бар, кейде бетін құм
Сахараның көп жерінде кристалдық жыныстардың қирауынан пайда болған қиыршық
Сахара болмысы жыл бойы құрғақ тропиктік ауаның үстем болуымен
Сахарада ауа әрдайым құрғақ және шаң тұнып тұрады, оның
Облыс температурасының ағымына тәуліктік және жылдық күрт контрастар тән.
Қыс айларында ауа анағұрлым қоңыр салқын және бір қалыпты,
Сахараның Атлант мұхитының суық Канар ағысы өтетін жағасын алып
Сахарда жер беті суы жоқтың қасы, сумен қамтамасыз етудің
Сахараның шеткі бөліктері мен кейбір таулы аудандарында соңғы
Облыс алабындағы бірден-бір ірі әрі тұрақты арна ағысы –
Сахараның топрыақ жамылғысы үзік-үзік. Құмды және тасты шөлдердің орасан
Сахараның өсімдік жамылғысында өсімдіктің 1200 түрі бар. Олардың
Сахараның оңтүстік шекарасына жақын маңда бұталар мен
Сахараның түрге кедей бірақ санға бай жануарлар дүниесі төзімді
Облыста жыл құсатры да, тұрақты мекендейтін құстар да бар.
Сахараның халқы негізінен оазистерге шоғырланған, тек кейбір тайпалар ғана
Оңтүстік-Батыс Азияның оазистеріндегі сияқты, сахара оазистерінің басты мәденидақылы
Сахараның шет жақтарында Бербер-арабтардың кейбір тайпалары көшпені немесе
Сахарада табылған жартастағы суреттер соңғы плювиаль кезінде Сахарада су
Сахараны керуен және автомобиль жолдары кесіп өтеді. Күні бүгінге
Сахара қойнауында қазба байлықтардың қоры мол. Оның күн қызуынан
Сахара алабының өзінде адамдардың әрекетімен байланысты өсімдіктердің азып,
1.3 СУДАН
Бұл облыс жалпақ өңір түрінде бүкіл материк арқылы дерлік
Суданның рельефі бірсыдырғы және Африканың көршілес облыстарының
Қиыр батыста Атлант мұхитының маңында өзіне Сенегал мен Гамбия
Нигер қазан шұңқыры шығысынан кристалдық жанысытардан тұратын массивтермен және
Оңтүстіктен Чад өзенінің қазан шұңқыры Камерун массивінің сілемдерімен,
Суданның шығысына Ақ Ніл қазашұңқыры орналасқан. Оған шығыстан Эфиоп
Судан шегінде температуралық жағдайлар салыстырмалы түрде аз
Суданда ешбір айда орташа температура +20 ºС-ден төмен түспейді.
Қуаңшылық кезінде дүркін-дүркін өрт шығып, ұланғайыр алқаптағы өсімдік атаулыны
Суданның шығыс және батыс бөліктері ірі өзендермен суарылады және
Чад көліне құятын ең ірі өзен – Шари жауын-шашын
ІІ тарау ОРТАЛЫҚ АМЕРИКА ОБЛЫСЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ
Орталық Африканың табиғат жағдайларының қалыптасуына оның экваторлық белдеудегі және
Ішкі табиғи айырмашылықтары рельефке және экваторға орай алып жатқан
2.1 СОЛТҮСТІК ГВИНЕЯ ОБЛЫСЫ
Облысқа Гвинея шығанағының солтүстік ойпаты жағаларының кең өңірі, сондай-ақ
Солтүстік Гвинея қыраты Гвинея шығанағы көмкереді де
Гвинея жағалауының Нигерден кейінгі ірі өзені – Вольта. Ганада
Облыстың қазба байлықтары – алтын, шашыранды алмас, қалайы рудалары
Гвинея жағалауы жылдың көп уақытында тау беткейлеріне
Камерун массивінің мұхитқа қарап тұрған беткейлеріне жауын-шашын 9000
Гвинея жағалауының толысу зонасы мен өзен атыраулары мангр тоғайларымен
Жағалық ойпат пен тау бөктерлерін, жауын-шашын аз түсетін
