Мектепте драмалық шығармаларды оқыту диплом жұмысы
Мазмұны
Кіріспе.................................................................................................3
І.1 Драмалық шығармалардың өзіндік
ерекшеліктері..............................................................................5
а) драмалық шығармалардың өзіндік ұғымдары;
ә) драмалық шығармаларды оқыту әдістемесінің зерттелуі.
І.2 Драмалық шығармаларды оқытудың дидактикалық, әдістемелік мақсат-міндеттері...............................................................................12
ІІ. 1 Орта буын сыныптарда драмалық шығармаларды оқыту
жолдары.............................................................................................
ІІ.2. Д.Исабековтің «Әпке» драмасын оқыту...............................
ІІ.3. Әдебиеттің тарихи курсын оқитын сыныптарда драмалық шығармаларды оқыту ерекшеліктері............................................
ІІ.3. Драмалық шығармалар мәтінімен жасалатын жұмыстар
Қорытынды........................................................................................
Қосымша.............................................................................................
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 41 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Диплом жұмысы
Тақырыбы: Мектепте драмалық шығармаларды оқыту
Мазмұны
Кіріспе.................................................................................................3
І.1 Драмалық шығармалардың өзіндік
ерекшеліктері..............................................................................5
а) драмалық шығармалардың өзіндік ұғымдары;
ә) драмалық шығармаларды оқыту әдістемесінің зерттелуі.
І.2 Драмалық шығармаларды оқытудың дидактикалық, әдістемелік мақсат-міндеттері...............................................................................12
ІІ. 1 Орта буын сыныптарда драмалық шығармаларды оқыту
жолдары.............................................................................................
ІІ.2. Д.Исабековтің «Әпке» драмасын оқыту...............................
ІІ.3. Әдебиеттің тарихи курсын оқитын сыныптарда драмалық шығармаларды оқыту
ІІ.3. Драмалық шығармалар мәтінімен жасалатын жұмыстар
Қорытынды........................................................................................
Қосымша.............................................................................................
Диплом жұмысын жазар алдындағы даярлық жұмыстары.
Студенттің мақсат, міндеттері:
Орта буын сыныптарда оқылатын драмалық шығармалармен танысу, шығарма мәтінін
Қаламгер шығармашылығымен танысып, мектеп бағдарламасына енгізіліп отырған
Мектеп бағдарламасына енгізілген драмалық шығармалардың қаламгер шығармашылығындағы орын, маңызын
Драмалық шығарманың көтерген тақырыбы мен идеясын, образдар жүйесін танып,
Драмалық шығарманы оқытар алдында сыныпты алынатын білім мазмұнына даярлау,
Драмалық шығарманың композициялық құрылымы мен сюжеттік элементтерін айқындау, сыныпта
Драмалық шығарма кейіпкерлерін салыстырмалы талдау, дара талдау жолдарын қарастыру,
Әдебиеттің қысқаша тарихи курсын оқитын сыныптарда оқылатын драмалық шығармалар
Жоғары сыныпта оқылатын драмалық шығармалардың ортақ белгілеріне қатысты
Орта буын сыныптар мен жоғары сыныпта оқылатын драмалық
Практика жүзінде драмалық шығармаларды оқыту жолдарын ұсыну.
Кіріспе
Әдебиетті оқыту әдістемесінің негізгі міндеттері
Бағдарламада берілген драмалық шығармаларды
Мектеп бағдарламасында берілетін драмалық шығармалардың
Эпостық және лирикалық шығармалармен бірге
Диплом жұмысының мақсаты — мектепте оқылатын драмалық шығармалардың
Драмалық шығармалардың өзіндік ерекшеліктері.
Орта білім беретін мектептерде әдебиет сабағынан берілетін мәтін
Драма — әдебиеттің үлкен бір жанры. Ол өзінің қоғамдағы
Драма мазмұнына қарай үш түрге бөлінеді: комедия, драма, трагедия.
Драма мәтіні тек кейіпкерлердің сөзінен тұрады. Диолог, монолог түрінде
Драма — қазақ әдебиеттінің кейіндеп дамыған саласы. Сондықтан
Қазақ әдебиетін оқыту әдістемесі мәселелері бойынша жазылған ғылыми еңбектер
Қазақ әдебиетін оқыту әдістемесі ғылымында драмалық шығармаларды оқыту жолдарын
“Драмалық шығармаларды оқыту” тақырыбында кандидаттық дисертация жазылды(2). (Рыскүл
Солай бола тұра драмалық шығармаларды оқыту әдістемесі әлі де
Драмалық шығарманы мектепте талдауда мұғалім алдында бірнеше мәселе тұрады.
