TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz

КІРІСПЕ

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ҚАРЖЫЛАРЫН БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

Шағын және орта бизнестің экономикалық мазмұны ..................................7

Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқару саясаты.......................15

Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқарудағы шетел

тәжірибесі........................................................................................................22

2. ЖШС «МҰРАГЕРДІҢ» ҚАРЖЫЛЫҚ НӘТИЖЕЛЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ БОЙЫНША ТАЛДАУ

2.1 ЖШС «Мұрагердің» техникалық-экономикалық сипаттамасы.................27

2.2 Өнімді шығаруға және өткізуге кеткен шығындарды талдау......................34

2.3 ЖШС «Мұрагердің» қаржылық көрсеткіштерін талдау............................43

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ҚАРЖЫЛАРЫН БАСҚАРУЫН ДАМЫТУДАҒЫ МӘСЕЛЕЛЕР МЕН ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ.

Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқарудағы мәселелері..........58

Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқаруды

дамыту жолдары..............................................................................................60

ҚОРЫТЫНДЫ......................................................................................................64

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.........................................................66

ҚОСЫМШАЛАР..................................................................................................68

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Қаржы

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ҚАРЖЫЛАРЫН БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

Шағын және орта бизнестің экономикалық мазмұны ..................................7

Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқару саясаты.......................15

Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқарудағы шетел

тәжірибесі........................................................................................................22

2. ЖШС «МҰРАГЕРДІҢ» ҚАРЖЫЛЫҚ НӘТИЖЕЛЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ БОЙЫНША ТАЛДАУ

2.1 ЖШС «Мұрагердің» техникалық-экономикалық сипаттамасы.................27

2.2 Өнімді шығаруға және өткізуге кеткен шығындарды талдау......................34

2.3 ЖШС «Мұрагердің» қаржылық көрсеткіштерін талдау............................43

ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ҚАРЖЫЛАРЫН БАСҚАРУЫН ДАМЫТУДАҒЫ МӘСЕЛЕЛЕР МЕН
Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқарудағы мәселелері..........58

Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқаруды

дамыту жолдары..............................................................................................60

ҚОРЫТЫНДЫ......................................................................................................64

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.........................................................66

ҚОСЫМШАЛАР..................................................................................................68

КІРІСПЕ

Елімізде шағын және орта бизнес белсенді дамып келеді. Жас
Қазақстан Республикасының нарықтық-экономика жағдайындағы шағын және орта бизнес бірқатар
Сондықтан да жоғарыда айтылғандар негізінде, дипломдық жұмыстың жазысуы барысында,
- Шағын және орта бизнестің экономикалық мазмұнын аша отырып,
- Шағын және орта кәсіпкерлікке қаржылық – несиелік қолдау
- Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқарудағы мәселелерді зерттей
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік «Мұрагер» кәсіпкерлік формасында коммерциялық ұйым
ЖШС «Мұрагер» киім жөндеу жұмыстарымен, киім заттарын, шаруашылық заттарын
ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ҚАРЖЫЛАРЫН БАСҚАРУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

Шағын және орта бизнестің экономикалық мазмұны

Кәсіпорын экономиканың негізгі буыны ретінде меншік нысандары мен шаруашылық
Қазіргі уақытта шағын және орта кәсіпорындар жұмыс істеп тұрған
Шағын және орта бизнесті қаржыландыру бағыттары, екінші деңгейлі банктер
Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқару бизнестің немесе кәсіпкерліктің
Шағын және орта бизнестің қаржылық стратегиясын жоспарлау және басқару
Кәсіпорындарды ұйымдық-құқықтық нысандары бойынша межелеу олардың қаржысын ұйымдастырудағы айырмашылықтарға:
Меншік нысандарына қарай шаруашылық жүргізуші субьектілердің қорларын қалыптастырудың ерекшеліктері
Үлестік жарна негізінде жұмыс істейтін кәсіпорындардың- шаруашылық серіктестіктерінің, кооперативтердің,
толық серіктестік;

сенім серіктестігі;

жауапкеі шектеулі серіктестік;

қосымша жауапкершілігі бар серіктестік;

акционерлік қоғам.

Толық серіктестіктің пайдасы мен матрацалдары қатысушылар арасында, егер құрылтайшылардың
Акционерлік қоғамдар туралы қазақстан Республикасының заңына сәйкес өзінің қызметін
Нарық жағдайында шағын және орта кәсіпкерліктің алатын орны орасан
Шағын және орта бизнестің қаржы бөлімдері кредит
Шаруашылық серіктестіктерінде қаржыны басқаруда басқа функциялармен қатар, жоғарғы органдар-
Шағын және орта бизнес құрамына материалдық өндірістің барлық
Шағын және орта бизнес субьектілер - кәсіпорындар мен
Межелеудің ең жалпы белгісі кәсіпорындар мен ұйымдарды қызмет сфераларының
Қоғамдық өндірістің екі сферасының аталған қағидалы айырмашылықтары бұл сфералардың
Мысалы, материалдық сфера қорларының қозғалысында өндірістік босалқы қорларды, аяқталмаған
Сыныптаманың басқа белгісі шаруашылық жүргізуші субьектілердің қаржылық қызметінің сипаты
Коммерциялық және коммерциялық емес қызмет болып межелену Қазақстан Республикасының
Өз қызметінің негігі мақсаты ретінде пайда келтіруді көздейтін (коммерциялық
Коммерциялық ұйым болып табылатын заңи тұлға мемлекеттік кәсіпорын, шаруашылық
Коммерциялық емес ұйым болып табылатын заңи тұлға мекеме, қоғамдық
Коммерциялық қызметтің мақсаты табыс алу болып табылады. Коммерциялық негізде
Өндірістік емес сфера мекемелерінің едәуір бөлігі. Мемлекеттік басқару,
Шағын және орта бизнестің сыныптаудың маңызды белгісі меншіктің белгілі
Мемлекеттік меншік республикалық және коммуналдық меншік болып ажыратылады.

