Негізгі қор және кәсіпорынның онымен қамтамасыз етілуі курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ........................3
1 НЕГІЗГІ ҚОР ЖӘНЕ КӘСІПОРЫННЫҢ ОНЫМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ...........................4
1.1 Негізгі қорлардың экономикалық мәні мен маңызы....................4
1.2 Негізгі қорлар құрамы мен құрылымы......10
1.3 Негізгі қорлардың тозуы мен амортизациясы............13
2 № 1 ҚТЦ – НЫҢ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШІН ЕСЕПТЕУ...................16
2.1 № 1 қаңылтыр таптау цехының қысқаша сипаттамасы..........16
2.2 Өнім көлемінің орындалуы мен жұмыскерлер санын есептеу.18
2.3 Негізгі қорды есептеу....................19
2.4 Негізгі қордың қозғалысы мен құрылымы.................21
2.5 Амортизация аударымын есептеу...............22
2.6 Еңбек өнімділігінің есебі..............23
2.7 Өнімнің өзіндік құнын есептеу.....................25
3 ЖОБАЛЫҚ ШЕШІМ..............28
3.1 №2 методикалық пешті күрделі жөндеуден өткізу.....28
3.2 Жобалық шешімнің экономикалық тиімділігін есептеу............29
ҚОРЫТЫНДЫ............................31
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.................32
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 39 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ..................................................................................................................3
1 НЕГІЗГІ ҚОР ЖӘНЕ КӘСІПОРЫННЫҢ ОНЫМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ.....................................................................................................................4
1.1 Негізгі қорлардың экономикалық мәні мен маңызы....................4
1.2 Негізгі қорлар құрамы мен құрылымы..........................................10
1.3 Негізгі қорлардың тозуы мен амортизациясы..............................13
2 № 1 ҚТЦ – НЫҢ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШІН ЕСЕПТЕУ.............................................................................................................16
2.1 № 1 қаңылтыр таптау цехының қысқаша сипаттамасы..........16
2.2 Өнім көлемінің орындалуы мен жұмыскерлер санын есептеу.18
2.3 Негізгі қорды есептеу..........................................................................19
2.4 Негізгі қордың қозғалысы мен құрылымы...................................21
2.5 Амортизация аударымын есептеу...................................................22
2.6 Еңбек өнімділігінің есебі....................................................................23
2.7 Өнімнің өзіндік құнын есептеу.........................................................25
3 ЖОБАЛЫҚ ШЕШІМ......................................................................................28
3.1 №2 методикалық пешті күрделі жөндеуден өткізу.......................28
3.2 Жобалық шешімнің экономикалық тиімділігін есептеу............29
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................31
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.....................................................32
КІРІС ПЕ
Нарық жағдайында шаруашылық субъектілерінің табысты жұмыс істеуі үшін осы
Қазақстанның нарықтық экономикаға өту нәтижесінде кәсіпорындар үшін жаңа
Нарықтық баға белгілеу жүйесі кәсіпорындарды неғұрлым мол пайда әкелетін
Өндірістік процестің негізгі элементтерін пайдалануды жақсартуға бағытталған шешімдер қаншалықты
Нарықтық қатынастарда экономикалық тұрақтылығын сақтау үшін кез келген кәсіпорын
Кәсіпорын өндірісінің тиімділігін жоғарылатудың маңызды факторының бірі
Әр кәсіпорын үшін негізгі қорлардың тым ескіруіне жол бермеу,
НЕГІЗГІ ҚОР ЖӘНЕ КӘС ІПОРЫННЫҢ ОНЫМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ
Негізгі қорлардың экономикалық мәні мен маңызы
Кәсіпорынның бірқалыпты функционалды жұмыс істеуі, ең алдымен, қолда
Негізгі қорлар – өндіріс процесіне бірнеше рет қатысатын, өзінің
Экономикалық әдебиеттерде негізгі өндірістік қорлардың анықтамаларының бірнеше түрлері көрсетіледі.
Кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлары – еңбек құралдарының құндылық
Кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлары – бұл еңбек құралдары
Негізгі қорлар – кәсіпорынның өндірістік материалдық-техникалық базасы болып табылады.
Өндірістік үдеріске қатысу дәрежесіне, қолданылып жүрген топтастыруына қарай негізгі
Өндірістік бағыттағы негізгі қорларға:
Өнеркәсіп,
Құрылыс,
Ауыл шаруашылығы,
Автомобиль көлігі,
Байланыс,
С ауда,
Ғимараттар,
Құрылыстар,
Машиналар,
Жабдықтар мен басқа да еңбек құралдары
Олар өндіріс процесіне ұзақ уақыт
Өндірістік емес қорларға:
Тұрғын-үй,
Коммуналдық шаруашылық,
Денсаулық сақтау,
Білім беру,
Мәдениет,
Спорт салаларына бөлінеді.