Драмалық шығарманы талдау мәтінмен жұмыс істеу арқылы іске
Эпикалық тек пен лирикалық тектің жанрларында танылатын кейіпкерлердің болмысынан
Бастауыш және орта буын сыныптарда оқытылатын шағын
Оқушылардың театрдан, сахнадан көрген түрлі қойылымдары олардың
Бастауыш сыныптарда драмалық шығармалар оқытылмайды, бірақ С.Желдербаева (3)
Бастауыш сыныптар мен орта буын сыныптарға оқытылатын мысал
жасата отырып, оқушылардың өздеріне сахналық декарация мен рөлдік костюмдердің
Инсцинировка, киносценарий құрастыру оқушылардың көркем мәтінді терең әрі
Киносценарийлер мына үлгіде жасалады.
Оқиға орны Көріністер
Инсцинировкалар негізгі бір оқиға айналасында құрастырылады. Ол үшін оның
Балалардың театрдан, клубтан көрген түрлі
Драмалық шығармаларды оқыту орта буын сыныптарда басталып, жоғары
Әдістемелік талаптар пәннің ерекшелігі мен оқытылатын шығарма ерекшеліктері
Драмалық көркем тіл негізінен кейіпкерлер сөзінен тұрады. Оқиға
Әдіскер-мұғалім Т.С.Запалованың “Уроки литературы и театр” атты еңбегінде
Мұғалімнің оқуы;
Рөлмен оқу;
Оқушының жекелеген сценаны оқуы.
Автор мұғалім күрделі драмалық шығарманы өзі оқығанда, оқушылар пьесаның
Мектеп практикасында автор көрсетіп отырған оқудың үшінші түрі —
І.2. Драмалық шығармаларды оқытудың дидактикалық, әдістемелік мақсат-міндеттері
Драмалық шығармаларды оқытудың дидактикалық мақсат, міндеттерін
Драмалық шығарманы оқыту әдістемесі жайлы әдіскерлердің көбі шығарманың
Пьесаны сыныпта оқу ұжымдық еңбек болып саналады. Оқушылардың
Сыныпта оқылмас бұрын сол шығарма жайлы шағын кіріспе әңгіме,
Бастауыш және орта буын сыныптарда
Драмалық шығармамен таныстық орта буын
Белгілі бір пәнді оқыту әдістемесі
Көлемі жағынан да драмалық
Мұғалім күрделі драмалық шығарманы
Практикада оқудың үшінші түрі -
Әрине, оқуға алдын-ала арнайы
Бұл арада басын ашып алатын
Оқушылар пьесаны оқығанда текстегі ой
Ал пьесадағы кейіпкерге ұқсау, оның
М.Әуезовтің “Түнгі сарын” пьесасындағы
Енді сол көріністен мысал
Жүзтайлақ: Ей, қыз, неге үндемейсің?
Мөржан: Не айтайын мен.
Жүзтайлақ: Не дедім мен саған?
Мөржан: Айтсам да ауыр,
Жүзтайлақ: (паңданып, сырт қарап: Бәсе,
Мөржан: (тамсанып): Япыр-ай, жеңеше-ай,
Жүзтайлақ: Күйіп кеткірдің
Мөржан: Буынсыз жерге пышақ
Жүзтайлақ: Тоқтат енді, қылымси
Мөржан: Жоқ, жеңеше, бұл жерде
Жүзтайлақ: (бастырмалатып): Немене? Кімнен
Мөржан: Жантастың көзіне шөп
Жүзтайлақ: Е, ол сенің көзіңе
Осы мәтінді оқығанда Жүзтайлақ пен
Жоғарыда келтірілген мәтінде Жүзтайлақ
Белгілі ғалым-әдіскер В.А.Никольский пьесасының бірінші
Кейбір көріністерді сыныпта, тақта алдында
Қазақ мектептерінде оқытылатын драматургиялық шығармаларды
Драмалық шығармаларды оқыту көркем әдебиеттің
Драмалық шығарманы оқытуда қазақ драматургиясының өзгерісі мен
Драмалық шығармаларды оқытуда Кеңес дәуіріндегі оқыту талаптары мен
Драмалық шығармаларды оқытудың осы кезге дейінгі жай-күйі қазір
Драмалық шығарманы оқытудың үлкен жүйесі - драмалық
Драматургияны оқыту әдістемесінің іргелі тұсы-драмалық
Драмалық шығармамен атқарылатын жұмыстар бірізділікпен өзара өріле, сабақтаса
Драмалық шығармалар тарихпен, мәдениет дамуымен, эстетикамен байланыста оқытылуы қажет.
