TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

МАЗМҰНЫ

Кіріспе………………………………………………………………….....2

I бөлім.

ГККП «Тазалықтың» шаруашылық қызметінің сараптамасы

1.1. Көкшетау қаласының тұрмыстық қатты

Қалдықтар мәселелері................................................................................ 5

1.2. ГККП «Тазалықтың» қызметін баяндау............................................ 7

1.3. ГККП «Тазалықтың» 1998-2000 жылдардағы

қызметіне қысқаша шолу........................................................................ 9

1.4.КМК 2005 жылғы қызметін сараптау............................................... 17

1.5 «Тазалықтың» 2006 жылғы қызметін сараптау............................... 29

II бөлім. «Тазалық» ГККП-да биогаз станциясын

игеру жобасы.......................................................................................... 36

2.1. Көкшетау қаласы үшін ҚТҚ-ды бөліп жинау және

қайта өндіру тұжырымдамасы.................................................................. 38

2.2. Органикалық қалдықтардың анаэробты ашу процессі.................. 45

2.3.Биогаздық технологияны пайдалану................................................ 48

2.4. ГККП «Тазалық»-қа биогаздық станция енгізу жобасы .............. 53

Тұжырым................................................................................................... 59

III бөлім. Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

3.1 Органикалық қалдықтардың залалы туралы..................................... 61

3.2.Биогаздық технологиялардың кемістіктері....................................... 64

IV бөлім. Тіршілік қарекетінің қауіпсіздігін сақтау......................66

Қорытынды............................................................................................... 69

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі............................................................. 71

ҚОСЫМША

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 72 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ

Кіріспе………………………………………………………………….....2

I бөлім.

ГККП «Тазалықтың» шаруашылық қызметінің сараптамасы

1.1. Көкшетау қаласының тұрмыстық қатты

Қалдықтар мәселелері................................................................................ 5

1.2. ГККП «Тазалықтың» қызметін баяндау............................................ 7

1.3. ГККП «Тазалықтың» 1998-2000 жылдардағы

қызметіне қысқаша шолу........................................................................ 9

1.4.КМК 2005 жылғы қызметін сараптау............................................... 17

1.5 «Тазалықтың» 2006 жылғы қызметін сараптау............................... 29

II бөлім. «Тазалық» ГККП-да биогаз станциясын

игеру жобасы.......................................................................................... 36

2.1. Көкшетау қаласы үшін ҚТҚ-ды бөліп жинау және

қайта өндіру тұжырымдамасы.................................................................. 38

2.2. Органикалық қалдықтардың анаэробты ашу процессі.................. 45
2.3.Биогаздық технологияны пайдалану................................................ 48

2.4. ГККП «Тазалық»-қа биогаздық станция енгізу жобасы ..............
Тұжырым................................................................................................... 59

III бөлім. Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

3.1 Органикалық қалдықтардың залалы туралы..................................... 61

3.2.Биогаздық технологиялардың кемістіктері....................................... 64

IV бөлім. Тіршілік қарекетінің қауіпсіздігін сақтау......................66

Қорытынды............................................................................................... 69

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі............................................................. 71

ҚОСЫМША

КІРІСПЕ

«Экология», «табиғатты пайдалану экономикасы» сияқты пәндерді зерттегенге дейін мен
Экологияны қалпына келтіру және ресурстарды сақтау технологиясын енгізу туралы
АҚШ-тағы қар басып қалу, мысалы, біздегі қысқы температураның көтерілуі
Әрине, бұл табиғаттың оқыс жағдайлары болуы да мүмкін,
Біздің ғаламшардағы табиғаттың катаклизмалары қоршаған ортаға антропогендік ықпалымен солай
Осы мәселелердің бәрі немен байланысты? олар бәрінен бұрын атмосфераға
Бір қарағанда осының бәрі сенімсіз болып көрінгенімен, осы екі
Әрі қарай сөз энергияның альтернативтік көздеріне байланысты екенін аңғару
Бүгінгі күні осы салада көптеген тың ойлар пайда болды.

Күн батареясы және жел электр станциясы ресурстарды сақтайтын неғұрлым
Қазіргі жағдайда органикалық қалдықтардан шығарылатын шикізат биогаз болып табылады.
Сондай-ақ, технологияларды пайдалану туралы айту – ресурстарды сақтау және
«Биоэнергетика – бұл дүмшелік емес, энергетика»

2001 жылдың тамыз айында Атлантада (АҚШ. Джорджия
FERCO дайындаған технология биомассаны электр қуатына айналдыруда басқа
Бәсекелес бағалармен қатар, биомассадан биогаз энергияны өндірудің басқа да
Көңнен өндірілетін электр қуаты

2002 жыл. Девонде (Ұлыбритания) көң арқылы жұмыс істейтін әлемдегі
«Экология және өмір» журналы. №6/2001 жыл, 52,54 беттер.

I-бөлім. ГККП «Тазалық» шаруашылық қызметінің
Көкшетау қаласындағы тұрмыстық қатты қалдықтар мәселесі

Қалдықтармен комплексті түрде басқару принциптеріне сай қоқысты одан әрі
Көрнекілік үшін келесі диарамманы келтіре кеткім келеді.

Көкшетау қаласы бойынша қоқыс топтары.

Көкшетау қаласы бойынша қоқыс құрылымы.

Диаграмма Көкшетау қаласы бойынша ТҚҚ-ң құрамы мен құрылымын
Көкшетау қаласы бойынша ТҚҚ-ды қайта өңдеу және пайдаланудың негізгі
1.2. ГККП «Тазалық» қызметін баяндау.

Дипломдық жұмысқа сараптама жүргізу мақсатында Көкшетау қаласының коммуналдық шаруашылығының
Алдымен, «Тазалық» ГККП құрылуы жайында айта кетейін.