Олар өндірістік процеске тікелей қатыспайды, бірақ олар жұмысшы күшін
Өндіріс процесіне қатысу дәрежесінде негізгі қорлар активтік және пассивтік
Актив бөлігі (машиналар, құрал-жабдықтар) тікелей өндіріске, өнімнің (қызмет,
Пассив бөлігі негізгі қордың ғимарат, құрылыс және
Негізгі қорлар алдына қойған мақсаты мен атқаратын қызметіне
Үйлер;
Ғимараттар;
Өткізбелік тетіктер;
Күш машиналары;
Жұмыс машиналары мен жабдықтар;
Есептеуіш техникалары және олардың бағдарламалық құралдары;
Тасымалдау құралдары;
Құрал-саймандар мен жабдықтар;
Өндірістік және шаруашылық құрал-жабдықтары;
Өнім және жұмыс малдары;
Көпжылдық өсімдіктер мен көшеттер;
Кәсіпорындардың, мекемелердің меншігіндегі жер телімдері және басқа да негізгі
Басқа негізгі қорлардың құрамына техникалық кітапханалар, өрт сөндіретін
Негізгі қорлар топтарының аталғандардың барлығы өндірістегі және тиімділігін көтеру
құрал-саймандарды пайдалану өнімділік пен тиімділіктің сапасы және көлеміне
Өндірістік қорлардың басқа бөліктері өндіріс үрдісінде жанама қатысады (өткізбелік
Меншіктік қатынасына қарай қорлар өзіндік және уақытша жалға алынған
Кәсіпорын негізгі өндірістік қорлар бойынша шаруашылық айналымын жүргізу үшін
Негізгі қордың тозуы;
Амортизация;
Негізгі қорды толық қалпына келтіру
Капитал салымдарын жүзеге асыру жолдары.
Кәсіпорынның және басқа да әр түрлі салалардың негізгі қор
Өндірілген өнімнің көлемі мен сипаты,
Өндірістің техникалық деңгейі,
Мамандыру және т.б.
Амортизация – негізгі қорлардың құнын олардың көмегімен өндірілетін
Натуралды;
Ақшалай нысанда зерделенеді.
Натуралды нысандағы құралдардың есебі:
Негізгі қорлардың техникалық құрамын;
Кәсіпорынның өндірістік қуаттылығын;
Құрал-жабдықтарды пайдалану дәрежесін;
Басқа да мақсаттарды анықтау үшін қажеттілік.
Негізгі қордың ақшалай нысандағы есебі:
Негізгі қордың жалпы мөлшерін, динамикасын, құрылымын;
Амортизациялық аударымдардың есебін;
Дайын өнімді тасымалдау құнын;
Капитал салымдарының және инвестицияның экономикалық тиімділігін анықтайтын
Негізгі қорларға жататын негізгі құралдар пайдалану дәрежесіне қарай келесі
Пайдалану түріне;
Запасты (резервті) құру түріне;
Құрастыру, құрылу кезеңдеріне, қайта құрастыру, модернизация және бөлшекті ликвидация
Объектілерге құқықтық иемдену тәуелділігіне қарай негізгі құралдар былайша жіктеледі:
Меншіктік құқығы негізінде ұйымға жататын негізгі құралдар объектілері (соның
Шаруашылық жүргізу немесе басқарудың меншіктік құқығы негізінде ұйымның
Ұйымнан жалға алынған негізгі құралдар объектілері[11, 137б].
Кәсіпорынның өндірістік тиімділігі нарықтық экономиканың негізгі категорияларының бірі
Өндіріс тиімділігін есептеп шығару үшін кәсіпорын экономикасында келесі формулалады
Негізгі капитал рентабелділігі:
(1)
мұндағы:
П – таза пайда;
К н – негізгі капитал.
Рентабелділікті реттеудің экономикалық әдісмтемелерге капитал рентабелділігі, өнімі рентабелділігі, активтердің
Өзіндік капитал рентабелділігі:
(2)
мұндағы:
К ө – өзіндік капитал.
Жалпы рентабелділік пайданың негізгі өндірістік және айналым қорларының
Жалпы рентабелділік:
(3)
мұнда:
П б − баланстық пайда, яғни қызмет түрлері бойынша
НӨҚ және АӨҚ − негізгі өндірістік және айналым
орта жылдық құны.
