Кәсіпорын айналым қаражаттарының айналымы
Кәсіпорнының өндіріс процесі мен оның өндірілген өнімі айналыс процеснде үздіксіз болуы тиіс. Айналым қаражаттың бір бөлігі өндіріс, ал екінші бөлігі айналыс саласында болады.
Капиталдың өндіріс саласынан айналыс саласына көшуін капиталдың айналымы дейді. Капиталдың айналымы капиталдың ауыспалы айналымы, ол дүркін дүркін жаңарып отырған процесс ретінде қаралады, оның дейекті түрде авансылануын, өндірілген пайдалы кенбайлықтың сатылуын, бастапқы нысанға қайтып оралуын камтиды. Капитал үш сатыдан өтеді.
Бірінші сатыда ақшалай қаражаттар оларсыз өндірістік процесстің орындалуы мүмкін болмайтын әр түрлі материалдық құндылықтардың өндірістік қорларына ауысады.
Екінші сатыда өндірістік қорлары дайын өнім шығаруға жұмсалады, өндіріс процесі жүзеге асырылып, пайдалы қазбалар өндіріледі.
Үшінші сатыда кәсіпорын өзінің өндірген өнімін сатып, өткізіп, өндірген жұмсалған қаражатын қайтарып пайда алуға күш салады.
Бірінші және үшінші сатылары айналыс саласына, ал екінші сатысы өндіріс саласына жатады. Сонымен, ақша тауарға айналып, тауар қайтадан ақшаға ауысады, үздіксіз өндірістік процесс қайталанады.
Капталдың қозғалысы үздіксіз болуы үшін оның белгілі бір бөліктер бір мезгілде ақшалай, өндірістік, тауар нысының бірінде болып және үш сатыдан өтуі тиіс. Сөйтіп капиталдың ауыспалы айналымы үздіксіз, ұдайы қайталанып отыратын процесс болып табылады. Үздіксіз жаңартылып отыратын процесс ретінде қаралатын өнеркәсіптік капиталдың ауыспалы айналымы, оның айналымын құрайды. Капитал айналым уақыты бүкіл авансыланған капитал өндіріспен айналыс сатысынан өтетін және бастапқы нысанына қайтып оралатын кезең реттінде қаралады. Капитал айналымынның жылдамдығы, оның бір жыл ішінде жасалатын айналымдылық санымен сипатталады.
