TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz

КІРІСПЕ

1.НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДА ЕҢБЕК АҚЫНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ

Жалақының мәні, атқаратын қызметтері және ұйымдастыру қағидалары

Еңбек ақыны ұйымдастырудың нысандары мен жүйелерінің экономикалық мазмұны

Қазақстан Республикасында жалақыны мемлекеттік реттеу

2 «Южнефтегаз» АҚ ЕҢБЕК АҚЫНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖҮЙЕСІН ТАЛДАУ

2.1 «Южнефтегаз» AҚ тарихы мен қызметінің қысқаша сипаттамасы

2.2«Южнефтегаз» АҚ экономикалық сипаттамасы

2.3 «Южнефтегаз» АҚ-нда еңбек ақыны ұйымдастыру ерекшеліктерін талдау

3 НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ЕҢБЕК АҚЫ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

3.1 Еңбек ақы төлеуді ұйымдастырудың шет ел тәжірибесі

3.2 «Южнефтегаз» АҚ-нда еңбек ақы төлеуді ұйымдастыруды жетілдіру жолдары

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР КӨЗДЕРІ

1

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Бухгалтерлік іс

-----------------------------------------------------------------------------------

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

 МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1.НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДА ЕҢБЕК АҚЫНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ НЕГІЗДЕРІ

Жалақының мәні, атқаратын қызметтері және ұйымдастыру қағидалары

Еңбек ақыны ұйымдастырудың нысандары мен жүйелерінің экономикалық мазмұны

Қазақстан Республикасында жалақыны мемлекеттік реттеу

2 «Южнефтегаз» АҚ ЕҢБЕК АҚЫНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖҮЙЕСІН
2.1 «Южнефтегаз» AҚ тарихы мен қызметінің қысқаша сипаттамасы

2.2«Южнефтегаз» АҚ экономикалық сипаттамасы

2.3 «Южнефтегаз» АҚ-нда еңбек ақыны ұйымдастыру ерекшеліктерін
3 НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ЕҢБЕК АҚЫ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

3.1 Еңбек ақы төлеуді ұйымдастырудың шет ел
3.2 «Южнефтегаз» АҚ-нда еңбек ақы төлеуді ұйымдастыруды жетілдіру
ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР КӨЗДЕРІ

КІРІСПЕ

Меншік нысандарының трансформациялануы және әлеуметтік-еңбектік қатынастардың екі жаңа
Жоспарлы жүйе жағдайында қалыптасқан еңбек ақыны төлеу мен
Нарықтық экономика жағдайында жұмысшы күші ерекше тауар ретінде
Тәжірибе көрсетіп отырғандай, нарықтық экономикасы дамыған елдерде еңбекке
Қазақстан Республикасындағы болып жатқан өзгерістердің сипаты әлеуметтік әріптестік
Сонымен жалақының мәнін жұмыс күшінің бағасы немесе құны
- жұмыс күші қайта өндіруді кеңінен қамтамсыз ету
- еңбек нарығының жұмыс күшіне бағасын көрсететін еңбек
- еңбек ақы көлеміндегі айырмашылықтарды объективті есептеу.

Жоғарыда келтірілген шарттар бір-бірімен тығыз байланысты және оны
Еңбекақының жұмыс күшінің бағасы ретіндегі жанама түсінігі оның
Өз еңбегіне, істеген жұмысына, өндірген өніміне жұмысшы еңбек
Сонымен, еңбек ақы екі түрлі рөл атқарады: бір
Жоғарыда аталған себептердің барлығы жұмыскерлердің еңбек ақысын ұйымдастыру
Курстық жұмыстың мақсаты – еңбек ақының экономикалық табиғаты
-еңбек ақының мәні мен ұйымдастыру функцияларын, оларды жүйелеудің
-еңбек ақы нысандары мен оны басқару мен реттеу
-"Южнефтегаз" кәсіпорнының қызметін және ондағы еңбек ақыны ұйымдастыруды
-еңбек ақыны төлеудегі кемшіліктері және Қазақстан Республикасындағы еңбек
Курстық жұмыс кіріспеден, үш негізгі бөлімдерден және қорытынды
Екінші бөлім Қазақстан Республикасында бүгінгі таңдағы қалыптасқан еңбек
Үшінші бөлімде еңбек ақыны төлеудегі шетелдік тәжірибесі және
Қорытынды бөлім курстық жұмыстың мазмұнына сәйкес оның барлық
1 НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДА ЕҢБЕК АҚЫНЫ
1.1 Жалақының мәні, атқаратын қызметтері және ұйымдастыру қағидалары

Жалақының мәнін қарастырған кезде оның жалдамалы жұмыскерлерге, яғни
Жалақы - бұл жалдамалы жұмысшының табыс алу элементі,
Нарықтық экономика жағдайында жалақының көлеміне нарықтық және нарықтық
Нарыққа өткеннен кейін еңбек ақыға қатысты жаңа қатынастар
Еңбек бірлігінде нарықтық баға - уақыт бірлігіне нақты
Жалақының негізгі элементі – жалақы мөлшерлемесі. Бірақта ол
Жұмысшы үшін жалақы жоғарыдағыға қосымша айтсақ отбасының жақсы
Жұмыс берушіге өз жұмысшыларына еңбекақы төлеу ол жұмысшы
Жалақының нақты көлемі нарықта, әлеуметтік қатынастарда, өндірісте пайда
Адамның өз еңбегі үшін алатын ақша саны негізінде
Төменгі деңгейге өмір сүруге қажетті қаражат сомасы
Жоғарғы жұмысшы күші шегі ол кейбір елдерде әдет-ғұрыпты
Жалақының мәнін атқаратын қызметтерінен айқын көре аламыз. Ол:
1. Ұдайы өндіру