Кәсіпорынның негізгі қорларының тиімділігін көтеру барысында қорлардың қорқайтарымы көрсеткіштерін
Қор қайтарымы:
(4)
мұндағы:
Q – өндірілген өнім көлемі (ақшалай түрінде);
Ф орт. – негізгі өндірістік қордың орташа жылдық құны.
Бұл формула негізгі өндірістік қорларды пайдалану деңгейін талдау
Қор сыйымдылығы:
Ф орт.
Ф с = ––––
Q
Қор қайтарымы көрсеткішінің артуы және өнімнің қор сыйымдылығының төмендеуі
Талдау жасау әдетте негізгі қорлардың көлемін, олардың динамикасы
Кәсіпорындардағы өндіріс тиімділігін жоғарылатудың маңызды факторларының бірі –
Кәсіпорынның өндірістік қуатын өндірістік қорлар анықтайды,
әсір есе, белсенді бөлігін (жұмыс машиналары мен құрал-жабдықтар) және
Келесі талдау жасаудың қадамы – кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлармен
өнім өндірісінің нақты көрсеткішінің және жоспарлы көрсеткішінің салыстыру қажеттілігімен
Келесі формуларда кәсіпорынның қормен қамтылуын есептеуге болады.
Қормен қамтылу:
Ф орт
Ф қамт = --------------
S өнд
мұнда:
S өнд – өндірістік алаң ауданы, га
Қормен қарулануы және техникалық қарулануы кәсіпорынның негізгі өндірістік
Еңбектің техникалық қарулану деңгейі өндірістік жабдықтардың ең
Қормен қарулануы:
Ф орт.
Ф қ.қ. = –––––
Ж өөп
мұнда:
Ж өөп – өнеркәсіптік-өндірістік персоналдардың саны.
Негізгі өндірістік қорларды пайдалану тиімділігін жоғарылатуға бағытталған нақты жобаларды
пайдаланудағы кемшіліктерді тауып, оларды шешу жолдарын анықтау қажеттілігі пайда
Интенсивті коэффициент:
Ө ф
К инт. = –––
Ө м
мұнда:
Ө ф және Ө м – құрал-жабдықтың фактілі
Келесі формуламызға қарап, кәсіпорынның негізгі қорларды пайдалануда
Экстенсивті коэффициент:
Т ф
К экс = ––––;
Т к
Т ф
К экст = ––––––.
Т п
мұнда:
Т ф – құрал-жабдықтың фактілі жұмыс істеу уақытының қоры;
Т к және Т п – құрал-жабдықтың календарлы және
Кәсіпорынның интенсивті және экстенсивті коэффициенттерімен есептелген нәтижелерін келесі формуланы
Не гізгі қорлар құрамы мен құрылымы
Кәсіпкершіліктің негізгі мақсаты, өндірістен пайда табу – инвестирлеу, өндірісті
Капитал айналымның нақты кезеңінен тәуелді, тек әртүрлі түрде үздіксіз
Батыс елдерінің экономика пәніне арналған оқулықтарында негізгі және айналымды
Егер негізгі қорлар құрылымының тиімділігі белсенді бөліктердің меншікті салмағымен
Пассивті бөлікке өндіріс үшін жағдай жасайтын жағдайларды, тікелей «өндірісті»
Қолданыстағы жіктеме әрқашан негізгі қорларды өнеркәсіп өндірісінде атқаратын рөлі
Негізгі қорлардың белсенді бөлігінің үлесінің дамуы тікелей нәтиже береді,
Пассивті бөлікті талдауды ескерусіз қалдырмау керек. жеке жағдайларда пассивті
Негізгі қорлар құрылымына біріншіден, кәсіпорынның техникалық деңгейі әсер етеді.
