Айналым капиталды бағалау курстық жұмыс
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
I. КӘСІПОРЫННЫҢ АЙНАЛЫМ КАПИТАЛЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
1.1. Айналым капитал түсінігі, құрамы мен құрылымы
1.2. Кәсіпорында айналым қорларын үнемдеу элементтері
1.3. Қаражаттың ауыспалы айналымы және айналым қаражаттарын қалыптастыру көздері
II. КӘСІПОРЫННЫҢ АЙНАЛЫМ КАПИТАЛЫН БАҒАЛАУ НЕГІЗДЕРІ
2.1. Кәсіпорынның айналым капиталын бағалау
2.2. Айналым қаражатының қажеттілігін бағалау
2.3. Айналым қорларының айналысы және оны жеделдету жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 30 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
I. КӘСІПОРЫННЫҢ АЙНАЛЫМ КАПИТАЛЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
1.1. Айналым капитал түсінігі, құрамы мен құрылымы
1.2. Кәсіпорында айналым қорларын үнемдеу элементтері
1.3. Қаражаттың ауыспалы айналымы және айналым қаражаттарын қалыптастыру көздері
II. КӘСІПОРЫННЫҢ АЙНАЛЫМ КАПИТАЛЫН БАҒАЛАУ НЕГІЗДЕРІ
2.1. Кәсіпорынның айналым капиталын бағалау
2.2. Айналым қаражатының қажеттілігін бағалау
2.3. Айналым қорларының айналысы және оны жеделдету жолдары
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Үздіксіз өндірістік үдерісті қамтамасыз ету үшін негізгі
Айналым капиталы (айналым каражаты) – кәсіпорын капиталының өзінің ағымдағы
Айналым каражаты өзіне тән ерекшелікпен жоғары жылдамдықпен айналады. Айналым
Курстық жұмысымның мақсаты. Кез келген бизнесті бастау үшін қолма-кол
Өндіріс кезеңінде ресурс тауарға, жұмысқа немесе қызметке айналады. Осы
Айналым капиталы сату сатысында тауарлық нысаннан акшалай нысанға қайтадан
Айналым қорларын қолдануды ұйымдастырудың
Курстық жұмысымның міндеті. Айналым капиталының бөлігі өндіріс саласында (өндірістік
Курстық жұмыс кіріспе, екі бөлім, қорытынды және пайдаланған әдебиеттер
I. КӘСІПОРЫННЫҢ АЙНАЛЫМ КАПИТАЛЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ МӘНІ
Айналым капитал түсінігі, құрамы мен құрылымы
Кәсіпорынның айналым қоры мен айналым капиталы түсінігін, оның мәнін,
Айналым қоры өндірісте пайдалануға немесе белгілі бір жұмыс пен
Айналым қорына қарағанда айналым капиталы экономикалық санат ретінде кең
Айналыс қоры қызмет барысында сатуға шығарылған дайын өнім, тауарлар,
Айналыс қорлары құн түзуге қатыспайды, бірақ түзілген құнды жеткізуші
Кәсіпорындардың іс-әрекеттерін қамтамасыз етудегі міндетті шарт-қолда бар айналым
Айналым капиталының элементтері шаруашылық операциялары үздіксіз ағынының бөлігі болып
Ақшалай қаражаттың айналымы жасалатын уақыт кезеңі өндірістік-коммерциялық циклдің ұзақтығы
Аталмыш цикл шикізат пен материалға ақша төлеу және даяр
Айналым капиталының жекелеген элементтері немесе олардың құраушы бөліктері арасындағы
Айналым капиталын жоспарлау, есептеу және талдау практикасында келесі белгілер
1) өндіріс процесіндегі функционалдық рөліне байланысты-өндірістік айналым қоры (құрал-жабдық)
2) бақылау, жоспарлау және басқару практикасына байланысты - нормаланатын
3) айналым капитал қалыптасатын көзге байланысты - меншік айналым
4) өтімділікке (ақшалай қаражатқа айналу жылдамдығы) байланысты -
5) капиталды салу тәуекелінің дәрежесіне байланысты - салу тәуекелі
6) материалдық-мүліктік маңызына байланысты
Айналым қаражатының өндіріс және айналыс процесінде болатын уақытты жеке
1 кесте
Айналым каражатынын өндіріс процесіндегі функционалдык рөлі бойынша кұрамы мен
Айналым қаражатының топтары
Өндірістік айналым қоры (өндіріс саласындағы және өндіріс процесіндегі айналым
Шикізат;
Негізгі материал;
Сатып алынатын жартылай фабрикат;
Қосалқы материал;
Арзан бағалы және тозғыш зат.
