Бухгалтерлік есеп шоттары курстық жұмыс
ЖОСПАР
Кіріспе
Кіріспе ............................................................................................................ 2
I-бөлім.
Бухгалтерлік есеп шоттары.
1.1. Шоттарды жіктеу қағидалары ......................................................... 4
II-бөлім.
Процесінің есебі.
2.1. Дайындау процесенің есебі ............................................................. 6
2.2. Өндіріс процесінің есебі ............................................................. 10
2.3. Сату процесінің есеб ……………………........................................... 13
2.4. Шоттардың жіктелуінің мағынасы ………………………………. 15
III-бөлім.
Шоттардың экономикалық мазмұны.
3.1. Шоттардың экономикалық мазмұны бойынша жіктелу ....…. 26
Шоттардың баланспен байланысы бойынша жіктелу ……… 28
3.3. Бухгалтерлік есепшоттары жоспарының сипаттамасы ………. 29
IV-бөлім.
Екі жақты жазу әдісі.
4.1. Екі жақты жазу .................................................................................... 32
Қорытынды ............................................................................................ 33
Қолданылған әдебиеттер ........................................................... 35
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 35 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ЖОСПАР
Кіріспе
Кіріспе ............................................................................................................
I-бөлім.
Бухгалтерлік есеп шоттары.
1.1. Шоттарды жіктеу қағидалары
II-бөлім.
Процесінің есебі.
2.1. Дайындау процесенің есебі
2.2. Өндіріс процесінің есебі
2.3. Сату процесінің есеб
2.4. Шоттардың жіктелуінің мағынасы ……………………………….
III-бөлім.
Шоттардың экономикалық мазмұны.
3.1. Шоттардың экономикалық мазмұны бойынша жіктелу
Шоттардың баланспен байланысы бойынша жіктелу
3.3. Бухгалтерлік есепшоттары жоспарының сипаттамасы
IV-бөлім.
Екі жақты жазу әдісі.
4.1. Екі жақты жазу ....................................................................................
Қорытынды ............................................................................................ 33
Қолданылған әдебиеттер ...........................................................
КІРІСПЕ
Кез келген кәсіпкердің балансында сол ұйымның меншігіндегі шаруашылық
Бүгінде бухгалтерлік есебі басқару жүйесінде ең басты бір
Бухгалтерлік есеп әдісіне нақтырақ тоқталсақ, Бухгалтерлік шоттары.
Шоттарды жіктеу мен шоттарды менгеруді ғана емес, сонымен
Шоттармен берілетін көрсеткіштердің жиынтығы шоттардың мақсаты мен олардың
Шоттардың мақсаты өздерімен байланысты олардың мазмұндары сияқты әр
Шоттардың мазмұнын анық түсіну және олардың дұрыс пайдалана
Шоттардың жіктелу белгілеріне байланысты сипаттамалары:
- Бухгалтерлік есеп шоттары, мақсаты және құрылымы, балансқа
- Шоттар жоспарына қосымша ретінде әрбір шоттың мазмұны
Шоттардың мақсаты – олардың жіктелуінің екінші белгісі.
Шоттардың мазмұны мен мақсаты- шоттардың құрылуын немесе
I-бөлім. Бухгалтерлік есеп шоттары.
1.1. Шоттарды жіктеу қағидалары
Кәсіпорынның бухгалтерлік шоттары сол ұйымның бухгалтерлік баланс баптарының
Бухгалтерлік есеп шот кәсіпорынның шаруашылық қызметін басқарып отыру
Шоттар - ұйымдағы орындаған операцияларды жинақтап, тіркеп
Шоттар – баланстың негізі. Шоттармен бухгалтерлік есеп беру
Шоттардың мазмұнын анық түсіну және оларды дұрыс пайдалана
Көптеген шоттар бірдей қасиеттерге ие бола отырып, өзара
Шоттардың жіктелуі қандай белгілері бойынша құрылады екен?