Қазіргі кезеңдегі техникалық прогресс қоғамдық еңбектің бөлінуінің сапалы дамуы
дамуы еңбек өнімділігінің және өндіріс тиімділігінің жоғарлауының негізгі қоры
Негізгі қорлар құрылымы сонымен қатар өндірістің географиялық орналасуына да
Негізгі өндіріс құрылымына әсер ететін негізгі фактор кәсіпорын көлемі
Негізгі қорлар құрылымына өндірісті ұйымдастыру түрі әсер етеді. Сонымен
Өңдейтін және өндіретін өндірістегі негізгі қорлар құрылымы әртүрлі. Егер
Негізгі қорлар құрылымына өндірісті мамандандыру және шоғырландыру, кооперация үлкен
Әртүрлі салаларда негізгі қорлар құрылымы бірдей емес, ол қандайда
Негізгі қорлардың өндірісті құрылымы өнімнің қор сыйымдылығына, ішкі өнім
Салалық құрылымдардағы негізгі қорларда қаншалықты жоғары қорлы сыйымдылықты салалық
Негізгі қорлардың тозуы мен амортизациясы
Негізгі қорлар кәсіпорын қызметіне бірнеше ұзақ жылдар бойы қызмет
Негізгі қорлар адам күшімен, жылдар мерзімдерінің әсерімен, техникалық және
Негізгі қорлардың тозуы –құндылықтарының пайдалану кейпінде не болмаса жұмыс
Кәсіпорынның негізгі өндірістік қорлары өндірістік ауыспалы айналымын жасайды.
Негізгі қорлардың тозуы;
Амортизация;
Негізгі қорларды толық қалпына келтіру үшін қаражаттың
Негізгі қорларды күрделі қаржы жұмсау арқылы ауыстыру.
Өндіріс процесіне қатысуымен негізгі қорлардың кез келген объектілері:
Табиғи;
Сапалық тозуға ұшырайды.
Негізгі қорлардың табиғи немесе физикалық тозуы олардың өндіріс процесіне
Негізгі қордың табиғи тозуы – олардың өндірістік тұтыну барысында
Табиғи тозу жөндеу, қайта құру және негізгі қорларды
Физикалық тозу:
Т фэ
Иф= –––––
Т н
мұнда:
Тф және Т н – НҚ-дың актілі
Негізгі қордың сапалық тозуы – қор түрлерінің конструкциясы, өнімділігі,
Амортизация – негізгі қорлардың құнын сол арқылы өндірілетін
Амортизациялық аударымды өтелім мөлшеріне және өзінің балансында
Амортизациялық аударымның мөлшері олардың қызмет есепке алғанда бастапқы (баланстық)
Осыған байланысты амортизацияның мөлшері мына төмендегі формуламен есептеледі:
Қ бқ - Қ ж
М А = −−−−−−−−− х 100 %
Қ бқ х М қ
мұнда:
М А − негізгі қорлардың жыл ішіндегі амортизация
Қ бқ − негізгі қорлардың бастапқы (баланстық) құны,
Қ ж − жойылу құны,
М қ – негізгі қорлардың қызмет мерзімі.
Амортизация мөлшері негізгі қорлардың құнын өтеудегі жылдық проценті болып
Негізгі қорлардың төзімділігі;
Сапалық тозу (бірінші және екінші түрлері);
Техникамен қайта ж арақтандырудағы келешекке арналған жоспар;
Жабдықтау балансы;
Жаңғырту және күрделі жөндеу мүмкіндігі.
2 № 1 ҚТЦ – НЫҢ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШІН ЕСЕПТЕУ
2.1 № 1 қаңылтыр таптау цехының қысқаша сипаттамасы
№ 1 Қаңылтыр таптау цехы 1968 жылы 9 қаңтарда
Цехтың құрамы:
-«1700» ыстықтай таптау+ станы;
-методикалық пештер;
-жаншып өңдеу шеберханасы;
-адъюстаж;
-қойма.
1700 Кең жолақты толассыз қаңылтыр қаптау станы [1] .
Соңғы топ клеттерінің құрамына жеті клеть кіреді және сонымен
Станда екі топ орағыштары орналасқан. Ыстық орамдарды тасымалдау конвейерлар
Станның сортаменті: 1700 ТКЖС келесі өлшемдердегі жолақтарды ыстықтай таптауға
жолақ қалыңдығы....................................................1,5-12,0мм
үлкен өлшемді таптаманың қалыңдығы...............13,0-160мм
ені.............. ................................................................800-1524мм
1700 ТКЖС тапталатын металдың маркалық сортаменті ішкі зауыттық регламенттің
Мемелекет аралық стандартқа жіберілетін жолақтың геометриялық өлшемдері және шекті
2. 2 Өнім көлемінің орындалуы мен жұмыскерлер санын есептеу
Өнім дегеніміз – кәсіпорынның өндірістік шаруашылық қызметі негізінде алынған
Негізгі өнімдер дегеніміз – осы өндірістің негізгі өндірілетін өнімдері,
Өндірістік өнімнің көлемі мен сапасы – кәсіпорынның өндіріс құрамының
Кесте 1 – Өнім көлемінің орындалуы мен жұмыскерлер саны
Көрсеткіштер атауы Өлшем бірлігі Жоспар Нақты Жоспардың алымы
1.Өнім немесе өндіріс көлемі мың т 4140,267 4051,104 -89,163
2.Өндірістік өнеркәсіптік персонал
Жұмысшылар
жұмыскерлер адам 1296
1255
41 1297
1257
40 1
2
-1 100
100
97,5
Өнім көлемін нақты және жоспар жылында салыстырғанда өнім көлемі
Жоспардың алымы (+,-)=нақты-жоспар
Жоспардың орындалуы =
Абсалютті алымды мына формуламен есептейміз:
Оабс=Чф – Чпл
мұндағы Чф ,Чпл –нақты және
Жұмыскерлер саны бойынша салыстырмалы алым мына формуламен есептеледі:
Оотн= Чф – Чпл∙Кр
мұндағы Кр – өнім көлемінің өсу
Өндірістік, өнеркәсіптік персонал құрылымын келесі кестеде толтырамыз .