Өндіріс процесіндегі құрал жабдық:
Аяқталмаған құрылыс;
Меншікті өндірістегі жартылай фабрикат;
Алдағы кезеңнің шығысы.
Айналыс қоры (айналыстағы айналым қаражаты) Сатылмаған өнім:
Кәсіпорын қоймасындағы, алайда әлі төленбеген даяр өнім;
Қайта сатуға арналған тауар.
Ақшалай қаражат:
Касса;
Есеп айырысу шоты;
Валюталық шот;
Бағалы қағаз;
Өзге ақшалай қаражат.
* Ниязбекова Р.Қ., Рахметов Б.А., Байнеева П.Т. Кәсіпорын экономикасы.
Өндірістік айналым қорына алдағы уақытта өндіріске қажет материалдық запастар
Айналым қаражаты басқарылу дәрежесі
Нормаланбайтын қаражатқа айналыс қорының қалған элементтері, яғни тұтынушыларға жіберілген,
Нормаланатын айналым қаражаты кәсіпорынның қаржы жоспарында (бизнес-жоспарында) көрсетіледі, ал
Айналым капиталының нормативі әрқашан да өндірістің нақты мұқтажын қанағаттандырып
Норматив тым жоғары болса, нормативтен тыс қорлар пайда болып,
Айналым каражатын меншікті және қарыз қаражатына бөлу
Меншікті айналым қаражаты кәсіпорынның меншік капиталы (жарғылык капитал, резервтегі
Кәсіпорынның меншікті айналым капиталының жалпы көлемін (норматив) жоғарғы басшылар
Жыл сайын кәсіпорындар мен бірлестіктердің қаржы жоспарында меншікті айналым
Қарыз айналым қаражаты банк және банк емес кредит, облигациялық
Өнеркәсіп кәсіпорындары банкіден несиені белгілі бір нысандарға алады. Кәсіпорын
Түрлі елдерде меншікті және қарыз капитал арасындағы әр түрлі
Капиталдың ауыспалы айналым процесінде
2 кесте
Айналым каражатының өтімділік дәрежесі бойынша құрамы мен құрылымы
Айналым каражатының топтары Енгізілетін каражаттың құрамы
1.Ең өтімді актив 1.1. Ақшалай қаражат:
- касса;
- есеп айырысу шоты;
- валюталық шот:
- өзге де ақшалай қаражат;
1.2. Қысқа мерзімді қаржы салымдары:
2.Жылдам сатылатын актив 2.1. Жөнелтілген тауар
2.2. Дебиторлық берешек:
- тауар, жұмыс, кызмет үшін
- алынған вексель бойынша
- еншілес кәсіпорындармен
- бюджетпен
-қызметкерлермен өзге операциялар бойынша
- өзге дебиторлармен
2.3. Өзге айналым капиталы
3.Баяу сатылатын актив 3.1. Алдағы кезеңде шығысы шегерілген запас
* Ниязбекова Р.Қ., Рахметов Б.А., Байнеева П.Т. Кәсіпорын экономикасы.