Меншіктің аталған нысандарының ішінде шаруашылықты жүргізудің ұйымдық-құқықтық нысандарының көптеген
мемлекеттік меншікке негізделген мемлекеттік кәсіпорындар, соның ішінде:

республикалық Қазақстан Республикасының экономикалық және әлеуметтік дамуының жалпы мемлекеттік
коммуналдық меншіктегі кәсіпорындар- тиісті аумақтың халқының әлеуметтік-экономикалық қажеттіліктерін қанағаттандыру
Заңи тұлғалардың жеке меншігіне негізделген кәсіпорындар. әр түрлі тұрпаттағы
Қоғамдық бірлестіктердің меншігіне негізделген кәсіпорындар.

Құрылтайшылардың, соның ішінде шетелдік заңды тұлғалар мен азаматтардың мүлкін
Азаматтардың меншігіне негізделген жеке меншікті кәсіпорындар.

Меншіктің жоғарыда келтірілген әр түрлі нысандарының қатысуындағы аралас кәсіпорындар.

Меншіктің барлық нысандарының теңдігі мен меншік субьектілерінің құқығын теңдей
Шаруашылық жүргізудің ұйымдық- құқықтық нысаны Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексімен
Кәсіпорындардың ұйымдық-құқықтық нысандары мен олардың мөлшерін ажырата білген жөн.

Кәсіпорындардың ұйымдық-құқықтық нысандары меншік нысанымен- мемлекеттік, жеке меншікпен анықталады.
Заңнамалық тәртіппен қызметтің әр түрлі сфералары шағын кәсіпорындарының өндірістік
Жалпы меншіктің әр түрлі нысандары кәсіпорындарының қаржысы ортақ қағидаттарға
Бұл ең алдымен жарғылық капиталды қалыптастыру көздеріне, табысты бөлуге
Шаруашылық жүргізудің ұйымдық- құқықтық нысаны жарғылық капиталды жасаудың процесіндегі
Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқару саясаты

Шағын және орта бизнес қаржыларын басқару қоғамның экономикалық
Шағын және орта бизнесті дамыту аралас экономикаға икемділік беріп,
Шағын және орта бизнес саласы – бұл көбіне экономикалық
Нарық конъюнктурасы – нарықта қалыптасқан экономикалық жағдай: сұраным мен
Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнесті дамытуға
Шағын және орта бизнесті қаржы – несиелік ынталандыруды, оның
Франчайзинг – шағын және орта бизнеске белгілі уақыт ішінде
Шағын және орта кәсіпорының ұзақ мерзімді болашағын, көптеген шешімдердің
Қазақстанда елеулі ғылым және білімділік әлеует сияқты өсудің стратегиялық
Қазақстан Республикасында тұрақты экономикалық өсудің күрделі факторына инновацияны айналдырудағы
Экономикалық өсу курсы шағын және орта бизнесті дамытуды белсендіруді,
Бастамашылдық;

Тәуекелге бару қабілетті;

Өзіне жауапкершілік алу;

Бірегей шешім іздеу;

Экономикалық білімді және бизнес принциптерін игеру.

Қазақстан Республикасының «Шаруашылық қызмет еркіндігі және

кәсіпкерлікті дамыту туралы» заңында кәсіпкерлік қызмет дегеніміз заңға қайшы
Қаржыны басқаруға дипломдық көзқарас қаржы қатынастарының әрбір сферасында олардың
Қаржылық ақпараттың дипломдық негізделген жоспарлау мақсаты үшін де, сондай-ақ
Жоспарлау (болжау) қаржыны басқарудың жүйесінде маңызды орын алады. Бұл-
Ұйымдастыру- басқарудың барлық буындарының жөнге салынғандығын, айқындығын, қаржы ақпаратының
Шағын және орта биснестің қаржыларын басқаруды дұрыс ұйымдастырудың маңызы
Қаржылық реттеу- бұл жоспарлы тапсырмалардың орындалуы үшін қаржы ресурстарын
Бақылау басқарудың элементі ретінде жоспарлау процесінде де, сонымен бірге
Шағын және орта биснестің қаржыларын басқаруда басқа кез келген
Нарықтық экономиканың қалыптасып, дамуы жағдайындағы қаржыны басқару қаржы бойынша
Өткен кездің оңтайлы тәжірибесіне келеңсіз қарау қаржының дамуына, оны
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, мемлекеттің қаржысын басқарудың қолданылып жүрген жүйесінің
Біріншіден, өкіметтік операцияларды қамтудың толық еместігі.

Қазіргі кезде өкіметтік операциялардың едәуір бөлігі, биліктің аймақтық және
Екіншіден, түсімдерді уақтылы алуға жеткілікті бақылау жасамау.

Қаржы министрлігі, Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі бұл проблемаларды
Үшіншіден, мемлекеттік бюджет тапшылығын қаржыландыру жүйесінің кемшіліктері.

Бұрынғы КСРО- да мемлекеттік бюджеттің тапшылығын қаржыландарудың дәстүрлі көзі
Мемлекеттік бюджет тапшылығын жабудың баламалы қаржы көзі ретінде пайдалануға
Қазақстан Республикасы Президентінің 1997ж. 6 – ші наурызындағы «Шағын
Шетелде шағын және орта бизнестің қаржыларын басқару тәжірибесі

Біріккен Ұлыбритания корольдігі және Солтүстік Ирландия құрамына Англия, Шотландия,
Мемлекеттің қаржы саласында қызметін жүргізетін Ұлыбританияның негізгі заңы болып,
Ұлыбритания – унитарлы мемлекет. Мемлекеттің басында Ханша тұр. Конституция
Біріккен Патшалықта жоғары билік пен заңдылықты Вестминстерлік Парламент жүргізеді
Ханшаның маңызды функциясы болып, Шотландияның басты атқарушы өкіметін Бірінші
Бұл бөлімнің басты міндеті – қаржы ресурстарына деген қажеттілікті
Ұлыбританияда шағын және орта бизнесті қаржыландырудың үш негізгі көзі
Өнімді өндіру және өткізу процестеріенде туындайтын ерікті қаржыландыру.