Кесте 2 – Өндірістік – өнеркәсіп құрылымы
Өнеркәсіп өнді-рістік персонал категориясы Жоспар Нақты Алымы (+,-)
Жұмысшылар
Қызметкерлер 96,8
3,16 96,9
3,08 0,1
-0,08
Нақты жылы жоспар жылына қарағанда жұмысшылар саны 96,9%-ды, ал
2.3 Негізгі қорды есептеу
Негізгі қорлар кәсіпорын қызметіне бірнеше ұзақ жылдар бойы қызмет
Негізгі қорлар адам күшімен, жылдар мерзімдерінің әсерімен, техникалық және
Негізгі қорлардың тозуы –құндылықтарының пайдалану кейпінде не болмаса жұмыс
Негізгі қорлардың өндірісті құрылымы өнімнің қор сыйымдылығына, ішкі өнім
Салалық құрылымдардағы негізгі қорларда қаншалықты жоғары қорлы сыйымдылықты салалық
Кес те 3 – Негізгі қордың есептелуі
Көрсеткіштер атауы Жоспар Есеп Алымы
1.Өнім көлемі, мың тонна 4140,267 4051,104 -89,16
2.Негізгі өнді-рістік қор құны 3511,5 3520,8 9,3
3.Қор қайтарымы 1,18 1,14 -0,04
4.Қор сыйымдылығы 0,85 0,89 0,04
Есеп жылында жоспар жылынан салыстырғанда өнім көлемі 89,16 мың
Қайтарым қорының көрсеткіші мына формуламен есептелінеді:
Ф=ВП / Оф
мұндағы ВП – барлық өнім;
Оф – орта жылдық бастапқы негізгі қордың бағасы.
Ф=4140,267/3511,5=1,18
Ф=4051,104/3520,8=1,14
Қор сыйымдылығының формуласы :
Ф= Оф / ВП
Ф=3511,5 / 4140,267=0,85
Ф=3520,8 / 4051,104=0,89
2.4 Негізгі қордың қозғалысы мен құрылымы
Кәсіпкершіліктің негізгі мақсаты, өндірістен пайда табу – инвестирлеу, өндірісті
Капитал айналымның нақты кезеңінен тәуелді, тек әртүрлі түрде үздіксіз
ақша түрінде тек несие капиталының бір бөлігі ғана қайтып
Негізгі қорлар құрылымына өндірісті ұйымдастыру түрі әсер етеді. Сонымен
Өңдейтін және өндіретін өндірістегі негізгі қорлар құрылымы әртүрлі. Егер
Негізгі қорлар құрылымына өндірісті мамандандыру және шоғырландыру, кооперация үлкен
Әртүрлі салаларда негізгі қорлар құрылымы бірдей емес, ол қандайда
Негізгі қорлардың өндірісті құрылымы өнімнің қор сыйымдылығына, ішкі өнім
Салалық құрылымдардағы негізгі қорларда қаншалықты жоғары қорлы сыйымдылықты салалық
сондықтан, өнімнің қор сыйымдылығы және ұлттық кіріс төмендейді. Негізгі
К есте 4 – Негізгі қордың қозғалысы мен құрылымы
Негізгі қордың түрлері Мың тг %
1.Ғимарат 1159,4 42,65
2.Құрылыс 149,5 5,5
3.Машина және көлік жабдықтар 1269,8 46,71
4.Жол қаражаты 19,4 0,72
5.Қондырғы 119,9 4,42
6.Басқа негізгі қорлар - -
Барлығы 2718 100
Негізгі қорлардың барлық қаражаты 2718 мың теңгені құрайды, өйткені
2.5 Амортизация аударымын есептеу
Амортизация – негізгі қорлардың құнын сол арқылы өндірілетін
Амортизациялық аударымды өтелім мөлшеріне және өзінің балансында
Амортизациялық аударымның мөлшері олардың қызмет есепке алғанда бастапқы (баланстық)
Кесте 5 – Амортизация аударымы
Негізгі қордың түрлері мың тг % мың тг
1.Ғимарат 1159,4 1,0 1159,4
2.Құрылыс 149,5 3,0 448,5
3.Машина және көлік жабдықтар 1269,8 2,0 2539,6
4.Жол қаражаты 19,4 5,0 97
5.Қондырғы 119,9 7 839,3
6.Басқа негізгі қорлар - - -
Барлығы 2718
5083,8
Амортизация аударымын есептеуде негізгі қор 5083,8 мың теңгені көрсетті.