Кәсіпорынның айналымдағы қаражатының сапасы айналым капиталының өтімділігі мен қаржы
3 кесте
Айналым қаражатының капиталды салу тәуекелінің дәрежесі бойынша құрамы мен
Айналым қаражатының топтары Енгізілетін қаражаттың құрамы
1. Салу тәуекелі барынша аз айналым қаражаты 1.1. Ақшалай
- касса;
- есеп айырысу шоты;
- валюталык шот;
- өзге де ақшалай каражат
1.2. Қыска мерзімді қаржы салымы
2. Салу тәуекелі шамалы айналым қаражаты 2.1.Дебиторлык берешек (күмәндіні
2.2.Өндірістік запас (сүр тауарды шегергенде)
2.3. Даяр өнім мен тауардың қалдығы (сұранысқа ие еместі
3. Салу тәуекелі орташа айналым қаражаты 3.1.Арзан бағалы және
3.2.Аяқталмаған құрылыс (нормативтіктен тысты шегергенде).
3.3. Алдағы кезеңнің шығысы.
4. Салу тәуекелі жоғары айналым қаражаты
4.1. Күмәнді дебиторлық берешек
4.2.Өндірістік сүр запас.
4.3.Нормативтіктен тыс аякталмаған құрылыс.
4.4.Сұранысқа ие емес даяр өнім мен тауар.
4.5.Айналым қаражатының айтылған топтарына енгізілмеген өзге элемент.
*Ниязбекова Р.Қ., Рахметов Б.А., Байнеева П.Т. Кәсіпорын экономикасы. Оқу
Айналым қаражаты тәуекелділік деңгейі бойынша 4 топқа бөлінген. Әр
1.2. Кәсіпорында айналым қорларын үнемдеу
Нарықтық экономикаға көшу кезінде
Кәсіпорынның айналым қорларын үнемдеу элементтерінің әр түрлі көздері
Үнемдеу көздері ненің есебінен үнемдеуге
Әрбір кәсіпорында материалдық ресурстарды
Материалдық ресурстарды үнемдеу резервтері
Халық шаруашылық;
Ортақ өндірістік - салааралық;
Ішкі өндірістік (цехтық, зауыттық, салалық).
Халық шаруашылығының резервтеріне: халықшаруашылығында және оның
Ортақ өндірістік – салааралық резервтер – бұл
Ортақ өндірістік – салааралық резервтерге: пайдалы
Ішкі өндірістік резервтерге: материалдық ресурстар
ҒТП ғасырында барлық халықшаруашылық
Өндірісте немесе өнеркәсіпте ресурстарды үнемдеуге
Өндірісті – техникалық бағытқа өндірістік тұтынуға
Халық шаруашылығы саласындағы негізгі өндірістің
Машина құрастыру саласында барлық
ҒТП-ң жеделдеуінен машинаға қатысты металл
Прокаттың түрлерін үнемдеуге бағытталған бағыттар
Конструкторлық материалдарды дәстүрлі түрде алмастыру.
Пластикалық массалар автомобиль құрастыруда, авиациялық
Машина жасау базасындағы өндірістік техникалық
Материалдарды қағаз формасында болатын өнеркәсіптің
Ғылыми-техникалық прогресс жағдайындағы өнеркәсіптің барлық
Металдық ресурстарды экономикада негізгі экономикалық
Әрбір кәсіпорындағы материалдық ресурстарды үнемдеу жөніндегі басты бағыт-жұмыс орындарында
Бұл бөлімді қорытындылай отырып, өндірістік үдерістегі шығындарды қысқартудың
1.3. Қаражаттың ауыспалы айналымы және айналым қаражаттарын
Айналым қаржылары үнемі қозғалыста болады. Бір өндірістік кезең аралығында
Екінші сатыда алынған айналым қорлары өндірс процесіне тікелей өтіп,
Үшінші сатыда дайын өнім сатылады, нәтижесінде айнылым қорлары өндіріс
Ауыспалы айналым қаражаты мына тәсілмен шығады (1):
А-Қ…Ө…Д-А1
(1)
Мұнда:
А-шаруашылық субъектілерін авансылаудағы ақша
Қ-өндіріс құралы;
Ө-өндіріс;
Д-дайын өнім;
А1- өнімді сатудан түскен және өзіне қосылған пайданың ақша
Әуелі кәсіпорын құрылғанда айналым қаражаттары жарғылық қордың бір бөлігі
Айналым қаражаты ретінде кәсіпорын орнықты
Орнықты пассивке жататындар:
Жалақы жөнінде ең аз ауыспалы
Ақы төлеудің мерзім ішіндегі келіп
Аванс және өнімге ішінара ақы
Салықтардың бірсыпыра түрлері бойынша бюджетке
Айналым қаражаттарын қалыптастырудың басқа да
Кәсіпорынның айналым қорларына мұқтажы жыл
Айналым қаражатының ауыспалы айналымы процесінде олар қалыптастырылған көздер, әдетте,
Айналым қаражатын қалыптастыру көзі жөніндегі мәселені екінші маңызды жағынан
Сондықтан қарыз қаражат тартудың тиімділігін қамтамасыз ету айналым
Айналым қаражатын қалыптастыру көзінің құрылымы:
меншікті көзді;
қарыз көзін;
қосымша тартылған көзді қамтиды (4-кесте).
