Кәсіпорынның айналым капиталы курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
:
Кіріспе......................................................................................................................3
І БӨЛІМ. Айналым капиталының экономикалық мәні.
1.1. Айналым қаражаттарының мәні, құрамы мен құрылымы................................................................................................................4
1.2. Айналым капиталдың негізгі капиталдан айырмашылығы, айналым қаражаттарының ауыспалы айналымы..................................................................9
ІІ БӨЛІМ. Кәсіпорынның айналым қаражаттарын ұйымдастыру.
1.1. Кәсіпорынның айналым қаражаттарын ұйымдастыру.....................12
1.2. Айналым қаражаттарын тиімді пайдаланудың көрсеткіштері........17
1.3. Кәсіпорынның айналым қаражаттарына қажеттілігін анықтау.......20
ІІІ БӨЛІМ. Айналым капиталының қалыптасу көздері.
3.1. Айналым капиталының қалыптасу көздері......................................23
3.2. Кәсіпорынның айналым активтерінің негізгі элементтерін тиімді басқаруды жетілдіру жолдары………………………………………………….25
Қорытынды...........................................................................................................28
Қолданылған әдебиеттер тізімі...........................................................................29
2
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Қаржы
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚ АКАДЕМИЯСЫ
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
ТАҚЫРЫБЫ: КӘСІПОРЫННЫҢ АЙНАЛЫМ КАПИТАЛЫ: ҚАЛЫПТАСУЫ, ҰЙЫМДАСТЫРУ МЕН АЙНАЛЫМ
Тексерген: Избуллаева Г.М.
Орындаған: Самат
КФ-301 тобы
МАЗМҰНЫ:
Кіріспе......................................................................................................................3
І БӨЛІМ. Айналым капиталының экономикалық мәні.
1.1. Айналым қаражаттарының мәні, құрамы мен құрылымы................................................................................................................4
1.2. Айналым капиталдың негізгі капиталдан айырмашылығы, айналым қаражаттарының
ІІ БӨЛІМ. Кәсіпорынның айналым қаражаттарын ұйымдастыру.
1.1. Кәсіпорынның айналым қаражаттарын ұйымдастыру.....................12
1.2. Айналым қаражаттарын тиімді пайдаланудың көрсеткіштері........17
1.3. Кәсіпорынның айналым қаражаттарына қажеттілігін анықтау.......20
ІІІ БӨЛІМ. Айналым капиталының қалыптасу көздері.
3.1. Айналым капиталының қалыптасу көздері......................................23
3.2. Кәсіпорынның айналым активтерінің негізгі элементтерін тиімді басқаруды
Қорытынды...........................................................................................................28
Қолданылған әдебиеттер тізімі...........................................................................29
І БӨЛІМ. Айналым капиталының экономикалық мәні.
Кәсіпорындардың іс-әрекеттерін қамтамасыз етудегі міндетті шарт –
Айналым қаражаттарының құрылымы деп барлық жиынтықтағы олардың бөлек
Айналым капиталының құрылымы әр салада әр түрлі. Ол
1) Айналым өндірістік қорлар. Бұл өндіріс сферасымен байланысты
2) Айналыс қорлар. Бұл айырбас, яғни сату, сатып
Өндірістік айнымалы қорларға келесілер жатады:
1. өндірістік запас түріндегі айнымалы қаражаттар: материалдар, шикізаттар,
2. өндірістегі айналмалы қаражаттар: аяқталмаған өндіріс: негізгі өндіріс,
Аталған өндіріс запастарға және аяқталмаған өнімде қатысатын заттай
Өндірістік қорлар өндіріс процесінің материалдық негізі болып табылады.
Айналыс қорларына келесілер жатады:
1. дайын өнім: өндірілген және сатып алынған тауарлар.