Жалпы жеке қаланың коммуналдық шаруашылығының пайда болу тарихы
«Тазалық» ГККП Көкшетау қаласының Әкімдігінің 1999 жылғы 6-мамырға қарасты
Бүгінгі күні «Тазалық» ГККП бірнеше құрылымдық бөлімшелерден
Дипломдық жұмысымның тақырыптық ерекшелігіне сай, мен ГОКХ жалпы
Көліктік-механикаландырылған колоннаның пайда болу және жеке құрылымдық бірлікке бөліну
Ол менің ойымша өкінішті оқиғаға байланысты басталған. 2005 жылы
Көліктік-механикаландырылған колонна (әрі қарай КМК) қаладағы қалдықтарды шығарып,
Қалдықтарды өңдеу туралы айтқанда бұның бәрі жүзеге асырылатын полигон
Осы кезден бастап кәсіпорын мәселесін сөз етуге болады, ол
1.3. 1998-2000 жылдарға арналған ГККП «Спецавтобаза» қызметіне
КМК қызметімен толығырақ танысу үшін осы құрылымдық бөлімшенің
Жүргізушілердің есептік саны қалай жүргізілгеніне назар аударған дұрыс деп
3-кесте.

«Спецавтобаза» бойынша қоқыс тасушы жүргізушілердің 1999 жылға арналған есебі.

№ п/п Көрсеткіштер атауы өлшем бірлігі саны

1 Қоқыстың жылдық мөлшері Мың.м.куб. 150,0

2 Тасымалдаудың орташа қашықтығы Км. 32

3 Паркті пайдалану коэффициенті

0,5

4 Жүріп өткен қашықтықты пайдалану коэффициенті

0,5

5 Қала,

қала сыртындағы орташа жылдамдық с/км 22

33

6 Қоқысқа арналған бак сыйымдылығы М.куб. 0,75

7 ГАЗ-53 КО 413 автокөлігінің өнімділігі Тәул. м/куб. 41,0

8 Техниканың 10 бірлігі Жылд. м/куб. 74825

9 КАМАЗ КО 415 автокөлігінің өнімділігі,

Техниканың 3 бірлігі Жылд. м/куб. 122,5

67068,8

10 Барлық маркалы автокөліксағаттар саны. а/с 33269,5

11 Дайындау уақыты – соңғы а/с 1960,1

12 Бір жүргізушінің жұмыс уақытының жылдық қоры Сағ. 1918,6

13 Қоқыс тасушы жүргізушілердің саны (33269,5 + 1960,1)/1918,6 адам
Есеп келесідей жолмен жүргізіледі, шығарылатын ТҚҚ-дың көлемі есептеледі.

Тасымалдау арақашықтығы, паркті пайдалану коэффициенті, қозғалу жылдамдығы және т.б.
Тығыздау коэффициенті:

11,25 : 7,5 м3. = 1,50

КАМАЗ КО 415 автокөлігіне толтырылғанша 46 контейнер тиеледі:

46 * 0,75 = 34,5 м.куб.

Тығыздау коэффициенті:

34,5 : 22,5 м.куб. = 1,53

№4 кесте.

1999 жылға арналған «Спецавтобаза» бойынша сұйық қоқысты шығаратын жүргізушілердің
№

п/п Көрсеткіштер атауы өлшем бірлігі саны

1
1 Қоқысты шығарудың жылдық мөлшері Мың.м.куб.
2 Тасымалдаудың орташа қашықтығы Км.
3 Паркті пайдалану коэффициенті

0,5 – 0,6

4 Техникалық тасымалдаудағы қозғалыстың орташа жылдамдығы с/км
5 ГАЗ-53 КО- 503 автокөлігінің өнімділігі Тәул. м/куб.
6 6 бірлік жылд. м/куб. 15549

7 КАМАЗ автокөлігінің өнімділігі

Тәул. м/куб. 27,2

8 1 бірлік Жылд. м/куб. 74825

1
9 Барлық маркалы автокөліксағаттар саны. а/с 13015,7

10 Дайындау уақыты – соңғы а/с 766,8

11 Бір жүргізушінің жұмыс уақытының жылдық қоры Сағ/жыл. 1918,6

12 Тазартқыш машина жүргізушілерінің саны.

(13015,17 + 766,8)/1918,6 адам 7

Өлшеу актісіне сай тығыздаудың орташа коэффициенті 1,5-ке тең. ТҚҚ
Жүргізушілер саны = (33269,5 + 1960,1)/1918,6 = 18 жүргізушілер.

Сонымен, 13 бірлік техникаға 18 жүргізуші. Бұл 18 автокөлік
«Спецавтобаза» қызметінің негізгі өндіріс көрсеткіштері төменгі кестеде көрсетілген.

№5 кесте.

«Спецавтобаза» қызметінің 1998 жылға арналған негізгі өндіріс көрсеткіштері

№

п/п Көрсеткіштер атауы өлшем бірлігі 1997 ж. 1998 ж.
1 Көрсетілген қызмет мөлшері Мың тенге 29310 32839 112,0

2 Заттай белгіленген мөлшер, барлығы Мың м. куб. 166,6
3 Қоқыс шығару

Сйық қоқысты шығару -//- 132,2

34,4 155,3

29,5 110

4 Көрсетілген қызметтің өзіндік құны Мың тг. 26936 38849
5 1 жұмысшыға шаққандағы еңбек өнімділігі Тг. 163,7 165,9
6 Есептелген жалақы Мың тг. 12282,4 12946,2 105,4

7 Жұмысшылардың тізімдік саны Адам 191 198 103,7

8 Орташа айлық жалақы Тг. 5358,8 5448,7 101,7

9 Бірінші жетекшінікі Тг. 11500,0 11558 100,5

Кестеде көрсетілгендей, Спецавтобазаның 1998 жылы көрсеткен қызметінің мөлшері
Әлбетте, Спецавтобаза қызметі тұрғындардан қызмет үшін жиналатын қаражатпен қаржыланады
№6 кесте.