Кәсіпорын пайдасының өндірісті дамытуға жұмсалатын бір бөлігі.

Сыртқы қаржы көздері есебінен қаржыландыру.

Кәсіпкер қаржыландыру көздерінің қайсысын таңдайтындығы туралы сиемім қабылдамастан бұрын,
Дамыған елдерде меншікті капитал жеке инвесторлардың көмегімен және венчурин
Жеке қорлардың, әсірісе, бастапқы кезеңдегі маңыздылығын ескере отырып, оларды
Кәсіпкерліктің жеке қоры – ең кең тараған өз қаржыландыру
Көптеген бастаушы кәсіпорындар жаңа құрал – жабдық сатып алудың
Фирманың бірден қымбат тұрал – жабдықтар алуға барлық кезде
Банк құрал – жабдық арендасын төлеуге бірден несие беруі
жалға алынған қурал – жабдықтар моральдық ескеру жағдайында үлкен
Сонымен бірге кәсіпкер құрал – жабдықты сатып алу немесе
Қаржыландырудың келесі маңызды қайнар көзі – коммерциялық банктер. Банктік
Банк кәсіпкердің жеке кепілдемесіне мүдделі. Егер сөз корпорация жөнінде
Сонымен, банктің кәсіпорынды несиелеуден бас тартуы мүмкін келесі себерді
банктің бизнестің мәнің немесе бизнес жұмыс істейтін саланы толық
кәсіпорын шығыстарының кірістерінен артып кетуі, теріс қаржылық көрсеткіштер;

меншік иелерінің қарызды қайтаруға жеке кепілдеме беруді қаламауы;

кәсіпкер және оның командасының бизнестің ашылуына нашар дайындалуы;

бұрын қарызды қайтаруда проблемасы болған;

несиелеудің кейбір түрлерінщектейтін, меклекеттік реттеудің болуы;

аймақтық экономикалық немесе әлеуметтік дамудың төмен деңгейі және экономикада
2. ЖШС «МҰРАГЕРДІҢ» ҚАРЖЫЛЫҚ НӘТИЖЕЛЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ БОЙЫНША ТАЛДАУ

2.1 ЖШС «Мұрагердің» техникалық-экономикалық сипаттамасы

ЖШС «Мұрагер» Семей қаласында ірі төсек жабдықтарын және
Қазіргі таңда кәсіпорында жұмыс істейтін жұмысшылар саны 80 адам,
Кәсіпорын құрамыны келесідей цехтар кіреді:

Матрац жасау

Көрпе жастық жасау

Әскери киімдер

Медицина киімдері

Ескі көрпе жастықты өңдеу

ЖШС «Мұрагер» өндірістік цехы шет елден және отандық жоғары
Кәсіпорын стратегиясы:

- тұтынушыларға өнімдерді жеткізу, толық қызмет көрсету, ассортиментті кеңейту;

- тұтынушы нарығын зерттеу, өнім бәсекелестігін жоғарылату, жеке тапсырыстарды
- сауда жүйесінің жұмысын бақылау.

Фирма саясаты тауар айналымын және өндіріс шығындарын азайту,
Осы стратегияны жүзеге асыратын, барлық бөлімшелердің қызметін байланыстыратын маркетинг
Кәсіпорын жоспары өнімді өткізу жоспарымен тығыз байланысты.

Шикізат пен құралдарды жеткізушілер ЖШС «Гелиос», ЖШС «Ардагер», ЖШС
ЖШС «Мұрагер» киім заттарын қаламыздағы сауда нүктелеріне жеткізуді жеңілдету
Бүгінгі таңда ЖШС «Мұрагер» нарыққа елуге жуық әртүрлі өнім
Дайын өнім сапасын бақылауды стандартқа және республикалық техникалық жағдайларға
Жоғары сапалы өнімнің қажетті мөлшерін және ассортиментін қамтамасыз
Өнімнің әрбір түрі үшін бекітілген технологиялық нұсқаулар негізінде
ЖШС «Мұрагер» тұтынушылары болып қаланың 112 кәсіпкерлері, дүкендері, дүңгіршектері
Кез - келген өндірістік кәсіпорында өндірістік шаруашылық қызметті ұйымдастыру
Ендігі кезекте ЖШС «Мұрагер» ұйымдастырушылық құрылымы: ол жоғары маманданған
Негізінен кәсіпорынды президент басқарады. Одан кейін орындаушы директор. Орындаушы
өндіріске жауапты;

техникалық сұрақтарға жауап беруші;

коммерциялық сұрақтарға жауапты;

экономикалық және қаржылық сұрақтарға жауаптылар.

Бірінші президент орынбасарының қарамағында зауыттар, элеватор, өндірістік техникалық лаборатория,
Экономика және қаржы сұрақтарына жауап беруші президент орынбасарына қарасты
Орындаушы директорға келесілер қарасты: бухгалтерия, заң бөлімі, қамтамасыз ету
Ал мамандар бөлімі тікелей президентке жауап береді.