2. ақшалай қаражаттар: инвестициялар, акциялар, облигациялар, ақшалай аударымдар,
Айналыс қорлары өндіріс процесіне тікелей қатыспайды. Олардың мақсаты
Айналым қаражаттары кез келген күйде, яғни қоймадағы дайын
Өндірістік айналым қорлар мен айналыс қорларын айналым қаражаттары
Ұдайы өндіріс процесі – бұл өнімді өндіру мен
Айналым қорлары мен айналыс қорларының элементтері үздіксіз процесті
Айналым қаражаттарының ерекшелігі – ол шығындалмайды, қолданылмайды, тек
Айналым қаражаттарының құрамы мен құрылымын келесі кестеден көруге
Айналым қаражаттарының құрамы мен құрылымы:
Кәсіпорында айналым қаражаттарының құрамы тұрақсыз және көптеген себептердің
Түрлі салаларда айналым қорларының үлес салмағы кәсіпорындартың өндіріс
Өндірістің нәтижелілігін арттыру жөніндегі шараларды белгілеген кезде кәсіпорынның
1.2. Айналым капиталдың негізгі капиталдан айырмашылығы, айналым қаражаттарының
Айналым капиталының негізгі капилалдан айырмашылығын келесі кестеден көруге
Негізгі және айналым капиталының өндірісінің сипаттамасы.
Негізгі өндірістік қорлар Айнымалы өндірістік қорлар
1. Ұзақ мерзім бойы жұмыс істейді.
2. Өзінің материалды-заттай қолпын өзертпейді, өзінің тұтыну құнын
3. Бір айналымды ұзақ мерзім бойында жасайды, әдетте
4. Өзінің құнын өнімге біртіндеп және бөлшектеп енгізеді.
Өзінің бастапқа натуралды-заттай кейпін еңбек процесінде толығымен
Айналым өндірістік циклға байланысты болады, кейде жылына бірнеше
Өзінің құнын дайын өнімге толығымен және бірден енгізеді.
Осылайша, өндірістік айналым қаражаттары өндіріс сферасында қызмет етіп,
Айналым қаражаттарының ауыспалы айналымы. Айналым қаражаттары үнемі қозғалыста
Екінші сатыда алынған айналым қорлары өндіріс процесіне тікелей
Үшінші сатыда дайын өнім сатылады, нәтижесінде айналым қорлары
Ауыспалы айналым қаражаты мына тәсілмен шығады:
А – Қ ... Ө ... Д –
мұнда А – шаруашылық субъектілерін авансылаудағы ақша
Қ - өндіріс құралы;
Ө - өндіріс;
Д – дайын өнім;
А1 - өнімді сатудан және өзіне қосылған пайданын
Шаруашылық жүргізудегі нарықтық жүйе жайында кәсіпорын экономикасын дамуда
Айналым капиталының айналымының сатылары мен нысандары.
Бірінші саты Екінші саты Үшінші саты
Айналым капиталының айналымының сатылары Ақшалай
(қамсыздандыру)
А - Т Өндірістік
(өндіріс)
Т – Ө – Т’ Тауарлы
(өткізу)
Т‘ - А’
Авансталған құнның ауысу нысандары Ақшалай
Тауарлы Тауарлы Өндірістік
Тауарлы Тауарлы
Ақшалай
Авансталған қаражаттар менкәсіпорын қорларының айналымы
А – Ө ...
Айналыс қорлар
Қ - Ө -Д
Өндірістік айналым қорлары
Д – А’
Айналыс қорлар
Айналым қаражаттарының айналымдылығын сипаттайтын бірнеше көрсеткіш болады. Олардың
мұнда, Өқ - белгілі бір кезеңде өткізілге өнімнің
Оқ – сол кезеңдегі айналым қаражатының орташа қалдығы.
Егер де өткізуден алынған түсім бір жылға есептелгенде,
ІІ БӨЛІМ. Кәсіпорынның айналым қаражаттарын ұйымдастыру.
1.1. Кәсіпорынның айналым қаражаттарын ұйымдастыру
Айналым қаражаттарын ұйымдастыру келесідей әрекеттерден тұрады: айналым капиталының
Жоспарлау, есептеу және талдау тәжірибесінде айналым қаражаттары келесілерге
Функционалдық арналымы бойынша – ақша қаражаттары олардың өнімді
Айналым қаражаттарын былай бөлу олардың айналыс және өндіріс
Ұйымдастыру және жоспарлау принципі бойынша айналым қаражаттары нормаланатын
өтімділік деңгейіне қарай (ақша қаражаттарына айналу жылдамдығына) айналым
абсолютті өтімді: банк шоттарындағы ақша қаражаттары, қысқа мерзімді
тез өткізілетін активтер: жіберілген тауарлар, дебиторлық қарыздар және
өтімділігі төмен активтер: өндірістікзапастар.