№

п/п
Шығыс салаларының атауы Бағасы мың теңгемен

1 9 айға жоспарланған шығарылатын ҚТҚ мөлшері
2 Материалдық шығындар 394,4

3 ГСМ жанармайы 4854,9

4 Жақтық ұйымдардың жұмысы мен қызметтерін төлеу 1030,0

5 Көліктерді күрделі жөндеуден өткізу 843,8

6 Негізгі құралдардың амортизациясы 400,2

7 Қоршаған ортаны ластағаны үшін қаржы бөлу 1124,8

8 Негізгі жұмысшылардың еңбегіне төленетін шығыс 2740,1

9 Әлеуметтік салық (26%) 712,4

10
11 Жалпы және әкімшіліктік шығындар 7718,9

12 Басқа да шығындар 964,9

13 Мерзімдік шығындар, барлығы (31%) 2692

14 ҚТҚ шығару құны 14792,6

15 Рентабельділігі (20%) 2958,5

16 1 м. куб ҚТҚ шығару құны (тариф) 140,32
17 НДС (20%) 28,06 тг.

18 1м. куб құны (НДС –пен тарифі) 168,38 тг.

19 Бір адамның айлық тарифі:

168,38 * 1,1 : 12 15,43 тг.

Есеп келесі жолмен жүргізіледі. ТҚҚ-дың 126,5 мың м.кубқа тең
Алайда қабатты үй тұрғынынан арналған тариф, жеке меншікті
Төменде жеке сектордан қоқыс шығару құнының нарықтамасы келтірілген.

№7 кесте.

«Спецавтобаза» коммуналдық шаруашылығы бойынша жеке сектордан қоқыс шығару құнының
№

п/п
Шығыс салаларының атауы Бағасы теңгемен

1 Бір айда шығарылатын қоқыс мөлшері 300м.куб.

2 Жанармай және майлайтын материалдар 38620

3 Жөндеу қоры 725,7

4 Автопарк амортизациясы 186,6

5 Қоршаған ортаны ластағаны үшін қаржы бөлу 4800

6 Жұмысшылардың жалақысы 13741

7 Әлеуметтік салық 26% 3573

8
9 Қосымша үстеме шығындар (18%) 12272

10 Рентабельділігі (10%) 8045

11 Шығарылатын қоқыстың жалпы өзіндік құны 83495

12 1м.куб қоқысты шығару құны 295

13
14
15 1 адамнан айына шығару құны

295 * 1,1 : 12 27

16 НДС-пен санағандағы құны 32

17 1 шелек қоқыс шығару құны 4

18 1 шелек қоқыс шығарудың НДС-пен санағандағы құны 5

Тарифтік жоспар болғанымен кәсіпорын әрдайым қаржыландыру мәселесіне тап болады.
Нәтижесінде «Спецавтобаза» 2000 жылды қоқыс шығару бойынша тұрғындардан
ТҚҚ барлық көлемінің жылдық шығаруының құны 14722600 тең
Нәтижесінде «Спецавтобаза» «Тазалық» ГККП құрылымдық бөлімшесі болып
ТҚҚ шығарумен қатар, КМК аула сыпырушылардың күшімен үй маңайларын
Асфальт пен топырақты алаңды сыпыру;

Көгал алаңды қоқыстан тазарту;

Шөп шабу;

Қысқы уақытта подъезд маңын мұздан тазалау;

Контейнер алаңында :

а) Қысқы уақытта контейнерлерді қатқан ТҚҚ-дан тазалау

ә) контейнер алаңын сылау

б) Контейнерлерді сырмен нөмірлеу

в) ТҚҚ арнайы машинамен жиналғаннан кейін контейнер алаңын тазарту
Аула сыпырушының еңбегін, әлбетте, сол көппәтерлі қабатты үйлердің тұрғындары
КМК қызметінің 2005 жылға арналған сараптамасы

КМК – ның 2005 жылғы қызметін талқылайық.

Сонымен, 2005 жылдың 1 ақпанынан бастап «Спецавтобаза» коммуналдық
Ең жаңа деген автокөлікке 10 жыл болған, ең ескісіне
Автопарк 95%-ға тозған, оның үстіне 95 – бұл автопаркті
Жоғарыда көрсетілген проблемалардан жаңалары туындайды. Түсіндіре кетейін:

ГСМ шығыны көбейеді.

Қосалқы бөлшектерге шығын көбейеді.

3.Техниканы жөндеу және қызмет көрсетудегі жұмысшы уақыты мен күшінің
№8 кесте.

КМК-ның техникалық жабдықтармен қамтамасыз етілуі

атауы Шығарылған жылы Тозу деңгейі, %

КАМАЗ КО 415
КАМАЗ КО 415
ГАЗ 53 КО 415 1985
ГАЗ 53 КО 415 1983
ГАЗ 53 КО 415 1984
ГАЗ 53 КО 415 1985
ГАЗ 53 КО 415 1990
ГАЗ 53 КО 415 1986
ГАЗ 53 КО 415 1984
ГАЗ 53 КО 415 1989
ГАЗ 53 КО 415 1989
ГАЗ 53 КО 415 1990
ГАЗ 5302 1981
Бұл проблема алдыңғы үшеуінен кем емес, автопарк – КМК-ның
Осындай мәселелер «Тазалық» басшылығын сол кезеңдегі жалғыз дұрыс шешімді
Коммуналдық шаруашылықтың қалалық бірлестігі ТҚҚ шығарумен 2005 жылдың
Шығындар шынайы мұқтаждықтарды қамтамасыз етпейді. Мәселен, ТҚҚ шығаратын арнайы
Қаланы қоқыстан сапалы түрде тазарту үшін әр автокөлікті 100л.
Бүгін 10 жыл пайдаланылған полигон (яғни қоқыс төгетін жер)
Жоспар жобасы бойынша қоқыс шығаруға арналған 33 тг. 76
«Көкшетау қаласы Әкімдігінің 1999 жылдың 6-мамырына қарасты №186-р қаулысымен
ТҚҚ-ды жылдық шығару мөлшері 157,2 мың м.куб. құрады.