2. Ынталандырушы

3. Өлшеулік-бөлуші

4. Ресурсты-орналастырушы

5. Төлем қабілеті бар халық сұранысын қалыптастырушы

1. Ұдайы өндіру қызметті. Бұл жұмысшыларды және де
2. Ынталандырушы қызметі. Оның мәні жұмысшының еңбек үлесіне
3. Өлшеулік-бөлуші қызметі. Бұл қызмет өндіріс құралдарының иелері
4. Ресурсты-орналастырушы қызметі. Бұл функцияның мәні қазіргі уақытта
5. Төлем қабілеті бар халық сұранысын қалыптастырушы қызметі.
1-сурет Жалақының атқаратын қызметтері және ұйымдастыру қағидалары
Көбінде жалақыны ұйымдастыру қағидаларын атқаратын қызметтерімен бірге қарастырады.
1.2 Еңбек ақы нысандары мен жүйелерінің экономикалық
Әр түрлі меншік нысанындағы кәсіпорындарда еңбекке ақы төлеудің
Кесімді нысаны - өнімнің әрбір данасына төлем немесе
Кесімді және мерзімді еңбек ақы төлеудің нысандарын жүйелі
1- кесте - Еңбек ақының жүйелері мен
Еңбекақының төлеудің жүйелері мен нысандары

Кесімді
Қарапайым кесімді Қарапайым мерзімді. Ол:

Кесімді сый ақылы а) Сағаттық

Жанама кесімді ә) Күндік

Аккордтық б) Апталық

Кесімді үдемелі Мерзімді сый ақылы

Жеке дара
Көптеген жағдайларда еңбек ақы төлеудің керекті нысандарын таңдап
Кесімді еңбек ақыны қолдану жағдайлары:

- нақты жұмысшыға байланысты жұмысшының сандық көрсеткішінің болуы.

- орындалған жұмыстарды дәл есептеуге мүмкіндіктің болуы.

- нақты бөлімдегі өнім шығаруды немесе жұмыс атқаруды
- нақты өндірістік бөлімшеде жұмысшыларды өнім көлемін немесе
Кесімді еңбек ақыны қолдану төмендегі жағдайларға әкелсе, онда
- өнімнің сапасының төмендеуіне;

- технологиялық режимнің бұзылуы;

- құрал-жабдықтарды күтудің төмендеуі;

- техника қауіпсіздігі талаптарының бұзылуы;

- шикізат пен материалдың үлкен шығыны;

Мерзімді еңбек ақыны қолданудың жағдайлары:

- өнім шығаруды көбейту мүмкіндігінің жоқтығы;

- өндірістік процестің қатаң уақыты белгіленген;

- жұмысшының функциясы технологиялық процесті бақылауға
- өнім шығаруды көбейту немесе сапасының төмендеуіне алып
Енді еңбек ақы формасы қолданғанда еңбек ақы қалай
Тікелей кесімді жүйеде немесе қарапайым кесімдіде еңбек өндірген
Өнімнің бір данасына жеке кесімді баға былай анықталады:
Зед = Зч х Tн ;
мұнда, Зч - орындалатын жұмыстың разрядына сәйкес белгіленетін
Вч - берілген өнімді өндірудің сағаттық нормасы;

Tн - өнімнің бір данасына уақыт нормасы, сағ.;

Жұмысшының жалпы жалақысы кесімді бағаны өндірген өнім көлеміне
Кесімді-сыйақылы жүйеде жұмысшы жалақысын тікелей кесімді баға және
Көрсеткіштер санын жоғарлатуға болады, сол немесе басқа көреткішті
Жанама-кесімді жүйеде жұмысшының жалақысы кесімді жұмысшылар еңбек көрсететін
Жанама-кесімді баға Зк жұмысшыларға қызмет көрсету нормасы арқылы
Зк = Зч / Вчр ;
мұнда, Зч - қызмет көрсетілетін жұмысшының сағаттық тарифтік
Вч - өнімнің данасына байланысты қызмет көрсеттін жұмысшының
Р - қызмет көрсететін жұмысшылар саны қызмет көрсету
Жалпы табыс жұмысшы ставкасын қызмет көрсететін кесімді
Зжал = Зч х Фкөм Y / 100
мұнда, Зжал – жұмыстың жалпы жалақысы, теңге;

Зч - жұмысшының жалпы тарифтік ставкасы;

Фкөм – берілген жұмышының нақты істелінген адам-сағат саны;

Y – берілген жұмысшының қызмет көрсетуінің нормасын атқарудың
Аккоррдтық кесімді еңбек ақыда қолданылып жүрген уақыт нормасы
Кесімді прогрессивті жүйеде жоспардан көбірек жасалған өнімге жоғары
Кесімді прогрессивті жұмысшының жалақысы Зсп қабылданған прогрессивті төлеу
Зсп = Pтс+[ Зтс (jн-jбаз)gпр]/jн
мұндағы, Зтс – тікелей кесімді бағамен есептелген жұмысшының
Зтп – жұмыстың бір бөлігіне тікелей кесімді бағамен
Jn – жұмысшылардың норманы орындауы, %;
jбаз – норманың базалық деңгейі, бұдан жоғары болған
qпр – белгіленген нормадан асыра орындағанын көрсететін коэффициент;