Біздің білуімізше, шоттар шаруашылық құралдарының, олардың құрылу көздері
Шаруашылық құралдары, олардың құрылу көздері мен процестері олардың
Бір мазмұн- шаруашылық қызметіндегі құралдардың экономикалық мәні мен
Әр топтың ішінде шоттардың жеке түрлері сонымен қатар
Тиісінше, барлық шоттар өз мазмұндары бойынша белгілі бір
Шоттармен берілетін көрсеткіштердің жиынтығы шоттардың мақсаты мен олардың
Шоттардың мақсаты өздерімен байланысты олардың мазмұндары сияқты әр
Шоттардың бір түрі өз құрылыстары бойынша тек дебиттік
Кәсіпорынның бухгалтерлік жүйесінің ақпаратын жинақтап, сақтап отыратын негізгі
Кәсіпорында әрбір күнтізбелік жұмыс күні барысында бірнеше операциялардың
II-бөлім. Процесінің есебі.
2.1. Дайындау процесенің есебі
Өндірістік кәсіпорындардың басты мақсаты – кәсіпорынның өзінде ішінара
Өндірісті ұйымдастыру үшін еңбек құралдары, еңбек заттары мен
Кәсіпорындар сатудан табыс таба отырып, өндірілген өнімдерді сатады.
Құралдар айналымы негізгі шаруашылық процестерінен: дайындау, өндіру, сату
Кәсіпорынның жұмысын ойдағыдай және үздіксіз ұйымдастыру үшін кәсіпорынның
Дайындау процесі - ол өнім өндіруге қажетті
Кәсіпорын жабдықтаушыларына алынған заттарды өзі үшін дайындау немесе
Сындықтан дайындау процесі есебінің басты мақсаттары:
Дайындау бойынша барлық шығындарды анықтау;
Дайындалған материалдардың нақты өзіндік құнын анықтау.
Есептегі материалдық құндылықтардың қозғалысы нақты өзіндік құнмен көрсетіледі.
Осы жинақтау шоттарының дебиті бойынша алынған заттардың сатып
Материалдық құндылықтарды дайындау процесінің есебін келесі сызбадан көруге
Дайындау процесі есебі кезінде материалдық құндылықтарды бағалау маңызды
Материалдық құндылықтардың нақты өзіндік құнын анықтау үшін әрбір
Сатып алынған материалдар бойынша көлік-дайындау шығындары (ай сайын
Өндіріске жеткізілген материалдар бойынша көлік-дайындау шығындарының сомасын анықтау
Осы шығындардың есеп бағасымен дайындалған материалдардың құнына пайызы
Осы пайызға байланысты материалдарға көлік шығындары таратылады.
Өндіріске материалдарды жеткізу шамасы бойынша, есеп бағасы бойынша,
Халықаралық есеп стандарты мен №7 қазақстандық бухгалтерлік есеп
Жаппай идентификация әдісі;
Орташа құн әдісі;
ФИФО – бірінші сатып алу бағасы бойынша қорларды
ЛИФО – соңғы сатып алу бағасы бойынша қорларды
Осы әдістердің мәнін келесі мысалдардан қарастырамыз:
31 қазанға қорлар туралы мәліметтер
қазан 1 – қорлар қалдығы 50 бірлік 100-ден
6 – сатып алынған 50 бірлік 110-нан –
13 – сатып алынған 150 бірлік 120-дан –
20 – сатып алынған 100 бірлік 130-дан –
25 – сатып алынған 150 бірлік 140-тан –
__________________________________________________________
Барлығы:
Өндіріске жұмсалғаны - 280
31.10-на қалдық -
Сонымен, бізде жалпы сомасы 62500 теңгеге тауарлы-материалдық құндылықтардың
Өндіріске ТМҚ қандай құнмен жеткізіледі және қанша ТМҚ
1Осы әдістердің мәні мен мазмұны салалық курстарда оқытылады.