Тексеріс барысында шығыс салаларына түзетулер енгізілді:

- «Мерзімдік шығындар» - қоршаған ортаны ластандырғаны үшін негізсіз
- «Жақтық ұйымдар қызметі» - негізсіз енгізілген 376,8 мың
- «Әкімшіліктік шығындар» - негізсіз енгізілген 5505,8 мың теңге
Нәтижесінде әкімшіліктік шығындар «Тазалық» ГККП бойынша жалпы шығынның 17%-ын
Сөйтіп, көрсетілетін қызметтің өзіндік құны НДС-сіз 1м.кубқа 147,8
«Тазалық» ГККП баға анықтамалығының жобасында қоқыс (ТҚҚ) шығару
Баға анықтамалығының жобасын тексеру барысында келесі салалар бойынша шығындар
Полигонды абаттандыру шығындары өз құнына амортизациялық төлемдерді енгізу есебінен
Сөйтіп, шығын салаларына түзетулер енгізу барысында жалпы шығындар 7893,8
Кәсіпорынның материалдық-техникалық базасын дамыту, арнайы көліктер алуға, полигонды абаттандыруға
Нарықтаманы қайта есептеу барысында қоқыс (ТҚҚ) шығару бойынша
Сөйтіп, осы күні тариф төменгідей:

№9 кесте.

Тұрғындардан ТҚҚ шығаруға арналған тариф

№

п/п Көрсетілетін қызмет атауы өлшем бірлігі Заңды тұлғалар үшін
1
1 ТҚҚ жинау және көму М.куб.
2

1 адамға

22,66
Мен, әрине, монополияға қарсы комитеттің шешімін жоққа шығарғалы отырған
№10 кесте.

Қазақстан қалалары бойынша ТҚҚ шығару бойынша салыстырмалы тариф.

Қала Бір
Алматы 34,8

Астана 49,0

Ақтөбе 25,0

Атырау 25,0

Өскемен 33,85

Тараз (Жамбыл) 37,0

Көкшетау 15,0

Қостанай 40,0

Арқалық 24,0

Павлодар 25,14

Петропавловск 31,9

ОҚО
Сол кезде тариф 15 теңгені құрап, басқа региондармен салыстырғанда
Енді КМК 2005 жылға арналған шаруашылық қызметінің сараптамасына кіріселік.
11 кесте

Берілген кестеге сәйкес кәсіпорынның жалпы шығындары 18597505 тг. тең.
«Негізгі құралдардың амортизациясы» шығын саласы ерекше қызығушылық тудыруда.

Амортизацияның жоспарлық сомасы 51300 тг. құрауы керек болатын,
№12 кесте.

Негізгі құралдардың амортизациясы.

№

п/п Негізгі құрал түрі Баланстық құны Амортизация нормасы Жалпы
1 КАМАЗ КО 415 92910 11,1 10313

2 КАМАЗ КО 415 91828 11,1 10193

3 ГАЗ 53 КО 413 20189 11,1 2241
5 ГАЗ 53 КО 413 19124 11,1 2123

6 ГАЗ 53 КО 413 18034 11,1 2002

7 ГАЗ 53 КО 413 21600 11,1 2398

8 ГАЗ 53 КО 413 18059 11,1 2004

9 ГАЗ 53 КО 413 19124 11,1 2123

10 ГАЗ 53 КО 413 3500 11,1 3885

11 ГАЗ 53 КО 413 50000 11,1 5550

12 ГАЗ 53 КО 413 13132 11,1 1458

13 БАРЛЫҒЫ 462161 11,1 51300

Коммуналдық шаруашылық қандай кәсіпорындармен түйісуге мәжбүр екені
Бірақ бұл жерде ең негізгісі - ТҚҚ шығару
№ 13 кесте,

№14 кесте

Кәсіпорын НДС және рентабельділікті есептегенде аз дегенде 26951882 тг.
Қолда бар мәліметтерді салыстыра отырып, келесі жағдайды көруге
«Тазалық» алған 22552826 теңгенің 3110734,5 тг. НДС құрайды, яғни
Сонда да кәсіпорын қызметінің қаржы нәтижесі жаман емес.

1.5 «Тазалық» қызметінің 2005 жылға арналған сараптамасы

Жоғарыда айтылғандай, басқаларымен қатар, КМК үй аулаларын тазалау бойынша
Аула сыпырушының жұмыс құны келесідей құрылымды. Оған 7 шығын
Аула сыпырушы жұмысының құнына сондай-ақ 25% НДС салынады.

Бүгінгі күні аула сыпырушы қызметі үшін тариф 34,76 теңгені
№15 кесте. Аула сыпырушы қызметі бойынша шығын құнының есебі.

№

п/п
2 Аула сыпырушылардың жалақысы мың теңге жылына 4181 *
3 21% әлеуметтік салық -//- 1422,4 1744,0

4 Қараушы техниктардың жалақысы -//- 4181 * 14 *
=702,4 5126,5 * 14 * 12=861,252

5 21% әлеуметтік салық -//- 147,5 180,9

6 Арнайы киімдер:

Костюм м/м 1 д. * 2000

Қолғап 4 дана * 50

Мақта костюм 1 д.

Арнайы киім НДС-сыз

БАРЛЫҒЫ 3090 * 135 Тг.

-//-

-//-

-//-

-//-

Мың тг.жыл.

2000

200

1383,5

3090

417,2

2000

200

1383,5

3090

417,2

7 ҚҰРАЛ-ЖАБДЫҚТАР:

Сыпырғыш 1 д. * 45

Қуыс күрек 1д. * 250

үшкір күрек 1д. * 250

тырма 1д. * 155

қырғыш 1д. * 300

БАРЛЫҒЫ құрал-жабдықтар

НДС-сыз

Тг.

-//-

-//-

-//-

-//-

-//-

Мың тг.жыл.

45

250

250

155

300

116,4

45

250

250

155

300

116,4

8 Материалдар:

Әк 2кг. * 13,8 * 250

алаңдарға

Сыр 0,3

кг. * 192,45 * 500

Контейнерлерге

БАРЛЫҒЫ

Тг.

-//-

-//-

-//-

-//-

Мың тг.жыл.

