TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар



Мазмұны - www.topreferat.com.kz

Кiрiспе----------------------------------------------------------------------------------------5

Дайын өнiм есебiн ұйымдастыру--------------------------------------------10

Дайын өнiм есебiнiң теориялық мәселелерi---------------------------------10

Дайын өнiмдi өткiзу және жөнелту есебi-------------------------------------27

Дайын өнiмнiң өзiндiк құнының есебі----------------------------------------33

Дайын өнiмдi өткiзуден кiрiстер------------------------------------------------45

Дайын өнiмнiң аудитi-----------------------------------------------------------48

Дайын өнiм және тауарлар аудитiнiң теориялық негiздерi---------------48

Дайын өнiмдi жiберу есебiнiң аудитi------------------------------------------57

Ескерілмеген өнiм аудитi-------------------------------------------------------58

Дайын өнiмдi арту, өткiзу және сату есебiнiң аудитi---------------------60

Қорытынды--------------------------------------------------------------------------------62

Әдебиеттер тiзiмi-------------------------------------------------------------------------65

Тiркемелер

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 64 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ



Мазмұны

Кiрiспе----------------------------------------------------------------------------------------5

Дайын өнiм есебiн ұйымдастыру--------------------------------------------10

Дайын өнiм есебiнiң теориялық мәселелерi---------------------------------10

Дайын өнiмдi өткiзу және жөнелту есебi-------------------------------------27

Дайын өнiмнiң өзiндiк құнының есебі----------------------------------------33

Дайын өнiмдi өткiзуден кiрiстер------------------------------------------------45

Дайын өнiмнiң аудитi-----------------------------------------------------------48

Дайын өнiм және тауарлар аудитiнiң теориялық негiздерi---------------48

Дайын өнiмдi жiберу есебiнiң аудитi------------------------------------------57

Ескерілмеген өнiм аудитi-------------------------------------------------------58

Дайын өнiмдi арту, өткiзу және сату есебiнiң
Қорытынды--------------------------------------------------------------------------------62

Әдебиеттер тiзiмi-------------------------------------------------------------------------65

Тiркемелер

Кiрiспе

Қазақстан Республикасының нарықтық қатынастарға көøуiне байланысты бухгалтерлiк есептiң мәнi
Әрбiр кәсiпорынның негiзгi мақсаты пайда табу болып табылады. Және
Зауыт Шымкент қаласының орталығына орналасқан, оның алаңы аланың жер
“Карданбiлiктерi” ААҚ 1948 жылы негiзi қаланған кардан бiлiктерi зауытының
УАЗ (Ульяновск автозауыты), ГАЗ (Горький автозауыты), Нива (Волга автозауыты)
Кардан механизмдерi машиналардағы бiлiктердiң қиылысатын осьтерiн бiлiктермен жалғастыру үшiн
Карданның шарнирлерi кәдiмгi жинақы кинематикалық қосылыс ретiнде қарастырылады. Кардандық
Автокөлiктер мен тракторлардағы кардандық берiлiстер бергiш қораптан жетекшi бiлiктiң
Кардан бiлiктерi ұрма-соқпасыз және ешқандай ауытқымай, автокөлiктер немесе тракторлар
Өндiрiстiк қуаты: Трактордың кардан бiлiктерi – 170 мың
Зауытты жарақтандыру: Зауыттағы жабдықтар -329 бiрлiк, оның iшiнде, металл
Келешектi болжаған шешiмдер:

ДТ – 75, Т – 95 (Павлодар трактор зауыты)
МТЗ-86, МТЗ–112 (Минск трактор зауыты) тракторларына арналған кардан бiлiктерi
Т–150 (Харьков трактор зауыты) тракторларына арналған кардан бiлiктерi өндiрiсiн
ЖВП 9.1 шөп ору және жинау техникасына (Қызыл жар)
Ауылшыруашылығы техникалары үшiн деталь өндiру.

ГАЗ–53, КАМАЗ, ЗИЛ, КРАЗ жүк көлiктерi үшiн кардан бiлiктерiн
ГАЗель автокөлiгiне арналған кардан бiлiктерiн өндiрудi меңгеру (үштiректi кардан
Өндiрiстi дамытудың келешекке жасалған шешiмi Қазақстан Республикасында, сондай-ақ Орта
Аталған өнiмдi өндiру ТМД, жақын және алыс шетелдердегi елдерме
Дипломдық жұмыстың мақсаты - “Карданвал” ААҚ мәлiметтерiнiң негiзiнде дайын
Техникалық бөлiм:

Кардан бiлiктерiнiң өндiрiсi мынандай технологиялық процестердi қамтиды:

кардан бiлiктерi және ашамай детальдары мен байланыстарын механикалық өңдеу,
Детальдарды механикалық жолмен өңдеу үшiн механикаландырылған автоматты және жартылай
Кәсiпорын жабдықталған: отындық-энергетикалық ресурстармен, еңбек ресурстарымен, материалдық ресурстармен /ұңғыларды
Кардан бiлiктерiн өндiру ГОСТ 15001-88 бойынша жүзеге асырылады.

Өнiмнiң өтiмi. “Карданбiлiктерi” ААҚ Қазақстанда және Орта Азияда кардан
Ашамайлар мен кардан бiлiктерiн сату саласында арнайы және кедендiк
-Минск трактор зауыты – Келiсiм шарт №67, 07.02.2002ж.,
Кесте 1

“Карданавал” ААҚ-ң 2004-2005 ж. қаржы-шаруашылық қызметiнiң негiзгi көрсеткiштерi.

Көрсеткiштер өлш. бірл. Өткен жыл

2004ж Есептегi жыл

2005ж Ауытқу

(+,-) Өсiм темпi

%

Өткiзуден (сатудан) түскен табыс мың. тг. 54392900

173367274 +118974374 +318,7

Өнiмнiң өзiндiк құны мың. тг.