Жаппай идентификация әдісі бойынша әрбір тауарлық бірлік бойынша
Сондықтан, мысалға 31.10-да бар 220 бірліктен – қордан
31.10-на тауарлық қорлардың құнын анықтаймыз:
50-100 5000 Барлығы –
100-120 12000 Алу
70-140 9800 31.10-не қорлар
__________________ Өндіріске
жиыны - 26800 жеткізілген құн
Орташа құн әдісі материалдық қорлардың орташа өлшенген құнын
(62500 : 500) = 125
Осыдан өндіріске жеткізілген ТМҚ құнын анықтаймыз:
280 х 125 = 35000
қалған қорлардың құны:
220 x 125 = 27500
Осы әдіс кезінде есепті кезеңде алынған ТМҚ барлық
ФИФО әдісі (бірінші сатып алу бағасы бойынша қорларды
Мысалы, бар 220 бірлік ТМҚ-дан:
70 бірлің 20.10 х 130
150 бірлің 25.10 х 140
жиыны
Осыдан сатылған ТМҚ құны мынаны құрайды:
62500 – 30100 = 32400.
ФИФО әдісін пайдалану тиімділігі есепті кезеңнің аяғына материалдық
Бағаның өсуі кезінде ФИФО әдісі ықтимал таза табыстың
ЛИФО әдісі (соңғы сатып алу бағасы бойынша қорларды
Мысалы, 220 бірлің қорда:
50 бірлік – қордан 1.10 х 100 =
50 бірлік – қордан 6.10 х 110 =
120 бірлік – қордан 13.08 х 120= 14400
жиыны
Осыдан шығынға жатқызылған материалдық құндылықтардың құны 62500 –
Осы әдісті жақтаушылардың пікірінше, нақты қандай тауарлар сатылғанын
ТМҚ бағалу әдісін таңдаудың соңғы нәтижесінде қаржылық нәтиже
2.2.Өндіріс процесінің есебі
Өндіріс процесі шикізат пен материалдары табу мен өңдеу
Негізгі өндіріс- ереже бойынша, кәсіпорын құрылғанда қандай өнім
Көмекші өндіріс- негізгі өндірісте тұтынылатын өнім шығарады. Оларға
Әлеуметтік қызмет көрсететін өндіріс- кәсіпорын жұмысшыларының тұрмыс және
Өндіріс процесі кезінде өнім өндіру үшін жұмыс қүшін,
Осыған өндіріс процесін бухгалтерлік есепке алудың негізгі мақсаттары
өндірістің нақты көлемін анықтау; Ол үшін өндірілген онімнің
өнімнің өзіндік құнын есептеу;
аяқталмаған өндірістің көлемін анықтау;
Өнімнің өзіндік құнын, өндірістік шығындар есебі мен талдауын
Өндіріс шығындары көптеген белгілері бойынша жіктеледі. Олардың мынадай
өндірілген орны бойынша;
техникалық-экономикалық мақсаты бойынша;
оларды өнімнің өзіндік құнына жатқызу әдісі бойынша;
өндіріс көлеміне қатысы бойынша.
Өндірілген орны бойынша- өндірістің барлық шығындары – цех,
Техникалық-экономикалық мақсаты бойынша- аталған шығындар негізгі және үстеме
Негізгі шығындарға- өнім өндірумен тығыз байланысты және өндірістің
Үстеме шығындарға- өндірісті басқаруға және оны қамтамасыз етуге
Өндірістің негізгі және үстеме шығындары дайын өнімнің өндірістік
«Үстеме шығындары» шоты бойынша есепті кезеінің соңында қалдығы
Өнімнің өзіндік құнына қосылу әдісі бойынша- өндірістік шығындар
Тура шығындар- деп белгілі бір өнім түрінің өндірісіне
Жеке шоттарды есепті кезең бойы жиналған және осы
Көп жағдайда негізгі шығындар тура, ал үстеме шығындар
Өндіріс процесі есебінде бірқатар арнайы шоттар -
Бірінші әрекеттің нәтижесінде материалдардың нақты өзіндік құны бойынша
Материалдарды жазу сомасы бойынша белгілі бір үлесте ауытқу
Екінші әрекет те бірінші әрекет сияқты өнімнің өзіндік
Төртінші шаруашылық әрекет бойынша жанама шығындардың таратылып, олардың
Дебеттік айналым, яғни өндірістік шығындар «Негізгі өндіріс» жалпы
Өнімнің жеке түрлерінің нақты өзіндік құны талдау шоттарының
Өндірістен түскен өнім «Дайын өнім» шотына «Негізгі өндіріс»
2.3.Сату процесінің есебі
Шаруашылық құралдарының айналымы сату процесінде аяқталады. Өнім сатудан
Сату процесі дегеніміз – кәсіпорынның өндірілген өнімді сатып
Сату процесі кезінде кәсіпорын: өнімді орау мен қаптауға,
Сату процесінің бухгалтерлік есепке алу алдындағы екі мақсаты
сатылған өнімнің өзіндік құнын және табысты анықтау;
сатудың қаржылық нәтижесін айқындау.
