TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

Кіріспе

Еліміздің егемендік алып, қоғамдық өмірдің барлық салаларында, соның ішінде білім беру саласында жүріп жатқан демократияландыру мектепті қазіргі кездегі дағдарыстан шығаратын қуатты талпыныстарға жол ашты. .

Бұған Қазақстан Республикасының “Білім туралы” Заңы, “Қазақстан Республикасы Жалпы орта Білім берудің Мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары” (Жалпы бастауыш білім)айғақ болады.Мұнда бастауыш және орта мектептегі оқу-тәрбие үрдісіне қойылатын талаптарды күрделендіре түсіп, оқу сапасын арттыру міндеті көзделіп отыр.

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Педагогика

-----------------------------------------------------------------------------------

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

 Кіріспе

Еліміздің егемендік алып, қоғамдық өмірдің барлық салаларында, соның
Бұған Қазақстан Республикасының “Білім туралы” Заңы, “Қазақстан Республикасы
Қазіргі жалпы білім беретін
Сондықтан бастауыш мектепте оқушыларға берілетін ғылым негіздерін олардың
Бүгінгі жағдайда білім беру ісін жетілдіру мақсаты мен
Осыған орай бастауыш мектепте оқытудың дидактикалық принциптерін басшылыққа
Егер бастауыш сатыдағы оқушыда көрнекі іс-әрекеттік және көрнекі
Соңғы жылдардағы психологиялық-педагогикалық зерттеу жұмыстарының нәтижелеріне қарағанда
нәтижеге жетудің басты шарты болатыны дәлелденді.

Бастауыш мектептегі оқу – тәрбие жұмысында көрнекілік әдісін
Оқыту үрдісінде көрнекілік пайдаланудың маңызы көне кезеңдерден бастап,
Педагогика классиктерінің (Я.А.Коменский, Н.М.Пирогов, И.Г.Песталоцци)еңбектерінде балаларды оқытуда көрнекіліктің
Оқыту процесінде көрнекілік әдісі қазақ халқының ағартушы ғалымдарының
Ж. Аймауытов) еңбектерінен де көрініс тапқан.

Бірсыпыра ғалымдардың (Ю.К.Бабанский, И.Ф.Харламов, Р.Т.Лемберг,т.б.)оқыту әдістерін классификациялауды жүйелеп
Мектеп мұғалімдері де сабақта көрнекі құралдарды пайдалануда-

ғы өздерінің іс - тәжірбиелерін ортаға салып
Мектеп тәжірбиесінде байқалып отырғандай, бастауыш сынып мұғалімдері сабақта
көрнекілікті қолдану жолдары” деп алуымызға себеп болды.

Осы жұмысты жазу барысында алға қойған мақсатымыз: “Бастауыш
Осы мақсатқа байланысты төмендегідей міндеттер анықталды:

1) Бастауыш оқыту сатысында көрнекілікті қолданудың маңызын анықтау,
2) Озат мұғалімдер тәжірбиелерін зерттеп, қолданылып жүрген тиімді
Зерттеу объектісі:

-Бастауыш сыныптағы оқыту үрдісі.

Зерттеу пәні:

- Бейнелеу өнері сабақтарында көрнекілікті қолдану әдістемесі.
Зерттеу әдістері:

- әдебиеттермен танысу.

- бақылау, байқау.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Психология және педагогика

факультетінің бастауыш

оқыту педагогикасы мен

әдістемесі бөлімінің
Курстық жұмыс

3- сыныпта “Бейнелеу өнері” пәнін оқыту барысында
Ғылыми жетекші:

Аға оқытушы Әбдіқадіров А.О.

Алматы-2006

Демек, оқушының оқу материалын игеруі, оқытудың нәтижелі
Біздің талдау жасайтын бөлігіміз- оқыту әдістері мен тәсілдері.

Жоғарыда (сызбадан) көріп отырғанымыздай оқыту әдістері оқы-
тудың мақсат, міндеттері мен мазмұнына сәйкес, сонымен
ең бастысы оқушының жас және дербес ерекшелігіне және
Алдымен әдіс дегеніміз не? Тәсіл деп нені айтамыз?
Осы екі ұғымның ара
“1.Егер мұғалім баяндау процесінде суреттерді демонстрациялап көрсетсе, онда
2. Оқушылар зерттеу негізінде суреттермен танысып, тақырып бойынша
Біздің пікірімізше, мұнда 2 жағдайда да сөздік
Тек, 1- жағдайда сөздік әдіс басым болып, ол
Ал, 2- жағдайда көрнекілік әдісі басым қолданылып, сөздік
Демек, оқыту әдістері, бұл, мұғалім мен оқушылардың оқу
Білім беру ісін жетілдіру үшін әдістерді бірыңғай жүйеге
50- жылдардан бастап оқыту әдістерін жіктеуге айрықша көңіл
I. 1. Сөздік әдіс: әңгімелеу, түсіндіру, лекция, кітаппен
2. Көрнекілік әдіс: демонстрация, иллюстрация, бақылау.
Практикалық әдіс: лабораториялық, практикалық, графикалық жұмыстар, жаттығулар.
II. Сабақтың дидактикалық міндеттерін негізге алып:

(И.А.Данилов, Б.П. Есипов)

1. жаңа білімді меңгеру әдісі.

2. іскерлік пен дағдыны қалыптастыру әдісі.

3. білімді практикада қолдану әдісі.

білімді бекіту.

білім, білік, дағдыларды тексеру және бағалау әдістері.

III. Оқушылардың танымдық іс- әрекетін негіз етіп алады.
(М.Н.Скаткин, И.Я.Лернер).

түсіндірме – иллюстративті әдіс.

репродуктивті әдіс.

проблемалы баяндау әдісі.

ішінара іздену немесе эвристикалық
зерттеу әдісі.