43132900

163454573

+120321673

+37,8

Жалпы табыс мың. тг. 11260000

9912700 -1347300 -88.03

Кезеңдiк шығындар мың. тг.

10997900

13634080

+2636180

+124

Салық алынғанға дейiнгi табыс мың. тг. 6268900

5942136 -326764 -94,7

Рентальдiк % 8,6

29 204 337

Орта тiзiм саны адам 193

196 +3 101

Еңбек өнiмдiлiгi мың. тг. 281828 884527 +602699 313

Негiзгi құралдардың орташа жылдық құны мың. тг. 61350819 58544549
Қорқайтымдылығы, мың. тг. 09 29 +2 322

Дайын өнiм есебiн ұйымдастыру

Дайын өнiм есебiнiң теориялық мәселелерi

Қазақстан Республикасының аймағына әрекет етiп тұрған барлық субъектiлерге (Қазақстан
Сот алдында жауап беретiн және сотқа шағымдана алатын, өз
Коммерциялық ұйымдар тек келесiдей нысанда құрылуы мүмкiн:

шаруашылық серiктестiктер;

акционерлiк қоғамдар;

өндiрiстiк кооперативтер;

мемлекеттiк кәсiпорындар.

Коммерциялық емес ұйымдар заң актiлерiнiмен қаралған дiни бiрлестiктерден, қоғамдық
1. Шаруашылық серiктестiктер. Қүрылтайшылар (қатысушылардың) қосқан үлесi бөлiп көрсетiлген
Қазiргi кезде шарашылық серiктестiктер толық және коммандиттiк серiктестiктер болып
Толық серiктестiк – мұндай серiктестiктiң қатысушылары толық серiктестiктiң мүлкi
Коммандиттiк серiктестiк – серiктестiк мiндеттемелерi бойынша өзiнiң барлық мүлкiмен
2. Қосымша және жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк.

Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк (ЖШС). ЖШС жарлық капиталы бiр немесе
Ол бiр ғана тұлғадан тұратын, басқа да серiктестiктердiң жалғыз
Қосымша жауапкершiлiгi бар серiктестiк. Мұндай серiктестiктiң қатысушылары оның мiндеттемелерi
3. Акционерлiк қоғам – өз қызметiн жүзеге асыру үшiн
Акционерлiк қоғам – өздерiнiң шығарған акциясын ашық, жеке, жабық
Мұндай қоғамның акциялары тек қана өз құрылтайшылары iшiнде немесе
4. Өндiрiстiк кооператив – бiрлескен кәсiпкерлiк қызмет үшiн мүшелiк
5. Мемлекеттiк кәсiпорын. Мемлекеттiк кәсiпорындарға жататындар:

шаруашылықты жүргiзу құнына негiзделген мемлекеттiк кәсiпорын. Ол өз мiндеттемелерi
ағымдағы (оперативтiк) басқару құқығына (қазыналық кәсiпорын) негiзделген мемлекеттiк кәсiпорын,
6. Коммерциялық емес ұйымдар. Оларға: мекемелер, қоғамдық бiрлестiктер, қоғамдық
Шаруашылық жүргiзушi субъект қызметiнiң мақсаттарын оның меншiк иесi белгiлейдi.
Мемлекеттiк мүлiктi баспауға уәкiлеттi органдар, басқа заңды және жеке
Субъектiнiң құрылтайшылары (акционерлерi) бекiткен жарғы негiзiнде қызмет етедi. Жарғының
Субъектiнiң мүлкiн қалыптастырушы көзi болып мыналар саналады:

Құрылтайшылардың ақшалай, материалдық және басқа да жарнамалары (үлестерi); қызмет
Шаруашылық жүргiзушi субъектiсi өнiм шығарушы болып табылатындықтан, ол өзiн-өзi
Шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң есеп саясаты

Қазақстанның бухгалтерлiк есеп стандарттарына және ол бойынша жасалған әдiстемелiк
Кәсiпорынның бастапқы бақылауын жүзеге асыру үшiн таңдап алынған тәсiлдер
Оларды жүзеге асыру барысында нақты кәсiпорынның есептiк саясаты келесiдей
кәсiпорын өз мүлкiмен өзiмен-өзi болушылығы (кәсiпорын өз баланысында тек
толассыз қызмет (есеп саясатының мәселесi бойынша қандай да бiр
есеп саясатын пайдаланудың жүйелiлiгi (шаруашылық операциясын көрсету әдiсiнiң тұрақтылығы,
шаруашылық қызметiндегi фактiлердiң мерзiмдiлiк анықтылығы (әр фактiлердiң түскен немесе
Пайдаланатын есеп саясатының басты мiндетi мен негiзгi арналымы –
Ол есеп процесiнiң барлық тараптарын қамтуы керек: әдiстемелiк, техникалық,
Әдiстемелiк аспектiсi - деп кәсiпорында өнiмнiң өзiндiк құнын
Кәсiпорын бухгалтерiк есептiң келесiдей ережелерiн өз бетiнше шешуiне болады;