Бірінші мақсатты орындау үшін бухгалтерлік есеп сатылған өнім
Мұндай ақпараттар мына шоттарда болады:
«Өнімді сатудан және қызметтер көрсетуден түсетін кіріс», бұл
«Сатылған өнімнің және көрсетілген қызметтердің өзіндің құны», бұл
Дайын өнімді сатудан қаржылық нәтиже жыл бойы осы
Осыған орай егер сату бағасы бойынша өнімнің құны
Сату процесі кезінде субъектіде сатылған дайын өнімнің құнына
Сатып алушылармен есеп айырысу шоты активтік шот, қалдығын
Бухгалтерлік есеп стандарттарына сәйкес өндірілген және сатылған өнімнің
Әдеттегі қызметтен түсетін табыстан корпоративті табыс салығы есептеледі
Салықтар бойынша бюджетпен есеп айырысу шоты пассивтік, қалдығы
Жабдықтаушыларға төленген ҚҚС есебі, сонымен қатар есеп айырысу
Демек, қызметтің соңғы қаржылық нәтижесін қалыптастыру және субъектінің
Сондықтан «Есептік жылдың пайдасы (залалы)» шотын қаржылық нәтижелік,
2.4.Шоттардың жіктелуінің мағынасы
Дайындау, өндіру және сату есебі қағидаларын игеру барысында
Осы қағидалардың негізінде бухгалтерлік есептің барлық шоттары мынадай
Мақсаты мен құрылымы бойынша. Бұдан шоттарды шаруашылық құралдарының
Экономикалық мазмұны бойынша. Бұдан шоттарда не есептелінетіндігі анықталады.
Баланспен байланысы бойынша. Бұдан жекелеген шоттардың балансқа қатыстылығы
Шоттардың жіктелуінің теориялық маңыздылығы оның әр түрлі кәсіпорындарда
Шоттардың экономикалық мазмұны және балансқа қатысы бойынша жіктелуі
Бухгалтерлік есепшоттары мақсаты мен құрылымы бойынша мынадай екі
Шаруашылық құралдары мен олардың құрылу көздерінің шоттары;
Шаруашылық процестері мен олардың нәтижелерінің шоттары.
Шаруашылық құралдары мен олардың құрылу көздерінің шоттары өз
Негезгі шоттар шаруашылық құралдарының құрамы мен орналасуы және
Негізгі шоттардың құрамына мыналар жатады:
Инвентарлық;
Ақшалай;
Есеп айырысу;
Капитал.
Инвентарлық немесе материалдық-құндылық шоттар нақты бір материалдық нысаны
Инвентарлық шоттардың құрылуы мынадай белгілермен сипатталады:
барлық инвентарлық шоттар активтік болып табылады;
дебет бойынша – жазбалар олардың көбеюін, ал кредиті
қалдығы құралдардың болуын көрсететін дебеттік болып қана табылады;
талдау шоттарында инвентарлық шоттардағы жазбалар тек ақшалай түрде,
Сызба түрінде бұл шотты былай көрсетуге болады:
Инвентарлық шоттар сызбасы
Дебит___________________________________________________Кредит____
Бастапқы қалдық – материалдық құлардардың бар болуы
Айналым – осы құралдардын түсуі
(кіріс) –
(+) артуы
Соңғы қалдық – есепті кезеңнің аяғына материалдық құралдардың
Айналым – материалдық (шығыс) құралдардың шығуы –
(-) кемуі
Ақшалай шоттар ақшалай қаражаттың болуы мен қозғалысын көрсетеді.