4 кесте
Айналым қаражат көзінің құрамы мен құрылымы
Айналымның қаражат көзі
Меншікті Қарыз Қосымша тартылған
1. Жарғылық капитал
2. Үстеме капитал
3. Резервтегі капитал
4. Бөлінбеген таза кіріс
5. Жинақтау қоры
6. Мақсатты қаржыландыру, сондай-ақ
бюджеттен және бюджеттен тыс қордан түсетін түсім 1. Банкінің
2. Ұзақ мерзімді қарыз
3. Банкінің қысқа мерзімді кредиті
4. Қысқа мерзімді қарыздар
5. Коммерциялық кредит
6. Инвестициялық салық кредиті
7. Қызметкерлердің инвестициялық жарнасы 1. Кредиторлық берешек:
- жеткізушілер мен мердігерлерге
- енбекақы төлеу бойынша
- сақтандыру бойынша
-бюджетпен
- өзге кредиторлармен
2. Тұтыну қоры
3. Алдағы шығыс пен
төлемнің резерві
4. Күмәнді борыш бойынша резерв
* Ниязбекова Р.Қ., Рахметов Б.А., Байнеева П.Т. Кәсіпорын экономикасы.
Әдетте, кәсіпорынның айналым қаражатына барынша аз қажеттілігі келесі меншікті
Уақытша мұқтаждық тудыратын айналым капиталына деген қосымша қажеттілік екінші
Қорыта айтқанда, кәсіпорынның жыл бойындағы айналым капиталына деген мұқтаждығы
II. КӘСІПОРЫННЫҢ АЙНАЛЫМ КАПИТАЛЫН БАҒАЛАУ НЕГІЗДЕРІ
2.1.Кәсіпорынның айналым капиталын бағалау
Айналым капиталды бағалау ол өндірістік айналым қорын пайдалану ісін
Айналым капиталының айналымдылығын бағалау үшін мына көрсеткіштер пайдаланылады:
айналым капиталының күнмен есептелетін айналымдылығы
тура айналымдылық коэффициенті (айналым саны)
кері айналымдылық коэффициенті (сатылған өнімнің 1 теңгесін айналым қаражатымен
Айналым капиталының күнмен есептелген айналымдылығы (2):
L=
(2)
Мұнда:
L-айналым капиталының күнмен есептелген айналыс кезеңінің ұзақтығы;
Е-айналым капиталы (қаражат)
Т-есепті кезең (күн)
N-өнім сату мөлшері.
Айналым капиталының күнмен саналатын айналымдылығы айналымның бірінші сатысы-шикізат, материалдар
2. Тура айналымдылық коэффициенті (айналым саны) (3):
Кпр= (3)
Айналымдылықтың тура коэффициенті берілген кезеңдегі айналым санын немесе айналым
3. Кері айналымдылық коэффициенті (сатылған өнімнің 1 теңгесін айналым
Кобр= (4)
Айналым капиталының Е орнына жекелеген құрамдас элемент пайдаланылғанда айналымдылықтың
Запастың айналымдылығын бағалау үшін айналым капиталының сорл көрсеткіші пайдаланылады.
