Дүниежүзінің жануарлар дүниесі курстық жұмыс
Мазмұны
Кіріспе..........................3 I - тарау Дүниежүзінің жануарлар дүниесінің қалыптасуы..........4
II - тарау Дүниежүзінің жануарлар дүниенің таралуы
2.1 Еуразияның жануарлар дүниесі ............6
2.2 Африканың жануарлар дүниесі..............18
2.3 Солтүстік Американың жануарлар дүниесі.................22
2.4 Оңтүстік Американың жануалар дүниесі........27
2.5 Австралияның жануалар дүниесі...........32
2.6 Антарктиданың жануарлар дүниесі..................35
Қорытынды..........................37
Қолданылған әдебиеттер..................39
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 38 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны
Кіріспе..........................3
II - тарау Дүниежүзінің жануарлар дүниенің таралуы
2.1 Еуразияның жануарлар дүниесі ............6
2.2 Африканың жануарлар дүниесі..............18
2.3 Солтүстік Американың жануарлар дүниесі.................22
2.4 Оңтүстік Американың жануалар дүниесі........27
2.5 Австралияның жануалар дүниесі...........32
2.6 Антарктиданың жануарлар дүниесі..................35
Қорытынды..........................37
Қолданылған әдебиеттер..................39
Кіріспе
Курстық жұмысымның тақырыбы «Материктердің жануарлар дүниесінің қалыптасуы мен таралуы».
Жануарлар – табиғат туындысы. Өсімдіктер тәрізді жануарлар дүниесінің де
Жануарлардың таралуы жер бедері мен климаттық жағдайларына, геологиялық даму
Курстық жұмысымда осы сияқты әр материктің өзіне тән эндемик
Дүниежүзінің жануарлар дүниеcінің қалыптасуы.
Жануарлар географиясы, зоогеография - жер шарындағы жануарлардың белгілі бір
Жануарлар географиясының ерте кезде тіршілік еткен жануарлардың таралуын
Биогеография биология және география ғылымдарымен байланысты.
Әр түрлі аймақтың жануарлар және өсімдіктер әлемін салыстыру эфолюциялық
Полеарктикалық және неоарктикалық аймақтардың флорасы және фаунасында бір –
Басқа аймақтарда бір - бірінен ұқсастықтар өте аз. Сонымен
Эволциялық процесті түсіну үшін ареалдардағы флора мен фаунаға
2.1 Еуразияның жануарлар дүниесі
Еуразияның үлкен, солтүстік бөлігі Голарктикалық зоогеографиялық облысқа, ал кіші,
Мезозойдың соңында бүкіл Еуразия бір тесікті және қалталы сүтқоректілерден,
Климаттың суынуы Еуразияда қатаң климаттық жағдайға бейімделген жануарлардың орын
Азияның кайназой барысында климаттық жағдайлар айтарлықтай өзгере қоймаған шығыс
Еуразияның территориясында қазіргі жабайы фаунаның таралуын оның даму тарихымен
Солтүстегі аралдарда және материктің қиыр солтүстігінде фауна құрамы батыстан
Бүкіл Евразияда тундралардың фаунасы тіпті біркелкі. Тундраның ең көп
Жағалаудағы сулар, Евразияның солтүстігіндегі өзендер мен көлдер балыққа, негізінен
Мұз дәуірі кезіңінде қазіргі тундраларда мамонттар, жүндес мүйізтұмсықтар, қойбұқалар
Евразия ормандарының жануарлар дүниесі біршама көбірек жіктеумен ерекшеленеді. Әсірере
Бұған дейін айтылғандай бір жағынан Атлант жағалауындағы Европа мен
Европа ормандарын бір кездерде көптеген ірі сүтқоректілер мекендеген, оларды
Құстар фаунасы өте бай. Аралас және жалпақ жапырақты ормандарды
Өзендер мен көлдерде негізінен тұқы балықтар өседі, бірақ
Европа ормандарын мекендеген ірі жануарлардың кейбірі қазір жоқ, ал
Голарктикалық Маньчжур-Қытай кіші облысына бөлінетін Азия шығысы ормандары флорасының
Қытай мен Гималайдың таулы ормандары фаунасының ең негізгі өкілдерінің
Өзен жағасындағы қалың бамбукты және құрғақты нуларында және таулы
Жалпақ жапырақты ормандар фаунасының негізгі өкілдері – эндемиялық жанат
Оңтүстік Азиялық аңдар ретінде кейбір маймылдарды атауға болады. Олардың
Көрші Европа Сібір кіші облысының тайгалық фаунасының өкілдері –ұшар
Бауырымен жорғалаушылар арасында Үнді – Малайя облысындағылармен біртектес кесірткелер
Шетелдік Евразия үшін далалық фауна онша тән емес, өйткені
Жерорта теңіз алқабының, Алғы Азия таулы қыраттары және Аравия
Бұрын Корсика және Сардиния аралдарында тіршілік ететін жабайы тау
Құстардың ерекшелігі де сүтқоректілерден кем түспейді. Олардан әсіресе көгілдір
Құрғақ климат жағдайларында өздерін жақсы сезінетін бауырымен жорғалаушылар көп.