келiп түскен негiзгi құралдар объектiсiн бағалау – бухгалтерлiк есептiң
№6-шы ”Негiзгi құралдардың есебiнiң” стандарттылығы әдiстемелiк шығарудың бiрқалыпты (түзу
негiзгi құралдарды жөндеу – жөндеу жұмысын жүргiзудiң кезеңдiгi мен
материалдық емес активтердiң амортизациясы – әрбiр материалдық емес активтердiң
болашақ кезеңнiң шығыстары – кезеңдерi нақты анықталмаған жағдайда, кезең
алдағы шығыстар мен төлем резервтерi – кәсiпорын қандай резервтердi
күмәндi қарыздар бойынша резервтерi – кәсiпорын түгендеу мәлiметтерiнiң негiзiнде
қаржылық инвестиция – кәсiпорын ұзақ мерзiмдi қаржылық инвестицияны есепке
табысты тану - №5 “Табыс” деп аталатын бухгалтерлiк есеп
тауарды сату бойынша – субъектiнiң сатып алушыға меншiк құқығын
Көрсеткен қызмет бойынша – есептiк күнге жасалған мәмiленiң бiту
Дивиденттер, пайыздар түрiндегi табыстар – пайыздар активтерден алынатын нақты
Негiзгi құралдарды жөндеу есебi. Негiзгi құралды жөндеу бухгалтерлiк есепте,
Материалдардың есебi. Өндiрiске жатқызылатын (немесе өндiрiске есептен шығарылатын), материалдық
Басқарушы есеп. Есепетiң бұл түрi сыртқы пайдаланушылардың кең түрде
Өндiрiске кеткен шығындар мен өнiмнiң өзiндiк құнын калькуляциялау есебiнiң
Үстеме шығыстарын есептеу және тарату. Кәсiпорын №7 “Тауарлы-материалдық
мүлiктер мен мiндеттемелердi түгендеу. Мiндеттi түгендеумен қоса, құндылықтардың нақты
Бухгалтерлiк есеп нысаны. Кәсiпорын бухгалтерлiк есеп нысанын өзi таңдай
Нақты (iс-жүзiнде) пайдаланатын шорттар жоспары. Кәсiпорын шорттардың бас жоспарын
Өндiрiс iшiндегi есеп беру. lшкi есеп берудi жүргiзудiң барлық
бухгалтерлiк қызметтiң құрылымы мен ұйымдастырушылық нысаны. Кәсiпорын құрылымдық бөлiмше
есептi орталықтандыру деңгейi. Кәсiпорынның нақты қызметiнiң жағдайына байланысты есеп
Дайын өнiм - негiзгi және қосалқы цехтарының
Дайын өнiмдi есептеу үшiн 221 “Дайын өнiм” деп аталаты
Дайын өнiмнiң нақты өзiндiк құны есептiк кезең (ай) аяқталғаннан
Есептiк кезеңнiң соңында ауытқудың пайызы мен сомасын есептеу жолымен
Ауытқудың пайызы мен сомасы ай iшiнде түскен және ай
Ауытқудың пайызын келесi формула бойынша есептейдi:

Ауытқудың
пайызы
түскен түсiмдер
Бухгалтерлiк шоттар есебiнде нақты шығынның есептiк құннан ауытқуын келесi
Дт 900 шоты Кт

Нақты

шығын

Кесте 3

Карданвал ААҚ 2006 жылдың сәуiр айы барысында проценттер
қатар

№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы, теңге Шоттар корреспонденциясы

дебет кредит

1
1 Қоймаға дайын өнiм кiрiстелдi :

А бұйымы

Б бұйымы

250000 800000

221
900 900

2 Дайын өнiм сатылды :

А бұйымы

Б бұйымы

170000 630000

801
221 221

Есептiк кезеңнiң соңында және калькуляциялық процесс аяқталысымен дайын өнiмнiң
А бұйымы – 230000 теңге;

Б бұйымы - 870000 теңге.

Ауытқудың пайызы мынаны құрады:

А бұйымы бойынша

Б бұйымы бойынша

Сатылған өнiмнiң ауытқу сомасы мынаны құрады:

- А бұйымы бойынша ( 170000 х 8
- Б бұйымы бойынша ( 630000 х
Ауытқу пайызын есептеу және ауытқу сомасына бухгалтерлiк есепке келесi
қызыл жазу әдiсiмен: 221 шоты дебеттеледi де, 900 шоты
Содан соң осы операциямен бiр мезгiлде 801 шоты дебеттелiп,
өнiмнiң нақты өзiндiк құнына жеткiзу үшiн әдеттегi (дағдылы)
Дайын өнiмдi қабылдау-тапсыру накладной бойынша немесе өнiмдi шығару жиынтығы
Қабылдау-тапсыру құжаты (накладнойы) цехта екi дана етiп жазылады. Дайын
Қабылдау-тапсыру құжаты аспаптық, радиотехникалық кәсiпорындарда,жаппай және сериялық өндiрiстерде, басқа
бiрлесiп әкелiнген үлкен номенклатурада дайындалатын өнiм тетiктерiн есепке алу
Өндiрiстiк тапсырмалардың орындалу барысын жедел байқап отыру үшiн және
Осы жиынтық бойынша бiр айдағы өнiмдi кiрiстеуге болады.Бұл жағдайда
Қоймаларда дайын өнiм есебiн, материалдар есебi сияқты қойма есебiнiң
Дайын өнiмнiң кiрiсi мен шығысы жөнiндегi құжаттарды тапсыру тiзiмiнiң
Айдың аяғында есеп беру калькуляциясын жасағаннан кейiн, барлық өнiмнiң
Дайын өнiмдi өткiзу және жөнелту есебi

Өткiзуге арналған дайын өнiм товар болып есептеледi. Өткiзiлген тауiардан
Егер сатушы меншiк құқығы мен мiндеттерiн ақтап қалса, бұл
Сатып алушыға меншiк құқығы мына жағдайларда берiлмейдi:
Нақты және күтiлген шығындарының бағасы келiсiм-шарт бойынша жоғары дәрежелi
Тауарды өткiзу мынадай мәмiле негiзiнде жүзеге асуы мүмкiн :

Бұл мәмiле түрiнде келiсiм-шартқа сай сатып алушыға тауар құқы
Мерзiмдiк басылымдарға жазылу. Толығымен құны төленiп, өнiм сатып алушының
Жұмыс пен қызметтi өткiзу. Жұмыс пен қызметтен түсетiн кiрiс
Тауар құнына қосылатын қызметке төлем.