Кесімді прогрессивті еңбек ақыны төлеуді қолданғанда айрықша назарды
Еңбек ақының кесімдік формасы нақты бір жұмысшыға, керек
Мерзімді жалақыда жұмысшы атқарылған уақыт көлеміне байланысты ақша
- тарифтік ставка уақыт бірлігіне байланысты әртүрлі топтағы
- Тарифтік торлар біліктілік деңгейіне байланысты еңбек ақы
Мерзімді жалақының екі жолы бар: қарапайым мерзімді және
Жұмысшының жалақысы қарапайым мерзімді жүйеде Зп берілген разрядтағы
Зп= Зм/t'ж х tж ;
мұнда, Зм – жұмысшының айлық мерзімдік жалақысы, теңге;

tж – берілген айда график бойынша жұмысшылар сағаттар
t'ж – жұмысшы нақты жұмсаған сағаттар саны

Назарды мынаған аударуды айта кеткен жөн, шетелдік кәсіпкерлер
Соңғы кездерде Батыс Европа елдерінде жалданушы еңбекті төлеуде
Қазақстан Республикасында жалақыны мемлекеттік реттеу

Қазіргі уақытта жалақыны ұйымдастыру мемлекеттік реттеуді қажет
- Қазақстанда жұмысшы күшіне төмен бағаның болуынан себепті;

- Жалақының ең төменгі деңгейін тағайындауда;

- Жұмыссыздық жайлы нақты мәліметтерді көрсететін жұмысшы күшінің
- Жалақыны келісім шарт реттеудің тиімді механизмінің жоқ
- Еңбек ақы төлеудің заңды базасын құрудың
Қазақстанда жалақыны мемлекеттік реттеудің негізгі бөлігі ол халықаралық
Сонымен №95 Конвенция «Жалақыны қорғау туралы» онда «ақшалай
- бұл заттай төлем жұмысшының және оның жанұясының
- бұл төлем заңды және еңбекақыға тең болу
Жұмыс берушілер қызметкерлердің құқығын шектемеу керек. Кәсіпорынның
Қазақстанда мемлекеттік реттеудің негізгі бағыттары:

- халықты құқықты және әлеуметтік қорғау;

- өмір сүру минимумы сай келетін жалақының минималды
- шет ел жұмысшы күшінің кіруін реттейтін шаралар
- шаруашылық субъекті жұмысшылар жалақысына тиімді салық салу
- зейнетақыны, стипендияны, қосымша төлемді есептеу үшін орнатылған
- кедейлік сызығын анықтау және халыққа әлеуметтік көмек
Мемлекеттік ретеудің қағидалары болып төмендегілер табылады:

- заңнамалық және нормативтік актілер негізінде мемлекеттің жалақыны
- еңбек ақының ынталандырушы функциясын орындауға мемлекеттік әсерді
- макроэкономикалық үрдіске әсер ету;

- еңбек ақының минималды ставкаларын бекіту;
Сонымен бірге осы кодекс Қазақстан Республикасында еңбек қызметін
Кодексте жұмыс уақыты түрлері мен ұзақтығы анықталған. Жұмыс
Жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы аптасына 40 сағаттан аспауы
Жұмыс уақытының қалыпты ұзақтығы мынадай уақытқа қысқартылады:

аптасына 16 сағатқа – он алты жасқа дейінгі
аптасына 5 сағатқа – I және II
аптасына 4 сағатқа – он алты жастан он
аптасына 4 сағатқа және одан артыққа – Қазақстан
Қызметкер мен жұмыс берушінің келісімі бойынша жұмысқа орналасқан
Жұмыс уақытының барынша ұзақтығы 36 сағаттық жұмыс аптасы
Түнгі уақыттағы жұмысқа 22 сағаттан таңғы 6 сағатқа
Ең төменгі жалақы ең төменгі күнкөріс негізіндегі тиісті
Қазіргі уақытта кәсіпорында жалақының қорын мемлекеттік реттеу ретінде
2 – сурет Қазақстанда еңбек ақы төлеуді реформалаудың
Оны кәсіпорындар, құрылымдық бөлімшелер, ерекше кәсіпорындар, заңгерлер төлейді.
-Жұмысшылардың зейнетақы қорына төленетін төлемі;

-Кәсіби оқу үшін мемлекеттік бюджеттен төлеу;

-Екі қабат әйелдерге төленетін әлеуметтік ақы

-Іс-сапарға төленетін компенсация

-Вахталық жұмыста тұрмыс жайды жалға алуға кеткен
-Дәрігерлік қызмет үшін материалды көмек.

Мүгедектер жұмыс істейтін арнайы ұйымдарда мүгедектер үшін әлеуметтік
2. «ЮЖНЕФТЕГАЗ» АҚ ЕҢБЕКАҚЫ ТӨЛЕУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖҮЙЕСІН ТАЛДАУ

2.1 «Южнефтегаз» АҚ тарихы мен қызметінің қысқаша сипаттамасы

«Южнефтегаз» акционерлік қоғамы жекешелендірудің екінші сатысы шеңберінде «Мемлекет
«Южнефтегаз» АҚ бастапқы жарғылық қоры бір акцияның атаулы
жарғылық қордың шамасының 10% артықшылығы бар акция түрінде
жарғылық қордың шамасының 90% қарапайым акция түрінде
Кейіннен, 1995 жылдың 9 маусымындағы мемлекеттік мүлікті басқару
«Қараөзек» шаруашылық серіктестігінің құрылтайшыларының хаттамасына сәйкес, мемлекеттік мүлік
1996 жылдың 15 тамызындағы мемлекеттік мүлікті басқару бойынша
1996 жылдың 28 тамызында жекешелендіру бойынша ҚР комитетімен
«Южнефтегаз» АҚ өнімі болып мұнай өнімдеріне (бензин, мұнай
«Южнефтегаз» АҚ- ның келесідей өндірістік құрылымы бар:

Негізгі өндіріс:

мұнай мен газ өндіретін цех (МГӨЦ);

мұнайды дайындайтын және қотаратын цех (МДҚЦ);

қабатты қысымды ұстап тұратын участок (ҚҚҰТУ);

орталық инженерлік-техникалық қызмет (ОИТҚ);

қабаттарға мұнай беруді арттыру бойынша және скважиналарды капиталды
Қосалқы өндіріс:

орталық ғылыми-зерттеу лабораториясы ( ОҒЗЛ);

өндірістік қызмет көрсету базасы (ӨҚКБ);

құрал-жабдықты іске қосу мен электрмен қамтамасыз етудің прокатты-жөндеу
дефектоскопия участогы;

отттегін шығару және жеткізу бойынша участок;

кондиционерлерді, сауда-технологиялық және мұздату құрал-жабдығын жөндеу және қызмет
Құмкөл цехындағы ЖС және К (жылу, су және
Қызылорда қаласындағы ЖС және К цехы;

автоматика және байланысты өндірістік басқару (АЖБӨБ);

Аталған саланың ерекшелігі мұнда өндіріс үрдісі үздіксіз болып
Жасап шығарудың басынан бастап кен орнының эксплуатациялық қоры
Материалдық базасын күшейту және өмірдің әлеуметтік деңгейін арттыру
«Южнефтегаз» АҚ негізгі технико-экономикалық көрсеткіштері 1-кестеде көрсетілген.

Кестеде көрсетілгендей, 2005ж. тауарлық өнімнің шығарылуы 2004 жылдағы
2005 жылғы жұмыс істейтіндердің саны 1300 адамды құрады,
Қазіргі уақытта кәсіпорында жалақының қорын мемлекеттік реттеу ретінде
2004 жылы НҚ бастапқы құны 2294920 мың теңгені
1-кесте. 2004-2005 жж-ғы «Южнефтегаз» АҚ негізгі технико-экономикалық көрсеткіштері

Көрсеткіштер

Өлшем бірлігі 2004 жыл 2005 жыл Ауытқулар

-; + 2004 ж-ға

2005 ж- ға %

1. Тауарлық өнім мың тг. 5191005 5150543 -
2. Мұнай өндіру көлемі мың тн. 1944,7 1930,8
3. Мұнайдың тауарлық көлемі мың тг. 1930,2 1914,7
4. Жұмысшылардың саны адам 975 1300 325
оның ішінде ӨӨП адам 808 1109 301 137

5. Еңбек өнімділігі мың тг. 6424,5 4644,3 -
6. Орташа айлық жалақы теңге 45756 74807 29051
7. Негізгі қор құны мың тг. 2294920 327806
8. Негізгі қорлар тозуы мың тг. 650401 683807
9. Негізгі қордың қалдық құны мың тг. 1644519
10. Негізгі қордың тозу құны % 28,3 20,9
11. Қор қайтарымдылығы теңге 2,26 1,57 0,69 69,4

12. Қор сыйымдылығы теңге 0,44 0,63 0,19 143

13. Қормен жарақтануы мың тг. 2840,2 2950,2 110
14. Тауарлық өнімнің өзіндік құны мың тг.
оның ішінде материалдық шығындары мың тг. 2456235 2256120
15. Материал сиымдылығы теңге 0,47 0,44 - 0,03
16. Тауарлық өнімнің 1 теңгесіне кететін шығындар теңге
118,6

17. Өткізілген өнім өндірісіне кеткен шығындар мың тг.
78,2

18. Өнімді өткізуден түскен түсім мың тг. 5159885
19. Өнімді өткізуден түскен табыс мың тг. 1554954
20. Басқа да өткізуден түскен пайда мың тг.
21. Өткізу операцияларынан тыс түсетін пайда мың тг.
22. Баланстық пайда мың тг. 2180559 2452627 272068
23. Өткізілген өнімнің рентабельділігі % 43,1 69,9 26,8
2005 жылы НҚ әрбір теңгесі тауарлық өнімнің 1,57
НҚ пайдалану тиімділігін қор сыйымдылығы көрсеткішінің көмегімен түсіндіруге
Еңбектің қор жарамдылығы ӨӨП-дың бір жұмысшысына 2840,2 мың
Қор жарамдылығының өсуіне қарамастан, талдау кәсіпорынның НҚ жеткілікті
Өнімнің өзіндік құны 2004жылы 3103556 мың теңгені, ал
Осылайша, тауарлық өнімнің 1 теңгесіне кеткен шығындар 2004
Өнімнің материал сыйымдылығы, яғни тауарлық өнімдегі материалдық шығындардың
«Южнефтегаз» АҚ тауарлық өнімінің жылдық шығарылуы оны өткізудің
Осылайша, 2004 жылы өнімді өткізуден түскен түсім 5159885
Өнімді өткізуден түскен түсім мен оның өндірісіне кеткен
Басқа да өткізулердің нәтижесі 2005 жылы 612054 мың
Осылайша, 2004 жылдың баланстық пайдасы 2180559 мың теңгені,
Қызмет етудің технико-экономикалық көрсеткіштерін талдаудан келесідей қорытындылар жасауға
2.2 «Южнефтегаз» АҚ жұмысшылардың еңбек ақысын ұйымдастыруды талдау