Бұл жіктеулер орта мектепте лайықты болғанмен, бастауыш мектептің
Осыған орай, біз соңғы жіктеулердің бірі Ю.К.Бабанский ұсынған
Ю.К.Бабанский бірсыпыра ғалымдардың (Е.Я.Галант, Б.П.Есипов, И.Я.Лернер, М.И.Махмудов,С.Т.Шаповаленко т.б.)
Ю.К.Бабанскийдің жіктеуі бойынша оқыту әдістерінің І тобына оқушылардың
Олар:

- сөздік, көрнекілік, практикалық әдістер;

-индуктивтік, және дедуктивтік, аналитикалық және синтетикалық әдістер;

- репродуктивті, проблемалық – іздену әдістері.

Әдістердің ІІ тобы – оқушылардың оқу – танымдық
- танымдық қызығушылығын қалыптастыру әдістері.

- танымдық ойындар;
- оқу талаптарын қою әдістері;

- мадақтау, ұялту әдістері жатады.

Ал, ІІІ топтағы әдістер-оқушылардың оқу-танымдық іс - әрекетіни
Бұл әдістердің барлығы орта және жоғары мектеп жасындағы
Кейінгі уақыттарда І топтағы әдістер дамыта оқытуды іске
Алайда педагогикада ең көп тараған жіктелу түрі –
Жоғарыда көрсетілгендей оқыту әдістерін жіктеуді әрбір автор өзінше
Енді біздің кеңінен қарастыратын әдісіміз- бастауыш оқытуда ең
мен принциптеріне сәйкестігі.

Оқытудың барлық дидактикалық принциптерімен бірге көрнекілік принципіне сай
Оқыту үрдісіндегі көрнекілік әдісінің маңызы көне кезеңдерден бастап
Көрнекілік әдістер тобына: демонстрация, иллюстрация және бақылау әдістері
1.Бақылау әдісі: Қазіргі кезде оқыту өмірмен тығыз байланыстың
Бақылау әдістерін кеңінен қолданудың қажеттігі қоршаған шындық –болмыс
Дұрыс жолға қойылған бақылау балалардың ақыл - ой
Бақылау арнайы мақсат қойып, қабылдауды белгілі жоспармен жүргізуге
Дидактика бақылаудың тиімділігін арттыратын кейбір шарттарды белгіледі. Бұлардың
Өз бақылауларының нәтижелерін ауызша немесе жазба түрінде жасаудың
Байқау кезіндегі теңестіру, салыстыру тәсілдері ұғынып ойлауды жеңілдетеді,
Педагог- ғалым Т.Сабыров оқушылардың бақылауын ұйымдастырудың негізгі әдістемелік
1) Мұғалім оқушылардың бақылауын ұйымдастыру үшін, ең алдымен,
2) Бақылауда мүмкіндігінше, оқушылардың барлық сезім мүшелерін қатыстыру
3) Мұғалім бақылау кезінде оқушының анализ бен синтез,
4) Бақылау кезінде мұғалім өз сөздерінің басшылық етудегі
Бақылау нақты көріністердің өзіне тән қасиеттерін ажырату мақсатымен
2. Демонстрациялық әдіс дегеніміз - түрлі заттарды, материалдарды,
Оқу үрдісінде мұғалім заттарды, картиналар мен сызбаларды, диапозитивтерді,
Оқыту үрдісінің теориясына сәйкес таным процесі сезім арқылы
Демонстрациялаудың бүкіл маңыздылығына қарамастан, бөлектеп алынған күйінде бұл
3. Иллюстрация әдісінің көмегімен оқушыларға иллюстративті құралдарды
Сыныпта заттың бәрін бірдей көрсете беруге болмайды, сондық-тан
Көрнекілік әдісінің негізделген бірнеше факторлар мен оның маңызын
I-ден.Оқыту көрнекілігі дегеніміз – оқушыларды айнала қоршаған

дүниені тану құралы ретінде қолданудан шыққан, сондықтан бұл
менский: “Егер біз оқушылардан заттың ақиқаты терең мазмұнды,
ІІ-ден.Танымдық процесс білімді меңгеру мен қабылдауда әр түрлі
мөлшерде қызмет атқаруды, оның, яғни, білімнің толығырақ және
III-ден көрнекілік арқылы оқыту балалардың ойлау қабілетінің нақтыдан
IV-ден көрнекілік оқушылардың білімге қызығушылығын арттырып, оқыту процесін
Жоғарыда көрсетілген классикалық дидактиканың мәселелері өзінің ғылыми мәнін
I.2.Көрнекілік әдістерінің даму тарихы

және атқаратын функциясы.