Көптеген кәсіпорындар өз әріптестерінің қаржысының жай-күйін, олардың төлем қабілеттілігі
Қолданыстағы ережеге сәйкес кәсіпорынның борыштық міндеттемесінің қолда бар мүлкінің
Сенімсіз борышкер болып
Дебиторлық және кредиторлық берешектің жай-күйі, оның мөлшері мен сапасы
Дебиторлық және кредиторлық берешекті талдау талдамалы есептің деректері бойынша
Дебиторлық және кредиторлық берешектің
Монополиялы тапсырысшыларға төлемеу тәуекелін төмендету үшін тапсырысшылардың санын көбейту
Мерзімі өтіп кеткен берешек бойынша есеп айырысудың жай-күйін бақылау.
Дебиторлық және кредиторлык берешектің жол берілмейтін түрін, яғни жеткізушілерге,
Капиталдың айналымдылығының өсуіне:
осы капиталды үнемдеу (айналым капиталына қажеттіліктің қыскаруы);
өнім мөлшерінің өсуі;
алынатын пайданың артуы ықпал етеді.
Айналым капиталының салыстырмалы үнемінің (артық жұмсалған) мөлшерін анықтау үшін
Бірінші тәсілдемеде осы мөлшер айналым капиталының есепті кезеңдегі мөлшері
(5)
Мұнда:
Eб-кәсіпорынның базалық жыл соңындағы айналым қаражатының мөлшері.
Ео-кәсіпорынның есепті жыл соңындағы айналым қаражатының мөлшері;
Kn-өнімнің өсу коэффициенті.
Осы формулада Eб- айналым капиталы мөлшерінің мағынасы KN
Екінші тәсілдемеде айналым қаражатының салыстырмалы үнем мөлшерін есептей отырып
*(Lo-Lб) (6)
М
Мұнда:
- бір күндік сату;
Lo – айналым капиталының базистік кезеңдегі айналымдылығы
Lб – айналым капиталының есепті кезеңдегі айналымдылығы
Осы формулада (Lo-Lб) айналым қаражаты айналымдылығындағы айырма бір күндік
Айналым қаражатының айналымдылығын арттыру есебінен өнім мөлшерінің өскен шамасын
N=λE*E
(7)
Мұнда:
λE – айналым қаражатының айналым саны.
Нарықты экономикада қаржы негізгі шектеуші болып табылады. Егер қаржы
Айналым капиталы айналымдылығы пайданың үстелуіне жасайтын ықпалын бағалау үшін
∆Рλ = Pб*Кλ – Pб (8)
Мұнда:
- айналым қаражатының айналым санының салыстырмалы өсу коэффициенті;
Pб – базалық кезеңде алынатын пайда.
Қорыта айтқанда, өндірістік айналым капиталын бағалау, оны пайдалануды жақсартудың
Айналым қаражатының қажеттілігін бағалау
Айналым капиталын тиімді пайдалану көпшілігінде
Кәсіпорында айналым қаражатының қажеттілігін
Жеке айналым қаражаттары өндірістік
Тауар өткізу, қоймадағы дайын
Айналым қаражатын қалыптастыру және пайдалану механизмі өндіріс барысына, сондай-ақ
Айналым қаражаты өндіріс көлемін және өнімді сатуды кеңейтуді, жаңа
Айналым қаражатын тиімді пайдалануды жоспарлау және ұйымдастыру үшін жауапты
Айналым қаражаты оның екі саласындағы ауыспалы айналымға: өндіріс саласы
Айналым қаражаты өндіріс процесінің үздіксіздігін қамтамасыз етуі тиіс. Сондықтан
Кәсіпорынның айналым қаражатына қажеттілігі мына факторларға байланысты:
өндіріс пен сату мөлшеріне;
бизнестің түріне (кәсіпорын қызметінің сипатына);
қызмет (бизнес) ауқымына;
өндірістік кезеңнің ұзақтығына;
кәсіпорын капиталының кұрылымына;
кәсіпорынның есептік саясатына және есеп айырысу жүйесіне;
кәсіпорынның шаруашылық қызметін кредиттеу шарттары мен практикасына;
материалдык-техникалық жабдықтау деңгейіне;
тұтынылатын шикізаттың түрі мен құрылымына;
өндірістің және кәсіпорын өнімінің сату мөлшерінің өсу қаркынына;
менеджерлер мен бухгалтерлердің және т.б. шеберлігіне.
