Дүниетану сабақтарында көрнекіліктерді пайдалану курстық жұмыс
Мазмұны
Кіріспе.............................................................................3
І. Оқу үрдісінде көрнектерді пайдаланудың теориялық негіздері........................5
1.1.Оқу үрдісінде көрнекіліктерді пайдаланудың зерттелуі және алатын орны.5
1.2. Бастауыш сыныпта дүниетануды оқыту құралдарының ерекшеліктері.......8
ІІ. Дүниетану сабақтарында көрнекіліктерді пайдалану әдіснамасы.................13
2.1.Дүниетану сабақтарында көрнекіліктерді пайдалану жолдары....................13
2.2. Дүниетану сабақтарында көрнекі құралдарды пайдалануға байланысты эксперименталды жұмысты ұйымдастыру және алынған нәтижені сараптау...19
Қорытынды...................................................................24
Пайдаланған әдебиеттер..............................................26
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 25 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе.............................................................................3
І. Оқу үрдісінде көрнектерді пайдаланудың теориялық негіздері........................5
1.1.Оқу үрдісінде көрнекіліктерді пайдаланудың зерттелуі және алатын орны.5
1.2. Бастауыш сыныпта дүниетануды оқыту құралдарының ерекшеліктері.......8
ІІ. Дүниетану сабақтарында көрнекіліктерді пайдалану әдіснамасы.................13
2.1.Дүниетану сабақтарында көрнекіліктерді пайдалану жолдары....................13
2.2. Дүниетану сабақтарында көрнекі құралдарды пайдалануға байланысты эксперименталды жұмысты
Қорытынды...................................................................24
Пайдаланған әдебиеттер..............................................26
Кіріспе
Оқу мақсатында қолданылатын оқыту әдістерінің түрлері өте көп. Алайда,
Көрнекілік – педагогикадағы дидактикалық тәсіл. Ол ақпараттың, дәрістің, үгіт-насихаттың,
А.С.Выготский: «Мектепте оқуға даярлау балалардың алған білім, дағды, біліктерінің
Осы жөнінде К.Д.Ушинский оқушылардың бойында байқағыштық, танымдық қасиеттерді дамыту
Көрнекілік құралдары оқушыларға бейнелі түсінік беру үшін ғана емес,
Курстық жұмыстың өзектілігі: дүниетану сабақтарында көрнекі түрде оқыту –
Курстық жұмыстың мақсаты: дүниетану сабақтарында көрнекі құралдардың түрлері мен
Курстық жұмысының нысаны: көрнекі құралдарды пайдалану үрдісі.
Курстық жұмыстың міндеттері: курстық жұмысымызда алға қойған мақсатымызға жету
1. Оқушылардың өз беттерімен жұмыс істеулеріне, жаңа білімді игеруде
2. Көрнекіліктерді пайдалана отырып пәндерді бір-бірімен байланыстыра оқытып, дүниетанымдарын
3. Жеке қабілеттерін көре біліп, оны ары қарай ұштау.
4. Көрнекі құралдарды қолдану барысында оқушылардың өзбетімен ізденуге, талпынауға,
5. Жоғарғы адамгершілік қасиеттер мен адами құндылықтарға тәрбиелеу.
Курстық жұмыстың болжамы: егер мұғалімдер дүниетану сабақтарында көрнекіліктерді дұрыс
Біріншіден: Сабақта көрнекілік әдісін қолдану барысында оқыту, білім беру
Екіншіден: Көрнекі құралдарды қолдану барысында оқушылар жеңілден қиынға қарай
Үшіншіден: Сабақ тартымды да, қызықты өтеді, соған қарай оқушының
Төртіншіден: Айналадағы қоршаған ортамен қарым – қатынас жасау барысында
Бесіншіден: Ой - өрістері кеңейіп, өздіктерінен ой қорытуға, әрекет
Алтыншыдан: Зейін қойып ойлау мен тапқырлықтары дамиды.
Курстық жұмыстың әдістері:
1.Педагогикалық және әдіснамалық, өнер әдебиеттерін талдау.
2.Озық іс – тәжірибелерімен танысып, зерттеу, байқау.
3.Әр түрлі зерттеу әдістерін қолдану.
Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, екі тараудан, қорытынды, эксперимент
І. Оқу үрдісінде көрнектерді пайдаланудың теориялық негіздері
1.1.Оқу үрдісінде көрнекіліктерді пайдаланудың зерттелуі
және алатын орны
Көрнекілік әдіс – сабақ сайын жүргізілетін әдіс. Басқа
Көрнекілік әдістер – оқу материалын оқушылардың көзімен көріп, нақтылы
Көрнекілік – бұл педагогикадағы дидактикалық тәсіл. Ол ақпараттың, дәрістің,
Адам қоршаған ортаны, дүниені, құбылыстарды бес сезім мүшесі арқылы
Көрнекіліктің нәтижесінде қоршаған өмір құбылысын және заттарды салыстыра ойлап,
Көп жылғы тәжірибе мен арнайы педагогикалық-психологиялық зерттеулер көрсеткендей, оқытудың
Материал неғұрлым қызғылықты болса, соғұрлым тез қабылданады. Бұл заңдылық
Оқытудың көрнекілік принципі. Бұл принцип барлық принциптердің ішінде басты
Көрнекіліктерді оқушыларға бейнелі түсінік беру үшін ғана емес, оқушылардың
Көрнекілікті чех педагогі Я.А. Коменский (1590 – 1670) 17
Көрнекіліктің үлгілерін пайдалануға Ы.Алтынсарин зор көңіл бөліп, “Қазақ жастары
Қазіргі оқу жүйесінде жанды-жансыз табиғат объектілерін байыппен байқаудың, сурет,
Қазіргі дәуірде ғылым, техника, көркемөнер салаларында мол дамыған шынайы
Көрнекілік әдісі оқытудың сөздік және тәжірибелік әдістерімен өзара байланыста
Педагогикалық қызмет əдістері мен жабдықтарын таңдау көптеген объектив жəне
- оқу заңдылықтары жəне оларға негізделген принциптер;
- адамның оқу, тəрбие жəне дамуына байланысты жалпы мақсаттар;
- нақты білімдену –тəрбие міндеттері;
- оқуға болған ынта деңгейі;
- нақты оқу пəнінің əдістемелік ерекшеліктері;
- материал мазмұны;
- материал игеруге бөлінген уақыт;
- оқу материалының саны мен күрделілігі;
- оқушылардың дайындық деңгейі;
- шəкірттердің оқу дағдыларының қалыптасу дəрежесі;
- дəріс түрі мен құрылымы;
- оқушылар саны;
- балалар қызығулары мен ықыласы;
- оқу еңбегі процесінде қалыптасқан ұстаз бен шəкірт арасындағы
- материалды – техникалық қамсыздандырылуы;
- педагогтың тұлғалық ерекшеліктері мен біліктілік деңгей- дəрежесі.
Аталған жағдайлар мен шарттарды ескере отырып, оқытушы нақты əдіс
Мектепте сабақтағы атмосфера табысты болуы үшін көрнекіліктер арқылы ғана
Соңғы жылдары біздің елімізде тек қала мектептері ғана емес,
Көрнекілік әдістерін сабақ барысында дұрыс пайдалану – оқушының оқу
Материалды оқушыға ұғындыру, оларды білім алуға дағдыландыру көп жағдайда
Мұнда да, қай жастағы оқушы болмасын бейнелілік, нақтылық, аса
Оқытудың көрнекілік әдісінің шарттары:
көрнекіліктің оқушылардың жасына сәйкестігі;
көрнекілікті сабақтың керек сәтінде ғана қолдану;
демонстрацияланған затты барлық оқушылардың көруі;
иллюстрацияның ең бастысын, мәндісін нақты бөлу;
құбылыстарды демонстрациялау кезінде берілетін түсініктерді мұқият ойластыру қажет;
демонстрацияланатын көрнекіліктердің берілетін оқу материалының мазмұнымен сәйкес келуі;
керекті мәліметтерді табуға оқушыларды да қатыстыру.
Өмірде балалар заттар мен құбылыстарды көрнекі құралдар арқылы көрсету
Демек, теорияны практикамен ұштастыру жөніндегі дидактикалық принципті жүзеге асыруға
Дұрыс анализ жасау арқылы оқушы көптеген заттың негізгі бөлшегі
Көрнекі құралдарды пайдаланудың тиімділігінің негізгі шарты сабақта көрнекі материалды
Сөйтіп, оқу сабатарында балаларды жан-жақты тәрбиелеу, оларға білім беру
1.2. Бастауыш сыныпта дүниетануды оқыту құралдарының ерекшеліктері
Дүниетану сабағын арналған бағдарлама оқушыларға нені оқыту керектігін көрсетеді,
Дүниетануды оқытуға байланысты оқытудың мазмұны оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай
Көрнекілік - оқу материалын оқушылардың көзімен көріп, нақтылы түсінулеріне
Бұған демонстрация, иллюстрация және бақылау тәсілдері жатады.