Оқыту процесіндегі көрнекілік принциптерінің маңызы көне кезеңдерден бастап,
Классикалық дидактикада көрнекілік оқыту принциптерінің бірі деп танылды
Көрнекілік арқылы оқытудың қажеттігін біздің жыл санауымыздан бұрын
Көрнекілік принципін ғылыми тұрғыдан XVII ғ. ұлы педагогы
Я.А.Коменский балаларды оқытуда мына жағдайды ең бағалы ереже
тағы-тағыларын байқасын, кейбір нәрсені түрлі сезім мүшелерімен бірдей
Мұнан кейінгі кезеңдерде педагогиканың классиктері, әдіскерлер жеке пәндердің
Орыс ғалымы Н.И.Пирагов негізгі дидактикалық принциптерді саналылық, көрнекілік,
“Көрнекіліктің,- деп жазды Н.И.Пирогов, - негізгі мақсаты оқушыардың
Демек, Н.И.Пирогов көрнеклік пен сөздің оқу- тәрбие үрдісіндегі
Швед педагогы И.Г.Песталоцци “оқыту бақылауға, тәжірибеге негізделіп ұйымдастырылып,
“Бақылау арқылы балада көру, есту және т.б. түйсінулер
Оқытуды жеңілдету мақсатымен И.Г.Песталоцци дүние заттары туралы білімнің
Ол “көрнекілікті кең түрде қолданған жағдайда ғана айналадағы
Ал, ұлы педагог К.Д.Ушинский кіші мектеп жасында көрнекілік
“Суреттерді көрсетіп, оның мәнін түсіндіріп әңгімелеу – мұғалім
Егерде сіз сұрағыңызға жауап ала алмайтын сыныпқа айтқаныңызды
Көрнекілік арқылы оқытудағы басты мақсат оқушыны байқа-ғыштыққа, оймен
дарын сөзбен айтып бере білуге, сондай-ақ одан логикалық
Қазақстандағы педогогикалық ой-пікірдің тарихында ұлы ағар-тушылардың, қазақтың алдыңғы
Қазақтың ұлы ағартушысы Ы.Алтынсариннің Я.А.Коменский мен К.Д.Ушинскийдің дидактикалық
Ұлағатты ұстаз оқушының пәнге деген ынтасын, сабақтағы белсенділігін
Сонымен бірге, оқу жылының қорытындысы туралы Орынбор оқу
Ы.Алтынсарин оқытудың тиімді әдіс-тәсілдеріне ерекше көңіл

бөлген. Оқушыға сапалы білім берудің жолын үнемі қарастырып
Ы.Алтынсариннің құнды педагогикалық пікірлері Ж.Аймауытовтың еңбектерінде де ұштасып
дың бас кезінде көрнекі құралдарды қолдану қажет”, -
Қазақ тіл білімі мен оны оқыту әдістемесінің негізін
бірі жақсы, бірі нашар деп қарауға болмайтынын, әңгіме
А.Байтұрсынов ірі әдіскер ғалым ретінде оқулықтың көрнекілігіне ерекше
Міне, сондықтан да тек бір “Әліп-биде” 131 сурет
ғалымның оқыту, үйрету ісінде көрнекіліктің маңызына ден қойғанын
Қазіргі кездегі оқулықтың А.Байтұрсынов оқулықтары
мен жасалуы, оның әдістемелік мұрасының өміршеңдігін көрсетеді. Өмірде
Бастауыш мектептегі оқыту үрдісінде көрнекілік әдісін пайдаланудың маңызы
Кіші мектеп оқушысында мектепке дейінгі жастағы балаға тән
Көрнекіліктің мәнін психологиялық жағынан алып көрсеткен К.Д.Ушинскийдің
сіз, түйсінуден ойлауға қарай оқыту соншалық табиғи және
Заманымыздың аса көрнекті ғалымы, философы әрі педагог-әдіскері Әл-Фараби
Ғұлама-ғалым: “Көру түйсігі көзге зат әсер еткенде ғана
Түсіну әр нәрсенің тегін ашып, жалпы ережелер мен
Ғалымның бұл пікірімен ұлы Абайдың “Адам баласы... көзбен
Ұлы педагог Ян Амос Коменский көрнекілікті психологиялық талаптармен
Таным түйсіктен басталады. Түйсікте болмағанның ақылды болуы мүмкін
Білімнің шыншылдығы мен дәлдігін түйсіктен басқа нәрсе куәландыра
Есте сақтау – түйсіктің нәтижесі. Егер түйсік естің
Егер бала затты бір рет болса да өз
“Заттарды танып білу дегеніміз – адамның сыртқы бақылау
Оқуда көрнекілікті қолдану арқылы оқушылардың білімі нанымды, дәлелді
Бұл жөнінде ұлы педагог М.Жұмабаев “Бір затпен танысқанда
Педагогиканың классиктері оқылатын нәрсе мен заттар және құбылысы,
Сондықтан олар байқауларды ақыл- ой арқылы бағыттауды талап
Я.А.Коменский өз кезінде “егер ең жоғарғы байқаушың ақыл-ой
Осы кезде байқау мен сөзді тиімді трде байланыстыру
Топшылау, қорытындыларды ұғыну және меңгеру оқушылардың белсенділігін туғызатын
Шынында да,оқуда көбінесе көзбен көру арқылы қабыдау кең
К.Д.Ушинский көрнекілікәдіске психологиялық анализ жасай келе, көрнекілік тек
Психологиялық тұрғыдан қарағанда, көз көрнекі құралдағы объектінің, белгілердің
Егер оқытудың көрнекі құралдарының мазмұны қабылдауды тездете алса,
Көру арқылы қабылдау мен есту арқылы қабылдаудың артық
Психологиядағы бұл пікір педагогтардың еңбегінен де көрініс тапқан.
Педагог- ғалым В.П.Стрезикозин “Оқыту үрдісінде көрнекі құралдар мен
Алайда мұғалімнің сөзі мен көрнекі құралдар әр түрлі
Көрнекі құралдар мен мұғалім сөзін ұштастыру проблемасы Л.В.Занковтың
Л.В.Занковтың пікірінше, мұғалім сөзі мен көрнекі құралдарды ұштастырудың
1. Мұғалім сөздің көмегімен оқушылар жүргізетін бақылауға жетекшілік
2. Мұғалім сөздің көмегімен оқушылардың өздері көрнекі объектілерге
3. Объектінің бейнесі туралы, оның тікелей қабылданатын
4. Мектеп оқушыларының көрнекі объектіге жасаған бақылауларына сүйене
5. Не сөз жәрдемімен, не көрнекі түрде
6. Мұғалім сөздің көмегімен оқушыларға қолда бар объектілермен
қол көрсетіліп отырады.