Ақшалай шоттарға «Кассадағы ақша», «Есеп айырысу шотындағы ақша»,
Ақшалай шоттардың құрылуы инвентарлық шоттардың құрылуымен бірге келесідей
барлық ақшалай шоттар активтік;
дебет бойынша жазбалар олардың көбеюін, ал кредиті бойынша
қалдығы ақшалай қаражаттың болуын көрсететін дебеттік болып қана
талдау шоттарында ақшалай шоттардағы жазбалар тек ақшалай түрде
Сызба түрінде бұл шотты былай көрсетуге болады:
Ақшалай шоттар сызбасы
Дебит
Бастапқы қалдық – ақшалай қаражаттың болуы
Айналым – ақшалай (кіріс) қаражаттын түсуі
(+) артуы
Соңғы қалдық – есепті кезеңнің аяғына ақшалай қаражаттың
Айналым – ақшалай (шығыс) қаражаттың жығуы
(-) кемуі
Есеп айырысу шоттары кәсіпорынның басқа кәсіпорындармен және тұлғалармен
Есеп айырысу шоттары активтік және пассивтік болып бөлінеді.
Активтік есеп айырысу шоттары дебиторлық қарызды есепке алуға
Осы шоттардың құрыліы мынадай белгілерімен сипатталады:
активтік есеп айырысу шоттарының дебеті бойынша жазбалар бастапқы
қалдық өтелмеген дебиторлық қарыздың бар екендігін білдіретін тек
Сызба түрінде бұл шотты былай көрсетуге болады:
Активтік есеп айырысу шотының сызбасы
Дебит
Бастапқы қалдық – дебиторлық қарыздың болуы
Айналым – дебиторлық қарыздың
көбеюі (+)
Соңғы қалдық –есепті кезеңнің аяғына дебиторлық қарыздың болуы
Айналым – дебиторлық
қарыздың азаюы (-)
Пассивтік есеп айырысу шоттары кредиторлық қарызды есепке алуға
Осы шоттардың құрылуы мынадай белгілерімен сипатталады:
пассивтік есеп айырысу шоттарының кредиті бойынша жазбалар бастапқы
қалдық өтелмеген кредиторлық қарыздың болуын білдіретін тек кредиттік
Сызба түрінде бұл шотты былай көрсетуге болады:
Пассивтік есеп айырысу шотының сызбасы
Дебит
Айналым – кредиторлық қарыздың азаюы (-) Бастапқы қалдық
Айналым – кредиторлық
Қарыздың көбеюі (+)
Соңғы қалдық – есепті кезеңнің аяғына кредиторлық қарыздың
Капитал шоттары кәсіпорынның меншікті капиталын есептеуге арналған. Оларға
Капитал шоттарының құрылуының ерекше белгілері болып мыналар табылады:
капитал шоттарының барлығы пассивтік;
кредиті бойынша жазбалар капиталдың құрылуы мен келешекте артуын,
қалдығы капиталдың болуын білдіретін тек кредиттік шот қана
Сызба түрінде бұл шотты былай көрсетуге болады:
Капитал шоттарының сызбасы
Дебит
Айналым – капиталдың азаюы (-) Бастапқы қалдық –
Айналым – капиталдың көбеюі (+)
Соңғы қалдық – есепті кезеңнің аяғына капиталдың болуы
Реттеуші шоттарды негізгі шоттарға қосымша ретінде ашады және
Реттеуші шоттар былай бөлінеді:
Контрарлық;
Қосымша.
Контрарлық шоттар өзінің қалдығы сомасына негізгі шоттарда құралдардың
Контрактивтік шоттар негізгі активтік шоттар қалдығын талдауға араналған.