Осындай ұйымдастырушылық нәтижесінде кәсіпорын нарықтық экономика жағдайында өз потенциалын
Кәсіпорынның дамуының бірден – бір себебі, осы кәсіпорындағы қызметкерлердің
Кесте 1- ЖШС «Мұрагер» негізгі бөлімінің құрамы

Басқару аппараты 12 адам 2,5%

Технико- өндірістік қызметі 23 адам 4,8%

Есеп және қаржылық қызмет 14 адам

Коммерциялық қызмет

Заң қызметі 3 адам 10,2%

Негізгі өндіріс 271 адам 0,6%

Көмекші өндіріс 110 адам 56,2%

Барлығы 482 адам 22,8%

Әрбір бөлімнің, цехтың қызметкерлері және жұмысшылары өзара тығыз байланысты.
Аталған кәсіпорында сызықтық және функционалды басқару құрылымы қолданылады. Бірінші
Жоспарлы экономикалық қызмет бөлімінің сипаттамасы

Кәсіпорынның экономикалық жоспарлау жұмысын іске асырады. Ұйымның өндірістік, қаржылық
Ұйым қызметінің барлық түрлерін экономикалық талдау жүргізіп, материалдық, қаржылық
Негізгі техникалық- экономикалық көрсеткіштерін сипаттау үшін кәсіпорынның ақырғы үш
ЖШС «Мұрагер» шаруашылық қызмет нәтижелері өндіріс көлемінің өсуімен, өнімді
Жоспар бойынша 304 810 мың теңге болса, нақты таратылған
312 655 мың теңге. Аталған кезеңге
Соның ішінде:

Төсектер – 90,2 %

Көрпе жастық жасау – 98 %

Матрац өнімдері - 105 %

Әскери киім өнімдері – 105 %

Талдау нәтижелері көрсеткендей жастық өнімдері
1 теңгеге таратылған өнімнің шығынның төмендеу есебінен

тарату көлемінің ұлғаюымен.

Айналымға түспеген: дайын өнім қалдығынан 1192,7 мың теңге ,
Тарату көлемінің ұлаюы есебінен 120027,2 мың теңге. 2004 жылғы
Өткен жылмен салыстырғанда өндірістік қызметтің рентабельділік деңгейі 9,4
Персонал және жалақы. Кәсіпорында істейтін жұмысшылар санының өндірістік, жалпы
Жағымсыз жақтары жалақының өсу қарқыны еңбек өнімділігінің жоғары сипатта
- өнім көлемінің өсуінен алынған өнімнен;

- алынған және таратылмаған пайда есебінен;

- өнім бірлігінің шығынының төмендеуінен;

- дайын өнімнің сомасының көптігінен.

Негізгі техникалық – экономикалық көрсеткіштердің байқалғандай тауарлы өнім 164425
Дайын өнімнің өсу қарқынының айырмашылығы дайын таратылмаған өнімнің қалдықтарының
Сонымен қатар негізгі қорлардың орташа жыл қоры 2004 жылы
Қарастырылған кезеңде өндірілетін өнімнің ассортименті бойынша жоспар 192,1% орындалды.
2.2 Өнімді шығаруға және өткізуге кеткен шығындарды талдау

Өнімді өткізуден табыс көбінесе өнімді өндіруге және өткізуге кеткен
Жұмыс, қызмет көрсету, өнімнің өзіндік құнын талдау өте маңызды
ЖШС «Мұрагер» кәсіпорында -өзіндік құнды жоспарлау және есептеу
Шығындар элементтері: материалды шығындар (шикізат, шикізат, материал, бұйымдар мен
Элементтер бойынша шығындарды топтастыру шығындар құрылымына техникалық прогресс әсерін
Кесте 2 - 2005 жылға әскери киімдер цехі бойынша
Шығын элементтері Барлығы Нәтиже

Жоспар Нақты

1 . Шикізат 8412 7469,5 -942,5
2. Өндірістік сипаттың қызмет көрсетуі 856
3. Отын және қуат 987 753
4. Негізгі еңбекақы 485 459 -26
5. Әлеуметтік салық 56,3 52,7 -3,6
6. Құралдарды
бойынша
шығындар

7. Цехтарды құрау бойынша
қосымша шығындар 412,8 289,5 -123,3

Негізгі өндіріс бойынша
жиынтығы 11474,1 9685,7 -1788,4

8. Жалпы
шығындар 546,6 546,6 -

9. Пайыздар бойынша
шығындар 375,9 375,9 -

10. Өткізу
шығындар 133 133 -

11. Өзіндік құн жиынтығы 12529,6 10741,2
ЖШС «Мұрагер»-де осы әскери киімдер цехте бір тәулік күні
Кесте 3 -2005 жыл тауарлы өнімнің 1 бірлігіне шығындар
Шығын элементтері Барлығы Нәтиже

Жоспар Нақты

1 . Шикізат 9,34 8,78 -0,56
2. Өндірістік сипаттың қызмет көрсетуі
3. Отын және қуат 1,09 0,88
4. Негізгі еңбекақы 0,53 0,57 0,04
5. Әлеуметтік салық 0,062 0,062 -
6.Құралдарды құрау
бойынша
шығындар

7. Цехтарды құрау бойынша
қосымша шығындар 0,45 0,34 -0,11

Негізгі өндіріс бойынша
жиынтығы 12,712 12,636 -0,076

8. Жалпы
шығындар 0,64 0,64 -

9. Пайыздар
шығындар 0,44 0,44 -

10. Өткізу
шығындар 0,15 0,15 -

1 1 . Өзіндік құн жиынтығы 13,942
ЖШС «Мұрагер»» кәсіпорынның 2005 жылда
Шығындардың сомасы өнім бірлігіне өзгермелі шығын деңгейі, оның құрылымы,
- өнім өндіріске әсер етуші факторларды анықтау;

- шығындарды төмендету резервтерін анықтау;

- қажетті асортиментте жоғары сапалы өнім өндірісін кеңейту.