Егер тауар сатылғанда бiр жылға немесе одан да көп
Кәсiпорындар өнiмдi келiсiм-шарттарға сай өткiзедi. Олардың негiзiнде кәсiпорынның өнiм
Ведомосттегi жазулар төлем тапсырмалар жазуына негiзделген тапсырма бұйрықтар, шот-фактуралар
Төлем талаптама тапсырма банкке инкассо ретiнде берiледi. Инкассо (итальян
Сатып алушымен алынып, түсiрiлген өнiм есебiнде iстелiнген жұмыстар мен
Ай iшiнде дайын өнiмдi қатаң есептiк баға бойынша артып
Кесте 4

Сатылған өнім бойынша мәліметтер

N Көрсеткiштер атауы Барлығы (теңге)

Есептiк баға бойынша Нақты өзiндiк

құны бойынша

1. Ай басына қалдық 210000 200000

2. Өндiрiске келiп түскенi 600000 537100

3. Қалдықпен барлығы 810000 737100

4. Қалдықтың нақты өзiндiк құны мен өндiрiстен түскен өнiмнiң
-

91,0

5. Өткiзу тәртiбi бойынша артылған 681000 619710

6. Ай соңына қалдық 129000 117390

Артылған (жiберiлген) өнiмнiң нақты өзiндiк құнының есебiн қарастырайық.

1.1-шi қатар өткен айдың есептiк бағасымен нақты өзiндiк құны
2.2-шi қатар дайын өнiмнiң шығарылу ведомостiндегi мәлiметтермен толтырылады (ол
3.3-шi қатар 1 және 2 қатардың есептiк бағасының өзiндiк
4.4-шi қатарда нақты өзiндiк құнының есептiк баға құнына
5.5-шi қатар мәлiметтер ведомостi мен машинаграммаларда көрсетiлген өнiмнiң есептiк
Өткiзу тәртiбi бойынша артылған өнiмнiң нақты өзiндiк құнының есептiк
6.6-шы қатарда айдың соңындағы қоймадағы дайын өнiмнiң қалдығы 3-шi
Артылған немесе босатылған дайын өнiмнiң табылған айлық проценттiк қатынасын
Өткен айда төленген шоттардың өткен ай сальдосы негiзiнде ведомост
Ведомостте көрсетiлген ай басындағы және соңындағы қалдық Бас кiтаптағы
Бұйрық накладнойында сатып алушының есептiк бағамен жiберiлген өнiмнiң саны
Есеп айырысу құжаттары негiзiнде өткiзiлген өнiмнiң, жұмыстың, қызметтiң босатылу
Сатып алушыға берiлетiн салық шот-фактура мен төлем талаптама-тапсырма көрсетiледi.

Төменде өнiмдi өткiзу мен босату бойынша шоттар корреспонденциясы көрсетiледi.

Жұмыс пен қызметтi өткiзу кезiнде мынадай шоттар корреспонденциясы берiледi.
Кесте 5

Дайын өнімнің есебі бойынша берілетін шоттардың корреспонденциясы

№ Шаруашылық операциялар мазмұны Сомма, теңге Шоттар корреспонденциясы

дебет кредит

1 2 3 4 5

1 Өзiндiк құны бойынша бұйрық-накладной негiзiнде қоймадан дайын

өнiм босатылды 680000 801 “Өткiзiлген дайын өнiмнiң (жұмыстың, қызметтiң)
2 Сатып алушымен салықтық шот-фактура мен талаптама-тапсырма берiлдi: келiсiм
құнға қосылған салық 236000 301 “Алынуға тиiстi борыштар” 633
Барлығы 1416000 х х

3 Өткiзiлген өнiм үшiн төлем келiп түстi: өткен ай
Ағымдық ай үшiн 894000 441 “Есеп айырысу шоты” 301
Барлығы 1424000 х х

4 Бюджетке қосымша құн салығы аударылды 236000 633 “ҚҚС”
5 Жыл аяғында дайын өнiмдi өткiзуден кiрiстер мен өткiзу
өнiм өткiзуден есептелген кiрiстер сомасы 1180000 701 “Дайын өнiмдi
6 Өнiм өткiзуден есептелген шығындар сомасы 681000 571 “Қорытынды
7 Жалпы және әкiмшiлiк шығындар сомасы 5900 571 “Қорытынды
1.3. Дайын өнiмнiң өзiндiк құнының есебі

Қазақстан Республикасының Бухгалтериясын есеп туралы стандарттық №7 тауарлы материалдық
Материалдар Жалақы Жалақыдан аударылған аударымдар Үстеме шығысы

өндiрiстiк
өзiндiк құнға ( өнiм,аяқтал-
қосылатын,
шығындар
өзiндiк құнға (
қосылатын
шығындар
Өнiмдi өндiрген кезiнде Жұмыстарды атқарған, қызметтердi көрсеткен кезде

Келтiрiлген сызбадан байқағанымыз өзiне активтердiң азаюын енгiзетiн шығындар (материалдар,
Өндiрiс шығындарын есепке алу үшiн шоттардың кешендi жүйесi пайдаланады,
Шығындары және өнiмнiң шығарылуын есепке алу мен бақылау жасауды
“Цехтар бойынша шығындар” ведомосы, онда 90, 92, 93 бөлiмшелер
“Цехтар бойынша шығындар” ведомосында жазу үшiн мыналар негiз болып
“Материалдар (жалақы) шығындарын бөлу (тарату)” кестесiн әзiрлеу, онда шикiзат,
“Негiзгi құрал-жабдықтар амортизациясының (тозуының) есебi” кестесiн әзiрлеу, онда өндiрiс
“Материалдық емес активтер амортизациясының есебiн” кестесiн әзiрлеу, онда өндiрiс
“Көмекшi (қызмет көрсетушi) өндiрiстер мен шаруашылықтардың көрсеткен қызметтерiн бөлу”
Материалдар. Шикi заттар мен материалдар - өнiмдi әзiрлеу негiзiнде
Лимиттiк-алу карталары және талап-накладнойы жұмсалған шикiзат пен негiзгi материалдарды,
Көмекшi материалдар – тұрақты технологиялық процестердi қамтамасыз ету үшiн
Көмекшi материалдардың нақты шығысы әрбiр өнiмнiң өзiндiк құнына, тауарлы
Қайтарылған қалдықтар – бұл негiзгi, көмекшi және қосалқы өндiрiстердiң
Өнiмнiң өзiндiк құнына кiретiн материалдық ресурстарының шығыстарына қайтарылған қалдықтарының
Қайтарылған қалдықтар болып: материалдар, шикiзаттар, шалафабрикаттар, жылуды сақтайтын материалдар
Белгiленген технологияға сәйкес өнiмнiң басқа түрiн өндiру үшiн толық
Қайтарылған қалдықтар (отходтар) келесi тәртiпте бағаланады:

егер де қалдықтарды негiзгi өндiрiс мұқтаждығы үшiн, бiрақ өнiм
қалдықтар қайта өңдеуге немесе сыртқа сатуға кетсе, олардың жинау
егер де қалдықтар шартқа сәйкес шикiзат немесе толыққанды материалдар
Қайтымсыз (пайдаланылмайтын) қалдықтар бағалауға жатпайды. Қалдықтарды пайдалануды нормалау қажет,
Сатып алынатын бұйымдар, шалафабрикаттар және тараптық кәсiпорындар мен
Субúектiнiң өз транспортымен және өз қызметкерлерiнiң күшiмен жеткiзiлген запастардың
Дайындау-көлiктiк шығыстарына (ДКШ) шығынның келесi түрлерi жатады: жабдықтау-сату ұйымдарына
Технологиялық мақсатқа арналған энергия мен отындар. өндiрiс процесiнде тiкелей
Технологиялық мақсатқа отын шығындарына кәсiпорынның өзi өндiрген отындардың құны
Сондай-ақ, кәсiпорынның технологиялық, двигательдiк және басқа да өндiрiстiк және
Өнiмнiң өзiндiк құнына енгiзiлген материалдық шығындардан қайтымды қалдықтардың құны
“Еңбек ақы” бабына өндiрiс нәтижелерi үшiн жұмысшылар мен қызметшiлердiң
- кәсiпорында қабылданған еңбек ақы төлеу жүйесiмен және нысанымен,
- ынталандыру сипатындағы төлемдер: өндiрiстiк нәтижелер үшiн берiлетiн сыйақылар
- жұмыс режимiмен және еңбек жағдайларымен байланысты өтемдiк сипаттағы
- қолданылып жүрген заңдарға сәйкес жекелеген салалардағы қызметкерлерiне тегiн
- қолданылып жүрген заңдарға сәйкес кезектi және қосымша демалыстарға
- заңдарда белгiленген жағдайларда кәсiпорындар мен ұйымдардың қайта құрылуына,
- қолданылып жүрген заңдарға сәйкес еңбек сiңiрген жылдары үшiн
- қолданылып жүрген заңдарға сәйкес аудандық, экологиялық коэффициенттер бойынша
- кәсiптiк-техникалық училиùенi бiтiрген түлектерге және жоғары немесе арнаулы
- кешкi және сырттай жоғары және арнаулы оқу орындарында,
- заңдарда көзделген жағдайларға сәйкес еңбек ақысы төмен жұмыстарды
- бұрынғы жұмыс орнындағы қызметтiк айлықақысының мөлшерiн белгiлi бiр
вахталық жұмыс кестесiне сәйкес кәсiпоырнның орналасқан жерiнен (жиналу пунктiнен)
- жұмысшы-донорға тексеруден өткен, қан тапсырған және әрбiр қан
егер атқарылған жұмыс үшiн есеп айырысуды тiкелей кәсiпорынның өзi
Еңбек ақыдан аударылатын аударымдар. Қазақстан Республикасының әрекет етiп тұрған
Үстеме шығыстар. Үстеме шығыстар – бұл өндiрiстi басқарумен және
Бұл шығындар ай бойында белгiленген номенклатуралық шығыс баптары бойынша
Негiзгi өндiрiс шығындарының құрамына кiретiн үстеме шығыстарын таратқан кезде
Шаруашылық жүргiзушi субúекттер өзiнiң есептiк саясатында өндiрiс ерекшелiктерiн ескере
Мысалға, үстеме шығысының құрамында “Өндiрiстi дайындау және игеру шығыстары”
Өндiрiстi дайындау және игеру шығыстары алғашқыда шығыстың жалпы сомасынан
Егер де кәсiпорында бiрнеше өнiм түрi өндiрiлетiн болса, онда
Полная себе/с 1233189-80 92996-59 49376-93 1290719-95 9452535-39 6770723-26 18889541-92

Адм. упр. р-ды 80426 7463-55 3860-46 23555-95 685975-15 438420-72
Фактич. ес-ное себе/с 1152763-80 85533-04 45516-47 1267164 8766560-24 6332302-54
Цеховые р-ды 152117 1416-3 7326 44700 1301712 831950-35 2352468-35

Отч. от з/ты 6075 564 292 1779 51815 37790-17
З/та 33750 3132 1620 9885 287862 183937-09 520186-09

брок 11600 590-44 305-40 53000 97284-83 232578-63 395359-30

Вспом. мат-ы 87103-05 6594-82 468577 196400 1312532-97 863956-30 2471272-91

Основные мат-ы 861618-75 60488-78 31287-30 961400 5715353-44 4182090 87103-05

Количество 625 58 30 20000 4930 87000

С/с готовой пр-цй за декабрь 2005 1. К/вал
Өткiзiлегн өнiмдердiң (жұмыстардың, қызметтердiң) өзiндiк құнының есебiн есепке алу
801- “Өткiзiлген дайын өнiмнiң (жұмыстардың, қызметтердiң) өзiндiк құны”. Берiлген
801-шi шотқа қажет болған жағдайда өткiзiлетiн дайын өнiм, жұмыс,
Төменде 801 шот бойынша шоттар корреспонденциясы көрсетiлген.