Демонстрация (көрсету) оқушыларды құбылыстар, процестер және заттардың нысанасымен табиғи
Табиғи нысананы көрсету негізінен сыртқы көрінісінен басталады (көлемі, түсі,
Демонстрациялау көбінесе оқушылардың практикалық оқу әрекетімен ұштаса жүргізіледі. Приборлар
- көрсетіліп отырған нысана барлық оқушыларға жақсы көрінуі тиіс;
- оқу материалын түсіндіру кезінде көрсету жұмыстары жүргізіліп, соңынан
- көрнекі құралдарды бақылау барысында әрбір оқушы мұғалімнің нұсқауы
- көрсету кезінде мұғалімнің ауызша баяндауы оқушылардың бақылауын
- оқушыларды бақылау жұмыстары нәтижесіне қорытынды жасай білуге
Оқытуды бұлай ұйымдастыру оқушылардың оқу материалын жеңіл әрі терең
Сабақ барысында оқытудың демонстрациялау әдістерінен қолдануда оқу киносы, диапозитив,
Ал, демонстрация әдісі арқылы оқушыларға заттар мен құбылыстарға
Заттар мен құбылыстарды, кейбір жағдайда қажеттігіне сай табиғи ортада
Иллюстрация - демонстрация әдісімен тығыз байланыста болады. Бұл әдісті
Иллюстрация әдісінің нәтижелі болуы, негізінен оның қолдану тәсілдерін мұғалімнің
Сондықтан, көрнекі құралдарды пайдаланудың дидактикалық қолданысын және таным процесінде
Бұл әдістердің ішінде ең басты рөл атқаратыны — бақылау
Бақылау әдісі сабақта нақты заттар мен көрнекі және техника
Бақылау мұғалімнің басшылығымен сабақ үстінде және сабақтан тыс уақытта
Байқайтын нәрселердің, бейнелердің ерекшеліктеріне байланысты бақылау әдісінің негізгі түрлері:
- демонстрациялық бақылау;
- экскурсиялық бақылау;
- лабораториялық бақылау;
- техникалық бақылау;
- оқушылардың өздігінен дербес бақылауы. Оқушылардың ойлау қабілетін дамытудың
Бақылау өткізудің негізгі әдістемелік талаптары:
1. Мұғалім оқушыларды белгілі нәрсені жан-жақты бақылауға, оның неғұрлым
2. Мұғалім бақылауда оқушыға анализ бен синтез арқылы
3. Мұғалім оқушылардың бақылауын ұйымдастыру үшін, ең алдымен,
Оқу процесіне қазіргі таңда жаңа техникалық құралдарды енгізу (теледидар,
Қазақстан Республикасында оқыту процесін автоматандырушы электрондық оқулықтар тарала бастады.
Оқушылардың бақылауын ұйымдастырудың негізгі әдістемелік ережелері мен тәсілдері мынандай:
Мұғалім оқушылардың бақылауын ұйымдастыру үшін ең алдымен бақылаудың мақсатын,
Бақылау мүмкіндігінше оқушылардың барлық сезім мүшелерін қалыптастыру арқылы нәрселердің
Мұғалім бақылау кезінде оқушылардың сараптама мен синтез жасап, нәрселердің
Бақылау кезінде мұғалім өз сөздеріне басшылық ету рөлі мен
Демек, мұғалім баяндайды, әңгімелейді, түсіндіреді, көрнекі құралдар мен техникалық
Көрнекі құралдар – бұл оқушылардың сабаққа деген мотивациясын арттыратын
Көрнекіліктер, яғни әдемі суреттер, макеттер мен аппликациялар, тақырыптық альбомдар,
Техникалық құралдардың ішінен үнтаспа, компьютер, интерактивті тақта, мультимедиялық сыныптары,
Оқу материалын меңгеру көп жағдайда оқыту процесінде қолданылатын көрнекі
Көрнекі құралдарды оқушылардың оқу үрдісіндегі рөліне қарай М.Махмутов 2
Заттың бейнелік көрнекі құралдары (картиналар, фотосуреттер, диапазитивті суреттер, кино
Таңбалы көрнекі құралдар (сызбалық көлемді модельдер, сызбалар, картиналар, т.б.).
Көрнекі оқу құралдарды табиғи және суретті құралдар деп бөлу
Суретті көрнекі құралдардың ішінен бейнелік көрнекі құралдар жеке-жеке бөлініп
нәрселер-картиналар;
нәрселер мен фигуралардың қағаз бен картоннан жасалған кескіндері;
нәрселердің немесе фигуралардың кескіндері салынған таблицалар;
сызбалар;
таблицалар;
чертеждер.