6072

28868

34,9

6072

28868

34,9

9 БАРЛЫҚ шығын -//- 9613,9 11659,72

10 Қосымша үстеме шығындар 17 % -//- 1634,4 1982,2

11 Рентабельділік 25% -//- 2812,0 3410,48

12 НДС 16% -//- 2249,7 2728,4

13 Есептеуге барлығы -//- 16310,0 19780,0

14 1 айға Мың тг.жыл. 1359,1 1648,4

15 Қызмет көрсетілетін тұрғындар саны Адам 47422 47422

16 Тариф 1 адамға Ай/тг. 28,66 34,76

Адам басына айлық тариф (қоқыс шығару тарифіне қарағанда) басқаша
Аула сыпырушы қызметін, сөйтіп, 150000 тұрғындардың 47422 адамы ғана
Сондай –ақ маған 2002 жылдың 9 айына арналған қоқыс
Шығындардың 1-і саласы бойынша бәрі түсінікті. Жанармай шығындары дифференциаланады.
2002 жылға арналған КМК қызметінің тікелей сараптамасына қатысты айтсақ,
Сонымен, кәсіпорынның ТҚҚ жинау бойынша 2002 жылға арналған жалпы
Бүгінгі күні көрсетілген қызмет үшін тұрғындардың жалпы қарызы
№16 кесте. 2005 жылға арналған ТҚҚ шығару және көмуге
№

п/п
1 Материалдық шығындар:

Арнайы киім, құрал-жабдық:

Бульдозерші 1 адам

Жүргізушілер 19 адам * 7614

Қосалқы бөлшектер 6000 тг. есебінен айына 1 көлікке. (19
8740

144666

114000

8740

1795992

1368000

2
3 ГСМ ЖАНАРМАЙЫ:

КАМАЗ (12,08 л/сағ * 7 ай +

10,5л/сағ. * 5 ай) * 173,1 сағ/ай. * 2
ГАЗ 53 (7,77 * 7 + 7,32 * 5)
* 30,0

Майлайтын майлар

120602,5

472511,08

118622,75

1447230

5670133

1423473

4 БАРЛЫҒЫ ГСМ 711736,33 8540836

5 Өндіріс персоналының жалақысы. 2002 ж. арналған «Бюджет
220916,6

2651000

6 Әлеуметтік салық 46391,6 556700

7 Жақтық ұйымдар қызметтері 101550 1218600

8 Мерзімдік шығындар 17% 543808,3 6525700

9 Полигонды абаттандыру:

*Полигонға апаратын жолдарды жөндеу НДС-сіз 3468227; амортизация %
*Өндіріс орындарын салу б/НДС 1073179;

Амортизация % 2,5

*Полигонды қоршау

НДС-сіз 5360341

амортизация % 3,3

*Полигонды қоршай ағаш отырғызу 1500 ағаш * 2586

амортизация % 2,5

335262

9848,6

103740,6

2235,

5181758

14740,9

323250

8081,3

4023143

110983

1244887,64

26829,5

62181100

176891,3

3879000

96975

10 БАРЛЫҚ шығындар 1149145,6 13789747

11 Амортизация нормасы бойынша 34308,3 411700

(24000000 : 145000 адам). Бұл орта есеппен әр тұрғын
Кәсіпорын айына адам басынан тариф бойынша 22,66 тг. өндіру
17-кесте

II. «Тазалық» ГККП-да биогаз станциясын игеру жобасы

II-бөлімде аталып өткендей, коммуналдық шаруашылықтың қалалық бірлестігі соңғы
Біздің және басқа әр елде муниципалитет, яғни мемлекеттік құрылымға
Қазіргі кезде әлемнің әр елдерінде тұрмыстық қалдықтардың едәуір мөлшері
Қазақстанда кәдімгі қоқыс болып табылатын шикізаттан өнеге боларлық пайда
Менің ойымша, біздің елімізде ТҚҚ төңірегінде шиеленіскен мәселесіні
Бізде көп ресурстар назардан тыс қалып жатады, сондықтан да
2.1. Көкшетау қаласы үшін ТҚҚ-ды бөліп жинау және қайта
Остап Бендердің сөзімен айтсақ: «Шет ел бізге көмектеседі».

Қазақстанда ТҚҚ-ға байланысты мәселелерді мойнына ала алатын өз
Органикалық қалдықтарды жобада көрсетілгендей пайдалану үшін бұл қалдықтарды
а) Азық-түлік қалдықтары 20%

ә) Тоқыма
б) Пайдаланылған қағаз 30%

в) Пластик
г) Әйнек
д) Басқалар
(сондай-ақ 46-беттегі 1.6 диаграммаға назар салыңыз)

Сонымен, азық-түлік, басқа сөзбен айтқанда органикалық қалдықтар қаланың барлық
Алайда, бұл 17.2 тонна органикалық қалдықтарды таза
Берілген мәліметтер негізінде АВЕРМАНН, ГИФЕРМАН және «EuRec» атты
Қалдықтарды жинау, қайта өндіру және пайдалану бойынша бағдарлама. Соңғы
Қалдықтарды жинау мен полигонға тасу мәселесін осы қалдықтарды сұрыптау
АВЕРМАНН және ГИФЕРМАН фирмалары қаламыз үшін полигонда қоқыстарды
Бұл тұжырымдамада қоқысты одан әрі комплексті түрде пайдалану үшін
№18 кесте.

Көкшетау қаласында қоқыс шығаруды қамтамасыз етуге арналған анкеталық мәліметтер:

п/п Негізгі көрсеткіштер

1.

2.

3.

4.

5. Қала тұрғындарының саны

Қаладағы орталық қоқыс жинау пункті

Қаладағы жеке меншік үйлер

Жылдық қоқыс мөлшері

Қоқыстың тұрғынға шаққандағы мөлшері Шамамен 145000 адам

240 орын

1270 дана

Шамамен 34800 тонна

Шамамен 240 кг.