Кесте 6

Дайын өнімді өткізу бойынша жасалатын шоттардың корреспонденциясы

№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы, теңге Шоттар корреспонденциясы

дебет кредит

1
1 Өзiндiк құны бойынша сатып алушыға қоймадан бұйрық-накладной
300000

801

221

2 Акт бойынша тапсырыс берушiлерге жұмыстар мен қызметтер орындалды.
124000

801 900

920

3 Дайын өнiм, жұмыстар мен қызметтердi сатып алушыларға
600000

301

701

ҚҚС сомасына 16% 120000 301 633

Барлығы 720000 X X

Осы шоттың дебетiнде өткiзiлетiн өнiмнiң, жұмыстың, қызметтiң өзiндiк құны
1.4. Дайын өнiмдi өткiзуден түсетiн кiрiстер.

Дайын өнiм өткiзуден түсетiн кiрiстер – оның келiсiмге қатысушы
Негiзгi қызметтерден түсетiн кiрiстердiң есебi 70-шi бөлiмшенiң шоттарында есепке
701-шот.”Дайын өнiм өткiзуден түсетiн кiрiстер”.

Бұл шотқа өнiмдердi сатудан, жұмыстарды орындаудан, қызметтердi көрсетуден түсетiн
Кесте 7

701 шот бойынша шоттардың корреспонденциясы

№ Шаруашылық операцияларының мазмұны Сомасы, теңге Шоттар корреспонденциясы

дебет кредит

1
1 Салық шот-фактурасы және төлем тапсырмасы-талаптамасы негiзiнде дайын өнiм
500000

301

701

ҚҚС сомасына 15% 100000 301 633

Барлығы 600000 X X

2 Салық шот-фактурасы және төлем тапсырмасы-талаптамасы негiзiнде негiзгi және
200000

301

701

ҚҚС сомасына 15% 40000 301 633

Барлығы 240060 X X

3 Салық шот-фактурасы және төлем тапсырмасы-талаптамасы негiзiнде есеп айырысу
840000

441

301

Дайын өнiмдi (жұмыстарды, қызметтердi) өткiзуден кiрiсiтер сомасы есептiк период
Дайын өнiмнiң аудитi

Дайын өнiм және тауарлар аудитiнiң теориялық негiздерi

Аудит мәлiметiнiң көзi, олар бухгалтерлiк, аналиткалық және есептен тыс
Оның ерекшелiгi шаруашылық барысындағы фактiлердi, iс-әрекеттердi тек санымен ғана
Есептен басқа аудит мәлiметi көзiне жататындар: iшкi және сыртқы
Тiкелей мәлiмет көзi – фактiлерге тiкелей кепiлдiк анықтама беретiн
Бухгалтерлiк есеп құжаттары өзiнiң дәлел көзi мағынасында төрт топқа
Алғашқы есеп құжаттары – деп шаруашылық әрекетiнiң нақты орындалғанын
Топтаушы құжаттар – олар шаруашылық барысындағы өзара iшкi мағынасы
Өзiңше ерiктi құжаттар – ол құжаттарға мүлiктiк жаауап-кершiлiктегi жұмысшылардың
Қосымша құжаттар – ол құжаттар кәсiпорын шаруашылығына бақылау жасаушы
Аудитор өзiнiң жұмысында осы құжаттар арқылы, фактiлердi дәлелдеу мақсатымен
Аудит барысындағы жинақталған құжаттарға жүйелеу, мазмұн – мағынасына сәйкес
Қорыта келгенде, аудитор әр түрлi құжаттар арқылы жан-жақты материалдар
Ғылыми саласында зерттеу, оның шындықты анықтау үшiн ғылыми тану
Аудиттiң жеке әдiстерi диалектика принцптерi мен жалпы ғылыми теориялық
Аудит процесiнде анализ және синтез аудит объектiсiне осы әдiстер
Қүжаттар арқылы анықтауда ағымдағы күнделiктi шаруашылық әрекеттерiн бақылау нақты
Әрине, аудит жұмысында өте қажет түсiнiк – ол тапсырушы
Бухгалтерлiк есеп принцптерiн мұқиат орындау. Бұл постулат қаржылық ақпараттарының
Халықаралық аудит нормативтерiн және оған қосалқы жұмыс нормативтерiн дайындауды
Халықаралық қалыптасқан тәртiп бойынша аудит нормативтерi төрт топөа бөлiнедi:
Аудит нормативтерi мағынасы жағынан аудит қызметiн жүргiзуге арналған, соның
тәуелсiз дербестiк – әрбiр аудит стандарты аудит қызметi барысында
объективтiлiк – нормативтiк құжаттарға сүйене отырып, тиiстi құжаттармен дәлелдеу
толықтылық – аудит қызметi өзiнiң негiзгi мақсатын орындау үшiн,
дәлелдiлiк – аудит қызметi барысында анықталған күдiктiлiк, сенiмсiздiк немесе
Аудитордың негiзгi мақсаты – тапсырушылар анықталған фактiлердi дәлелдеп, оған
Аудит қызметiне, барлық елдерде мiндеттi түрде қолданылатын элементтер бар:
Барлық елдерде аудит қызметiнiң қажеттi деп танылған талаптары, ол
Аудит қызметiнiң даму жолында құқылық мiндеттiлiк жағынан аудит стандарты
Қабылданған “Қазақстан Республикасындағы аудиторлық қызмет туралы” заң елiмiздегi аудит
Аудит жүргiзу үшiн шаруашылық субъектiлерi (тапсырушылар) аудит фирмаларымен немесе
Аудитордың мiндеттме хаты өзiнiң тапсырушы алдындағы жазбаша түрiндегi беретiн
Мiндеттеме хаттың түрi және мазмұны тапсырушы талабына сәйкес әртүрлi
қаржы есебiн тексерудiң мақсаты;

тапсырушылардың тексеруге мәлiметтердiң дұрыстығына жауапкершiлiгi;

аудит жұмысының көлемi, ондағы аудитордың жұмыс бабындағы қолданатын заң
тапсырылатын аудит есебiнiң, аудит қорытындысының үлгiсi;

жүргiзiлетiн аудит жұмысыныңы бағдарламасы;

аудит жұмысының төлем ақысы.