«Южнефтегаз» АҚ басқармасы мен жұмысшылар арасындағы еңбек, әлеуметтік-экономикалық
«Южнефтегаз» АҚ жұмысшыларының еңбек ақысын төлеу қаражаттарының көзі
Тұтыну қоры еңбек ақы қоры мен таза пайдадан
Еңбек ақы төлеу қорынан төленетін ораташа айлық жалақы
Орташа айлық жалақы өнеркәсіптік-өндірістік персонал мен өнеркәсіптік-өндірістік емес
Өнеркәсіптік-өндірістік персоналдың орташа айлық жалақысы 81222 теңгені құрады,
2 –кесте – «Южнефтегаз» АҚ бойынша 2005 жылғы
Цехтар Жұмысшылардың орташа тізімдік саны, адам Орташа айлық
1. МГӨЦ 121 71706

2. МДКЦ 58 66423

3.ҚҚҰТУ 177 65786

4.ҚМБАБ және СКЖБ 67 69788

5. АЖБӨБ 123 63456

6. ҚЖІК мен ЭҚЕПЖЦ 80 63291

7. Құмкөл цехындағы ЖС және К 60 58776

8. Қызылорда қаласындағы ЖС және К 50 56974

Барлығы 736 64525

2-кестеден көрініп тұрғандай, жұмысшылардың санында пластты қысымды ұстау
Жұмыс уақытының қорын пайдалануды талдау 3-кестеде көрсетілген.

Бұдан көрініп тұрғандай, жұмыс уақытының номиналды (календарлы) қоры
3-кесте – «Южнефтегаз» АҚ 2004-2005 жылғы жұмыс уақытының
Көрсеткіштердің аты өлшем бірлігі 2004 жыл 2005 жыл

Орташа тізімдік саны .............................. адам 975 1300

Календарлық күндердің саны адам/күн 355875 475800

Календарлық жұмыс емес күндерінің саны........... 110175
Календарлық жұмыс күндерінің саны....... 245700 328900

Белгілі бір себептер бойынша жұмысқа келмеу...........
Жұмыс уақытының жоғалтулары........... 526 303

Нақты түрде жұмыс істегені............ адам /сағат 218137
Жұмыс уақытының орташа ұзақтығы........ сағат 8,2 8,2

Жұмыс уақытының нақты ұзақтығы......... 8,15 8,17

Жұмыс уақытының қолда бар қоры 2005 жылы 283130
«Южнефтегаз» АҚ-да еңбек ақы төлеудің екі нысаны қолданылады:
Кәсіпорында 20 разрядты тарифтік тор қолданылады. Келісіммен орнатылған
Нақты жалақыға шығындар құрылымын есепке алу және шекарасын
1) тарифтік бөлігі;

2) шаруашылық қызметтің нәтижелері бойынша сыйақылар;

3) еңбек заңнамасымен негізделген және еңбек қызметімен байланысты
Жалықының тарифтік бөлігі мыналардан тұрады:

1) тарифтік ставка (жалақы);

2) кәсіби шеберлігі үшін тарифтік ставкаға деген қосулар;

3) еңбек жағдайлары үшін тарифтік ставкаға (жалақыға) қосымшалар.

«Южнефтегаз» АҚ жұмысшыларының бірегей тарифтік торы 4-кестеде көрсетілген.
Аталған кестеден көрініп тұрғандай, жұмысшылардың айлығын төлеу үшін
Бастапқы тарифтік ставка = 63360/2,98 = 21261 теңге.
4-кесте – 2005 жылдағы «Южнефтегаз» АҚ жұмысшыларының бірегей
Разряд Тарифтік Кесімді
коэффицент сағат күн ай коэффицент сағат күн ай

1 1,19 160,9 1287 25301 1,1 135,2 1081,5
2 1,28 173 1384,3 27215 1,17 143,8 1150,3
3 1,4 189,3 1514,1 29766 1,25 153,6 1229
4 1,56 210,9 1687,1 33168 1,34 164,7 1317,4
5 1,77 239,3 1914,2 37633 1,43 175,7 1405,9
6 2 270,4 2163 42523 1,53 188 1504,2
3 разрядтағы кесімді жұмысшының айлық тарифтік ставкасы бастапқы
21261 × 1,4 = 29766 теңге.

3 разрядтағы мерзімді жұмысшының айлық тарифтік ставкасы мынаған
21261× 1,25 = 26575 теңге.

Сағаттық тарифтік ставканы орнату үшін айлық ставканы 173-ке
26575 /173 = 153,6 теңге – 3-разрядтағы жұмысшының
Күндік тарифтік ставканы орнату үшін сағаттық тарифтік ставканы
Басқармаға маңызды жұмысты орындау (оның орындалу кезеңіне) немесе
Еңбектің нашар жағдайларында жұмыс істейтін жұмысшылар үшін зияндылық
5-кесте.Түнгі уақытта жұмыс істегені үшін қосымша төлемдер

%

Қосымша төлемдер

сағат күн ай

Зиянды жағдайларда жұмыс істегені үшін 4 6,144 49,152
8 12,288 98,304 2125,8

12 18,432 147,456 3188,7

16 24,579 196,608 4251,6

Түнгі уақытта 20 22,3

Аталған кәсіпорында жұмыстардың барлығы зияндылығына байланысты бөлінеді. Зияндылықтың
Зияндылықтың өсуіне байланысты пайыз, сәйкесінше қосымша төлемдердің шамасы
153,6 × 0,04× 173 = 1062,9 теңге.