Қоқысты ажыратып жинауға арналған жүйелік ұсыныс. («EuRec» неміс фирмасымен
1.Қағазды қайта өңдеу (макулатура) зауыты арақашықтығы шамамен 800 шақырымды
2. Әйнекті қайта өңдеу зауыты 180 шақырымдағы Шортан қаласында
3. Полиэтилендік бұйымдар сұрыптамалары (өйткені жақын маңда шикізаттың мұндай
4. Полигонға жеткізілген соң, алаңда сұрыпталған, құрамында полиэтилендік бұйымдар,
Көкшетау қаласының негізгі көрсеткіштері туралы мәліметтерге сәйкес, ТҚҚ-ды ажыратып
Сөйтіп, фирмалар қоқыс алаңдарында қоқыстың әр түріне арнайы бірнеше
Біріншіден, тұрғындар қоқыс жинаудың жаңа жүйесіне бейімделуі керек, оған
Екіншіден, бұл жүйе бойынша қоқыс жинау алаңдарында контейнердің 5
Қазіргі кезеңде қаланың қоқыс алаңдарында орнықтырылған контейнерлер үшін бөлек
1.Биологиялық тәсіл (биоқалдықтарды компостерлеу және биогаз өндіру)

Механикалық тәсіл (ірі түрлерін ұсақ дискілі себет, бункер, қалдықтарды
Біз бұл фирманың бірінші тәсілін қарастырамыз, өйткені онда айтарлықтай
Биологиялық тәсілге сай (бұл тек органикалық қалдықтарға қатысты) органикалық
Бұл технологияның принципі қарапайым – көп жерлерде полигон бұрғыланады,
Газ жинағынан соң газ фильтрден өткізіледі, сонан соң тазартылған
Ысытылған суды жылу трассасына қосуға болады. Ал энергия
Органикалық қалдықтарды анаэробты қайта ашыту

Biologische Behandlung

EuRec patentiertes Rotteverfahren

Органикалық массаның анаэробтық жағдайда ашыту процесі барысын пайымдау үшін
Органикалық қалдықтарды анаэробты ашыту

2.2. Органикалық қалдықтардың анаэробты ашу процесі

Анаэробты тоғандардан қатты заттектер алынбайды, сонда қоқыстар ыдырап, жинақталады.
Анаэробты тоғандарды құру үшін үлкен аумақтағы жер алаңы қажет
Анаэробты ашыту төменгі де, жоғарғы да температурада
Ацетат, сутек және көміртек диоксиді метанның негізін қалаушы ретінде
Қалған метанды Methanobakterium spp тәрізді гидрогенофильді метаногенді бактериялар
Мезофильді ашытудың толығырақ процесі үшін қажетті 2 шарт –
Жылу не тікелей бу, не жылу таратқыш - әдетте
Ашыту құрылғыларын жобалау кезінде қатты бөлшектердің мерзімі негізгі параметрі
Ферментер сыйымдылығын басқа да әдістермен есептеуге болады, N
V = 1,8 * 25 * 10-3.

Бұл формулада тұрғындардың адам басына өндірілетін тұнба мөлшері 45%
Ашыту кезінде шамамен жалпы массаның жарты бөлігі биогазға айналады,
Қалыпты жағдайда өндірілген газ 65-70% метаннан тұрады және оның
ОТС = (334 * метан құрамы) кДж-ға
Бұл 22-24 МДж/м3 сәйкес. Бұл энергияны қайта өндіру
Алайда пайдалану әдісінің күрделенуіне сай онымен қамтамасыз ету барысындағы
Анаэробты ашыту термофильді жағдайларда (50-55оС) да өткізіледі. Мұндай процесс
2.3. Биогаздық технологияны пайдалану

Алдағы бөлімдерде Көкшетау қаласында ТҚҚ-ны ажыратып жинау және қайта
Бүгінгі күні бұл жобаны толық игеру 1200 мың АҚШ
Алайда жоғарыда атап айтылғандай, оны кезеңдік, немесе жартылай игеру
Дипломдық жұмыс тақырыбы – ГККП «Тазалық» кәсіпорнында биогаздық технологияны
Осы салада бүгінгі күні көптеген атқарымдар туындады. Ең
Бұл құрылғылардың әрекеттену принципі өте қарапайым. Биогаздық құрылғы дегеніміз
Сонымен бұл жүйе қандай?

Жоғарыда айтылған Германиядағы ферма жұмысын мысалға келтіре отырып, техникалық
Бір қарағанда бұл негізінен метаннан тұратын (55-60%) бөлініп шығатын
Жалпы айтқанда, біздің өлшеміміз бойынша ферма сонша үлкен емес.
Резервуар 11.(метантенк немесе метанды реактор) дегеніміз тереңдігі шамамен 5-6
Осы үлкен саңылаусыз резервуарда қидың одан арғы анаэробты ыдырауы
Метан жеңіл газ түріне жататын болғандықтан, ол жоғарыға жіберіледі.
Резервуардан 100 м. қашықтықта «ресурстарды жинақтау» жүзеге
Егер қап орнына кәдімгі металдан жасалған цистернаны қолданса, биогаз
Осыдан қаптың 9. артықшылығын байқауға болады. Оның артықшылығын көрсететін
Үйреншікті мұнай газы, яғни пропан үшін апаттық клапандармен жабдықталған
Мен, өкінішке орай, қозғалтқыштың қуаттылығы қандай болғанын білмеймін, бірақ
Шаруашылықта трактор мен машиналардан басқа барлық жабдықтар, тіпті
Бұл технология шаруашылықтың электр қуатына шығындарын қысқартты. Бұл үнемдеу
Қазақстанда бұл ресурс жеткілікті, тіпті артылып түсетінін және мұндай
Үлкен өкінішке орай, мен Германияда кездестірген құрылғының сандық сипатынан
Мысалы, Пярну шошқа фермасында шамамен келесідей техникалық-экономикалық көрсеткіштерге қол
Бастапқа масса бойынша өнімділік, тәул./м3 400 дейін

Бастапқа масса ылғалдылығы, % 94-96

Қатты түрінің ашытылған мөлшері, тонна 17

Биогаз мөлшері, м3 :

Меншікті қажетіне пайдаланылады, % 61

Артығы, %
Смета бойынша құны, мың рубль 2150

Пайдаланылған шығындар, мың рубль 197,4

Сөйтіп, кәсіпорында тіпті биогаз артылады: 39%, немесе 2340 газ
Барлық берілген мәліметтер негізінде мен 3 сәтке бөлгім келеді:

1. Жоғары сапалы тыңайтқышты дайындау және оны тиімді пайдалану.
2. Экономикалық пайда.