2005 жылға ЖШС «Мұрагер» кәсіпорын бойынша өнімді өндіру және
Материалды шығындар: 7469,5 / 10741,2 * 100 % =
Әлеуметтік сақтандыруға шығарымдармен жұмысшылардың еңбек ақысы: 52,7 /10741,2 *
Негізгі өндірістік қор амортизациясы: 238 / 10741,2 * 100
Басқа да шығындар:

2959/ 10741,2 * 100 % - 27,8 %

Өнімді өндіру және өткізуге әсер ететін шығындардың басым бөлігі
Кәсіпорында үй өнімі цехының шығындар элементі бойынша өзіндік құн
ЖШС «Мұрагер» кәсіпорында жоспарлы типтік өзіндік құнының талдауы келесілерді
1) цехтық өзіндік құн, соның ішінде:

- қайтарымды қалдықты алмағандағы шикізат;

- ҚҚС - ғынсыз өндіру бағасы бойынша
2) ҚҚС -- ғынсыз технологиялық қажеттілікке отын және энергия
3) өндірістік жұмысшылардың негізгі еңбек ақысы (міндетті оклад, тарифті
4) әлеуметтік салыққа аударымдар - 105,4 мың теңге;

5) жинақтау қорына аударымдар - 47,3 мың теңге;

6) жабдыққа кеткен шығындар, жабдықты күту бойынша материалдар шығыны,
7) басқа цехтың шығындар
Негізгі өндірістік құнның цехты үстау бойынша қосымша шығындар толық
1) брактан жоғалтулар, яғни өнімнің пайызбен нақтылы шығарылымы;

2) ішкі өндірістік себептер бойынша түрып қалғандықтан жоғалтулар; Өнімнің
өндірістік жоспарлау барысында табысты анықтау үшін, таратылатын өнім көлемінің
Жоспарлы жылда шығарылмақшы өнімнің толық өзіндік құны табыс сомасын
РП= О1+ТП-О2

мұнда О1 - жоспарлы кезең басындағы таратылмаған өнім қалдығы;

ТП - алдағы жылда шығару жоспарланатын тауарлык, өнім;

О2 - жоспарлы кезең аяғында таратылмаған өнім қалдығы; Таратылмаған
Срп=Соі +Стп-Со2

мұнда, Срп - - алдағы кезеңце (жыл, тоқсан) толық
Соі - жоспарлы кезеңде (жыл, тоқсан) басында таралмаған
Стп - өнімді өндіру және өткізуге шығындар сметасын анықтайтын
Со2 - жоспарлы кезең (жыл, тоқсан) аяғында өткізілмейтін дайын
ЖШС «Мұрагер» кәсіпорынның өткізілетін өзіндік құнын білу үшін өнім
С жоспар = £ барлық
мұнда С жо.спар - жоспарлы өзіндік құны;

V өнім жоспары - өнім көлемі өзіндік құн;

£ барлық өнім шығыны - сәйкес түрдегі барлық өнімді
Жалпы өнімнің 1 теңгесіне шығын = С барлық өнім
мұнда, С барлық өнім - барлық өнімнің өзіндік құны;

Е өнім - құндылық түрде өнім көлемі.

ЖШС «Мұрагер» кәсіпорында тауарлық өнімін жүзеге асырудың жоспарлы шығынның
1) С жоспар = 19800 мың теңге
46 22000 мың теңге / 776802 мың теңге =
2) үй өнімі өндірісі бойынша тауарлық өнімнің жоспарлы өзіндік
1 теңгеге шығын жалпы өнімнен құрайды:

411,75 мың теңге /1139 мың теңге = 0,36 теңге.

3) өңдеу өңдеу цехы бойынша жоспарлы өзіндік құн:

С жоспар= 3730,68 мың теңге / 550 бірлік =
1 теңгеге шығын жалпы өнімнен құрайды:

6,78 мың теңге / 17258 мың теңге = 0,003
Табиғи түрде өткізілетін өнім көлемінің АҚ СФ «ЖШС
Өткізілетін өңдеу көлемі 800 бірлік + 900 бірлік -
Оған шығындар құрайды:

Өткізілетін өңдеудың толық өзіндік құны = 18700 (нақты өзіндік
Үй өнімі цехының өнімі табиғи және ақшалай түрдегі өткізу
аналогиялық есептеленеді:

Үй өнімі өнімнің толық өзіндік құны = 32596,6 +
Өңдеу жасау өнімнің толық өзіндік құны = 9067,3 +
Қазіргі жағдайда кәсіпорын қызметі түсім есебінің екі әдісінің біреуін
Біздің кәсіпорында түсім кәсіпорынның есепті шотына түсуі бойынша жоспарланады,
- қоймадағы дайын өнім;

- төлеу мерзімі жетпеген тиелген тауарлар;

- сатып алушы мерзімінде толығымен тиелген тауарлар;

- сатып алушылар жауапкершілігінде сақтаулы тауар.

Өткізілетін өнімнің толық өзіндік құнын анықтауда бұл қалдықтар есепті
Жоспарлы кезеңнің аяғында өткізілмеген өнімнІң өндірістік өзіндік құны мына
Со = 4тоқ Стп / 90 күн * N

мұнда, Стп - 4 тоқсанның тауарлық енімнің өндірістік өзіндік
N - күн бойынша запас нормасы.

Күн бойынша запас нормасы кәсіпорында тым болмаса мөлшерлі есептелінеді.
Өткізілетін өнімге шығындар өнімді өткізуден түсетін түсім есебінен толтырылады.