Айналым қаражаттарын өтімділік деңгейіне қарай бөлу кәсіпорынның айналыстағы
капитал салымдарының тәуекелділік деңгейі бойынша айналым қаражаттарының бөлінуін
Айналым қаражаттарының тәуекелділік деңгейі бойынша құрамы мен құрылымы.
Айналым қаражаттарының тобы Баланс активтерінің баптары
1. Салым тәуекелдігінің минималды деңгейлі айналым қаражаттары
касса
есеп айырысу шоты
басқа ақша қаражаттары
1.2. Қысқа мерзімді қаржылық салымдар
2. Салымдардың кіші тәуекелділікті айналым қаражаттары
2.2. Өндірістік запастар
2.3. Дайын өнім мен тауарлардың қалдықтары (сұранысы төмендерді
3. Орташа тәуекелділік деңгейлі айналым қаражаттарының салымдары 3.1.
3.2. Аяқталмаған өндіріс
3.3. Болашақ кезең шығындары
4. Тәуекелділігі жоғары айналым қаражаттарының салымдары 4.1.
4.2. Тұрып қалған өндіріс запастары
4.3. Нормадан жоғары өндірілген аяқталмаған өндіріс
4.4. Сұранысы төмен дайын өнім мен тауарлар
4.5. Жоғарыдағы топтарға кірмеген ақша қаражаттарының басқа да
5. Айналым қаражаттарының жалпы сомасы
Капитал салымдарының тәуекелділік деңгейін анықтайтын негізгі фактор –
қалыптасу және қаржыландыру көздеріне қарай айналым қаражаттары меншіктік
Меншікті қаражаттар әрдайым кәсіпорынның басқаруында болады. Олар кәсіпорынның
Меншікті айналым қаражаттарының қалыптасу көздері болып жарғылық капитал,
Қарыз қаражаттары қаржылық ресурстарға деген уақытша қажеттілікті жабады.
Меншікті және қарыз каиталының барлық нысандары айналым қаражаттарын
Сонымен қатар меншікті капиталының өзінің құны болады. Ол
Сондықтан кәсіпорындағы айналым қаражаттарын ұйымдастырудың негізгі мәселесі көпвариантты
Айналым капиталының рационалды құрылымын қалыптастыруды әрбір айналым қаражаттарының
1.2. Айналым қаражаттарын тиімді пайдаланудың көрсеткіштері.
Кәсіпорынның өзіне тиесілі айналым капиталының болуы, оның құрамы
кәсіпорынның төлем қабілеттілігі – бұл кәсіпорынның қарыздық міндеттемелерін
өтімділігі – кез келген уақытта қажетті шығыстар жұмсай
болашақта қаржылық ресурстарды шоғырландыру мүмкіншіліктері.
Айналым капиталын тиімді пайдалану кәсіпорынның тұрақы жұмысын ұйымдастыруда,
Өндіріс көлемінің төмендеуі және сұраныстың азаюы;
Инфляция қарқынының жоғары болуы;
Шаруашылық байланыстарының үзілуі;
Келісім шарттардың және төлем жасау, есеп айырысу тәртібінің
Салық мөлшерінің жоғары болуы;
Банктік несиенің проценттік ставкасының жоғары болуы;
Бұл факторлар кәсіпорынның мүдделеріне тәуелсіз түрде айналым капиталын
бір өндірістік запастарды рационалды ұйымдастыру (ресурстарды үнемдеу, оптималды
аяқталмаған өндірісте айнымалы қорлардың қалуын төмендету (қор қайтымдылығын
Айналысты тиімді ұйымдастыру (есеп айырысу жүйесін жетілдіру, өткізуді
Айналым капиталының пайдаланудың тиімділігік көрсеткіштері келесідей:
Айналым капиталының рентабельділігі. Бұл пайданың айналым капиталының қатынасы
Р а.к = (Пс.т/Са.к) * 100
Бұл көрсеткіш айналым капиталындағы әрбір теңгенің қанша пайда
2. Айналым капиталының айналымдылық коэфиценті:
Кайн =cатылған өнім құны/айналым каиталының орташа көлемі
Айналым санын анықтау арқылы орташа бір айналым ұзақтығын
Айналым ұзақтығы = айналым уақыты/айналым саны
Айналымдық көрсеткіші кәсіпорынның қаржылық жағдайын бағалау үшін қажет.