Мысалы, Германиядағы мен тәжірибе өткен шаруашылық түгелімен өзін электр
3. Органикалық қалдықтарды қайта пайдалану тиімділігі. Бір елдің органикалық
Ферма мен қаланың қоқыс төгетін орнының арасында қандай байланыс
Баяндалған мысалда биогаз кіші электростанцияға арналған жанармай ретінде пайдаланылады,
ГККП «Тазалық»-қа арналған жобада өндірілетін биогазды автокөлік жанармайы ретінде
2.4. ГККП «Тазалық»-қа биогаздық станция енгізу жобасы

Биогаздық құрылғыны енгізудің ең қарапайым тәсілі жоғарыда 3.1. бөлімде
Жабық полигондарда күрделі емес технология көмегімен газ өндіруге және
Алайда бұл тәсіл жобаны енгізудің бастапқы сатысында қолданылуы тиіс.
Ресурсты толық пайдалану тек метантенктерді жағдайластыру барысында мүмкін.

Метантенк параметрін есептеу үшін қайта өндірілетін органикалық қалдықтардың мөлшерін
Органикалық қалдықтардың жалпы жылдық мөлшері шамамен 157 мың м3
Ферментер цилиндр формасында болған жағдайда оның радиусы 12,6 м,
Өйткені Солтүстік Қазақстанда қыс айларында әдетте температура күрт төмендеуі
Мұндай жағдайға душар болмас үшін жылу жүйесін ойластыру қажет.
Берілген жоба бойынша бұл техника сатып алынбайтын болғандықтан,
Бүгігі күні 1 кг. органикалық қалдықтан 1м3 –қа дейін
Қоқыстың жылдық мөлшері 157000 м3 тең, бұл жылына 31400
Биогазды автокөлік жанармайы ретінде пайдаланғанда, 500-і 350м3 л.. бензинға
ГККП КМК автопаркін қамтамасыз ету үшін 1200 л. жанармай
Мұның бәрі тек теория екені түсінікті, іс жүзінде бәрі
Енді ұсынылып отырған жобаның экономикалық тиімділігін қарастыралық.

КМК «Тазалық» үшін жанармайдың орташа құны шамамен литріне 30,5
Осынша шығын шығуы керек. Кәсіпорынның айына шығаратын шығыны шамамен
Биогазды автокөлік жанармайы ретінде пайдалану нәтижесінде, айына қаражаттың «теориялық»
Автопаркті қажетті жанармаймен қамтамасыз етуде кәсіпорынның мүмкіндіктері қаншалықты кеңейтілетінін
Сонымен, айына 600000 тг. үнемдеуге болады.

Жобаның тиімділігін, өтімділігін бағалау үшін оның құнын білу қажет.
Сөйтіп, жоба құнына шамамен 2000 м3 мөлшерлі метантенк,
Германияда тәжірибе өту кезінде мен осындай құрылғыларды көрдім. Мұндай
Сөйтіп, жобаның құны шамамен 60000 долларды құрауы мүмкін. Ескерілмеген
Айына қаражат үнемділігі шамамен 600000 мың теңгені құрайды, ол
Бұл жағдайда жоба өзін 35 ай шамасында немесе 3
1. Жобаны қаражат тұрғысынан қиындық көріп отырмаған басқа ұйымдармен
2. Әртүрлі халықаралық банктік гуманитарлық құрылымдар, мәселен, Азия
Биогаздық станцияларды қолдану нәтижесінде органикалық қалдықтарды қайта пайдалану
Биогаздық құрылғылардың экология тұрғысынан әкелер пайдасын, яғни оны органикалық
Биогаздық бекеттің болжамды моделі.

Тұжырым

Жүргізген сараптамама сай мен келесі тұжырымға келдім.

1. 1998-2000 жылдардағы қызмет нәтижесі бойынша, сонымен қатар 2006
2. «Тазалық» КМК проблемасының мәні сонда, ол төлеушілерге еш
3. Проблеманы шешудің екі жолы бар. Біріншісі – қызмет
III. Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

3.1. Органикалық қалдықтардың залалы туралы.

Алдыңғы бөлімде айтқанымдай, табиғи қалдықтарды қайта өңдеу және жанармай
Бұл мәселеге 2 жақтан қарастыруға болады: біріншіден, энергия қуатын
Органикалық қалдықтар несімен залалды?

Органикалық қалдықтар құрамында азот, фосфор, калий элементтерімен қатар әртүрлі
Қара малдан бөлініп шығатын қи мен сұйықтықтар қоршаған ортаны
Қи құрамындағы ауруға шалдықтыратын флора малдың жұқпалы ауруының негізгі
Сұйық қи мен ағынды су органикалық заттектермен, бактериялық
Ауаның ластанатын жері әсіресе малдардың көптеп шоғырланатын жері
Органикалық қалдықтар жиналған зонада атмосфералық ауа микроорганизмдермен, аммиакпен, шаң-тозаңмен
Мәселен, 2 жыл бұрын осындай жанжалды жағдай құстың саңғырығын
Табиғи, ластанбаған суаттар құрамында, әдетте, шамалы мөлшерде биогендік заттар
Оларға ағынды су тікелей қосылған кезде гидрохимиялық элементтер өзгергені
Жерүсті сулары адамның өндіріс қызметі ықпалымен құрамы мен қасиеті
Суаттарға олардың физикалық, химиялық және бактриялық көрсеткіштері негізінде сипаттама
Ағынды судағы азот, фосфор және органикалық заттардың деңгейінің жоғарылығы
Органикалық қалдықтар ағындылардың маңызды ерекшелігі – олардың құрамындағы ластандырғыштар
Сондықтан суатқа бұл ластандырғыштар қосылуы тоқтатылғанда олардың гидрохимиялық және
3.2. Биогаздық технологиялардың кемістіктері

Пайдасына қарамастан биогаздық технологиялардың өз кемістіктері бар. Түсінікті болу
1994 жылы «Pro 2 Anlagentechnik GmBH» неміс кәсіпорынымен осындай
Бірақ, бірде штаттан тыс жағдай қалыптасу нәтижесінде реакторда метан
Бұл технологияның ең үлкен кемістігі – оның жарылу қауіптілігі.
Ол газдың оңтайлы тығыздығын сақтайды. Сонымен қатар метанмен қаныққан
Ал, екінші маңызы едәуір төменірек. Кемістігі «метаногенез» процессі, яғни
Мұндай технологияны қолдану барысында кездесетін мәселелер міне осындай.