16%-ға тең зияндылық деңгейі үшін айлық қосымша төлем
Түнгі уақыттағы жұмыс үшін қосымша төлемдер түнгі уақытта
513,6×0,2 =30,7 теңге.

Еңбектің ауыр және зиянды жағдайлары, еңбектің аса ауыр
Қосымша ынталандыру, жеңілдіктер, индексация, жалақы, бір ретті шаруашылық
Аталған кәсіпорынның жұмысшылары үшін 15%-ға тең аудандық коэффицент
Кәсіптерді біріктіргені үшін орнатылған негізгі ставкаға деген қосымша
Демалыс және мейрам күндеріндегі жұмыс үшін жұмыс уақытынан
кесімділерге – екі еселі кесімді бағалар үшін;

мерзімділерге – екі еселі сағатты немесе күндік ставка
Мейрам күні жұмыс істеген жұмысшының қалауы бойынша оған
«Южнефтегаз» АҚ кесімді еңбек ақыны төлеуді талдау көрсеткендей,
Кесімді ұжымдық жалақыны есептеу және оны бригада мүшелері
Кесімді жұмыс істеу мен сыйақыға еңбектік қатысу коэффицентін
бригаданың әрбір мүшесінің тарифтік жалақысын анықтаймыз, ол үшін
1. Пушилин Р.
2. Семенов А.
....................

3. Ахметов Р.
Кесімді жұмыс істеу мен сыйақыны бөлу үшін есептік
1. Пушилин Р.
2. Семенов А.
....................

3. Ахметов Р.
11 графада алынған нәтижелерді сомалап, 238379 теңгені аламыз.

2 пунктта алынған сумма бірлігіне келетін бригаданың кесімді
102485,3: 238379 = 0,429 теңге.

әрбір жұмысшыға есептелетін кесімді жұмыс істеуі мен сыйақыны
1. Пушилин Р.
2. Семенов А.
....................

3. Ахметов Р.
5) әр ай үшін әрбір жұмысшының жалақысын анықтаймыз,
1. Пушилин Р.
2. Семенов А.
....................

3. Ахметов Р.
Барлығы бригада бойынша есептелген: 49317,2 +61349,9 +....... +32339
Талдаудың берілгендерінен кесімді жалақыны бөлу тарифтік ставкаға яғни
«Южнефтегаз» АҚ жұмысшыларының мерзімді еңбек ақысын талдау көрсеткендей,
Жұмысшылардың мерзімді жалақысын ұйымдастыруды талдауды кешенді дайындау мен
Нақты жұмысшының – 5 разрядтағы электромонтер А.Есимовтың жалақысы
Бірақта электромонтердің еңбек жағдайлары аса ауырға жатады, осыған
30403 × 0,12 = 3648,3 теңге.

Мысалға, Есимов А. Аталған ай ішінде түнгі уақытта
6 × 22,3 = 133,8 теңге

Осылайша, тарифтік торға сәйкес тарифтік ставка мен барлық
Сәйкесінше, 5 разрядтағы электромонтер А.Есимовтың жалақысы келесідей түрде
(30403 +30403 × 0,12 +6 × 22,3) ×
Мерзімді жұмысшыларға сонымен қатар кәсіби шеберлік үшін жоғарылатылған
орындалған жұмыстардың жоғары сапасы кезіндегі өндірістік тапсырмаларды орындау;

ауысымды кәсіптерді, операцияларды меңгеру, өндірістік қажеттілік жағдайындағы
еңбек, өндірістік және технологиялық тәртіпті ұстану.

Мысалы, пластты қысымды ұстау бойыша участокта 4
Негізгі жұмыстан босатылмаған кесімді жұмысшылар мен мерзімді жұмысшылар
«Южнефтегаз» АҚ жұмысшыларына сыйақыны төлеуді талдау. Шаруашылық қызметтің
Мұндай ереже әр жылы енгізіледі және оның келесідей
өнімді тасымалдау және өнім сапасының техникалық деңгейін арттыру
еңбек өнімділігінің өсуі;

өнімнің (жұмыстың) өзіндік құнын төмендету;

барлық материалдық ресурстардың экономиясы.

Жұмысшыларға сыйақы төлеу қалдық құны есебінен сыйақының орнатылған
2005 жыл үшін «Южнефтегаз» АҚ мұнай мен газ
7-кесте - «Южнефтегаз» АҚ мұнай мен газ
Сыйақыны төлеу көрсеткіштері

Сыйақы мөлшері (тарифтерге %)

1. Мұнайды өндіру бойынша жоспарды орындау

30,0

2. Мұнайды өндіру бойынша айлық тапсырманы 0,5%-ға артық
3. Техника қауіпсіздігі және еңбекті қорғау ережелерін ұстану
25-тен жоғары, бірақта 60-тан жоғары емес

Мысалы, 3 разрядты Ещанов Р. деген жұмысшының айлық
39624,8 × 0,3 = 11887,4 теңге. Ещанов Р-дың
Сыйақыны есептеу үшін негіз болып бухгалтерлік есептің берілгендері
Шаруашылық есептеу бригадаларына сыйақы төлеудің мақсаты болып ең
Сыйақы төлеудің көрсеткіштері болып бір ай немесе нормаланған
Еңбекке қатысу коэффицентін қолдана отырып, тұтыну қорынан сыйақының
Жұмысшылар үшін арттырушы факорларға мыналарды жатқызады: өндірістік тапсырманы
Төмендетуші факторлар келесідей болып анықталаған: құрал-жабдықты тиімсіз пайдалану,
Осылайша, сыйақыны талдау көрсеткендей, кәсіпорында сыйақыны төлеудің бірнеше
«Южнефтегаз» АҚ сонымен қатар сыйақыларды жылдың қорытындылары бойынша
3 жылдан 6 жылға дейін – 1,3;

6 жылдан 20 жылға дейін - 1,7;

20 жылдан артық – 2.