Суретті көрнекі құралдардың 2-ші бір түрі шартты (символдық)
құралдар болып табылады: математикалық символдар (цифрлар, амалдар таңбалары, қатынастар
Суреттік көрнекіліктерге сондай-ақ экрандық көрнекі құралдар жатады, :
оқу фильмдері;
диафильмдер;
диапозитивтер.
Көрнекі құралдарды пайдалану тұрғысынан алғанда:
жалпы сыныптық;
жекелік.
Жалпы сыныптық көрнекі құралдарды бүкіл сынып болып пайдаланады
(кейде оларды демонстрациялық деп те атайды), жекелік көрнекі құралдармен
Дидактикалық құралдар төмендегідей тіркеледі:
- көру (визуалды) құралдары -кестелер, карталар, табиғи объекттер ж.т.б.;
- есіту(аудио) құралдары-радио, магнитафон, əн-күй аспаптары ж.т.б.;
- есіту-көру құралдары-дыбысты фильмдер, теледидар ж.т.б.;
- сөздік құралдар - оқулықтар, мəтіндер;
- оқу процесін авмоматтастырушы құралдар – тіл кабинеттері, компьютерлер,
- сөз, сөйлеу, ым-ишара, дене қозғалыстары.
Көбінесе жалпы сыныптық және жекеленген көрнекі құралдар мазмұны жөнінен
Жалпы сыныптық құралды да, сондай-ақ жекелік құралдарды да, сабақта
Дайындау тұрғысынан алғанда көрнекі құралдар баспахана тәсілімен немесе фабрикада
Қолдан жасалған көрнекі құралдар дайын көрнекі құралдарды толықтырады. Бұлар:
әртүрлі суреттер;
чертеждер;
құрастырмалы геометриялық фигуралар;
жеке сөздерді алмастыруға болатын таблицалар;
көбейту мен қосуды электірлендірілген таблицалар т.б.
Көрнекі құралдарды жасауға балаларды қатыстырып отырған пайдалы. Мұның білімдік
Қолдан жасалатын құралдарды дайындау күрделі болмауы тиіс, эстетика әрі
Көп жылғы тәжірибе мен арнайы педагогикалық-психологиялық зерттеулер көрсеткендей, оқытудың
Оқыту, тәрбиелеу және жетілдіріп дамыту үрдістерін білім берудің мақсаты
Сонда ғана оқушылар өз іс-қимылының мақсаты мен маңызын түсініп
ІІ. Дүниетану сабақтарында көрнекіліктерді пайдалану әдіснамасы
2.1.Дүниетану сабақтарында көрнекіліктерді пайдалану жолдары
Адам мен табиғат арасындағы тығыз байланыс, табиғатты қорғау мен
Бастауыш сыныптарда көрнекілік жиі қолданылады, өйткені балалардың ой-өрісі, қисынды
Көрнекілік әдістерін дүниетану сабағының барысында дұрыс пайдалану – оқушының
Дүниетану пәні мектептегі жаратылыстану ғылымдарының негізі болып есептелетін пән.
Дүниетану пәні балалардың адамгершілік, әсемдік, азаматтық сезімдерін оятып, эмоциялық
Еліміздің өнеркәсібі мен ауыл шаруашылығы, мәдениеті мен өнер саласында
Дүниетану пәні балалардың табиғат құбылыстары, өзін қоршаған заттардың өзгерістері,
Алайда, біздің балалар осындай дәрежеде ме? Өкінішке орай, ондай
Оқушыларының сөйлеу және есте сақтау процесін дамытуда дидактикалық көрнекі
Оқыту процесінде көрнекі құралдар әртүрлі мақсаттармен пайдаланылады: жаңа материалды
«Атамұра» баспасынан шыққан дүниетану пәні оқулығының кейбір мәтіні, ғылыми
Және бір айта кететін нәрсе, жас ерекшелігіне сай, бастауыш
Екінші бір айта кетерлік жай, оқушыларды жаппай сұрау кезінде
Үшіншіден, мұғалімнің сабақта түсіндірілген тақырыбының 30-35 пайызы ғана емес,
Сондықтан пәнге деген қызығушылығын арттыру, баланың өздігінен жұмыс істеу,
Көрнекі құралдардың түрлерін білу мұғалімнің оларды дұрыс таңдап алуына
Көрнекі және техникалық құралдар сынып оқушыларының жас ерекшелігіне сай,
Сабақта көрнекі құралдарды қолданудың жалпы тәсілдері:
1. Кинофильмдерге бару, театрдан немесе телевизордан пьесалар көру көркем
2. Дайын гербарий мен коллекциялар, сондай-ақ балалардың өздері жинаған
3. Дүниетану сабақтарының барлығында да қолданылатын көрнекіліктің басты
Дүниетану сабақтарда көрнекілік принципін жүзеге асыра отырып, бір жағынан,
Дүниетану сабақатарында көрнекі құралдарды пайдаланудың тиімділігінің негізгі шарты сабақта
Жаңа материалмен таныстыруда және әсіресе білімдері мен біліктерін бекітуде
Дидактикалық құралдардың қайсысы болсын арнайы мақсатты көздейді.