Алдыңғы Азия таулы қыраттары фаунасының құрамына нағыз Жерорта теңіздік
Орталық Азияның шөлді тау үстірттері мен тау жоталарының өзіндік
Кейбір жануарлар Орталық Азияның белгілі бір облыстарыда ғана таралумен
Тибет таулы қыраттары мен Орталық Азия тауларында оронго бөкендері
Орталық Азияда жыртқыш аңдар тұяқтылар секілді сан алуан емес.
Жазықтарда да, таулы аудандарда да тұр – тұқымдық әрі
Құстар әсіресе таулы аудандарда сан алуан. Олар – ұларлар,
Бауырымен жорғалаушылар мен қосмекенділер Орталық Азияда көп емес. Кейбір
Евразияның қалған оңтүстік бөлігі түгелдей Үнді – Малайя зоогеографиялық
Малайя архипилагының тұяқты жануарларының ең көрнектілері – оңтүстік Америкада
Жыртқыштардан қысқа жүнді малайя аюы мен жолбарысты атау керек.
Суматра және Калиматан аралдарын қазір өте сирек кездесетін адам
Аралдар фаунасының ерекшелігі – «қалықтап» ұшатын жануарлар түрлерінің көп
Құстар арасында түрлі түсті аргус қырғауылы, тауыс және Австралиядан
Бауырымен жорғалаушылар түрлерінің көптігімен және үлкенділіктерімен таңдандырады. Шағын ғана
Сулавеси және Кіші Зонд аралдары зоогеографиялық жағынан ерекше орында.
Индиялық айрықша кіші облысқа Индия, Шри Ланка және Үнді
Индия мен Үндіқытай фаунасы құрамында үнді пілінің болуы тән.
Көптеген қиын да күрделі жұмыстарды істеуге үйретілген үй пілі
Жергілікті тұрғындар, сондай ақ жабайы өгіздер – гаураларды қолға
Индия мен Үндіқытай үшін барлық жерде: ормандарда, саванналарда, бақтарда,
2.2 Африканың жануарлар дүниесі
Материктің солтүстік бөлігі Сахарамен бірге Голарктика зоогеографиялық облысының Жерорта
Өзен жағасындағы қаулар мен өзендерде крокодил, тасбақа, улы ніл
Жергілікті халыққа көкқасқа шегіртке көп зиян келтіреді. Олардың жиі
Эфиоп облысының фаунасы материк алабында барынша біркелкілігімен ерекшеленеді, тек
Жемшөп қоры орасан мол, саваналанрда көптеген шөп қоректі жануарлар,
Африка саванналары мен шөлейттерінің көркі және құрып бітуге айналған
Көптеген аудандар да, әсіресе экватордан шығыста және оңтүстікте саванналар
Кей жерлерде Африка пілдері сақталған. Шынтуайтқа келгенде бұл жануарды
Құрып бітуге айналған жануарлардың қатарына бір кездері материктің шығыс
Шөп қоректі жануарлар көптеген жыртқыштарға жем болып табылады. Африканың
Таулы және жазық өңірлерде павиан тобына жататын маймылдар көп.
Кемірушілердің, тышқандар мен тиындардың бірнеше түрін атауға болады.