Коэффицент бірлігінің құны деп 0,06 теңге белгіленді. Төмендетуші
Еңбекті ұйымдастырудың кейбір кездерін қарастыра отырып, «Южнефтегаз» АҚ
Қолдағы берілгендерден шыға отырып, әкімшілік-басқарушы персоналдың ең жоғары
Мерзімді жұмысшылардың орташа айлық жалақысы кесімді жұмысшылардың айлық
3. НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ЕҢБЕК АҚЫ ЖҮЙЕСІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

3.1 Еңбек ақы төлеуді ұйымдастырудың шет ел тәжірибесі

Қазақстанда еңбек ақыны төлеу және оған қатысты сұрақтарды
Шетелдерде еңбек ақының әртүрлі жүйелерін қолданудың үлкен тәжірибесі
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде кәсіпорын қызметкерлерін ынталандыру жүйесінің
-Өндірістік көрсеткіштердің өсімін ынталандыру;

-Жұмыс күші сапасының жоғарлауын ынталандыру;

Өндіріс тиімділігін өсіруді ынталандыруға бағытталған жүйелердің ішінде алғашқы
Сәйкес келісім шарттарда (қызығушылық туралы, өнімділік туралы келісім
Капиталистік елдер жеке шығарымға байланысты еңбекақы төлеудің дәстүрлі
Швецияда қызметтің жалпы нәтижелерімен байланысты жалақының айнымалы бөлігі
Германияда еңбекті ұйымдастырудың икемді формаларына басқа мамандықтарды біріктіріп
Францияда қатаң индексациядан бас тартты, және ұжымдық (кәсіпорынның
Францияда жалақыны жекелеу тәжірибесі бір-біріне сай келетін келесі
Жеке шығарым үшін төлем;

Кепілденген минимумнан (80%) және айнымалы бөліктен (20%) тұратын
Соңғы жылары «кадрларға» (Батыста басқарудың барлық деңгейінің мамандарын
Жалақының белгіленген бөлігі қызметкердің біліктілігіне байланысты, ал айнымалы
Жалақыны жекелеудің соңғы формасы қосымша үстемелердің барлық түрлерін
Жалақы саясатында сіңірген еңбегі үшін жүйесін де пайдаланады.
Жұмысты бағалау компанияның персоналын басқару үшін оның негізгі
Қызметкердің қаржылық қатысуының әртүрлі формалары олардың фирма жұмысына
Қаржылық қатысу бағдарламаларына кәсіпорындардың қоятын талаптары келесідей: қатысу
АҚШ кәсіпорындарының (ірі және орташа фирмаларының) қаржылық қызметіне
АҚШ-тың ірі және орташа жеке фирмаларындағы табысқа қатысу
Жұмыс күшінің сапасын жоғарылатуды (персоналды дамыту) ынталандыру келесілерге
жалдау бойынша кадрларды тарту және таңдау;

кадрларды жүйелі түрде аттестациялау;

кәсіпорынға кадрларды бекіту;

кәсіпорындарда сәйкес ұйымдастырушылық-техникалық және әлеуметтік-экономикалық еңбек жағдайларын жасау;

қызметкерлердің кәсіби-квалификациялық деңгейінің үзіліссіз өсуін материалдық ынталандыру.

Сонымен, еңбек өнімділігінің өсуін ынталандыру мен жұмыс күшінің
3.2 «Южнефтегаз» АҚ-нда еңбек ақы төлеуді ұйымдастыруды жетілдіру
Ең алдымен бұл жерде белгілі бір жұмысшы категориясы
Осындай модельді шығару жұмысшылардың бойындағы қасиеттердің көбеюіне әкеледі
Ол модельге мынадай критерийлер кіруі мүмкін: .

-жұмысқа және өндіріске бейімделуі;

-жұмысқа күнделікті келуі;

-жұмыс уақыты тәртібін сақтау;

-құрылғыларға дұрыс қатынасу;

-әріптестік;

-сенімділік;

-жауапкершілік;

-денсаулық;

-бастамашылдық;

-ұқыптылық;

-жұмысты жақсы білу;

-жұмыс сапасы;

-орындалған жұмыс көлемі;

-қауіпсіздік техникасы тәртібін сақтау;

-жанжақтылық;

-кез келген тапсырмаға кірісуге дайындығы;

-тапқырлық;

-өте жақсы тәртіп;

-ескертусіз жұмыс істеу.