Драматургияны оқыту әдістемесі-өзгермелі,
Драмалық шығармалардың белгілері, әрине,
2. Орта буын сыныптарда драмалық шығармаларды оқыту жолдары
Әдебиетті оқыту әдістемесі тұрғысанан келгенде орта буын сыныптар бастауыш
Драмалық шығармаларды мектепте оқытуда
Драмалық шығармаларды мектепте
Драмалық шығармаларды оқытуда
Орта буынның 8-сыныбында Д.Исабековтің «Әпке» драмасы оқытылып келеді.
Мұның себебі жалпы бағдарламада әңгіме, повесть, роман, поэма,
Қазақ әдебиеті сабақтарында лдрамалық шығармалардың үлесін талдай отырып, олардың
Қазақ әдебиеті пәні сабақтыранда драмалық шығармалардың
қамтылуы:
Сыныптар Жалпы оқылатын сағат саны Драмалық шығармалар саны
5-сынып
102 — —
6-сынып
68 — —
7-сынып
68 — —
8-сынып
68 1-шығарма 3 сағат
9-сынып
102 — —
10-сынып
102 — —
11-сынып 102 5-шығарма 5 сағат
Мұндағы сағаттар санына қарап драмалық шығармаларды оқытуға
Драмалық шығармалар — көркем әдеби шығармалардың ішінде өзіндік
ІІ.2. 8-сыныпта Д.Исабековтің «Әпке» драмасын оқыту жолдары
Д.Исабеков шығармаларын ерекшелеп тұратын шығармаларының табиғатындағы 8-сыныпта
Драмалық шығармалардың өзіндік ерекшелігін танытуда сахнада рөлмен оқу, сахналық
Д.Исабековтың «Әпке» пьесасы Жазушылар одағы
Шығарма оқиғасы ағайынды төрт баланың
Пьесадағы екінші қыз — Нәзиләның
Әпкесін көбірек «әбігерге» түсіріп,
Өзінің болмыс-бітімімен ерекше шыққан кейіпкердің бірі — Омар. Омар
«Әпке» — бүгінгі жас замандастарымыздың өмірін суреттейтін, жақындар арасында
Драма негізінен екі бөлімнен
Ең әуелі Қамажайдың ана
Драманы сынып оқушылары үйде оқып келеді. Сыныптағы сабақ
Қазақ әдебиеті пәні бойынша осыған дейін оқыған шығармалардан
Сахна, акт, сурет, шымылдық деген ұғымдарды қалай түсіндіңдер?
Ремарка деген ұғым нені білдіреді?
“Әпке” драмасына қатысушы кейіпкерлерді атап көріңдер.
Сыныптық сабақта оқиға желісін еске түсіріп, шығырманың
Пьесаның оқиға желісі қандай кейіпкерлердің арасында өрбиді?
Шығармада барлық оқиғаның негізгі желісі кімнің төңірегіне топтастырылған?
Шығармаға қатысушы ағайындылар кімдер?
Оқиғадағы сөжеттік элементтерді саралап, сюжеттік композициялық жоспар құрайық.
Шығармаға қатысушы 5 қыз бір бөлек, бес жігіт бір
Әр топ өзі қатысатын оқиғаны сюжеттік желіге түсіріп
көріңдер (мәтінмен жұмыс).
Әр кейіпкер драмада өзі қарам-қатынас пен пікір таласқа
Оқушылар әр кейіпкерге қысқаша мінездеме жасайды. Мәселен Қамажайға
мейірбан
ақкөңіл
қонақжай
Н ә з и л а: Әпке деймін, ательеге
Қ а м а ж а й: Неге?..
Н ә з и л а: Оның
Қ а м а ж а й: Ойбай-ау...
Г а у һ а р: Жо-жоқ,
Қ а м а ж а й: Азаннан
Н ә з и л а: Біздің
береді.