1) үлестірмелі ұсақ суреттер сөздік жұмысын жүргізу үшін қажет;
2) сюжетті суреттер де сөйлем құрауға, дыбысты меңгертуге, қысқаша
3) өтілетін дыбысқа сай ойыншықтарды пайдаланып сөз, сөйлем құрату;
4) сөзді буынға, буынды дыбысқа талдауда түрлі – түрлі
5) кеспе әліппе құралын әріп танытуда, сөз, сөйлем құратып
Оқушылармен зертханалық жұмыс кезінде мектеп жанындағы оқу – тәжірибе
Дайындау кезеңінде сабақтың мақсаты белгіленіп, жоспар құрылып, оқушыларды қажетті
Алдыңғы дидактикалық материал екінші бір жолмен тағы қолданылады:
1) өтілген дыбыстардан қиындау буындары бар сөздер құрастыру үшін;
2) анағұрлым ауырлық келтіретін дыбыстарды қайталап, бекіту үшін;
3) картиналармен жұмыс жасау үшін, логикалық жаттығулар орындауға;
4) әр оқушының жеке ерекшелігін ескеріп, жұмыс ұйымдастыру үшін.
Көрнекі құралдар білім көзі ретінде қолданылғанда ол елеулі түрде
Көрнекілік құралдары оқушыларда алғашқы қорытуын қалыптастырады, ой дамуына мүмкіндік
Көрнекілік құралдары оқушыларға бейнелі түсінік
Оқушыларды тәжірибелік қызметке дайындау олардың ақыл-ойындағы нақты анық объектілердің
Жоғарыда көрсетілген дидактикалық принциптердің арасындағы көрнекілік принципі – ерте
Педагогикада көрнекілік тұлғаның жан-жақты дамуының түпнегізі және маңызды оқу
Дүниетану сабағында көрнекілік құралдардың көмегімен күрделі оқу материалын
Көптеген көрнекілік құралдарын – кестелер, кейбір модельдер, жеке қолданысқа
Көрнекі құралдардың түрлерін білу мұғалімнің, оларды дұрыс таңдап алуына
Ал бұл оқу материалын жақсы түсініп, қабылдауға мүмкіндік береді.
Мысалы, дүниетану сабағында табиғи көрнекілік коллекцияны қолдануға болады, оған
Заттар және бейнелеу көрнекілігі: муляж, геометриялық фигура, макет, портреттер,
Символикалық көрнекілікке карталар, картограммалар, схемалар, диаграммалар, кестелер жатады. Көрнекілік
Сөйтіп, оқу сабақтарында балаларды жан-жақты тәрбиелеу, оларға білім беру
Мұғалім балалардың көрнекі құралдарды өзіндік жұмыста пайдалануын мейлінше мадақтап
Сабақта қолданылатын сызбалы немесе суретті ассоциограммалар бойынша сөйлеу оқушылардың
Жаңа материалмен таныстырғанда мұғалім көбінесе берілетін білімдерді нақтылау мақсатымен
Мысалы: мұғалім түсіндірген жаңа материалдың жолын балалардың өздерінің іздеп
Жаңа сабақта берілген түсініктемені суретпен (чертежбен) және тақтада жазулармен
Сондықтан чертеждер мен таблицалар және жазуларды тақтаға сауатты орындау,
Әртүрлі сызбаларды қолдана отырып, сөйлемдер құруда және дайындықсыз сөйлеуде
Мысалы: «Жанұя ағашы» атты иллюстративті сурет бойынша оқушылардың байланыстырып
Әңгіме өткізу әдісі кезінде – құбылыстарды бірізділікпен суреттей отырып,
Бұл әдісті қолдану барысында мұғалім мен оқушының арасында
Оқыту үрдісінде нәрселік және бейнелік көрнекі құралдардан шартты (символды)
Символдық көрнекіліктің рөлі балалардың білімінің артуымен және оқушылардың ойлау
Дүниетану сабақтарында үлестіруге арналған дидактикалық құралдар – балаларға схемаға
Жаңа материалмен таныстырғанда көбінесе берілетін білімді нақтылау және есте
Сабақтарда қолданылатын терминдерді есте дұрыс сақтай білу үшін ІІ
Дүниетану сабақтарында заттарды, картинкаларды, үлгілерді, техникалық құралдарды қолдану барысында
Сонымен қатар, тірек-сызбалардың есте сақтаудың дамуындағы ерекшелігі:
Бала тірек-сызбаларды қызыға қарай отырып, тез есіне сақтайды.