Л.В.Занков көп жылғы зерттеу жұмыстардың нәтижелерін талдай отырып,
Көрнекі құралдарды пайдаланудың танымдылық тиімділігі, Л.В.Занковтың пікірі бойынша,
Бастауыш сынып оқушыларының ойлауыг дамытуға көрнекіліктің, бір жағынан,
Бұл жөнінде Ю.К.Бабанский: “Көрнекілік әдістер оқытудың, әсіресе, ойлау
Оқу үрдісінде көрнекі құралдарды пайдалану белгілі бір жағдайларда
Педагог-ғалым В.П.Стрезикозин: “Бастауыш сыныптарды оқытудың актуальды проблемалары” деген
Сонымен қатар ол: “Танымның әр түрінің өзіне тән
Көрнекіліктің әр түрі оның жоғары әсерлілігін қамтамасыз ететін
Көрсетілетін объектілер барлық оқушыларға көрінетіндей болуы, анағұрлым маңызды
Заттарды сезім мүшелерімен қабылдағанда оның әсері (суреті) көңілде
Заттарды көзбен көріп білу үшін мынадай шарттар керек:

1) Затты адамның көз алдына қою қажет;

2) Ол көзден алыс болмай, оның нұры жететін
3) Ол қырынан емес, тұп-тура алдыңғы жағына қойылсын;

4) Ол төңкерілмей, көзге дұрыс бағытталып тұрсын;

5) Сонда адам әуелі затты тұтас көріп алуға
6) Бұдан соң оның әрбір бөлшектерін байқап көру
7) Сол бөлшектердің өзін де ретімен, басынан бастап
8) Әрбір бөлшегіне тоқталып, оларды бала дұрыс айыра
Осы айтылғандар ойдағыдай орындалмаса, байқау дұрыс болмайды.Осылардың бірі
Көрнекі құралдар әрқашан да сөзбен қосарлана жүргізіледі. Егер
Мектепте қолданылатын көрнекі құралдарды төмендегіше бөлуге болады:

1.Табиғи көрнекі құралдар: Бұл табиғи түрдегі көрнекі құралдар.Мұндай
2.Эксперименттік көрнекі құралдар: тәжірибелер жасауға арналған құралдар.

3.Көлемдік көрнекі құралдар: фигуралар, макеттер, тұлыптар жатады.

4.Бейнелеуші көрнекі құралдар: түрлі суреттер, кестелер жатады.

5.Техникалық көрнекі құралдар: оқу фильмдері, диапозитивтер, диафильмдер, т.б.

Ғалымдар көрнекі құралдың маңызын, түрлерін көрсете отырып, оның
1.Көрнекі құралдың нақтылығы. Оқыту барысында қолданылатын көрнекі құралдың
Көрнекі құралдың нақтылығы дегенде екі нәрсеге мән берілуі
ә) көрнекі құрал сабақ тақырыбының өзекті мәселесіне, оқушылардың
2.Көрнекі құралдың тартымдылығы. Көрнекі құралдың қолдануға икемділігін қамтамасыз
3.Көрнекі құралдың тіл ерекшелігі. Көрнекі құралдың тіліне де
Жуан дауыстылар: а, о, ы, ұ, у.

Жіңішке дауыстылар: і, ә, ө, е, ү, т.б.

Міне, осы мысалдардағы сөз тіркестері өте қысқа, бірақ
4.Көрнекі құралдың мазмұнының тақырыппен сәйкестігі. Көрнекі құралдың мазмұны
Көрнекі құралдың мазмұны есте сақтауға қолайлы, түсінуге жеңіл
Курстық жұмыстың мазмұны

Кіріспе.............................................................................3-5.

§1. Бейнелеу өнері бағдарламасы мен оқу-әдістемелік

құралдарына талдау жасау....................................6-16.

§2. Көрнекілікті пайдалану әдіс-тәсілдері..............16-26

Қорытынды....................................................................27

Көрнекіліктер...........................................................28-30

§1. Бейнелеу өнері бағдарламасы мен оқу-әдістемелік құралдарына талдау
Қазақстан Республикасы Білім беру туралы Заңына сәйкес Жалпы
Бастауыш мектепте бейнелеу өнері пәнін оқыту мынадай мақсаттарды
-оқушыларда көру, сезіну, қабылдау, түсіну қабілеттерін қалыптастыру және
Бұл мақсатты жүзеге асыру мынадай міндеттерді жүктейді:

-бейнелеу өнері негізінде ұлттық өнерге деген оқушылардың көркемдік
-әрбір оқушының көркем (эстетикалық) білім-тәрбие алуына жағдай жасау;

-оқушының көркем-шығармашылық қабілетін, ой, қиялын дамыту;

-оқушыны көркем іс-әрекеттердің (бейнелеу, музыка, театр, т.б.) түрлеріне
-оқушының қоршаған орта мен табиғаттағы түрлі түстер мен
-оқушының жалпы өнерге деген қызығушылығын қалыптастырып, бейнелі ойлау
-оқушыны ұлттық өнермен таныстырып, өнер иелеріне, шығармаларына деген
Бағдарлама оқушыларға көркем білім-тәрбие берудің қазіргі талаптары тұрғысынан,
Сонымен қатар, бұл бағдарламаның қазіргі таңда оқытылып жатқан
-оқушылардың көркемдік жағынан жетілуіне халықтың сәндік-қолданбалы өнерін кеңінен
-бейнелеу өнеріндегі дәстүрлі емес тәсілдер түрімен таныстыру;

-қоршаған орта шындығын әсерлі қабылдау, әсемдікке сүйсіну, ұсқынсыздықтан
-Қазақстан Республикасының елдік белгілері (елтаңба, жалау) ұлттық мерекелері,
-әрбір сынып бойынша оқушылардың мүмкіншіліктері мен жергілікті жер
Бояумен жұмыс жасауда қағазды умаждап бояу, дақ арқылы
Осылайша жұмыс жасау оқушының қағаз бетінде бояуды еркін
Бағдарлама құрылымы білім мазмұнын әрқайсысы белгілі бір ұғымдар
Бағдарламада әрбір өнер саласы екі негізгі бөлімді қамтиды:

1.Өнерді қабылдау.