Осылайша бухгалтерлік есепте негізгі құралдар жойылу немесе сатылу
Контрпассивтік шоттар пассивтік шоттарда есепке алынатын құраушылық құралдарының
Қосымша шоттар контрарлық шоттарға қарағанда өзінің қалдығы сомасына
Қосымша активтік шот өзінің қалдығы сомасына негізгі активтік
Қосымша пассивтік шоттар өзінің қалдығы сомасына сәйкес пассивтік
Әрекеттік шоттар шаруашылық әрекеттері есебіне арналған шоттар. Оларды
Тарату шоттары.
Калькуляциялық шоттар.
Салыстырмалы шоттар.
Тарату шоттары жинақтап-тарату, бюджеттік тарату, есептік-тарату шоттары болып
Жинақтау-тарату шоттары шығындарды есепке алғанда олар орындалған сәтте
өндірістік машиналар мен құрылғыларды ұстау мен пайдалану;
амортизациялық аударымдар мен өндірістік мақсаттағы күрделі жөндеу шығындары;
өндірісте қолданылатын өндіріс орындары, машиналар мен құрылғылар үшін
өндірісті қамтамасыз етумен айналысатын өндірістік қызметшілер төлемақысы;
мақсаты бойынша ұқсас басқа да шығындар.
Осы шығындар жиналады, яғни олар орындалу шамасы бойынша
Жинақтап-тарату шоты айдың соңында жабылады.
Жинақтап-тарату шоттарына үстеме шығындар жатады.
Осы шоотардың құрылуы мынадай ерекшеліктерімен сипатталады:
жинақтап-тарату шоттарының мақсаты белгілі бір уақыт ішінде шығындардың
шығындарды бейнелейтін шоттар ретінде олар активтік шоттарға
дебеті бойынша жазбалар жинақталатын шығындардың артуын, ал кредиті
қалдығы жинақталған, бірақ әлі таратылмаған шығындар сомаларын көрсететін
Сызба түрінде бұл шотты былай көрсетуге болады:
Жинақтап-тарату шоттарының сызбасы
Дебит
Бастапқы қалдық – болмайды
Айналым – шығындарды таратуға
жинау көбеюі (+)
Соңғы қалдық - болмайды
Айналым – шығындарды тарату және басқа шоттарға жатқызу
Жинақтап-тарату шоттарының тобына әр түрлі есепті кезеңге қатысты
Есепті кезңге шығындарды тарату өндірілген өнімдердің өзіндік құнын
Есепті-тарату шоттарына болашақ кезең шығындары «Сақтандыру полисі», «Жалдық
Есепті-тарату шоттарының құрылуы жинақтап-тарату шоттарының құрылуымен ұқсас, мысалы,
Сызба түрінде бұл шотты былай көрсетуге болады:
Есепті-тарату шоттарының сызбасы
Дебит
Бастапқы қалдық - өткен кезенде жасалған келесі есепті
Айналым – болашақ есепті кезң шығындарын ағымды кезеңде
Соңғы қалдық – болашақ есепті кезең шығындары
Айналым – есепті кезең болғанда шығындар үлесі жатқызылуға
Бюджеттік-тарату шоттары есепті кезеңде алынған табыстар мен өндіріс
Болашақ кезең табыстарының шоттарында болашақ есепті кезеңге қатысты
Алдағы шығындар мен төлемдер резервтері шоттары бекітілген тәртіппен
Сызба түрінде бұл шотты былай көрсетуге болады:
Бюджеттік-тарату шоттарының сызбасы
Дебит
Айналым – есепті айда табыстар мен резервтер есебінен
Бастапқы қалдық - өткен айларда есептелген табыстар мен
Айналым – есепті айда есептелген табыстар мен резервтер
Соңғы қалдық – есепті кезенде пайдаланылмаған табыстар мен
Калькуляциялық шоттар кәсіпорынның өнім өндірумен, сонымен қатар қамтамасыз
Калькуляциялық шоттарда өндірілген дайын өнімнің, орындалған жұмыстың және
Қызыл сторно әдісі нақты өзіндік құны нормативтік (жоспарлы)
Қосымша жазба әдісі нақты өзіндік құны нормативті (жоспарлы)
Калькуляциялық шоттарға «Негізгі өндіріс», «Көмекші өндіріс» және т.б.