Сөздік қорына жаңа меңгерген сөзді қосады.
Байланыстырып сөйлеу меңгертіледі.
Ойлау қабілеті дамиды.
Шапшаңдыққа үйреніп, тәрбиелік бағыттар алады.
Өткен сабақтағы тақырыпты көрген суретін есіне түсіре отырып,
қайтадан айтып бере алатын болады.
Сонымен қатар қолданылатын терминдерді білгізу үшін қол жаттықтыру дәптерлерін
2.2. Дүниетану сабақтарында көрнекі құралдарды пайдалануға байланысты эксперименталды жұмысты
Курстық жұмыстың эксперимент барысын _______________қаласының _______________ атындағы қазақ
Эксперимент жұмысы осы мектептің 3 «Б» сыныбында өтті. Ал,
Зерттеу жұмысымызды бастамас бұрын 2 сыныптың да білім деңгейі
Зерттеу жұмысымыздың мақсаты – дүниетануды оқу үрдісінде оқушыларға белгілі
Зерттеу жұмысының міндеттері: мұғалім көрнекілік және техникалық құралдарды қолдану
Бақылау сыныбының мақсаты – оқушылардың оқу тәжірибесінен кейінгі білім
Оқу үрдісінің барысында көрнекі құралдарды пайдалана отырып оқушыларда білім,
1. Әртүрлі сыныптан тыс жұмыстар. Бұл сыныптан тыс жұмыстар,
2. Кітапханамен тығыз байланыс жасай отырып, балаларға арналған басылымдарды
3. Оқушының қабілеттілігіне қарай ой шапшаңдығы, жоғары сөйлеуі, ақындарша
4. Суретті диафильм және суретті ертегі бойынша ертегі құрастырып
5. Әрбір тақырыптарға байланысты сөздіктер шығарту, сөздерді реттеу.
6. Таблица, перфокарталарды пайдаланып, сабақта қолдануға, өз бетінше жұмыс
7. Әрбір жаңа тақырыптарды өткен кезде, қорытынды, бекітуге өз
Осы аталған іс-әрекеттерді жүргізу барысында балалардың бойында еңбектену,іздену, талпыну
Дүниетануды оқытуда мынандай көрнекі құралдарды көп қолдандық: таблицалар, суреттер,
Дүниетану сабақтарында заттарды, картинкаларды, үлгілерді, техникалық құралдарды қолдану барысында
Заттар мен суреттер балалардың сөздерді дұрыс айтуларына, сөйлем құрауларына,
Логикалық байланыстырып сөйлеуге үйрету үшін деформациялық мәтіндерді алдық, ал
Дүниетану сабағында мына тапсырмалар мен жұмыстарды орындаттық:
1) Сенің өмірің туралы заң. Адам құқығының жалпыға бірдей
Балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау - Қазақстан Республикасы
1989 жылғы 20 қарашада Біріккен Ұлттар Ұйымы Бала құқықтары
Конституция
2) Біздің Отанымыз тақырыбын өткен кезде, Отанымыз Қазақстан Республикасы
Сабақтың соңында Венн диаграммасы арқылы бекіттік.
3) Астана – Қазақстан Республикасының астанасы атты тақырыпты өткен
Сабақты қорыту мақсатында әр топқа тапсырма бердік:
I топ-эссе жазады.
II топ-сурет салады.
III топ-өлең шығарады.
Оқушылар «Менің сүйікті қалам Алматы» тақырыбына сурет бойынша
әңгіме құрастырды.
4) Адам мен табиғаттың байланысы туралы өткен кезде:
Яғни, адамның өсімдік және жануарлармен байланысы.
Адам мен табиғаттың байланысы.
— Біз табиғаттан не үйренеміз?
Шәйнектің қайнауына қарап, паровозды ойлап тапқан.
5) Егін шаруашылығы мен мал шаруашылығы тақырыптарын өткен кезде
— Егін шаруашылығы деп қандай шаруашылықты айтамыз?
— Мал шаруашылығы деп қандай шаруашылықты айтамыз?
Венн диаграммасы арқылы ұқсастықтары, айырмашылықтары, ортақ қасиеттері айтылады.