Аудит келiсiм шартының мазмұны бiрнеше бөлiмнен тұрады:

Бiрiншi бөлiмiнде екi жақтың реквизитi толық көрсетiлiп жауапкершiлiктерiне анықтама
Екiншi бөлiмiнде аудитор жауапкершiлiг анықталады. Мысалы, аудит жұмысын
Үшiншi бөлiмiнде тапсырушының мiндеттерi анықталады, Мысалы, аудит жұмысын ұйымдастыру
Осы шартты, аудит жұмысының қорытындысын тапсырушыға өткiзу тәртiбiде қарасытырылады.
Аудит барысында шарттың орындалуының тоқтау, жою жағдайы кездеседi. Ол
Сол сияқты аудитор фирмасы жағынан да әртүрлi себептермен аудит
Аудит ұйымдары мен тапсырушылардың құқысы, мiндетi, жауапкершiлiгi Қазақстан Республикасының
Қазiргi кезде Қазақстан Республикасында шет ел аудит фирмаларының бөлiмдерi
Дайын өнiм болып белгiлi бiр кәсiпорында толық өңделген, әрекет
“Дайын өнiм” баланстық бабы бойынша ескерiлген, дайын бұйымның қоймаларындағы
Аудитор ең алдымен баланста келтiрiлген көрсеткiштердi Бас кiтаппен 221
Аудитор мсiндеттi түрде 221 “Дайын өнiм” есебiнде тiркелген
Дайын өнiм аудитiнiң сапалы өтуiне оны шығаруды оперативтi бақылаудың
Дайын өнiмдi шығару есебiнiң аудитi

Дайын өнiмдi бағалаудың алты негiзгi әдiсi бар:

Өндiрiстiк өзiндiк құнның нақтылығы бойынша. Бұл әдiс басқалармен салыстырғанда
Өнiмнiң өндiрiстiк өзiндiк құнының толық еместiгi (қысқарған) бойынша. Мұндай
Сатылудың көтерме бағасы бойынша. Көтерме баға есептiк
Өндiрiстiк өзiндiк құн жоспар (норматив) бойынша, нақты есептiк баға
Қосымша құнға салық суммасының кобеюiмен, еркiн босату бағасы және
Еркiн нарықтық баға бойынша. Бұл бағалау нұсқасын бөлшек сауда
Аудиторға келесiлердi текеру қажет :

Өнiмдi кәсiпорыннан қоймаға жiберуде құжаттарды толтырудың өз уақтында және
дайын өнiмдi жiберумен байланысты операцияның бухгалтерлiк есепке ықпал етуiнiң
тапсырыс және шығарылу түрiне байланысты дайын өнiмнiң өндiрiстiк өзiндiк
жоспарланғанмен нақты өзiндiк құнның ауытқу соммасын есептеу және алып
дайын өнiмдi жiберуде бухгалтерлiк есеп құрудың дұрыстығы (жұмыс, қызмет);

есептi 221 “Дайын өнiм” жазуына бас кiтаптағы және баланстағы
дайын өнiмдi бағалаудың дұрыстығын.

Ескерiлмеген өнiм аудитi

Егер өнiм кәсiпорын цех немесе қоймадағы қабылдау-босату құжатына тiркелмесе
Өнiмдi бағалаудың төмендеуi кәсiпорынның қызметкерлерiне және материалды жауапты тұлғаларға,
Ескерiлмеген өнiм бухгалтерлiк құжатарда көрсетiлмегендiкте көп жағдайда негiзiнен
Жекелеген жағдайларда ескерiлмеген өнiм өнiмдi қабылдау құжаттарын салыстыруда көрiнуi
Тексеру кезiнде аудитор ескерiлмеген өнiмнiң қолда барын немесе жоқтығы
Материалды шығын алып келгенi анықталса, аудитор келесiлерг көңiл бөлуi
Ескерiлмеген өнiмдi нақты шығарғанын анықтау үшiн әртүрлi анализ әдiстерiн
Мына құжаттар дайын өнiмнiң өндiрiстен әкетiлгенiн көрсетедi (тiркемеде көрсетiлген:
Дайын өнiмдi арту, өткiзу және сату есебiнiң аудитi

Дайын өнiм – бұл қазiргi стандартқа сәйкес немесе техникалық
Аудитор келесiлердi тексеру керек :

Өнiмдi жеткiзiп беруге келiсiм жасалды ма және ол дұрыс
Өнiмнiң артылу құжатының дұрыс тiркелгенiн;

Артылған өнiмге бағаның дұрыс қойылуын;

Келiсiлген жеткiзiп беру келiсiмiне сәйкес өнiмдi жеткiзушiден сатып алушыға
Егер өнiмдi жеткiзушiнiң қоймасынан босатылса өнiмдi жiберу құжаты дұрыс
Дайын өнiмнiң қоймалық есебi дұрыс ұйымдастырылған ба;

Өнiмдi артуда және сатуда аналитикалық және синтетикалық есеп дұрыс
Өнiмдi, тауарды, жұмысты және қызметтi сатумен байланысты шығындарды, 811
Аудитор келесiлердi тексеруi тиiс :

Сату шығынының құрамына кiретiн шығынның дұрыстығын;

Жарнамаға белгiленген нормативтi шығындарды бақылау (жарнамаға белгiленген нормативтi шығын
Кәсiпорындарда тара есебiнiң негiзгi жағдайын бақылау, оның iшiнде дайындау,
44 шоттың “Сатуға кеткен шығын” және ведомстваның аналитикалық есептiң
тарамен жүргiзiлген бухгалтерлiк операция құрамының дұрыстығы;

бухгалтерлiк есепте тауар алмасу операциясының немесе бартер негiзiнде жүргiзiлген
синтетикалық және аналитикалық есеп жазуының бас кiтаптағы жазумен және
Қорытынды