2.6 Еңбек өнімділігінің есебі
Еңбек өнімділігі дегеніміз, нақты еңбектің тиімділігі мен игіліктілігі, ол
Кеңейтілген түсінің бойынша еңбек өнімділігі – бұл нақты жұмыскердің
Еңбек өнімділігі экономикалық теорияда және жетекті тәжірибеде кең ғылыми
Еңбек өнімділігінің экономикалық маңызы туралы сұрақты зерттегенде алдын –
Еңбек өнімділігінің бой өлшемі – бүкіл экономикалық үлгілеудегі қызмет
Нарық жағдайында еңбек өнімділігінің жоғарылауы экономикалық бойлаудың жалғыз көзі
Еңбек өнімділігінің өсу қорлары дегеніміз, қоғамдық еңбегін үнемдеу жолында
Қазіргі заманның жағдайларында еңбек өнімділігін жоғарлатудың негізгі жолдары болып
Еңбек өнімділігінің есебі мына формауламен анықталады:
ПТ = В / Ч,
мұндағы ПТ – еңбек өнімділігі;
В –өнімнің бір жылда шығуы;
Ч – бір жылдағы жұмыскердің орта тізімді саны,адамдар.
ПТж=4140,267/1296=3,19 мың тг/адам
ПТН=4140,267/1255=3,29 мың тг/адам
ПТж=4140,267/41=100,10 мың тг/адам
ПТН=4051,104/1297=3,12 мың тг/адам
ПТж=4051,104/1251=3,23 мың тг/адам
ПТН=4051,104/46=88,06 мың тг/адам
Есеп бойынша экстенсивті, интенсивті, интегралды коэффициентін мына формуламен анықтаймыз:
Интегралдық фактордың әсері:
(2.6)
Экстенсивті фактордың әсері:
(2.7)
Күрделі жөндеудің әсерін өнім көлемінің өзгеруі:
(2.8)
Жоспарланған жөндеудің әсерін өнім көлемінің өзгеруі:
(2.9)
Ағымдағы тоқтап қалу уақытының өнім көлеміне әсері
(2.10)
2.7 Өнімнің өзіндік құнын есептеу
Отандық тәжірибеде шығындарды жоспарлау, есеп және калькуляциялау мақсатында оларды
- өндіріс түрі бойынша – негізгі және көмекші;
- өнім түрі бойынша – жеке бұйымдар, біртекті бұйымдар
- шығындар түрлері бойынша – калькуляция баптары және шығын
- шығындардың шығу орны бойынша – участок, цех, өндіріс,
Басқару жүйесінде шығындардың қалыптасуын тәжірибелік қолдануда мақсатты түрде шығындар
Калькуляция баптарының тізімін және олардың құрамын, бөлу әдістерін өнім
құнының калькуляциясы өндірістің құрылымы мен есептік сипатына байланысты анықталады.