Саванналарда құстар көп: Африка түйеқұсы, цесарка, турач, марабу, ткач,
Мұнда бауырымен жорғалаушылар солтүстік шөлдеріндегілерден аз емес. Олар көбінесе
Насекомдардың фаунасы өте бай және сан алуан. Олардың ішінде
Ылғалды тропиктік ормандардың Африканың ашық кеңістіктеріндегідей бай болмағанымен өзінше
Ормандардағы маймылдар сан алуан, әрі олардың көбі ағашта жүріп
Батыс рифті зонасының тауларында сирек кездесетін және аз зерттелген
Ормандардың орнитофауналарының сипатты өкілдері – тотының бірнеше түрі, банан
Оңтүстік Африканың шөл және шөлейт кеңістіктері оның ішінде Солтүстік
2.3 Солтүстік Американың жануарлар дүниесі
Солтүстік Американың үлкен бөлігінің зоогеографиялық жағдайы Еуразияға жақын және
Солтүстік Америка Еуразиядан бөлініп қалғандықтан қазір территориясында бұл күндері
Солтүстік және Оңтүстік Америка арасында плиоцен кезеңінен бері қарай
Материктің Голарктика аймағына енетін бөлігінің алабында жануарлардың қай жерлерді
Тундрадағы жануарлар әлемінің Еуразиядағы тундраның жануарлар әлемімен салыстырғанда да
Кәсіпшілік үшін поляр түлкісінің зор маңызы бар.Кемірушілер отрядынан леммингтер,
Тайганың жануарлар дүниесі бұдан да зор алуан түрлілігімен сипатталады.Бұрын
Жыртқыш аңдардың да түрлері көп.Олардың көпшілігі терісі бағалы кәсіпшілік
Кемірушілер отрядына жататындардың ішінде әсіресе канада құндызы мен сабауқұйрық
Аралас ормандар мен жалпақ жапырақты ормандардың жануарлар дүниесіне ұқсас
Жапырақты ормандардағы қанаттылар атрияды да бай. Онда құстардың американдық
Бауырымен жорғалаушылар отрядының өкілдерінен Мисисипи аллигаторын және Мисисипи аллагатор
Солтүстік Американың ашық кеңістіктеріндегі – прериялар мен Кордильердің ішкі
Европалықтар Америкаға европа жылқысын ала келді. Ормансыз жазық далаларда
Жазық даланың тұяқты аңының бірі – айыр мүйіз. Ол
Жазық дала жыртқышы – дала қасқыры немесе койот осы
Бұл аймақта түрлі кемірушілер көп тараған. Олар әсіресе жыртылған
Құстарға келетін болсақ, дала құры, күрке тауық тәріздес күшіген,
Солтүстік Американың перияларымен ішкі үстірті ауа райы құрғақ келетін
Кордильерде Солтүстік Америкадағы ең ірі жыртқыш аң – гризли
Америка Құрама Штаттарының оңтүстік-батысы мен Мексиканың солтүстігінде бауырымен жорғалаушылар
2.4 Оңтүстік Американың жануалар дүниесі
Өсімдік жамылғысы сияқты Оңтүстік Американың жануарлар дүниесі де бай.
Оңтүстік Американың барлық маймылдары кең танаулылар тобына жатады және
Оңтүстік Америка фаунасының ерекшелігі – оның құрамында мүктілердің бір
Эндемик түрлер, туыстар тіпті тұқымдастар Оңтүстік Америка жыртқыштарының, тұяқтыларының
Оңтүстік Америка жануарлардың Неотропиктік аймағында жатады және оның екі
Ылғалды тропиктік ормандар фаунасы барынша ерекше әрі бай. Әйтсе
Оңтүстік Американың тропиктік ормандарында америкалық барлық маймылдар өмір сүреді,
Ойнақшыл маймылдардың денесі шағын болады. Олардың ішіндегі ең кішкенелерінің
Цебидтердің көпшілігінің құйрығы мықты келеді. Онымен ағаш бұтақтарына жармасады
Тропиктік орманда мүктілер отрядының өкілдерінен жалқау маймылдар мекендейді. Олар
Ағашта тіршілік етуге кейбір құмырсқа жегіштер де бейімделген. Мысалға,
Тропиктік ормандардың жыртқыштарына мысық тұқымдастардан оцелоттар, кішігірім ягуарундилер және
Оңтүстік Американың азын-аулақ тұяқтыларынан ормандарда бірнеше туыстар ғана кездеседі.