6) Ұшқыш туралы тақырыппен таныстыру кезінде ең алғаш ғарышқа
а) Ұшақтың қандай түрлерін білесіңдер?
ә) Ұшақтың халық шаруашылығына пайдасы қандай?
б) Космос кораблі туралы не білесіңдер?
г) Космонавттардың тамақтары қалай дайындалады?
Сабақтың соңында оқушылар ғарыш, ғарыш кораблі туралы суреттер салып,
7) Қарағанды мен Маңғыстау қалалары туралы өткен кезде осы
8) «Қазақстан қалаларына саяхат» атты қорытынды сабақта Қазақстан картасын
Көрнекіліктерді қолданып отырып жүргізуге негізделген сабақтар бұрын алған білімдерін
Сурет бойынша мазмұндама. Мазмұндаманың түрін бірнеше топқа
бөліп қарастыруға болады. а) дайын сурет бойынша мазмұндама; ә)
Кино, диафильм бойынша мазмұндама.
Ал, енді шығарма және оның түрлері алып қарастыратын болсақ,
а) Оқушылардың оқыған не істіген әңгімелері бойынша шығарма.
б) Экскурсия бойынша шығарма. 3. Өнер саласы бойынша шығарма.
в) Оқушының өз іс-әрекетіне байланысты шығарма жұмыстары.
3. Сурет бойынша мазмұндама. 3 сынып оқушылары А.Құнанбаевтың
«Күз» өлеңі мен «Күз» тақырыбындағы дайын сурет бойынша жазды.
Эксперимент жұмысының барысында шығарма жазғызуды жүзеге асыру кезінде өтілген,
Кесте 1. Көрнекіліктермен жүргізілген жұмыста.
Сынып
Жұмыстың түрі 1.Сурет бойынша жұмыс 2.Таблица бойынша жұмыс
мен жұмыс 4.Техникалық құралдарды пайдалану
Э
К
С
П
Е
Р
И
М
Е
Н
Т а)Үлгі бойынша 95% 84% 75% 97%
ә) Өзгертіп, қайта құрап жинақтайтау жұмыстары. 85% 91%
б) Жеке тапсырмалар 85% 91% 83% 95%
в)Шығармашылық жұмыстар. 97% 91% 89% 85%
г) Шығарма жазу 92% 93% 92% 92%
д) Мазмұндама жазу 89% 89% 89% 89%
е) Ауызша әңгімелеу 91% 91% 91% 91%
Б
А
Қ
Ы
Л
А
У
а)Үлгі бойынша 65% 66% 69% 64%
ә) Өзгертіп, қайта құрап жинақтайтау жұмыстары. 76% 77% 70%
б) Жеке тапсырмалар 75% 77% 77% 72%
в)Шығармашылық жұмыстар. 75% 75% 77% 71%
г) Шығарма жазу 68% 67% 67% 69%
д) Мазмұндама жазу 60% 62% 61% 60%
е) Ауызша әңгімелеу 70% 71% 75% 72%
Толық тараудың соңында және тақырыпты қайталау барысында немесе ашық
Кесте 2. «Ой қозғау».
1. Мен қалай жұмыс істедім?
2. Қай жерде қате жібердім?
3. Қойылған бағамен келісесің бе?
4. Сабақта не ұнады?
5. Өз жұмысыңа қанағаттанасың ба?
6. Сендердің тілектерің?
Кесте 3. «Инсерт».
Маған белгілі ақпарат Мен үшін жаңалық Мен келіспеймін Маған
X + - ?
Зерттеу жұмысымызды қорытындылай келе, оқу үрдісінде көрнекі және техникалық
оқушылардың сабаққа деген қызығушылықтары артады;
жаңа материал тез меңгеріледі;
оқытудың және үйретудің тиімділігі арта түседі;
оқушыларда өзбетінше жұмыс істеу,талпыну дағдылары қалыптасады;
сабақ шығармашылық сипат алады.