2.Практикалық көркем іс-әрекеттер.

Өнерді қабылдау бөлімі оқушыларды өнер шығармалары мазмұнын, өнер
Ал, практикалық бөлімде оқушылар жазықта бейнелеу, мүсіндеу, сәндеу,
Бейнелеу өнерінің бір саласы сұлу сурет (живопись) өнері
Сәндік қолданбалы өнер бөлімінде қазіргі таңда аса қажетті
Мүсіндеу өнеріндегі мүсін жасау, құрастыру іс-әрекеттері еңбек сабағында
Өнер шеберлері мен олардың шығармалары жайында сабақ үстінде,
Барлық өнер түрінде (мүсін, сурет, сәндік т.б.) оқушылар
Бейнелеу өнері – ақиқат көрінетін дүниенің бейнесін кеңістікке
Бейнелеу өнерін оқыту бәрінен де бұрын жалпы білім
Бейнелеу өнерін оқып-үйрену, адамның жан-жақты дамуын көздейді. Бұл
Ол ойлануды, кеңістікті ұғынуды, өте дәлдікпен есептей білуді
Бейнелеу өнерін сабақтың жаңа түрлері арқылы түрлендіріп, шығармашылықпен,
Бейнелеу өнеріне арналған көптеген балама бағдарламалар мен әдістемелік
Бұл бағдарламаларда соңғы, тың ізденістер, жаңа көзқарастар болғанымен,
Білім беру реформалары үнемі жаңғыртыла отырып, 1999 жылдың
Зерттеу барысында бейнелеу өнері пәніне қатысты мектеп бағдарламаларына
1976 жылы басылып шыққан орта білім беретін мектептерге
1984 жылы- (авторлары И. Кенбаев, Л.Марченко, Е.Митрофанова) жалпы
1987 жылғы “Бейнелеу өнері” бағдарламасында да пәннің мақсат,
1988 жылы басылып шыққан 1-4 сыныптардың оқу бағдарламасында
1994-1996 оқу жылдары орта мектептерде оқу-тәрбие үрдісін жетілдіруге
Мектепте бейнелеу өнерін оқыту айналамызды қоршаған өмір шындығының
Бұл пәннің мазмұны мен мақсаты мектептің жалпы тәрбие
Бейнелеу өнері пәні ауқымында білім берудің негізгі бағдарламасы
Оқу пәнінің мазмұны негізгі екі бөлімнен тұрады: “Бйнелеу
Бейнелеу өнерін қабылдау.

Ұлттық және әлемдік көркем өнер негіздермен таныстыру.

Барлық халықтарға ортақ еңбек, сүйіспеншілік, сұлулық, және ұсқынсыздық
Өзіндік тәжірибелік іс-әрекеттер.

Көру, есте сақтау, кеңістікті қабылдау, шығармашылық қабілеттерді дамыту.
Форма, пропорция, кеңістік, рең, сызық, фактура, әуен, композиция
“Бейнелеу өнері” пәнәнің оқу бағдарламасы келесі бөлімдерді қамтиды:
сурет;

жиповись;

мүсін;

қолөнер;

дизайн;

сәулет өнері;

Пәннің негізгі тақырыптары:

“Отан” тақырыбы. Қазақстандық елжандылыққа тәрбиелейтін отандық суретшілердің шығармалары
“Бейнелеу өнеріндегі еңбек” тақырыбы. Ақын жазушылардың, ғалымдардың қоғам
“Қазақстан табиғаты”. Қоршаған ортадағы заттардың, түстердің, формалардың, сан
Бейнелеу өнеріндегі туған өлкенің сұлу табиғатын бейнелейтін шығармалар.
“Мен және әлем”. Оқушылардың арманы мен қиялдарын, мерекелік
Бейнелеу өнері бастауыш сыныптағы басқа пәндермен де тығыз
Тіл. Түстердің атауы. Бейнелеу өнерінің мәнерлеу құралдарының аттары.
Еңбекке үйрету. Бейнелеу, безендіру, құрастыру элементтері. Эскиздер дайындау.
Музыка. Бейнелеу өнерінің шығармаларын көрсетуде музыкалық әуен сазды
Математика. Көлем, форма, кеңістік жайындағы ұғымдарды қалыптастыру. Үшбұрыш,
Дүниетану. Табиғатты бақылау. Жыл мезгілдерінің өзгеруіне байланысты табиғат
Бейнелеу өнері пәнінде игерілеуге тиіс білім, білік, дағдыларға
Мүмкіндік деңгейлер:

бейнелеу өнерінің өмірде алар орнын;

бейнелеу өнерінің табиғат жайындағы шығармаларын (3-4 шығарма және
өнердегі ұлттық ерекшеліктерді (тұрмыс, киім, табиғат);

живопись шығармаларының тақырыптық мазмұнына байланысты: табиғат, натюрморт, портрет,
кітаптарды безендіру жұмыстарының ерекшеліктерінің;

суретші-дизайнер мамандығының ерекшеліктерінің;

тұтас көрудің сызықтық, кеңістіктегі қарапайым зағдылығы;

көлемді бұйымдарды бйнелеудегі қарапайым ереже (жарық, көлеңке, жартылай
бағдарламадағы терминдерді білуге тиіс;

әр түрлі жанрдағы шығармаларға суретші қалай, немен өң
бейнелеу барысында перспективаны бере білу;

әшекейлеуде адам және хайуанаттардың өзіне тән ерекшеліктерін бере
сәндік өнердегі иллюстрация жасаудың қарапайым әдіс- тәсілдерін меңгеру.