3. Кәсіпорынның төлем қабілеті – бұл айналым капиталының
Ктқ = АК/ҚММ
Ктқ – кәсіпорынның төлем қабілеттілігі;
АК – айналым капиталы;
ҚММ – қысқа мерзімді міндеттемелер.
4. Өтімділік коэфиценті – фирманың қысқа мерзімді міндеттемелерін
Көтімділік = АҚЗ/ҚММ
АҚЗ – айналым қор запастары;
ҚММ – қысқа мерзімді міндеттемелер.
1.3. Кәсіпорынның айналым қаражаттарына қажеттілігін анықтау.
Айналым капиталын тиімді пайдалану көбінесе олардың қажеттілігін дұрыс
Кәсіпорында айналым қаражатының қажеттілігін анықтау кәсіпорынның өндіріс жоспары
Тауар өтізу, қоймадағы дайын өнімдердің қорлануы жөніндегі мәселелерді
Айналым қаражаттармен оптималды қамсыздану шығындарды азайтуға, қаржылық нәтижелерді
Айналым қаражаттарының нақты қажетті мөлшері ағымдағы қажеттілікпен анықталады
өніріс сипаты мен күрделелігіне;
өндіріс циклының ұзақтығына;
жұмыстардың маусымдылығы;
өндіріс қарқынының өсуі, өнімді өткізу көлемі мен шарттарының
есептік кассалық қызмет көрсетуді ұйымдастыру мен есептесу реті;
кәсіпорынның қаржылық мүмкіншіліктері;
төлемдердің келіп түсу кезеңі мен уақыттылығы және т.б.
Бұрын айтылғандай, айналым қаражаттарын жоспарлану деңгейіне қарай нормаланатын
Айналым қаражаттарын нормалау кәсіпорынның шаруашылық қызметін дұрыс ұйымдастыру
Нормалау арқылы кәсіпорынның қаржылық қызметі меншіктік капиталға қажеттілікті,
ІІІ БӨЛІМ. Айналым капиталының қалыптасу көздері
Айналым қаражаттарының қалыптасу көздері белгілі деңгейде оларды қолданудың
Айналым қаражаттарының бастапқы қалыптасуы кәсіпорынның жарғылық қорының құрастыру
Кәсіпкерлік қызметтің даму деңгейіне қарай айналым қаражаттарына деген
Айналым қаражаттарының нормативінің өсуі жоспарлы уақыттағы жоспарланған нормативімен
Нормативті өсімді қаржыландыру меншікті көздерге теңестірілген меншікті және
Меншікті көздерге келесілер жатады: таза табыс, өткен жылдардың
Айналым қаражаты ретінде кәсіпорын орнықты пассивтерді пайдаланады. Олар
Орнықты пассивке жататындар:
жалақы жөнінде ең аз ауыспалы берешек және әлеуметтік
ақы төлеудің мерзім ішіндегі келіп түспегендігі фактурасы жоқ
аванс және өнімге ішінара ақы бойынша тапсырыс берушілерге
салықтардың бірсыпыра түрлері бойынша бюджетке берешегі.
Айналым қаражаттарын қалыптастырудың басқа да көздеріне пайда есебінен
Кәсіпорынның айналым қорларына мұқтажы жыл бойына түпкілікті сақталады.
өндірістің маусымдылығы;
тауарлы-материалдық құндылықтарды жеткізудің әркелкілілігі;
қоймалардағы сатылған дайын өнімдердің қорлануы және т.б.