ЖШС «Мұрагер» кәсіпорынның өнімнің құны мен бағасын анықтау үшін
2.3 Шығындар негізі бойынша табыстың оптималды көлемін анықтау

Кәсіпорындар мен ұйымдардың сатқан өнімдерінен, тауарларының басқа да активтерінің,
1. Нақты келісім шарт, заң шығарушылық талап, нормативті акт
2. Шығындар сомасы анықталуы мүмкін;

3. Нақты операция нәтижесінде ұйымның экономикалық тиімділігінің төмендеуіне сенімді
Ұйымның шығынын жүзеге асыру кезінде жоғарыда аталған жағдайлардың ішіндегі
«Басқа да шығындар мен табыстар» шотында басқа да
1) ұйым активін уақытша қолданған үшін төлеммен, жасап шығаруға

қалыптасқан патенттік құны, өндірістік үлесілер және басқа да интелектуалды
2) амортизациялық аударымдар бойынша активтердің қалдық құны. Және ұйым
3) Қазақстандық валюта,
4) ыдыс операциясы бойынша шығындар - шығындар есебін есепке
5) ұйымның ақшалай құралдарды (немесе, зайым) қолдануға берілгенін үшін
6) несиелік ұйымдарға көрсетілетін
7) басқа да операциялық шығындар.

- өткізуден тыс шығындар:

1) келісім шартты бүзған үшін айыппүл , төленген немесе
2) консервациядағы өндірістік қуат және объектілерді үстау үшін
- шығындар есебінің шотысүт корреспонденциясы;

3) ұйымға жасалған шығындарды өтеу
4) есепті жылда анықталған өткен жылдардың шығыны - шығын,
5) күмәнді қарыздар бойынша
төмендетумен байланысты бағалы
6) шығымдану мерзімі өтіп кеткен басқа да қарыздар, орнын
7) бағамдық айырмашылық ақшалай құралдар, қаржылық салымдар және т.б.
8) сотта қарастырылатын жұмыспен байланысты шығындар есептеу есебінің шотымен
8) басқа да шығындар.

Келесідей активтердің шығарылуы
1) айналымнан тыс активтерді тұтынумен (қалыптастырумен) байланысты (негізгі құралдар,
2) басқа да ұйымдардың жарғылық
3) қайырымдылық қызметпен байланысты құралдарды аудару (салымдар, төлемдер және
4) комиссия агенттік және басқа да аналогиялық келісім шарт
5) материалды-өндірістік қор және басқа да бағалықтар, жұмыстар,
6) материалды - өндірістік қор және басқа да
7) ұйыммен алынған несие, займдарды өтеу.

Мұндай шығындар төлем деп аталады. табыстың ең қолайлы мөлшерін
Тұрақты шығындар - өндіріс көлемінің өсімі немесе қысқаруысүт тәуелсіз
Аралас шығындар өзгеретін және тұрақты шығындарды қосады. Мысалы, пошта
Өзгеретін және тұрақты шығындардың табыс көлеміне әсерін қарастырып көрсетейік.
Табыс мен тұрақты және өзгермелі шығындар арасындағы өзара байланысты
Көптеген отандық экономистер осы талдауды жүргізу кезінде батыстық кәсіпкерліктің
Шығынсыздық нүктесі арқылы өнім табыслылығы анықталады, сату көлемі шығынсыздықтың
Б = Пз:(1-Зп/Р)

мұндағы Пз - тұрақты шығйндар;

Зп - өзгермелі шығындар;

Р - сату көлемі.

Шығынсыздық нүктесін анықтап болған соң, табысты жоспарлау «қаржылық» операциялық
Операциялық рычагтың әсер ету күші = Ең шоғары табыс
Ф= (Р-Б):Р* 100

Фирма қаржылық тұрақтылықтың үлкен қорын ала отырып, жаңа нарықты
Баланс өтімділігін талдаудың мәні - активтегі өтімділік
Өтімділік дәрежесіне, ягни ақша қаражаттарына айналу жылдамдыгына байланысты кәсіпорын
А1 - ең өтімді активтер. Әлемдік тәжірибеде бұларга кәсіпорынның
Ақша қаражаттары мен бағалы қағаздар (қысқа мерзімді қаржылық инвестициялар)
А2 – тез өткізілетін актнвтер. Бұларға қысқа мерзімді дебиторлык
Кумәнді дебиторлық борыштың үлесінің көп болуы кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығына
Сатуға арналған дайын өнім және материалдық құндылықтар қорының өтімділігі
А3 - баяу өткізілетін активтер. Баланс активінің II
Бірақ бұл кезде "Алдағы кезең шығындары" бабы есепке алынбайды.
А4 - қиын өткізілетін актнвтер - баланс активінің I
Баланс активінің баптары оларды өтімділік дәрежесі бойынша топтағанда, басты
П1 – неғурлым тезірек төленуге тиісті міндеттемелер - бұларға
П2 - қысқа мерзімді міндеттемелер - қысқа мерзімді несиелер
П3 - ұзак мерзімді міндеттемелер - ұзақ мерзімді несиелер
П4 - тұракты міндеттемелер - пассивтің I бөлімінің "Меншікті
Баланс өтімділігін анықтау үшін актив пен пассив бойынша келтірілген
А1 > П1, А2 > П2, А3 > П3,
Басқа сөзбен айтқанда, егер активтің сол алғашқы үш теңсіздігінің
Жоғарыда келтірілген жүйедегі алғашқы үш теңсіздіктін орындалуы төртінші теңсіздікті
Егер бір жұйенің бір немесе бірнеше теңсіздігінің қолайлы варианттағыға
Баланстың топтастырылған баптарын кесте түрінде көрсету орынды болады.