Әрине, ұйымдағы қызметкерлердің жұмыс нәтижесін бағалауға көп көңіл
Ұйым қызметкерлерінің жұмысының нәтижесін бағалаудың объективтілігін қамтамасыз ету
Менің ойымша бұл әдіс бағалау комиссиясын құрғаннан қарағанда
Сонымен қатар көптеген оқу құралдарын қарап отырсақ, оларда
Яғни басшылар мен мамандарды бағалауда автоматтандарылған аттестациялау жүйесін
Егер аттестациялау жиілігі өзгерсе, мысалға жылына 1 рет
Еңбекті ынталандыру тиімділігін жоғарылату әсіресе өтпелі экономика жағдайында
Еңбек ақы төлеуді ұйымдастырудың қарастырылған шетелдік тәжірибесінің негізінде
«Южнефтегаз» АҚ кәсіпорынында жеке еңбек шарты бар екендігін
Қазіргі кезде «Южнефтегаз» АҚ-нда еңбекақы төлеудің дәстүрлі формасы
-Қызметкердің еңбекақысының деңгейі жұмыстың коллективтік нәтижелері бойынша есептелетін
-Әрбір қызметкерге оның квалификациялық деңгейін кешенді сипаттайтын, осы
Тарифсіз вариантта әр қызметкердің жеке жалақысы жалақының бүкіл
Кәсіпорында еңбек өнімділігін арттыру үшін қызметкерлердің еңбек мотивациясын
Кәсіпорынның тиімділігн жоғарылату жолдары деп оны дамыту бағыттары,
Кәсіпорынның шаруашылық байланыстары оның өндіріс тиімділігіне үлкен әсер
Шығарылған өнімнің жоғары сапасын сақтап қалу үшін жеткізілетін
Кәсіпорында еңбекақы төлеуді жетілдіру үшін біріншіден кәсіпорыннң табысы,
Егер 2006 және 2007 жж кәсіпорында осындай өзгерістер
Көрсеткіш 2004ж. 2005ж. 2006ж.болжам 2005ж% 2004ж-ға 2006ж% 2005ж-ға

Өндіріс рентабельділігі, % 8,9 12,1 18,5 135,9 152,6

Таза табыс,

мың теңге 84,01 285,96 997,5 340,9 350

Көріп отырғанымыздай жылдан жылға кәсіпорын рентабельділігі 35,9 %
7 – сурет - Өндіріс рентабельділігін болжау

Осы көрсеткішке сүйене отырып еңбекақы қорының және жұмысшылардың
8 – сурет – Еңбекақы қорын болжау

Суретке қарап отырсақ еңбекақы қорының өсу айқын көрінеді.
Ал біз жоғарыда айтып кеткендей бұның барлығы тиімділікке
ҚОРЫТЫНДЫ

Еңбек ақы – бұл жұмысшының және оның отбасы
Қазақстан Республикасында еңбек ақы төлеудің сәйкестігін талдау керектігі
Мемлекеттің жалақыны аймақтық деңгейде реттеу саясаты территориялық айырмашылықтар
Салалық аспектіде еңбек ақы төлеу өзгешелігінің талдауы тағы
1998-2005 жылдары ҚР-да орташа еңбек ақының 77%-ға өсуі
Орташа және минималды еңбек ақы деңгейінің динамикасын, 1998-2005
Мемлекеттен минималды еңбек ақы мөлшерін белгілеу кедейлікті жоюға
Қазақстан Республикасы Президентінің 2005 жылғы жолдауында еңбек
Қазіргі кезде еңбек ақыны белгілеудің бүкіл жүйесі жеке
Еңбек ақының ынталандырушы функциясын дұрыс түсіну үшін оның
Еңбек ақы төлеуге пайдаланылатын, өндірілген өнімдегі үлесті көбейту
ҚР-сы мен РФ-сы экономикасының көптеген факторларының, атап айтқаанда,
Дамыған елдердің тәжірбиесі еңбек ақыны ұйымдастырудың саласындағы мәселелерді
ҚР-да еңбек ақы азаматтардың игіліктерінің негізгі көзі және
1) кепілденген минималды еңбек ақыны нақты өмір сүру
2) кәсіпорын табысын еңбек пен капитал, кәсіпкер мен
3) сала, кәсіп және аймақ бойынша минималды және
4) еңбек ақы мөлшері мен құрылымында инфляция қарқыны
5) салық органдарының, жұмысшының еңбек ақысын мемлекеттік бюджет
Әлеуметтік және экономикалық сұрақтарды шешуде үш тараптың -
Өз елінің азаматы, негізгі салық төлеуші бола отырып,
1

Орталықтанған келісім

Әлеуметтік серіктестіктің дамуы

Зауыттық тариф жүйесін құру

Икемді жалақы элементтерін қолдану

Ынталандырудың прогрессивті жүйесін құру

Жалақыны болжау

Еңбек ақы төлеуді құру тұжырымдамасы

Мемлекеттік реттеу

Шет ел жұмысшы күшінің кіруін реттеу

Жалақыны салықтық реттеу

Ең төменгі жалақыны жоғарылату.

БТЖ құру

Еңбек ақы төлеуді реформалаудың заңнамалық базасын құру

Еңбекақыны мемлекеттік реттеу

Сәйкес еңбекке сәйкес төлем

Халықтың төлем қабілеті бар сұранымды қалыптастыру

Ынталандырушы

Өндіріс және еңбек тиімділігің өсуіне байланысты нақты
Еңбекақы жүйесінің қарапайымдылығы, оңтайлы болуы

Еңбек өнімділігі өсу темпінің орташа жалақы өсу темпінен
Еңбек нарығын әрекеттік есепке алу

Өлшеулік - бөлуші

Ұдайы өндіру

Ресурстык-орналастырушы

Кәсіпорын қызметінің нәтижесіне қосқан үлесі, еңбек жағдайы мен
Жеке еңбек шарты

Ұжымдық келісім-шарт

Салалық келісім

Аймақтық келісім