Гвинея жағалауының ормандарына сейба тұқымының алып ағаштары немесе талшық
Ормандар тау массивтерінің ылғалды беткейлерін бойлап көтеріледіде биіктеген сайын
2700 м шамасындағы биіктікте Камерун массивінің беткейлерінен
Гвинея жағалауының алғашқы ормандары отаудың және өртеудің
Ылғалды кезең мерзімі қысқарған сайын қалың тропиктік орман сирек
Кейбір ғалымдар Гвинея жағалауы облысындағы саванна адам
Қазіргі кезде саванналар бар жерлердің бәрінде де орман өсе
Облыстың жануарлар дүниесінде, өсімдік дүниесіндегі сияқты, орман мен саванна
2.2 КОНГО ҚАЗАН ШҰҢҚЫРЫ ЖӘНЕ ШЕТКІ ТАУЛАР
Бұл орасан зор физикалық-географиялық облыс экватордың екі жағымен, Атлант
Қазан шұңқырдың рельефінде бірнеше саты анық оқшауланады. Оның төменгі
Оңтүстікте және шығыста шұңқырдың орталық бөлігінің тегіс рельефінде айқын
Конго қазан шұңқыры барлық жағынан бірдей биіктігі
Шеткі таулар мен Атлант мұхитының арасында аккумуляциялық құмды ойпатты
Облыс пайдалы қазбаларға бай. Олардың негізгі кен орындары қазан
Қазан шұңқырдың оңтүстігіндегі ежелгі кристалдық жыныстарда құрамында уран
Мыс рудасымен қалайы бірге жатады. Шеткі кристалдық массивтерде
Конго қазан шұңқыры – бұл мол жауын-шашынмен бір қалыпты
Жауын-шашынның нағыз экваторлық режиміне Конго бассейнінің жазықтық бөлігіне
Қазан шұңқырдың солтүстік және оңтүстік шет аймақтарында жаңбырдың екі
Атлант жағалауының экватордан оңтүстікке қарайғы жерінде Бенгел суық
Егін шаруашылығы мен адам өмірі үшін оңтүстік-шығыстың біршама
Өзендердің көпшілігі Конго бассейніне қарайды, біразы тікелей Аьлант мұхитына
Жауын-шашынның таралуы, өзендерге орай оны және осыған
Конго аңғары мен көлдердің жағалаулықтарындағы су басып қалатын
Су баспайтын кеңістіктерде, ежелгі аллювийлік және латериттік топырақтардың қалың
Конго бассейнінің ылғалды экваторлық орманында тағамдық, техникалық және басқа
Облыс ормандарында піл, шимпанзе және горилла, ал ең қалың
Конго бассейнінің ормандарын халық өте аз мекендейді. Оларда
Биік үстіртер мен облыстың оңтүстігіндегі қызыл-қоңыр топырақтарда ормандармен өсімдіктің
ІІІ тарау ШЫҒЫС АФРИКА ОБЛЫСЫНЫҢ ЛАНДШАФТЫСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Шығыс Африка материктің басқа бөліктерінен таулы рельефтің басым болуымен
3.1 ЭФИОП ТАУ ҚЫРАТЫ МЕН СОМАЛИ ТҮБЕГІ
Облыс батыста Ақ Ніл қазан шұңқырымен шектеседі, солтүстік-шығыс, шығыс
Облыстың қазіргі рельефінің қалыптасуында баста орында мезозойдың аяғында
Эфиоп тау қыратының кристалдық тұғыры мезозойдың шөгінді жыныстары
Тау қыратын оңтүстік-шығысынан шектейтін опырынды аңғар одан Харар
Облыс рельефінің ең төменгі сатысын Қызыл теңізге іргелес
Эфиоп таулы қыраты мен Сомали үстіртіне жауын-шашынды үнді муссоны
Бүкіл облысқа таулы аудандарды қоспағанда, жоғары температуралар тән.
Таулы қыраттардан терең тіліп түскен аңғарлар жасайтын көптеген
Тау қыратында ауыл шаруашылығына молынан жететін жауын-шашын түседі. Кейбір
Климаты құрғақ Сомали түбегі, Қызыл теңіз жағалауы және әсіресе
Эфиоп тау қыратында биіктік белдеулік ерекше айқын көрінеді.