Кесте 4- «Мұрагер»кәсіпорынының ағымдағы активтер мен пассивтер тобы.
Актив Сомасы, мың тг. міндеттемелер

Сомасы, мың тг. Төлеу артықты-ғы (+), жетіспе-ушілігі (-)

2005 ж 2006 ж

2005 ж 2006 ж 2005 ж 2006 ж

Ең өтімді активтер 474 148 Ең жедел 2975 2916
Тез өткізілетін активтер 1714 2214 Қысқа мерзімді 214 214
Баяу өткізітен активтер 5063 5890 Ұзақ мерзімді 397 281
Қиын өткізітен активтер 6154 5119 Тұрақты 9819 9960 +
Осы кәсіпорынның активтері мен пассивтерінің есептеулерін салыстыра кеп есеп
A I П
Ол жолы соңында мынаны көреміз:

A I П
Осыдан біз мынандай қорытынды шығарамыз. Мұндағы баланс өтімділігі кемдеу.

Төлем қаражаттарының бірінші тобы (А1) төлем міндеттемелерін айтарлықтай жауып
Актив пен пассив баптарының 1 тобының жиындарын салыстыру жақында
Жалпы алғанда баланс
Баланс активі мен пассиві баптарының төртінші тобының жиындарын
Берілген схема бойынша жүргізіліп жатқан талдау уакытылы
Көрсетілген схема бойынша жүргізіліп отырған талдау баланс өтімділігіне кешенді
Мұндағы: Көж - жалпы өтімділік коэффициенті;

а1, а2, а3 - салмақтық коэффициенттер;

А мен 11 - актив пен пассив бойынша сәйкес
Баланс өтімділігінің жалпы көрсеткіші кәсіпорынның барлық өтімді айналым қаражатгарының
Бұл теориялық мәні 0,9-дан төмен болмауға тиіс көрсеткіш кәсіпорынның
Бұл шектеулер қаржылық жағдайларды баланс өтімділігі дәрежесі бойынша саралауды
Баланс өтімділігі үшін ең өтімді активтер мсн мерзімі ең
Бұдан шығатыны а3 Бұл шектеулерге, мысалы, келесі салмақтық
а1= 1; а2= 0,5; а3= 0,3.

Сонда өтімділіктің жалпы
А1 + 0,5 А 2
П1 + 0,5 П2 +
2005 –2006 жылдарда бойынша «Мұрагер»серіктестігінің өтімділік көрсеткіштерінің шығарып талдайық.

Кесте -5 2005 –2006 жылдарда бойынша «Мұрагер»серіктестігінің өтімділік көрсеткіштерінің
Көрсеткіштер Норматив 2005 жылы 2006 жылы Өзгерістер

Абсолютті өтімділік коэффициентті 0,25-0,3 0,2 0,1 -0,1

Қиын өтімділіктің коэффиценті 0,7-0,8 0,7 0,8 0,1

Ағымдағы өтімділік коэффициенті 1,5-2,0 2,3 2,64 0,34

Тәуелсіз коэффицент 0,5 0,73 0,75 0,02

Меншікті қаражатпен айналым қаражаттын қамтамасыздандыру коэффициенті 0,5 0,51 0,59
Отырып оңтайландыру коэффициенті 0,5 0,37 0,49 0,12

Мобильдің коэффициенті 0,5 0,62 0,67 0,05

Тәуелсіз коэффициенті – барлық капиталдың қай бөлігі меншікті қаражатқа
Осыған байланысты ахуал қанағаттандырарлық болды. Келтірілген мәліметтер бойынша 2005
2005 жылғы нормативті көрсеткішті қеней отырып оңтайландыру коэффициентінің қалып
Келтірілген мәліметтерге сүйене отырып біз бұдан мынадай қорытынды жасаймыз.
«Мұрагер» ЖШС –нің қаржы ахуалы 2005-2006 жылдар қанағаттандырарлық деп
Осы көрсеткіштің көмегімен
Алайда бұл көрсеткіш кәсіпорынның қысқа мерзімді міндеттемелерін өтеу жөніндегі
3. ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕСТІҢ ҚАРЖЫЛАРЫН БАСҚАРУЫН ДАМЫТУДАҒЫ
Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқарудағы мәселелері

Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқаруда маркетингтік стратегиясын жоспарлау
Кәсіпкер тек қана әлеуетті инвесторлар тарту үшін емес, сондай
Шағын және орта бизнес маркетингі – шағын және орта
Өндіріске бағдарланған тәсіл.

Сатуларға бағдарланған тәсіл.

сатып алушыға бағдарланған тәсіл.

Бізде жылдар бойы өндіріске бағдарланған бірінші тәсіл бар болды,
Шағын және орта кәсіпорындарды стратегиялық басқару. Экономиканы қайта құрумен
Бірінші кезең – экстенсивті дипломдық сыйымды және ресурс жинақтаушы
Стратегиялық басқарудың даму процесінің бірінші кезеңінде мемлекеттік ролі экономиканың
Стратегиялық басқарудың даму процесінің екінші кезеңінде өндірістік және коммерциялық
Стратегиялық басқарудың даму процесінің үшінші кезеңі сапалы факторларды пайдалану
Шағын және орта бизнестің қаржыларын басқаруды дамыту жолдары

Қазіргі уақытта шағын және орта бизнестің қаржысын басқаруды дамыту
Шағын және орта бизнестің қаржысын басқаруда қаржы есеп-қисаптарының
Ұйымдық тұрғыдан ҚЕАЖ дегеніміз бір- бірімен өзара байланысты мына
ұйымдық- экономикалық қамтамсыз ету;

ақпараттық қамтамасыз ету;

бағдарламалық қамтамасыз ету;

техникалық қамтамасыз ету;

ұйымдық-құқықтық қамтамасыз ету;

технологиялық қамтамасыз ету;

кадрмен қамтамасыз ету.