Өнімнің өзіндік құнын калькуляцияның нормативтік әдісі кәсіпорындарда қолданылады, белгілі
пайдалануға негізделген. Сонымен қатар осы ресурстарды нормалық және нормативтік
Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау ең дәл және жетілген әдісі
Кесте 6 - Өнімнің өзіндік құнын есепптеу
Көрсеткіштер
атауы Нақты Жоспар Шығын-дар
т/т Төлемнің
Ауып кетуі
мөлш
т/т баға
т/т қосынды
тг мөлш
т/т баға
т/т қосынды
тг
Мөл-шері баға
Қалдық пен ақауға 1 25243,78 26024 1 25243,78
Шекті шығын
Техн.отын
Кокс.газ 0,0725 1963,91 142,38 0,06 1963,91 117,83 - 0,013
Домна газы 0,3599 181,28 65,24 0,31 181,28 56,20 608,81
Мазут 0,0061 17716,11 108,07 0,0061 17716,11 108,07 108,07 -
Барлығы 0,4385
315,69 0,3761
282,10
-0,06 -
Кеткен жылу 0,1968 292,61 57,59 0,1968 292,61 57,59 57,58
Энергия шығ
Электр энерг 0,072 1780,56 128,2 0,072 1780,56 128,20 128,20
Бу 0,17 80,15 13,63 0,17 80,15 13,63 13,63 -
Техник.су 0,016 962,91 15,41 0,016 962,91 15,41 15,41 -
Айналыс суы 0,034 972,4 33,06 0,034 972,4 33,06 33,06
Қысылған ауа 0,099 230,15 22,78 0,099 230,15 22,78 22,78
Техн.оттегі 0,0012 3742,86 4,49 0,0012 3742,86 4,49 4,49 -
азот 0,0042 165,26 0,69 0,0042 165,26 0,69 0,69 -
Химиялық су 0,22 96,87 21,31 0,22 96,87 21,31 21,31
барлығы
239,57
239,57
- -
Негізгі жалақ
72,35
72,21
- -
Әлеуметтік сантандыру
19,14
19,1
- -
Жабдықты ауыстыру
330,16
329,5
- -
Біліктер 0,0014 235825,2 330,16 0,0014 235825,2 330,16 330,16 -
Жөндеу қоры
832,63
830,16
- -
Күрделі жөнд
185,58
185,21
- -
Ағымдағы жөндеу
647,05
645,76
- -
Техн.май 0,9281 51,1 47,43 0,9281 51,1 47,43 47,43 -
Отқа төзімді. 0,1034 46,42 4,80 0,1034 46,42 4,80 4,80
Транспорт цех қызметі
96,98
96,79
- -
Амортизация
58
57,88
- -
Басқада цех шығыны
287,35
286,78
- -
Барлық шекті шығын
2309,46
2217,9
- -
Өнімнің өзіндік құны
28341096
28199,73
- -
Ж алпы өнімнің өзіндік құны нақты жылында 28341096
Нақты шығын= гр3∙гр5
Мөлшер=гр5 – гр2
Қосынды=гр3∙гр5 немесе
Баға=(гр6 – гр3)∙гр5 немесе
ЖОБАЛЫҚ ШЕШІМ
3.1 № 1 қаңылтыр таптау цехының қысқаша сипаттамасы
№2 методикалық пешті тоқтатып, күрделі жөндеуден өткізу жоспарланды. “GULDERYS”
Қыздырғыш құрылғыларын №4 пеште жақсы жүргізілді. Әр жылда пештерде
(2.15)
-меншікті ауыспалы шығынның коэффициенті;
-тұрақты шығынның коэффициенті;
- жоба шешімі бойынша өнім көлемінің өсу коэффициенті.
Жобадан кейін өнім көлемі 3 %-ға артады. Оның өсу
(2.16)
Впр=4140,267+165,6=4305,8
(2.17)
(2.18)
Кест е 7 – Өзіндік құнның өзгеруі
Көрсеткіштер атауы Нақты Жоба Алымы (+,-)
Коксты газ 117,83 116,72 -1,11
Домна газы 56,20 55,77 -0,43
Мазут 108,07 107,66 -0,41
Барлығы
-1,95
Іс шаралар жүргізгенде №2 методикалық пешке орнатылған құрылғыларды және
3.2 Жобалық шешімнің экономикалық тиімділігін есептеу
Өнімнің өзіндік құнын іс шараның нәтижесінде жылдық өнімнің өзіндің
Э=(С1 – С2)∙V2
C2=28341.96 – 1,65 = 28340
Э = (28341,96 – 28340)∙4305,8=8439,37 млн тг
Қайта құруға бөлінген қаржының іске асырылуының мерзімі:
(2.20)
алынған нәтиже мына кесте көрсетілген.