Тау қыратының 1700-1800 м-ден биіктегі қоңыржай жылы тау климаты
Ол жерде үстем орын алатын биік діңді самырсындар мен
Таулы қыраттың жоғары беодеуінің 2400 м жоғары жағының
Сомали түбегінің ішкі бөліктерінде саванналар басым, онда қабығы қалың,
Афар ойысы мен Аден шығанағы жағалауының ландшафты шөлді және
Облыс жануарлар дүниесіне бай. Тау қыраттың төменгі
2.2 ШЫҒЫС АФРИКА ТАУ ҚЫРАТЫ
Экватордың екі жағына орналасқан Шығыс Африканың тау қыратты Африка
Батыста таулы қырат Конго қазан шұңқырымен шектеседі, шығыста Үнді
Тау қыратының кристалды фундаментінің тығыз жымдасқан қатпарлы тегістелген
Биік үстірттердің рельефінде неғұрлым қатты жыныстардан түзілген
Тау қыратының кристалдық негізін риятер кесіп өтеді. Олар
Жарықтар зонасындағы рельефтегі теерең опырықтар мен олардың шеттерінде көтеріліп
Ұла Африка орнықтарының жарықтары бойындағы вулкандық әрекет кайнозойда өт
Таулы қырат Үнді мұхитының жағалауына барлық жерде дерлік
Шығыс Африка тау қырат ыклиматының қалыптасуына экватор маңындағы орнынан
Жоғары тепературалар және олардың жылдық пен тәуліктік аз ауытқуы
Облыстың Үнді мұхитымен іргелес шығыс бөлігінде атмосераның
Шығыс Африка тау қыратында Африканың басты суайрығы өтеді. Осы
Тау қыраты алабында мұхитқа шығатын, ағысы шықпайтын ойыстар бар,
Таулы рельеф және жауын-шашынның таралуындағы ала-құлалық топырағы мен өсімдігінің
1200 м шамасынждағы биіктікте ылғалды орман бірте-бірте
Кейбір аудандардағы көлдердің төңірегінде және баяу ағатын өзендер
Шығыс Африка тау қыратының көп жерін ксерофильдік өсімдік
Шығыс африка тау қыратының даңқы өзінің бай және әр
ІҮ тарау ОҢТҮСТІК АФРИКА ОБЛЫСЫНЫҢ ОРОГРАФИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Суайрық үстіртерден оңтүстікке қарай, Конго мен Замбези өзендері бассейндері
Материктің оңтүстік бөлігінің орасан зор территориясын түгелдей
4.1 ОҢТҮСТІК АФРИКА ТАУ ҮСТІРТІ
Оңтүстік Африка тау үстірті кембрийге дейінгі платформа
Оңтүстік Африка тау үстіртінің рельефі мен құрылымында ішкі
Синеклизаларға аллювиалды шөгінділермен толған, биік аккумуляциялық жазықтар сай келеді,
Ішкі бөлікті жиектеп жатқан фундаменттің дөңдері тұғырлы үстірт пен
Оңтүстік Африканың биік үстірттері батыста және солтүстік шығыста кембрийге
Биік үстірттер ішкі бөліктерден шетке қарай ьірте бірте
Замбези мен Лимпопо өзендерінің төменгі ағыстары арасында, Ұлы кемердің
Ұлы Кемер материктің қиыр оңтүстігінде де жалғасып түсіп,
Оңтүстік Африкада Африка материгінің аса маңызды минералдық ресурстарның едәуір
Облыстың бүкіл шығыс шет аймағы Үнді мұхиты жағынан жылы
Оңтүстік Африкаға температураның жиі болып тұратын және мөлшерге жететін
Африканың ең ірі өзендерінің бірі – замбезиден басқа, Оңтүстік
Облыстың жауын-шашын мөлшері барынша көп түсетін солтүстік
4.2 КАП ТАУЛАРЫ
Африканың ауданы тым шағын физикалық-географиялық ауданы бұл облыстың
Кап тау жүйесі Африканың оңтүстік-батыс және оңтүстік жағалауын болап
Оңтүстік бөлігінде Кап жүйесі жағалық жазықтардың ортасында көтеріліп тұратын
Кап облысына әсіресе оның батыс жағалауына жауын-шашынның максимум қыс
Кап облысы Оңтүстік Африканың қалған бөлігінен жауын-шашын режимімен ғана
ҚОРЫТЫНДЫ
Геолгиялық құрылымы мен рельефінің біркелкілігі жағдайында Африканың үлкен кеңістіктерінде
Солтүстіктен оңтүстікке қарай зоналардың ауысыуы солтүстік жарты шарда барынша
Бұған орасан зор территорияда ландшафтардың зоналық типтері үстем болатын
Экватордың екі жағында Конго бассейнінде және Гвинея шығанағының
Шығыста, Африка платформасы жарықтар пайда болуына, қуатты көтерілулер және
Африканың оңтүстігінде ендік зоналықты сондай-ақ Үнді мұхитының ықпалымен
Көрсетілген айырмашылықтардың негізінде Африканың ірі төрт бөлікке: Солтүстік, Шығыс,
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1. Власова Т.В. Материктердің физикалық географиясы. Педагогика институтында география
2. М.Қ. Қаратаев., Қазақ Совет Энциклопедиясы. Алматы 1977 ж,
3. Библиотека энциклопедии для юношества. Африка .-М.:“Педагогика-Пресс”, 2001г.
4. География және табиғат №5 (41)- 2009 шілде –
5. Притула Т.Ю., Еремина В.А., Спрялин А.Н.
6. Шәріпов Ә. Алыс жағалаулар. Жол жазбалары. Алматы, “Жазушы”,
7. Молдағұлов Н. Ландшафт.-Алматы: Қазақстан, 1983.-84 бет.
8. Энциклопедия географии.-М.: “Махаон ”, 2001 г.
9. Тальская Н. Н., 2010 г. Атлас. География материков
10. Крылова О.В., География материков и океанов. 7 класс.
11. Алексеевский А.А., География: Материки и океаны: В 2
12. Атлас. География. 7 класс. 2009 г.
13. Душина И.В., Коринская В.А., Щенев В.А География материков
14. О.В. Крылова. Материки и океаны. М, “Просвещение” 2000
30
