Жарнама тарихы
Адамдар арасындағы түрлі бәсекелердің басталуымен жарнаманың дүниеге келу тарихы бір деп есептеледі. Бүгінгі күнге дейін келген Ескі Мысыр, Бабилон, Грек және Рим қалдықтарынан біз, сол кезде де халықтың жарнаманы пайдаланғанын көре аламыз. Мысырда, қашып кеткен пленникті ұстап әкелген адамға, папирусқа жазып берілген мақтаулар, пленниктердің нарқымен өзгешеліктері ойылып жазылған дуварлар, Рим мен Греция қалаларында цирктерді, гладиатор шайқастарын хабарлап жазған, (қарапайым жарнамалар) көшелердегі, алаңдардағы түрлі тастар бұның дәлелі.
1450 жылы Гутенбергтің баспа машинасын ойлап табуымен жарнамаға жаңа жолдар ашылды. 1480 жылы алғашқы дувар афишасы Лондондағы шіркеулердің біріне ілінген болатын. Бұл Уиллиам Кахстонның бәсекелестері үшін дайындаған «The Pyes Of Salisbury Use» атты кітабының хабарландыруы еді.
1900-1920 жылдарда, Бірлескен Республикаларда көптеген фирмалардың құлдырауы немесе жабылуы жарнамаға көп көңіл бөлмегендіктен болатын.
1880 жылдарда, жарнаманы қолдану енді басталған кезде АҚШтағы Тарым журналының бір бетінде жарнама туралы оқырмандарға арналған бір мақалада: «Бұл журналда басылатын барлық жарнамалар сенімді адамдардікі болады. Оқырмандар манфаат мен ойнағысы келгендер, бұл журнал беттерінен пайдалана алмайды. Әтейін осы жолға жүріп, оқырмандарымызға тигізген зияндары үшін, жарнама таратушылары жауап береді» деген бір ескертү жер алған. Айтқанмен, халыққа өтірік және қате жарнама тарату проблемасы 1911 жылы жарнаманы қолдану туралы заңдың шығуына дейін созылып келген.
Экономика саласында да жарнама дамый бастады. Әсіресе 1920 жылдары жарнама дамуы үлкен бір тездікпен алға басты.
1930 жылдар жарнамашылар үшін қиын жылдар болды. Жарнама шындықтан алыста қалған еді. Осы жылдары жарнама саласындағы дамудың күшсізденіп қалуына қарамай, бізді қуантатын, A.C. Nielsen, George Gallup, Arch Crossley және Daniel Starchлардың жарнамаларды зерттеу фирмаларын ашуы сияқты жаңалықтар да болған. 1940-1950 жылдары қиыншылықты аттап өткен соң, экономиканың жандана бастауымен қатар, жарнама
саласындағы даму қайта күшейе түсті. Теледидардың, жарнама индустриясы қызметіне келуі жарнамашылықты үлкен бір сектор халіне әкелді.
Еліміздің жарнама тарихына келер болсақ; 16 ғасырда Германияда, 17 ғасырда Англияда басталған жарнама басылымы бізге 19 ғасырдың орталарында ғана келген. Алғашқы сауда хабарламаларын, 1864 жылғы Туркияның алғашқы шынайы газеті Тержуман-ы Ахуал газтетінің басылымдарынан көре аламыз. Алғашқы сүретті хабарландырулар Лотон Жизнел учериждениенің артпа-арт шығарған екі хабарламасы болатын. 1957-1961 жылдары Туркия жарнамашылары үшін қаранғылық жылдар болатын. 27.11.1957 ден бастап Баканлар Курулу шешіміне көре, газеттер мен журналдарға хабарландыру беру құқығы, бүткіл Ресми хабарландырулар Фирмасының қолына өтті. Ал 1961 жылы қолданыла бастаған 195 нөмеріндегі заңмен хабарландырулар ұйымы құрылды.