Кәсіпорынның айналым қаражатына қажеттілігін дәл
айналым қаражатының өндірісте болатын уақыты;
өндірістің айналым қаражаты тікелей жұмыс істеу (немесе өңдеу) процесінде
өндіріс процесінде жұмыс күшінің шығынын қажет етпейтін үзіліс уақытын;
өндірістің айналым қаражаты запаста болатын уақытты қамтиды.
Айналым қаражаты айналыс аясында болатын уақыт айналым қаражатының сатылмаған
Айналым қаражаты айналымының жалпы уақыты (бір айналымның жылдамдығы немесе
Айналым қаражаты айналымының жылдамдығы айналым қаражатын өндірісте пайдалану деңгейін
Айналым қаражаты нормативін есептеудің талдамалы, тура шот әдісі, коэффициенттік
Талдамалы немесе нормалаудың тәжірибелік-статистикалық әдісі өндірісті жабдықтау мен өткізуді
Тура шот әдісінде кәсіпорын техника мен технологияның дамуындағы, өндірісті
Коэффициенттік әдісте өткен кезеңнің жиынтық нормативіне өндіріс көлемінің жоспарлы
Тура шот әдісі айналым қаражатының әрбір элементін жеке нормалайтын
Айналым қаражатын нормалау деген:
тауарлық-материалдық кұндылықтың жекелеген түрі бойынша барлык
жалпы меншікті айналым қаражатының және оның әрбір элементінің ақшаға
Әрбір кәсіпорынның меншікті айналым қаражатының нормативі мына негізгі көрсеткішпен
өндіріс және өнім сату көлемімен;
өндіріске, өнім сақтауға және сатуға жұмсалған шығынмен;
тауарлық-материалдық құндылықтың жекелеген түрі бойынша айналым қаражаты
Айналым каражатының жекелеген элементінің нормативін есептейтін жалпы формула (9):
Нормативэл. сос = * Нэл (9)
Мұнда:
Нормативэл.сос - элемент бойынша меншікті айналым қаражатының нормативі;
Н — осы элемент бойынша айналым каражатының нормасы;
О - осы элемент бойынша кезеңдегі айналым (шығын, шығарылым);
Тд - кезеңнің күнмен есептелген ұзақтығы
Өндірістің тиісті бабы бойынша тоқсан ішіндегі шығынының сомасын 90-ға
Айналым құрал-жабдығының шикізат, негізгі материал мен сатып алынатын жартылай
Материалды нормалау. Материалдық ресурстар шығынын нормалау дегеніміз-жоспарланған өндірісті жетілдіру
а) материал шот төлеуден бастап келгенге дейін жолда болуы;
ә) қабылдау, түсіру, сұрыптау, қоймаға орналастыру және зертханада талдау;
б) өндіріске дайындау (мысалы, табиғи кептіру және т.б.);
в) ағымдағы койма запасы түрінде болуы;
г) кепілді (сақтандыру) запас түрінде болатын уакыт
Уақыт осы кәсіпорынның нақты жағдайы ескеріліп салалық нұсқаулықтарға сәйкес
Аяқталмаған өндірісті нормалау. Аяқталмаған өндірістің меншікті айналым қаражатының нормативін
Өндірістік цикл келесі кезеңдерді қамтиды:
а) тікелей өңдеу процесі (технологиялык запас);
ә) өңделетін бұйым жұмыс орнында жатуы (көлік за-пасы);
б) жабдықтың және т.б.