Кемірушілердің Амазонка ойпатының және Оңтүстік Американың басқа аудандарының ормандарына
Оңтүстік және Орталық Америка жерлерінде қалталы егеуқұйрық немесе опоссумның
Ормандар бауырымен жорғалаушыларға және қосмекенділерге өте бай. Бауырымен жорғалаушылар
Ормандарда әртүрлі құстар, ашық түсті тотылар көп. Тотылардың ішіндегі
Ормандарда сондай-ақ балапандарының қанаттарында ағашқа өрмелеуге жәрдемдесетін тырнақтары болатын
Материктің тропиктік ормандары ерекшеліктерінің бірі – насекомдардың көптігі, олардың
Оңтүстік Американың тропиктік ормандарында құмырсқаның көптеген түрі ұялайды. Кейбір
Оңтүстік Американың құрғақ және ашық кеңістіктері – саванналардың, тропиктік
Саванналарда, ормандарда және егістіктерде мүктістілердің америкалық үшінші тұқымдасының өкілі
Кемірушілерден саванналар мен далаларда вискача және топырақта тіршілік ететін
Құстардан көптеген тотылар мен колибраларға қоса Оңтүстік Америкалық страус
Анд тау фаунасының өзіндік ерекшеліктері болады. Мұнда материктің шығыс
Андыда сонымен бірге көзілдірікті аю, кейбір қалталылар мекендейді. Бұрынғы
Андының құстары, әдетте, материктің шығысындағы туыстар мен тұқымдастардың таулық
2.5 Австралияның жануалар дүниесі
Австралияның фаунасы түрлерінің байлығымен ерекшеленбейді, әсіресе аралдар фаунасы кедей.
Австралия мен мұхиттық аралдардың материктік аралдары, әсіресе Жаңа
Австралия мен мұхиттық аралдардың фаунасында ұқсастықтармен қатар, үлкен айырмашылықтар
Австралия фауналарына нағыз тән белгі:төменгі сатылы сүтқоректілердің, біртесіктілер мен
Сондай ақ орнитология фаунасына бауыры мен жорғалаушылар мен насекомдарға
Австралия материгінің әр түрлі бөліктерінің фаунасының, қазіргі табиғат жағдайына
Австралияның солтүстігі мен шығысында, сондай ақ Жаңа Гвинея мен
Австралияның ішкі сулары балықтарға бай, олардың арасында эндемиялық және
Австралияның солтүстік және орталық бөліктері, саванналарының, бұталы тоғайлары мен
Кенгуруды адам мен австралиялық динго иті қатты қырып жіберді.
Бұталы тоғайларда денесін тікен жапқан сүтқоректі, жергілікті эндемия- ехидна
Құстардың ішінен авсралия түйеқұсы эму, егінге үлкен зиян келтіретін
Тасмания аралының жануарлар дүниесі кейбір өзгешеліктерімен ерекшеленеді.Онда мысалы қалталы
2.6 Антарктиданың жануарлар дүниесі
Антарктида жер бетіндегі жануарларға кедей. Жер бетіндік сүтқоректілер онда
Антарктиданың жер бетінің фаунасы осындай кедей болғанымен, теңіздегі және
Антарктида суларында қазіргі кезде кездесетін сүтқоректілердің ірісі-мұртты және тісті
Антарктиданың тісті киттеріне кашалоттар, құты тұмсықтылар мен косаткалар жатады.Мұның
Антарктиданың құстары айрықша өзгеше.Олардың бәрі суда тіршілік етіп, балықпен
Пингвиндердің көптеген түрлері аймақтың солтүстік шекарасы бойын,субантарктикалық арал жағалауларын
Қорытынды
Жануарлардың тіршілік үшін қызметі сан алуан. Оларды адам баласы
Жануарлар дүниесінің кейбір түрлерінің жер бетінен құрып кетуі табиғат
Адам баласы жануарлар дүниесін өзінің материалдық игілігін жақсарту үшін
Адам баласының жануарлар дүниесіне жанама әсері – орманды қырқуда,
Осы жағдайларды ескере отырып, барлық адамзат қауымдастығы жер бетіндегі
Жануарларды қорғау мақсатында бірнеше ұлттық парктер мен қорықтар ұйымдастырылған.
Африка республикасындағы қорғауға алынған жерлерде көптеген жануарлар сақталып қалған.
Жануарлар дүниесін қалпына келтірудің негізгі төрт шарты бар. Олар:
Жануарларды сақтап қалудың ең басты жолы – адам баласының
Қолданылған әдебиеттер
Қазақ Совет энциклопедиясы. 4-ші том.- Алматы.- 1974
Қазақ Совет энциклопедиясы. 9-ші том.- Алматы.- 1974
Второв П.П., Дроздов Н.Н. Биогеография. - М.: Просвещение, 1978
Второв П.П., Дроздов Н.Н. Биогеография материков. Пособие для учителей.
Второв П.П., Дроздов Н.Н. Биогеография материков. - М.: Просвещение,
Воронов А.Г., Дроздов Н.Н., Мяло Е.Г. Биогеография мира. -
Власова Т.В. Физическая география материков, ч.1-2.- М.,1986.
Физическая география материков и океанов / Под редакцией А.М.
Интернет желісі
2