Бейнелеу өнері пәні бойынша оқу материалдарын жүйелі, бірізді
Бастауыш сыныптардағы тақырыптық сурет салу алдын ала байқау
Тақырыптық сурет салу үрдісінде балалардың құрылым, көлем, затты
Баланың тақырыптық сурет салуда шығармашылық ой - өрісін,
Ойлау үрдісінде сурет салушы заттар мен құбылыстардың жалпы
Сурет салу барысында салыстыру, жалпылау, абстракциялау т.б.үрдістер қатар
Бейнелеу өнерінің әр кезде де эмоциялық өңделуі жоғары
Қоршаған болмысқа деген байқағыштықты, зеректілікті қалыптастыру көркемөнерлік материалдарды
Бала қоршаған ортаға деген саналы қарым-қатынасын адамдар арасындағы
Туған жердің әсемдігін көру, түстердің ғажап әлемін ашу,
Сондай-ақ мұғалім әуездік- қолданбалы өнермен таныстырса әдемілік, әсемдік,
Эстетикалық талғампаздық саласындағы балалардың алғашқы қадамы олардың суретке
Оқушылар туған жерінің халық өнері, тарихи ескерткіштері, сәулет
3-сыныптағы бейнелеу өнері сабақтарындағы мұғалімнің оқушылармен қарым –
Ол үшін:

мұғалім бейнелеу өнері теориясын жетік білуі керек;

мұғалім бейнелеу өнерінің практикасымен айналыса алуы тиіс (сурет
мұғалім бейнелеу өнері сабақтарында әңгіме әдісін қолдана алуы
мұғалім әдістемені жетік білуі қажет (бейнелеу өнері әдістемесін);

мұғалім дер кезінде сабақта түрлі әдіс – тәсілдерді
мұғалім бейнелеу өнері сабақтарында балалардың ой - өрісін
Бейнелеу өнері сабағында үнемі жаттығу жұмысын ұйымдастыру оқушылардың
Сабақта бұрын өткен сызықтарды еске түсіріп, көрнекілікті (түскиіз,
Кез – келген жаңа тақырыпты талдағанда қазақтың өрнек
Сурет өнерінде бейнелеудің негізгі екі түрі бар. Олар
Балаларға түстер (бояулар) туралы қарапайым, алғашқы түсініктер беру
Барлық түстер екі топқа бөлінеді:

-Ахроматикалық (түссіз түстер)

-Храматикалық (түсті түстер)

Сонымен қатар бояумен сурет салу үшін қажетті қылқалам
Қазіргі кезде кейбір бастауыш сынып мұғалімдері бейнелеу өнері
Ал, бұл плакат немесе натюрмортты оқушылармен жүйелі түрде
Көрнекілік әдісін қолданудың тиімділігі мынадай тәсілдерді қолдана білуге
Көрнекілік жаңаны таныту ретінде де, ой немесе әңгімені
Көрнекілік құралдарды оқу процесінің барлық кезеңінде қолданылады: жаңа
Көрнекілік жас ерекшеліктерін есепке ала отырып қолданылады.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ

УНИВЕРСИТЕТІ

Психология және педагогика факультетінің бастауыш оқыту педагогикасы мен
бөлімінің 3 жылдық 3-курс

студенті Рахметова Майгүл

Язванқызы.

Бейнелеу өнері сабақтарында көрнекілікті қолдану жолдары.

031540- Бастауыш оқыту мен әдістемесі мамандығы бойынша диплом
Ғылыми жетекші:

аға оқытушы Әбдіқадіров А.О.

Алматы-2006

Әдебиеттер тізімі.

1.Алтынсарин Ы. Таңдамалы педагогикалық мұралары.

Алматы “Рауан”, 1991.

2. Бабанский Ю.К. Педагогикалық процесті оптималандыру.

Алматы “Мектеп", 1984.

3. Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. Алматы “Ана тілі”,1984.

4. Бержанов Қ. Мусин С. Педагогика тарихы. Алматы
“Мектеп”,1971.

5. Жарықбаев Қ. Психология.Алматы “Рауан”, 1993.

6. Жалпы білім беретін мектептің оқу бағдарламалары.

(І-ІҮ-сыныптар). Алматы, 1997.

7. Жұмабаев М. Педагогика. Алматы “Рауан”, 1993.

8. Ильина Т.А. Сочетание слов учителя и средств
обучения. Москва, 1958.

9. Қасиманов С. Қазақ халқының қолөнері. Алматы, 1995.

10. Мүсәлімов Т., Самылтыров М. Бейнелеу өнерінің негіздері.

Алматы “Рауан”,1996.

11. Сағымбаев Ә.Ә. Бастауыш сынып оқушыларының бейнелеу

өнері арқылы шығармашылық іс- әрекетін

қалыптастыру. Пед. ғыл. канд. дисс.

Алматы, 2003.

12. Ростцев Н.Н. Методика преподавания изобразительного

искусства в школе. Москва “Просвещние”,1990.

13. Бастауыш мектеп. 2005, №3.

14. Бастауыш мектеп. 2004, №6.

15. Қазақстан мектебі. 2004 №12.

§2. Көрнекілікті пайдалану әдіс – тәсілдері.

Оқыту үрдісінде баланы дамыту, оқыту, тәрбиелеу міндетін қатар
Теория мен практиканың байланыстығы принципін жүзеге асыру оқытуда
Сабақты тиімді ұштастырып, сапалы жүргізу үшін түрліше әдістер
1. Оқылатын материалды ауызша айтып түсіндіру әдісі. Берілген
Әдістің осы түрі оқушының жұмыс істеуіне, ой -
2. Түрлі көрнекіліктерді пайдалану әдісі. Көрнекі құралдың табиғи
3. Практикалық жұмыс жүргізу әдісі. Оқушыларды шығармашылықпен жұмыс
Ал көрнекі құрал оқушылардың ерекшеіктеріне қарап жасалынады.