Калькуляциялық шоттарды құрудың сипатты ерекшеліктері:
калькуляциялық шоттар өндірілген дайын өнімнің немесе орындалған жұмыстар
бұд шоттар активтік;
дебеті бойынша жазбалар шығындардың артуын және жинақталуын, ал
қалдығы аяқталмаған процесс(әрекет) – аяқталмаған өндіріс бойынша шығындар
Сызба түрінде бұл шотты былай көрсетуге болады:
Калькуляциялық шоттардың сызбасы
Дебит
Бастапқы қалдық – есепті кезеңнің басына аяқталмаған өндіріс
Айналым - өнім өндірісіне есепті кезең шығындары
Соңғы қалдық – есепті кезен соңына аяқталмаған өндіріс
Айналым - өндірілген дайын өнімнін нормативті (жоспарлы) құны.
Дайын өнімнің нақты және нормативті (жоспарлы) өзіндік құны
Бухгалтерлік есеп стандарттарына сәфкес барлық тура және жанама
Салыстырмалы шоттар бір жылдың ішінде кәсіпорынның табыстары мен
Табыстар шоттары дайын өнім (жұмыс, қызмет) және басқа
Шығындар шоттары сатылған дайын өнімнің өзіндік құнын, сонымен
Шоттардың осы екі тобы жеке түрде ештеңе де
Қаржылық-нәтижелік шоттар субъектінің қаржышаруашылық қызметінің нәтижесін анықтауға және
Қаржылық-нәтижелік шоттарға қаржылық нәтиже құрылатын және осы нәтижеге
Қаржылық нәтиже есебінің шоты болып «Өткен жылдардағы пайда
III-бөлім. Шоттардың экономикалық мазмұны.
3.1.Шоттардың экономикалық мазмұны бойынша жіктелуі
Шоттарды экономикалық мазмұны бойынша №іктеудің негізіне шоттарда көрсетілетін
Шаруашылық құралдары есебінің шоттары;
Шаруашылық құралдарының құрылі көздері есебінің шоттары;
Шаруашылық процестері есебенің шоттары (11-сызба).
Шаруашылық құралдары есебінің шоттары өндіріс саласы, айналым саласы
Өндіріс процесі есебінің объектілері болып еңбек құралдары мен
Айналым процесінде есеп объектілері айналым құралдары, ақша қаражаты,
Шаруашылық құралдарының құрылу көздері есебі шоттары оларда бейнеленетін
Меншікті қаражат көздері есебі шоттарына «Жарғылық капитал», «Резервтік
Тартылған қайнар көздер және олармен болатын өзгерустер есебі
Шаруашылық процестері есебінің шоттары дайындау, өндіру және сату
Дайындау процесіндегі шығындар (көлік – тасымалдау) дайындалған өндіріс
Өндіріс процесі шоттары бұл өндірістік шығындар есепке алынатын
Сату процесі шоттары бұл өнімді сату бойынша табыстар
Экономикалық әдебиттерде шоттардың экономикалық мазмұны бойынша жіктелуіне басқа
Шоттардың экономикалық мазмұны бойынша жіктелуі бухгалтерлік есепшоттарының жоспарын
3.2. Шоттардың баланспен байланысы бойынша жіктелуі
Балансқа қатысы бойынша барлық шоттар былай бөлінеді:
Баланстық;
Баланстан тыс.