Зерттеу жұмысының қорытынды нәтижесін төмендегі тіркемеде берілген диаграммадан көруге
Қорытынды
Қорыта келгенде оқытудың көрнекілік принципі, бұл принцип барлық принциптердің
Оқыту, тәрбиелеу және жетілдіріп дамыту үрдістерін білім берудің мақсаты
Сонда ғана оқушылар өз іс-қимылының мақсаты мен маңызын түсініп
Дүниетануды оыту барысында көрнекілік әдістерін сабақ барысында дұрыс пайдалану
Оқыту үрдісінде көрнекіліктер мен техникалық құралдарды дұрыс пайдалану мұғалімнің
1. Оқыту әдістерін оның мақсат – міндеттеріне, оқушылардың жас
2. Қолда бар нақтылы көрнекі және техникалық құралдарын, кабинет
3. Мектептің материалдық – техникалық негізін ескеру;
4. Мектептің географиялық орналасуын ескеру. Мысалы; оқытуды қала мектептерінде
5. Мұғалімнің іс-тәжірибесінің шығармашылық сипатына, оның шеберлігіне тікелей байланысты
6. Мұғалімнің шығармашылығы және шеберлігі. Оқытудың нәтижелі өтуіне негіз
Себебі, оқу материалын баяндауда негізгі идеясын немесе оқушылардың іс-әрекетін
Дүниетану сабақтарында көрнекіліктерді қолдану мүмкіншілігі орасан зор: айналаны қоршаған
Оқыту процесінде көрнекі құралдар әртүрлі мақсаттармен пайдаланылады: жаңа материалды
Көрнекілікті дүниетануды оқыту процесінің барлық кезеңінде пайдалануға болады. Бірақ
Дүниетану сабақтарында оқыту әдістерінің ішінде мұғалімнің түсіндіру әдісін қолданғанда
Демек, теорияны практикамен ұштастыру жөніндегі дидактикалық принципті жүзеге асыруға
В.Занков: «Оқушыларға затты және оның қасиеттерін көрсету бұл –
Егер оқушы құбылыстың қасиетін өзі айыра алса және оған
Сонымен қоса, көрнекі құралдардың қатарына оқулықтар мен оқу құралдары,
Дүниетану сабақтарына қажетті көрнекі құралдардың түрлерін білу мұғалімнің оларды
Пайдаланған әдебиеттер
1. Алдияров Қ. Педагог психологиясының ерекшеліктері // Қазақстан мектебі.
2. Әлімбаев Ж. Болашақ бүгіннен басталады // Қазақстан мектебі.
3. Әскербекқызы Ж.Н. Сабақта көрнекі құралдарды пайдалану жолдары //Бастауыш
4. Әбиев Ж., Бабаев С.т.б. Педагогика /Алматы.-Дарын.-2004.-410бет.
5. Әбенбаев С.Ш.Тәрбие теориясы мен әдістемесі /Алматы:Дарын. -2004.-152б.
6. Бабаев С.Б. және т.б. Педагогика: жалпы негіздері және
7. Бабаева С.Б.Бастауыш мектеп педагогикасы /Алматы. –Дарын. -2006.-350б.
8. Бегалиев Т.Б., Мұсаева С.А. Жас ерекшеліктер педагогикасы /Астана.
9. Ғалибасова Р.Ш. Көрнекі және техникалық құралдар //Білім.-2008.-№4.-11.
10. Жұмақанова А.А. Оқу үрдісінде көрнекіліктерді пайдалану жолдары //Бастауыш
11. Илина А. Педагогика / Москва. Проссвещение. – 1985.
12. Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика / Алматы. –
13. Кенжан А. Жаратылыстану сабақтарында көрнекі құралдарды пайдаланудың ерекшіліктерін
14. Қасентаева Қ. Педагогикалық қарым – қатынастағы коммуникативтік іскерліктің
15. Мұқашқызы С. Дүниетануды оқытудың бағдарламалық және әдістемелік мәселелері
16. Найзабаева Л.А. Мұғалімнің көрнекі құралдарды даярлау үлгісі//Бастауыш мектеп.-2009.-№10.-10-11б.
17. Рысбаева А. Болашақ мұғалімдердің мәдениетін қалыптастыру // Білім.
18. Сабауова Э.Ф. Педагогикалық шеберлікті қалыптастыру әдістері
// Қазақстан мектебі. – 2004. - № 10. –
19. Таласбаева П.Н. Техникалық құралдарды дұрыс пайдалану жолдары //Бастауыш
20. Төлеуханова Д.Р. Көрнекі құралдардың дидактикалық негіздері //Білім. -2006.-№2.-18-19б.
21. Ынтықбаева А. Педагогикалық іскерлік /Алматы: Дәуір. -1995.- 217.
22. Садықова Д. Жас ерекшеліктеріне байланысты баланың жеке психологиясын
22. Совет-хан Б.Б. Педагогика мен психология негіздері /Алматы. –Таймас.
23. Шорманова Ж.Ш. Көрнекіліктердің тиімділігі //Қазақстан мектебі.-2008.-№10.-14-15б.
1
Егін шаруашылығы
Мал диаграммасы арқылы ұқсастықтары, айырмашылықтары, ортақ қасиеттері айтылады.
шаруашылығы