Бастауыш мектеп оқушыларын бейнелеу өнері сабақтарында оқытып –
Бейнелеу өнері сабақтарының көрнекі құралдарына суреттер (түрлі –
Техникалық құралдарды пайдаланудың да пайдасы өте зор. Бұл
Экрандық құралдар: диапозитивті,диафильмді, кинофильмдерді оқушыларға таныстыру, оны сабақта
Диапозитив – бұл айнада немесе пленкадағы позитивтік фотосурет.
Диафильм - бұл диапозитивті жолақ пленкаға түсірілген
Қалың қағазға суреттерді экранға түсіру – эпископтілік көрсету.
Егер иллюстрацияны бір тақырыпқа бейімдеп жолақ қағазға (лентаға)
Кинофильм – жолақ кинопленкаға түсірілген бейнелер. Бейнелерді көрсетіп
Ал, енді көрнекіліктердің келесісі (табиғи, таблица, суреттер т.б.)
Бұл жағдайда оң жақтағы оқушыларға сол қолмен ұстап,
Сынып тақтасына көрнекі құралды дұрыс орналастырып ілу тәртібін
Көрнекілік мұғалімдердің шығармашылық ізденісін, әдістеме жаңалықтарына сергектікті, оны
Көрнекілікті қолданудың тиімділігін озат мұғалімдердің іс-тәжірибесінен де байқауға
Енді Республикалық атаулы бастауыш мектептің мүшесі Азия Қуатбекованың
Сабақтың тақырыбы:Туған ауылымның күзгі көріністері.

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың қоршаған табиғат
Көрнекі құралдар: суретшілердің күз көріністеріне арналған шығармалары (И.Левитан,
Сабақтың мазмұны:
Сабақ оқушылардың жыл мезгілдерінің атаулары, олардың өзіндік ерекшеліктері,
Күзгі табиғат көріністері туралы әңгімені оқушылардың күнделікті байқуа,
Оқушыларға сұрақтар бере отырып, олардың күз мезгілінің өзіндік
Сұрақтарға жауап ала отырып, әр түрлі ағаш жапырақтарының
Бұл сабақта оқушының айналадағы өмір шындығын байқау, сезіну,
Күзгі табиғаттың бйнесі туралы әңгіме, балалардың күнделікті көргендерінен,
Мұғалім оқушылардан: “Күз мезгілінің қандай қасиеттері ұнайды?”, “Өз
Күзгі табиғат көріністері бейнеленген суретті шығармаларды көрсете отырып,
- Балалар, мына суретке мұқият қараңдар. Суретші қай
Оқушыларға күз, табиғат туралы өлеңдер оқып беріледі. Қ.Мырзалиевтің
Оқушыларға сұрақ-жауап түріндегі әңгіме барысында күзгі табиғаттың әр
ашық күнгі күздің алғашқы маусымы (қуанышты, байсалды, сергек);

бұлтты, тұманды күзгі күндер (түнерген, бұлыңғыр, түксиген);

жаңбырлы, желді күндер (ызғарлы, қаһарлы, ашулы).

Күз маусымы мен адам өмірі туралымағлұматтар:

күзде астық піседі, адамдар астық өнімін жинайды, жер
жеміс-жидектер, қауын-қарбыз піседі, дастархан үсті тәтті тағамдарға толады;

күзгі ағаштар отырғызу, айналанытазалау;

балалар мектепке барады, алғашқы қоңырау, алғашқы сабақ.

Қоршаған өмір шындығын қабылдау сабақтарын ұйымдастырудың әр түрлі
Практикалық жұмыс.

Күз табиғатының бояуларын, түстердің өзгерісін бақылау;

Бояу қарындаштармен ақ қағазға күзгі көріністегі ағаштар суретін
Ш.Уәлиханов атындағы № 12 қазақ орта мектебінің бастауыш
Сабақ тақырыбы:Күзгі ағаш жапырақтарының суреттерін салу.(үйеңкі, қайың жапырақтары).
Сабақтың мақсаты:Затты өзіне қарап бейнелеу – сурет жұмысының
Көрнекі құралдар:оқушылардың алдын ала теріп әкелген ағаш жапырақтары,
Сабақ мазмұны:Оқушыларын назарын сабақ тақырыбына аударып алған соң,
Жаңа сабақтың тақырыбын хабарлау және оқушыларды сабақ мазмұнымен
Практикалық бейнелеу жұмыстарын балалар өздері әкелген немесе мұғалім
балалар қолдарыңдағы жапырақтарға мұқият қарап алыңдар, ол қандай
пішіндері қандай? (ұзынша, сүйір, жалпақ, шет жиектері өрнекті
бояу түстері қандай? (сары-жасыл, сарғылт-қызыл, жасыл-көк, көкшіл-сары)

Ендігі жұмыс түрі-жапырақтар пішіні бейнесін қағаз бетіне қарындашты
Балалардың қағаз бетіндегі суреттерінің дұрыс бейнеленуіне көмектесе кемшіліктерін
Егер бұдан бұрынғы сабақтарда оқушылар бояулар мен түстердің
Немесе бүгінгі сабақ түстер туралы жалпы түсінікті қалыптастыруға
Арнайы тақтара (плоншетке) керілген қағаз бетіне акварель бояуымен
Мұғалім өзі көрсете отырып, оқушылардың арнайы политра тақтайшаларында
Сонымен бірге мұғалім өзі жасап көрсететін жұмыс барысында
Бояулармен жұмыс істеу жолдары көрсетіліп, толық түсінік берілген
Мұғалім сабақта оқушыларға қылқаламмен, бояумен, сумен істеу барысында
Оқушылардың жұмыс барысында бөлмеде жұмсақ әуенді музыка ойнап
Үйге тапсырма: күзгі жеміс-жидектердің сырт пішінін, бояу түстерін
Үйге берген тапсырманы орындау барысы туралы да мұғалім
Оқушыларға өтілген материалдың өте жақсы түсіндірілгенін байқау үшін
Сурет салудың ең басты, практикалық негізі-бейнелеудің элементтерін білу,
Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесі – бұл да жеке
Енді өзімнің өткізген сабағымның үлгі-жоспарын беріп отырмыз.