3.2. Кәсіпорынның айналым активтерінің негізгі элементтерін тиімді басқаруды
1. Айналым активтерінің көлемін басқаруды жетілдіру.
Мұндай жетілдіру жолдары айналым активтерін қолдану тиімділігі мен
Бірінші сатыда алдағы кезеңдегі айналым активтерінің нәтижелері талданып,
Екінші сатыда таңдалған айналым активтерінің қалыптасу саясаты, жоспарланған
Үшінші сатыда қазіргі кезеңдегі кәсіпорын айналым активтерінің жалпы
АкКж = ШқСқ + ӨдСк + АаСк +
АкКж – қарастырылатын алдыңғы кезең соңына кәсіпорын айналым
ШқСқ – қарастырылатын алдыңғы кезең соңына кәсіпорынның дайын
ӨдСк – қарастырылатын алдыңғы кезең соңына кәсіпорынның дайын
АаСк - қарастырылатын алдыңғы кезең соңына кәсіпорынның ақшалай
БАк - қарастырылатын алдыңғы кезең соңына кәсіпорынның басқа
2. Айналым активтерінің тұрақты және өзгермелі бөліктерінің қатынасын
айналым активтерінің жеке түрлеріне деген қажеттілік және олардың
ғана мүмкін, кейін өнім бірқалыпты өткізіледі, бұл кезеңдерде
Айналым каражаттарына деген қажеттілік шамасындағы ауытқулар кәсіпорынның өніміне
Сондықтан айналым қаражаттарын басқару процесінде олардың жыл бойындағы
Айналым қааражаттарының тұрақты және айнымалы бөліктерінің қатынасын жетілдіру
Бірінші сатыда айналым қаражаттары деңгейінің ай сайынғы динамикасының
Екінші сатыда "маусымдық толқынының" графигі нәтижелері бойынша айналым
Yшiншi сатыда айналым активтерінің тұрақты бөлігінің сомасы келесі
ААтұр=ААк х Кмин
ААтұр — келесі кезеңдегі айналым активтерінің тұрақты бөлігінің
ААк— қарастырылатын келесі кезеңдегі кәсіпорын айналым активтерінің сомасы,
Кмин - айналым активтерінің минималды деңгейінің коэффициенті.
Төртінші сатыда келесі кезеңдегі айналым активтерінің өзгермелі
АААө макс=ААк х (Kмакс -Kмин)
ААө макс — келесі1 кезеңдегі айналым активтерінің өзгермелі
ААө орт — келесі кезеңдегі айналым активтерінің өзгермелі
Қорытынды
• Әрбір кәсіпорынның қалыпты жұмыс icтeyi үшін оньң
• Айналым қордың заттық мазмұны — еңбек заттры.
• Айналым қорларды оңтайлы және үнемді жұмсау —
• Айналым қорының құрамы, оның құрылымы өндipicтi мамандандыруға
• Кәсіпорындарда айналым қорларды пайдаланудың маңызды экономикалық керсеткіштері
• Нарықтық экономиканың негізі шегі — кәсіпорьпдарда
1
Айналым қаражаты
Өндірістік айналым қорлары
Айналыс қорлары
Өнді-рістік босалқы қор
Өндіріс про-це-сінде
Ал-дағы кезең-дегі шы-ғындар
Қойма-дағы дайын өнім-дер
Тауар жөнелту және жолдау
Ақшалай қаражаттар
Деби-торлық бере-шек
Нормаланатын айналым қаражаттары
Банктердегі ағымдағы есеп айырысу шоты
Есеп айырысу қаражаты
Нормаланбайтын айналым қаражаттары
Қор қайтарымының өсу факторлары
Техникамен қайта жабдықтаудың, жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды қайта
Жабдықтардың маусымдық жұмыстарндағы коэфиценттерінің артуы.
Уақыт пен қуатты пайдалануды жақсарту.
Жаңадан қатарға қосылатын қуаттарды игеруді жеделдету
Жаңадан қосылатын кәсіпорындардың қуат өлшемінің құнын азайту.
Қол еңбегін машинамен алмастыру