ҚЕАЖ- да әр түрлі функциялық қосалық жүйелер болуы мүмкін:
«Бюджеттің жиынтық есептері» қосалқы жүйесіндле есептердің кешендері бір текті
Автоматтандырылған басқарудың орталықтандырылған жүйелерінен басқа, автоматтандырылған жұмыс орындарын (АЖО)
Кәсіпорындарды басқарудың автоматтандырылған жүйеерінде (ҚБАЖ) қаржыны басқарудың дербес функциялық
Дербес ЭЕМ-ның, әсіресе кәсіби КДЕЭМ- ннің, электронды поштаның, деректер
ҚЕАЖ жағдайында қаржыны басқару аппараты жұмысының мазмұны айтарлықтай өзгеруде.
Қазіргі уақытта қаржы органдарының төменгі жергілікті органдарының, аудандық және
Қаржыны басқарудың автоматтандырылған жүйесі тұрақты экономика жағдайында ойдағыдай іс-әрекет
Шағын және орта бизнестің қаржысы қаржы жүйесінің сферасы
Шағын және орта бизнестің қаржысы өзіне қоғамдық- пайдалы
ҚОРЫТЫНДЫ

Дипломдық жұмыстың жазылуын қорытындылай келе, төмендегідей ой – тұжырымдамалар
Жалпы дипломдық жұмыстың жазылу құрамы кіріспе, үш бөлім,
Бірінші бөлімде, Қазақстандағы шағын және орта бизнес жағдайына талдау
Екінші бөлімінде ЖШС «Мұрагердің» қаржылық жағдайына шолу жасалды. Өтімділік
Үшінші бөлімінде, шағын және орта бизнестің қаржыларын басқарудағы шешу
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі болып шағын және орта бизнес
Дипломдық жұмыстың тақырыбы, қазіргі нарықтық экономиканың маңызды ағымдағы тақырыптарының
Дипломдық жұмыстың жазылу барысында белгілі отандық авторлардың оқулықтары, оқу
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

Баканов М.Н., Шеремет А.Д. «Теория анализа хозяйственной деятельности» -
Масалимова С. Ж., Зиядин С. Т. «Қаржылық менеджмент», СЕМЕЙ,
Виханский О.С., Наумов А.И. Менеджмент: Учебник для экон. Спец.
Герчикова И.Н. Менеджмент: Учебник – 2-е изд., перераб. и
Дюсенбаев К.Ш. «Анализ финансового положения». Учеб. Пособие. – А.:Экономика,
Егоров Ю.Н., Варакута С.А. «Планирование на предприятий»: - М.
ИНФРА – М, 2002 г.

Ежегодное послание Президента РК народу Казахстана. 4.04.03// Казахстанская правда
Закон «О хозяйственных товариществах», от 10.07.98 г.

Любушкин Н.П., Лещева В.Г. «Анализ финансово-экономической деятельности» - М.:
«Предпринимательство в Республике Казахстан». Сборник нормативных документов, Алматы, Юрист.
Савицкая Г.В. «Анализ хозяйственной деятельности предприятия»: 4-е изд., перераб.
Стерлигов Б.И. Организация, планирование и управление на предприятиях ММП,
Экономика: Учебник / Под ред. Доц. А.С. Булатова. 2-ое
«Экономический анализ» под ред. Гиляровской Л.Т. – М.: 2002
«Экономика предприятия» Учеб. Под ред. Хрипича В.Я. – 2-изд.
Тасмағанбетов Т. «Басқарушы есеп, стратегиялық жоспарлау және талдау» Алматы,
Ермекбаева Б. Ж., Арзаева М. Ж. «Шет мемлекеттердің салықтары»
Кеулімжаев Қ. К., Әжібаева З. Н. «Қаржылық есеп» А:
Ілиясов Қ. Қ., Құлпыбаев С. «Қаржы» Алматы, 2005ж.

Есенова Г. Ибраева А. «Корпоративные финансы» Семей, 2005
ҚОСЫМША А

2005 – 2006 жылдар бойынша ЖШС «Мұрагер» босалқы
№ Көрстекіштер 2005 жыл 2006 жыл Жыл бойғы өзгерістер
1. Меншікті капитал 9 819 9 960 + 141

2. Ұзақ мерзімді активтер 6 154 5 119
3. Меншікті айналым капиталының бар болуы ( 1 жол
4. Ұзақ мерзімді міндеттемелер 397 281 -116

5. Тауарлы-материалдық қорлардың меншікті және ұзақ мерзімді қалыптасу
6. Қысқа мерзімді несиелер мен қарыздар 214 214 -

7. Тауарлы-материалдық қорлардың қалыпты (негізгі) қалыптасу көздерінің жалпы
8. Тауарлы – материалдық қорлар 5 063 5 890
9. Озіңдік айналым капиталының артықтығы (+) немесе жетіспеушілігі (-)
10. Тауарлы-материалдық қорлардың меншікті және ұзақ мерзімді қалыптасу көздерінің
11. Тауарлы-материалдық қорлардың қалыпты негізгі қалыптасу көздерінің жалпы мөлшерінің
ҚОСЫМША Б

2004-2006 ж.ж. жұмысшылардың уақыт қорын қолдану

Көрсеткіштер 2004 2005 2006 Ауытқу (t)

2005
Жұмысшылардың жұмыс істеген күні-адам

59397 84020 104189 +44792 +20169

Жұмысшылардың жұмыс істеген сағаты-адам

475176 672160 937700 +462524 +265540

Жұмысқа келмеген адамдар- күні, барлығы

27783 6150 11803 -15980 +5653

Оның ішінде себепті:

-ауырғаны

1318 6150

1318 +6150

-әкімшілік рұқсатымен

70 - 4600 +4530 +4600

-әкімшіліктен демалыс саны

29 - 7203 +7174 +7203

Мейрам және демалыс саны, адам-күн

23239 39760 52668 +29429 +12908

ҚОСЫМША В

Ш