IV бөлім. Тіршілік қарекетінің қауіпсіздігін сақтау

Жоба газ жабдықтарымен жұмыс атқармақ балғандықтан, тіршілік қарекетінің
Газ шаруашылығындағы және газдық жанармайды пайдалану барысында болатын қайғылы
Жанатын газдың қауіпті қасиеттерінен беймәлім болу және тиісті дәрежеде
Газдық қауіпті жұмыстарды атқару барысында барлық жұмысшылар жеке сақтану
Сонымен қатар өндірістік санитария сақталуы қажет. Өндірістік санитария
Адам ағзасына залалды өндірістік факторлардың жасайтын ықпалына қарай келесі
психофизиологиялық.

Қызмет бөлмелерін залалдардан қорғау мақсатында технологиялық және құрылыстық іс-шаралар
Жұмыс орнын дұрыс жарықтандыру еңбек өнімділігін арттырады, қажығандықты төмендетеді.
Өндірістік шу, тербеліс және олардың ықпалынан қорғау шаралары

Шу – әртүрлі физикалық табиғаттағы және амплитуда, жиілік және
Өрт қауіпсіздігі.

Өрттен сақтау және жарылыстан сақтау жүйесіне ұйымдастырушылық іс-шаралар мен
Газдық нысаналардағы өрт қауіпсіздігі Типтік нұсқамаға және «өрт қауіпсіздігінің
Апаттық жағдайларда зардап шегушілерге алғашқы көмек көрсету.

Алғашқы медициналық көмек – бұл зардап шегушінің өмірі
Алғашқы көмек көрсетудің маңызды принциптерінің бірі – жылдамдығы: ол
Алғашқы көмек көрсетілу жүйелілігі:

- Зақымдаушы факторлардың ағзаға ықпалын жою;

- Жарақаттың сипаты мен зақымдалған адамның өміріне төндірген қауіп
- Медицина қызметкері келгенше дейін зардап шегуші адамды құтқару
- Жылдам медициналық жәрдем немесе дәрігер шақыру, болмаса зардап
Газбен уланып, тұншығу кезінде көрсетілетін алғашқы жәрдем.

Уландырғыш газбен, сондай-ақ ацетилинмен, бензин буымен және т.б. уланғанда
Газбен қатты уланғанда ұйқы қысып, бейжайлық, селқостық пайда болады.

Ал уланудың ауыр түрінде тынышсызданған күйі ретсіз қимылдар жасап,
Уланған кезді мынадай күйде суреттеуге болады. Газ бен атмосферадағы
Уланудың барлық түрінде де зардап шегушіні ең алдымен таза
Зардап шегуші ессіз күйінде лоқсуы мүмкін, сондықтан оның басын
Тынысы тарылған жағдайда жасанды түрде тыныстандыру керек.

Ауада оттектің жетіспеуі салдарынан адамның тұншығуы уланған кездегідей, яғни
Қорытынды

Қорыта келе, ресурстарды сақтау технологиясын пайдалануға қатысты нәтижелерді келтіре
Менің ойымша, қазіргі кезде жоғарыда сөз болған технологияны
Бүгінгі таңда адамзат алдында энергетикамен байланысты 2 үлкен мәселе
Әлбетте, бұл технологияны игеру және дамыту барысында кейбір мәселелер
Мәселен, бүгінгі күні күн қуатын пайдалану әдеттегіден едәуір қымбатқа
Жел ресурстары қуаты зор, алайда жердің көп аудандарында жел
Барша әлем экономикасы дәстүрлі энергия таратушы түрлерін
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

Алекссев В.В. «Экология және экономика энергетикасы». М.Білім. 1990 ж.

Ворошилов Ю.И., Дүрдібаев С.Д., Ербанова Л.Н. және б. «мал
Ковалев Н.Г., Петухов В.Л., Власенко А.Н. және б. «Ауыл
Пальгунов П:П:, Сумарков М.В. «Өнеркәсіп қалдықтарын қайта пайдалану»- М.
Рудзитис Г.Е., Фельдман Ф.Г., Химия: Органикалық химия: орта мектептің
«Экологиялық биотехнология» К.Ф. Форстер мен Дж.Д.А. Вейзаның құрастыруымен.

«Фермерлерге арналған машиналар мен жабдықтар» / Қаз. НИИМЭСХ –
Сачков А.Н., Никольский К.С., Ю.И.Маринин. «Владимир қаласында қатты қалдықтарды
Сариев В.Н. «Қатты муниципальдық қалдықтармен шаруашылық тиімділігіне қол жеткізу
Денисов В.Ф., Ванюков процессін қолданумен. ТБ және ПО қайта
З.Гауптман, Ю. Грефе, Х. Ремане. «Органикалық химия» Ағылш. Ауд.
Никулин Ф.Е. «Өнеркәсіп қадықтарын тазалау және қайта пайдалану» ,
Ласкорн Б.Н., Громов Б.В., Цыганков А.П., Сенин В.Н. «Өндірістегі
«Ғылым және өмір». Мәскеу, «Правда»баспасы, №6 1988 ж. 68-бет.
. «Ресей академиясы ауылшаруашылық ғылымдарының Хабаршысы»,Сульман Э.М., Тоқтаров Э.А.,
-//-//-//- Наурыз-сәуір, 2001 ж. №2, 11-бет. Стребков Д.С. «Үшінші
-//-//-//- Мамыр-маусым 2001 ж. №3 Ковалев В.М. «Ауыл
-//-//-//- Қ