Баланстық шоттар кәсіпорынға тиісті шаруашылық құралдарын және олар
Баланстық шоттар былай бөлінеді:
активтік және контрактивтік, олардың екеуі де баланс активінде
пассивтік және контрпассивтік, осы шоттар бойынша қалдықтар баланс
Баланстан тыс шоттар – бұл нақты кәсіпорынның меншігі
Баланстан тыс шоттар үш топқа бөлінеді:
депозитті-мүліктік. Олар кәсіпорынға жатпайтын, бәрақ оның иелігіндегі құндылықтарды
бақылау шоттары. Олар баланстық шоттар жүйесінде көрсетілмейтін жеке
шартты құқықтар мен міндеттемелер. Бұл шоттар шаруашылық келісім-шарттары,
3.3.Бухгалтерлік есепшоттары жоспарының сипаттамасы
Шаруашылық қызметін бақылау үшін қажетті барлық маңызды көрсеткіштер
Тиісінше, осындай мәліметтерді алуға көмек көрсететін шоттардың көмегімен
Ағымдағы бухгалтерлік есепті жүргізу үшін пайдалнатын логикалық тізбек
Шоттар жүйесі маңызды құжат болып табылады және шоттардың
Бухгалтерлік есепшоттарының үлгі жоспары барлық жинақтау шоттарының тізбегінен
Бухгалтерлік есепшоттарының үлгі жоспары мынадай 10 бөлімнен тұрады:
1-бөлім. Айналымнан тыс активтер
2-бөлім. Тауарлы-материалдық қорлар
3-бөлім. Дебиторлық қарыз және басқа да активтер
4-бөдім. Қаржылық инвестициялар және ақша
5-бөлім. Меншікті капитал
6-бөлім. Міндеттемелер
7-бөлім. Табыстар
8-бөлім. Шығыстар
9-бөлім. Өндірістік есептің шоттары
10-бөлім. Баланстан тыс шоттар
Шоттардың үлгі жоспарында екі орынды санды кодпен берілген
Кәсіпорынның бухгалтерлік жүйесінің ақпаратын жинақтап, сақтап отыратын негізгі
Біздің елімізде бүгінгі күні барлық кәсіпорындар 2002 жылы
1-тарау: «айналымнан тыс активтер» деп аталып, онда
2-тарау: «тауарлық материалдық қорлар» деп аталады. Бұл
3-тарау: «дебиторлық борыштар және баскадай активтер» деп
4-тарау: ұйымның ақшасын есептеуге арналған. Ол тарауда
5-тарау: «меншіктк капитал» деп аталатын тарау ұйымның
6-тарау: «міндеттемелер» деп аталады. Бұл тарауда кәсіпорынның басқалардан
7-тарау: «кірістер» деп аталатын, онда кәсіпорынның негізгі
8-тарау: «шығындар» деп аталады.Тауар ұйымның сатылған тауарларының
9-тарау: «өндірістік есеп шоттары» деп аталады. Бұл
10-тарау: ұйымның меншігіне жатпайтын басқа кәсіпорындардан уақытша
IV-бөлім. Екі жақты жазу әдісі.
Екі жақты жазу.
Шаруашылық үдерістері барысында орындалатын әрбір операция негізінде кәсіпорынның
ҚОРЫТЫНДЫ
Бухгалтерлік есепшоттарын жіктеуді қарастыру әрбір шотты жіктеу белгілеріне
Шоттардың жіктелу белгілеріне байланысты сипаттамалары
№ р/с Бухгалтерлік есеп шоттары Мақсаты және құрылымы
1 Материалдар Негізгі, инвентарлық Еңбек заттарың есептеуге арналған
2 Жарғылық капитал Негізгі. Меншікті капитал Меншікті қаражат
3 Кассадағы ақша Негізгі, ақшалай Айналым саласы құралдарын
4 Есеп беруге тиісті тұлғалармен есеп айырысу Негізгі,
5 Негізгі құралдардың тозуы Реттеуші, контрактивтік Еңбек құралдарын
Бұдан шығатын қорытынды – бухгалтерлік шоттың бастапқы қалдығы
Осыдан бухгалтерлік баланс пен бухгалтерлік шот арасындағы тікелей
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
«Бухгадтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» 2002
«Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
«Бухгалтерлік есеп стандарттары» Алматы,1996-2003жылғы.
2