в) бұйымның жаппай өндірісте кідіріс жағдайына запас (сақтандыру запасы)
Аяқталмаған өндіріс бойынша айналым қаражатының нормасын анықтау үшін өндірістік
Кн=
(10)
Мұнда:
Кн –шығынның үдеу коэффициенті;
α-өндіріс процесі басталған кездегі бір уақыттағы шығын;
β-бұйым шығару аяқталғанға дейн шегілетін шығын.
Аяқталмаған өндірістің аиналым каражатының нормативі
Сонда, аяқталмаған өндірістің айналым қаражаты төмендегі жалпы формуламен есептеледі
Ннп =
(11)
Мұнда:
С - жалпы өнім өндірісіне жұмсалатын шығын;
T-кезеңнің (тоқсанның, жарты жылдың және т.б.) ұзақтығы;
tц - өндірістік кезеңнің орташа ұзақтығы;
Кн - аяқталмаған өндіріске жұмсалатын шығынның үдеу коэффициенті
Өнеркәсіптің жекелеген саласында аяқталмаған өндірістің айналым шығыны нормативі өндіріс
Даяр өнім нормативі. Даяр өнімнің айналым каражатының нормасы тауарлық
Бұл бөлімшені қорытындылап айтқанда, кәсіпорынның нәтижелі жұмысы-бұл ең
2.3. Айналым қорларының айналысы және
Айналым қаражаты әрқашан да
Айналым қаржысының айналымдылығы - айналым
Айналымдық коэффициенті – сатылған өнімнің көлемін
Ко=
(12)
Мұнда:
Pn-сатылған өнімнің көлемі
СО-айналым қаражаттарының орташа қалдығы
Айналым капиталының айналым жылдамдығы-өнеркәсіп саласының және кәсіпорынның ұйымдастыру техникалық
Айналым капиталын айналымын жылдамдату кәсіпорынның
ғылыми – техникалық прогрестің соңғы нәтижелерін
өнеркәсіптік өндірісті ұйымдастыру формаларын
арзан конструкциялық материалды қолдану;
шикізат, отын –энергетика ресурстарын үнемді
Айналым қорларын қолдануды ұйымдастырудың
Өз қозғалысында айналым қорлары үш
ақшалық;
өндіргіш;
тауарлық.
Ақшалық сатыда дайындық жұмыстары жүргізіледі.
А – Т.... Ө .....Т1 – А1
(13)
Мұнда:
А – кәсіпорынның ақша құралдары;
Т - өндіріс құралдары;
Ө - өндіріс;
Т1 – дайын өнім;
А1 - өнімді сатудан түскен ақша
Айналым капиталы айналымдылығының үдеуі және оларды ұтымды пайдалану әрекеттерінің
Өнеркәсіптік кәсіпорынның және жалпы өнеркәсіптегі айналым капиталының көлеміне мыналар
өнімнің өзіндік құны және шығындардың өсу коэффициенті;
өндіріс циклінің және өнім айналымдылығының ұзақтығы.
Бір жағынан алғанда, өнімнің өзіндік құны төмендеп, өндіріс пен
өнім бірлігіне жұмсалатын еңбек және материалдық құндылықтар шығынын төмендету
өндіріс және айналым үдерістеріне қажет уақытты қысқарту арқылы.
Айналымдылықтың үдеуінен, өндіріс және айналым циклдерінің қысқаруынан болатын экономикалық
шоғырландыру, мамандандыру және күрделенуді дамыту;
өндірісті кешенді механикаландыру және автоматтандыру, озық техника мен технология
өнім бірлігіне жұмсалатын шикізат пен материалдар шығынын қысқарту;
жұмыс уақытын толыққанды пайдалану және еңбек өнімділігін арттыру;
шығарылған және сатылған өнімнің әрбір теңгесіне қатысты аяқталмаған өндіріс
кәсіпорынның бір қалыпты жұмысын ұйымдастыру;
өнім сапасын арттыру және өнімнің әр алуан тауар жинағын
Өнеркәсіп кәсіпорындарында айналым капиталын пайдалануды жақсарту жолдары әр алуан.