Сабақтың тақырыбы: Шуақты көктем.

Сабақтың мақсаты:

Көктем көріністері жайлы әңгімелей отырып, оқушыларды суретші шығармаларымен
2. Жыл мезгілдерін салыстырта әңгімелету,көз алдарына елестету,
3. Табиғат сұлулығын сезінуге, көктем шуағының әсемдігін
Сабақтың әдісі: түсіндіру, әңгіелеу, пікірталас, талдау, жинақтау.

Сабақтың көрнекілігі: суретшілер жинағы, иллюстрация,қағаз бояу түрлері, қылқалам.
Пәнаралық байланыс: ана тілі, дүниетану.

І. Ұйымдастыру кезеңі:

- Балалардың психологиялық әзірліктерін бақылап, сабаққа зейінін аудару.

ІІ. Үйтапсырмасын пысықтау. Өткен тарауды еске түсіру, пысықтау.

ІІІ.Жаңа сабақ.

Балаларға бүгінгі сабақтың тақырыбын хабарлау, мақсатымен таныстыру.

Кіріспе әңгіме.

Ал, балалар қандай жыл мезгілдерін білеміз? (жаз, күз,
Көктем айларын атап шығайық. (наурыз, сәуір, мамыр).

Ендеше бүгін біз “Шуақты көктем” табиғатын бейнелеміз.

Көктем айы- табиғаттың тамаша бір кезеңі. Көктем айы
Мысалы, Ә.Қастеев “Алма ағаштар гүлдеді”, “Таудағы көктем”, С.Романовтың
ІY. Оқулықпен жұмыс.

а) Берілген мәтінді оқыту.

ә) Мәтіндегі жаңа сөздермен жұмыс.

б) Мәтінде берілген суретші шығармаларымен танысу, талдау.

Ал, балалар, біз де сол табиғат аясына серуендеп
Шықшы тауға қарашы кең далаға,

Мәз боласың ұқсайсың жас балаға,

Ол шеті мен бұл шетіне жүгірсең,

Шаршайсың ба, құмарың бір қанама?

Көктемнің айрықша бір әдемі сәті көктем шуағы болып
“Шуақты көктем” атты еркін тақырып бойынша сурет саламыз.
Y. Практикалық жұмыс.

Балаларға өздерінің керекті құралын әзірлету, даярлау.

ҮІ. Қорытындылау барысында жұмбақ жасыру, шешуін тапқызу.

Күн күлімдеп оянып,

Сәуле шашты сиқырлы,

Алуан түске боянып,

Жердің беті құлпырды.

Бұл жылдың қай мезгілі.

ҮІІ. Білімдерін мадақтау.

Сабақ тақырыбы:

“Өсімдік өрнегінің элементтері”.

Күрделі емес өсімдік өрнегінің элементтерін орындау.

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларды қолданбалы қолөнер бұйымдарымен, сәнді қазақтың ұлттық өрнегімен
Қазақ өрнегінің түсі жайлы түсініктеме беру.

Өрнектрдің негізгі топтары жайлы тсініктеме беріп, оларды орындауға
Көрнекі құралдар: қазақ өрнектерінің үлгілері, қолданбалы қолөнер бұйымдары,
Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ІІ. Жаңа сабақ.

Балаларға бүгінгі сабақтың тақырыбын хабарлау, мақсатымен таныстыру.
Кіріспе әңгіме.

Мыңдаған жылдардан бері халық шебрлері өздерінің бұйымдарын сан
Өрнек өнері ғасырлар бойы қазақ халқының бейнелеу өнерінің
Ою - өрнек салумен қатар, ұлттық өнерде оларға
Халық арасында әртүрлі өздеріңе белгілі зоомофты, геометриялық, өсімдік
Сонымен, ою - өрнек дегеніміз – бұл ойға
Ою - өрнектің сыр – сипаты ол салынатын
Қазақ халқының негізгі мүліктерінің бірі – киіз бұйымдары
Мұғалім : Мына өрнек неге ұқсайды?

Оқушы: Құстың қанатына.

Дұрыс, өрнек құсқанат деп аталады.Енді біз өсімдік өрнегімен
өсімдік өрнегі бірін – бірі толықтырып, композиция заңына
Мысалға: өсімдік өрнегінде, өткізбе элементі, үзілмес элементімен, ырғақтық
Бүгін біз, балалар сабақта өсімдік өрнегінің “Гүл” деген
Қорытынды.

Диплом жұмысын орындау барсында ғылыми әдебиеттер мен мектеп
Зерттеу жұмысында жалпы оқыту әдістері, оларды түрліше топтастырулар,
Педагогикалық-психологиялық әдебиеттерге талдау жасай отырып, көрнекілік әдісінің бастауыш
Бастауыш мектепте көрнекілікті қолданудың тарихына шолу жасау барысында
Көрнекі құралды қолдануды ұсыну үшін алдымен көрнекілікке қандай
Бастауыш мектепте көрнекілікті пайдаланудың жүйесін талдай отырып, онымен
Бастауыш сыныптардағы бейнелеу өнері сабағында көрнекілік әдісін қолдну
Бастауыш мектептің бейнелеу өнері пәнінде қолданылатын көнекіліктерді сабақтың
Біздің жұмысымыздың проблемасына сәйкес бастауыш мектептегі оқыту процесінде