Дайын өнiм - негiзгi және қосалқы цехтарының
Дайын өнiмдi есептеу үшiн 221 “Дайын өнiм” деп аталаты
Дайын өнiмнiң нақты өзiндiк құны есептiк кезең (ай) аяқталғаннан
Есептiк кезеңнiң соңында ауытқудың пайызы мен сомасын есептеу жолымен
Ауытқудың пайызы мен сомасы ай iшiнде түскен және ай
Аудитор дайын өнімнің аудитін жүргізген кезде келесiлердi тексеру керек:

Өнiмдi жеткiзiп беруге келiсiм жасалды ма және ол дұрыс
Өнiмнiң артылу құжатының дұрыс тiркелгенiн;

Артылған өнiмге бағаның дұрыс қойылуын;

Келiсiлген жеткiзiп беру келiсiмiне сәйкес өнiмдi жеткiзушiден сатып алушыға
Егер өнiмдi жеткiзушiнiң қоймасынан босатылса өнiмдi жiберу құжаты дұрыс
Дайын өнiмнiң қоймалық есебi дұрыс ұйымдастырылған ба;

Өнiмдi артуда және сатуда аналитикалық және синтетикалық есеп дұрыс
Өнiмдi, тауарды, жұмысты және қызметтi сатумен байланысты шығындарды, 811
Өнімді сату үрдісінің аудитін жүргізген кезде аудитор келесiлердi тексеруi
Сату шығынының құрамына кiретiн шығынның дұрыстығын;

Жарнамаға белгiленген нормативтi шығындарды бақылау (жарнамаға белгiленген нормативтi шығын
Кәсiпорындарда тара есебiнiң негiзгi жағдайын бақылау, оның iшiнде дайындау,
44 шоттың “Сатуға кеткен шығын” және ведомстваның аналитикалық есептiң
тарамен жүргiзiлген бухгалтерлiк операция құрамының дұрыстығы;

бухгалтерлiк есепте тауар алмасу операциясының немесе бартер негiзiнде жүргiзiлген
синтетикалық және аналитикалық есеп жазуының бас кiтаптағы жазумен және
Әдебиеттер

Қазақстан Республикасының Президентiнiң заң күшi бар бухгалтерлiк есеп жөнiндегi
Қазақстан Республикасының аудиторлық қызмет жайлы 1998 ж. бекiтiлген Қазақстан
Бухгалтерлiк есеп стандарттарына әдiстемелiк нұсқаулар.

N7 Бухгалтерлiк есеп стандарттары.

Суъбектiлердiң қаржы-шаруашылық қызметiнiң бухгалтерлiк есебi шоттарының бас жоспары.

2030-ҚАЗАҚСТАН.

Безруков П.С. Ивашкеевич В.Б. Кашаев А.М. Марушесс А.Ш. Островский
Вещунова М.Л. Основы бухгалтерского учета (задачи и вопросы) Москва:
Гупало В.И. Шнейдман Л.З. Бухгалтерский учета. Сборник нормативных документов.
Шеремет А.Д., Аудит и финансовый анализ, Москва 1999.

Кирьянов З.В. Теория бухгалтерского учета. Москва: Финансы и статистика,
Ковальева О.В. Бухгалтерский учет и аудит бухгалтерской отчетности предприятий.
Кондраков Н.П. Бухгалтерский учет, АХД и аудит. Москва: Финансы
Радостовец В.К. Организация бухгалтерского учета. Алматы: Экономика, 1997.

Сатмуразов А.А. Бухгалтерский учет в рыночной экономике. Алматы: Экономика,
Полякова С.И., Емельянов И.А. Бухгалтерский учет. Москва: 1993.

Палий В.Ф. Теория бухгалтерского учета. Москва: Финансы и статистика,
Палий В.Ф. Бухгалтерский учет для менеджеров.

Палий В.Ф. Бухгалтерский учет в системе экономических информаций. Москва:
Радостовец В.К. Организация Бухгалтерский учета. Алматы: Экономика, 1997.

Радостовец В.К. Бухгалтерский учета. Алматы: 1998.

Тіркеме 1

Карданвал өндiрiсi Минск трактор зауытына және 469 Ульяновск автомобиль
Материал шығынын иемдену сатып алу материалдары және жинақталған бұйым
N Жинақталған материалдың аты Бiрлiк өлшемi Шығынның бiрлiк мөлшерi
дардың бiрлiк мөлшерi 5600 дана Бiр дана
1 Труба эл.сварная ж 45 х 2,5 М. 0,453
2 Эмаль М×-123 пара кг 0,043 2408,0 500-00 1204,0

3 Сальник резиновый дана 8 448000 12-00 5376,0

4 Подшипник 704702 КУ2 дана 8 448000 49-00
5 Муфта полиэиленовая дана 8 448000 10-83 4851,8

6 Мөрлеу :

Крестовин 69

Вилка 22

Флан 23
Дана

Дана

дана

2

2

2

112000

112000

112000

46-75

113-44

101-38

5236,0

12705,3

11354,6

7 Эл. энергия

9999,6

Итого :

81000,0

Тіркеме 2

Материал шығынын иемдену сатып алу материалдары және жинақталған бұйым
N Жинақталған материалдың аты Бiрлiк өлшемi Бiр данаға кеткен
1 Труба эл.сварная ж 45 х 2,5 М. 0,75
2 Эмаль М×-123 пара кг 0,065 2600 500-00 1300,0

3 Сальник резиновый дана 16 640000 12-00 7680,8

4 Подшипник 704702 КУ2 дана 8 320000 49-00
5 Мөрлеу :

Крестовина 469

Вилка 22

Вилка 48

Фланец 23
Дана

Дана

дана

2

1

1

2

80000

40000

40000

80000

46-75

113-44

354-61

101-38

3740,0

4537,3

14184,4

8110,4

7 Эл. энергия

6927,6

Итого :

72000,0

67

( õ 10
õ 100(