Сатылған өнім көлеміне тауарлық өнім көлемі тікелей әсер етеді.
Дайын өнім қалдықтарын азайтуға, оларды мөлшерлеуді жетілдіру, өнімді қоймаға
Қорыта айтқанда, айналым капиталының айналымдылығын үдету қазіргі жағдайда кәсіпорынның
ҚОРЫТЫНДЫ
Курстық жұмысты аяқтай келе қорытындылайтын
Айналым капиталының заттық мазмұны – еңбек
Айналым капиталды оңтайлы және үнемді
Айналым капиталының құрамы, оның құрылымы
Кәсіпорындағы айналым капиталды пайдаланудың маңызды
Ақшалай қаражаттың айналым кезеңін кәсіпорын балансындағы ақпарат пен кіріс
Бүл үшін келесі көрсеткіштер есептеледі:
1) шикізат пен материал запасының айналымдылығы;
2) кредиторлык берешектің айналымдылығы;
3) даяр өнім запасының айналымдылығы;
4) дебиторлық берешектің айналымдылығы;
5) ақшалай қаражаттың айналым кезеңі
Айналым капиталының элементтері өндіріс саласынан айналым аясына үздіксіз өтіп,
Нарықтық экономиканың негізгі
Айналым капиталының элементтері шаруашылық операциялары үздіксіз ағынының бөлігі болып
Шаруашылық қызметтің сан алуан түрлерімен айналысатын өндіріс саласы мен
Айналым капиталын пайдалану тиімділігін бағалау кезінде, олардың айналым сатыларында
Кәсіпорынның қалыпты жұмысын қамтамасыз етуде, өндірістің табыстылығын арттыруда айналым
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Абдильдина Л.И., Абдильдин С.С. Экономика предприятия. Алматы: Экономика,
2. Әлімбетов Қ.Ә., Мейірбеков А.Қ. Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы,
3. Өсербайұлы А., «Корпоративтік қаржы». Алматы: Экономика, 2005ж.
4. Ибришев Н.Н., «Корпоративное финансирование», Алматы: 2005ж. 190-216 беттер.
5. Жолдасбаева Ғ.Ө. Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы,
6. Палий В.П. «Финансы предприятия», Москва, 2004ж. 198-212 беттер.
7. www.profinance.kz
8. Ниязбекова Р.Қ., Рахметов Б.А., Байнеева П.Т. Кәсіпорын экономикасы.
9. Сейітқазиева А.М., Бекназарова. Кәсіпорын экономикасы
10. Стояновой Е.С. Финансовый менеджмент, 1998г. 142-153 беттер.
11. Мейірбеков А.Қ., «Кәсіпорын экономикасы». Алматы: 2003ж. 100-112 беттер.
12. Жүнісов Б.А. Жалпы экономикалық теория Алматы: 2002ж. 258-305
13. Каргулова С.Г. «Управление оборотным капиталом и дебиторской задолженностью
14. Мельников В.Д., Ильясов К.К. Қаржы. Алматы: Қаржы-қаражат, 2005
15. Ковалев В.В. Финансовый анализ: управление капиталом. М: Финансы
16. Хорин А.Н. Анализ оборотного капитала// Бух. учет. –
17. Хелферт Э. Техника финансового анализа. ЮНИТИ, 2002ж. 93-116
18. Савицкая Г.В. Анализ финансово-хозяйственной деятельности предприятия // Минск:
19. Ибришев Н.Н., Жангаскин К.К. Корпоративное финансирование Алматы: 2006ж.
20. Жуйриков К.К. Финансовый анализ предприятия // Алматы: 2005ж
3