Кесте 8 – Техника – экономикалық көрсеткіші
Көрсеткіш атауы Өлшем бірлігі Нақты Жоба Алымы
(+,-) % нақтыға
Жылдық өндіріс көлемі млн т 4051,104 4305,8 255 106
Жұмыскер саны
-жұмысшы
-қызметкер адам
1257
40
1257
40
100
100
Еңбек өнімділігі
-жұмысшы
-қызметкер млн т/адам
3,23
101,3
3,43
107,6
0,2
6,3
106
106
Негізгі қор млн тг 3520,8 12320,5 8799 349
Амортизация мың тг 2718 5083,8 2365,8 187
Жылдық экономикалық нәтиже млн тг
8439,37 ─ ─
Күрделі қаржы млн тг
25318 ─ ─
Өтелу мерзімі жыл
1,5 ─ ─
Жылдық өнім көлемі алғашқыдан жобалық шешімде өзгерді 255 млн
ҚОРЫТЫНДЫ
Кәсіпорындар өзінің өндірістік-шаруашылық қызметті жүзеге асыру үшін керекті еңбек
Еңбек үрдісінде негізгі құралдар өте жоғары орын алады, өзінің
Негізгі және айналмалы қорларды тиімді және үнемді пайдалану кәсіпорынның
Негізгі қорларды пайдалану тиімділігін көтеру жалпы халық
Қорыта келгенде жылдық өнім көлемі 6%-ға өсті, еңбек өнімділігі
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
«Жаңа онжылдық – жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа
Бабаев Ю.А. Теория бухгалтерского учёта: Учебник для вузов. –
Мельник М.В., Герасимова Е.Б. Анализ финансово-хозяйственной деятельности предприятия.: Учебное
Үмбеталиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. Кәсіпорын экономикасы және кәсіпкерлік: Оқу
Қуатова Д.Я. Кәсіпорын экономикасы. Практикум.-Алматы: Экономика, 2006.- 106б .
Мейірбеков А.Қ., Әлімбетов Қ.Ә. Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы -
Базарбеков Ж. Негізгі қорларды жіктеу // Бухгалтер бюллетені.-2005.- №37.-
Ковалев В.В, Волкова О.Н. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. Москва.-2004.-
Экономика предприятия. Учебник/Под ред.проф. Сафронова Н.А. – М: «Юристъ»,
Баканов М.И., Шеремет А.Д. Теория анализа хозяйственной деятельности: Учебник.-
Ниязбекова Р.К., Рахметов Б.А., Байнеева П.Т. Кәсіпорын экономикасы. Оқу
Экономика предприятия. Учебник. Под ред. Горфинкеля В.Я., Швандара В.А.
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
2
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Разраб.
Бекбергенов А
Провер.
Турабаева М.Б.
Реценз
Н. Контр.
Утверд.
МАЗМҰНЫ
Лит.
Листов
32
ҚМИУ жанындағы ГТК колледжі
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
3
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Разраб.
Бекбергенов А
Провер.
Турабаева М.Б.
Реценз
Н. Контр.
Утверд.
КІРІСПЕ
Лит.
Листов
32
ҚМИУ жанындағы ГТК колледжі
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
4
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Разраб.
Бекбергенов А
Провер.
Турабаева М.Б.
Реценз
Н. Контр.
Утверд.
1 НЕГІЗГІ ҚОР ЖӘНЕ КӘСІПОРЫННЫҢ ОНЫМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ
Лит.
Листов
32
ҚМИУ жанындағы ГТК колледжі
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
5
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
6
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
7
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
8
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
9
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
10
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
11
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
12
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
13
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
14
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
15
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
16
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Разраб.
Бекбергенов А
Провер.
Турабаева М.Б.
Реценз
Н. Контр.
Утверд.
2 № 1 ҚТЦ – НЫҢ ТЕХНИКА-ЭКОНОМИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШІН ЕСЕПТЕУ
Лит.
Листов
32
ҚМИУ жанындағы ГТК колледжі
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
17
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
18
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
19
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
20
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
21
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
22
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
23
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
24
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
25
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
26
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
27
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
28
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Разраб.
Бекбергенов А
Провер.
Турабаева М.Б.
Реценз
Н. Контр.
Утверд.
3 ЖОБАЛЫҚ ШЕШІМ
Лит.
Листов
32
ҚМИУ жанындағы ГТК колледжі
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
29
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
30
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
31
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Разраб.
Бекбергенов А
Провер.
Турабаева М.Б.
Реценз
Н. Контр.
Утверд.
ҚОРЫТЫНДЫ
Лит.
Листов
32
ҚМИУ жанындағы ГТК колледжі
Изм.
Лист
№ докум.
Подпись
Дата
Лист
32
ООПП.1006000.17-09.04.КЖ
Разраб.
Бекбергенов А
Провер.
Турабаева М.Б.
Реценз
Н. Контр.
Утверд.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Лит.
Листов
32
ҚМИУ жанындағы ГТК колледжі