Бұл үзіндіден Қамажайдың өз бауырларының барлық сұранысын қанағаттандырғысы келетін
Қ а м а ж а й: (Темірбектің досы
Үзіндіден Қамажайдың қонақжайлылығы мен кең пейілділігі, бауырмалдығы танылады.
Драмадағы басқа кейіпкерлердің де іс-әрекеті, болмыс-бітімі талданады.
Кейіпкерге берілетін мінездеме үлгісін әр топ өз қалауларына
— Аға-қарындас Темірбек пен
Кәмила. Қазіргі заманда жұрттың бәріне
Сұлтан. Біреуге ұнамауды мақсат ету
Кәмила. Сен мені түсінбей қалыпсың.
сен ... сыртын терімен қаптай
Сұлтан. І-імм. С-солай де. Ашулануға тұрарлық
Светлана. Жоқ.
Сұлтан. Қалайша? Обьективті пікірді жоққа
Светлана. Жоққа шығарғым келмейді. Өйткені
Сұлтан. Ал , әйтпесе, ХХ ғасырдың
Гауһар. Мен бейтаныс адамдардың алдында
Сұлтан. Бұл да өзінше жаңалық
Темірбек. Жолдастар, айтысты тоқтатуларыңды өтінемін.
Светлана. Жо-оқ, жалғастыра берсін. Мен
Сұлтан. Сен өз сұрағыңа өзің
Ғ.Мүсірепов «Аманкелді»
«Аманкелді» пьесасын Ғабит Мүсірепов Бейімбет
«Аманкелді» — тоғыз суретті драма.
Аманкелді ел қазағы
Қайдар: Ел не десін, аң-таң.
Аманкелді: Ендеше... Қызылдың үкіметі-
Қайдар: Менің өз
Аманкелді: Серке «бай» демекшімісің?
Қайдар: «Бай» демеймін, орташа
Аманкелді: Серкені қойшы, ол өз
Қайдар: Ал, не істе дейсің
Аманкелді: Айтсам... Қазір елдеріңе жөнеліңдер.
Қайдар: Дерміз ғой, бірақ...
Аманкелді: Немене?
Қайдар: Елді меңгеріп, бауыр басып
Аманкелді: Мен дейтін болсаң-именбе. Мен
Аманкелді осылайша қалың көпшілікке арқа сүйейді, бұқараға
Аманкелдіге қарсы күш — елдің
Пьесаның осы нұсқасының жетістігі жайлы
Пьесаның басты қаһарманы Аманкелдінің
Осындай елеулі кемістігіне қарамастан «Аманкелді»
... Аманкелді ой-сана жағынан болсын,
Аманкелді «Қарсақбай» өмірімен біте қайнасып
Пьесаның қайта өңделуінде осы жағдайлар
Бағдарламада 11-сыныпта оқылатын пьесаға екі
Мектеп хрестоматиясында «Аманкелді» пьесасы қысқартылып
Бірінші перденің бірінші суреті
Қаладағы базарға келген кедей жігіт
А.Логинов бұларға: «Жоқ, Петя, келісім бол алмайды мұнымен!
Петр Аманкелді патшаның июнь жарлығын табыс етеді. «Оқы
«Би-төренің арқасында айырма жоқ, ақ төбет пе, қара төбет
Соғыстан қайтқан Петр де «Алтын иықтар маған ұнамайды, мен
Автор бірінші суреттің өзінде-ақ біршама саяси оқиғаларды шынайы көрсетіп
Уезд бастығы А.Логунов бұған дейін Аманкелдіні азғырып, өз жағына
Екінші суретте Батпақ-Қора көлі жағасында от басында
Ол 1905 жылғы көтерілістен кейін жер аударылғанын, неді бірігіп
Үшінші сурет генерал-губернатор Эверсманның елді жинап, патшаның июнь жарлығы
Пьесадағы оқиға да осы тұста өрбиді. Төртінші суретте Байтас
А.Логинов Аманкелдінің осал жауап емес екеніне, енді қазақтардың бір
Аманкелдіге іштен іріткі салу үшін ел шонжарлары Жапар, Тымақбайларды
Қарсақбайдан 300 жұмыскер ертіп Пластунов көмекке келеді. Петр Логинов
Алтыншы суретте Аманкелді штабында отырған кедей Мұңайтасты көреміз. Ол
Аманкелділер жау әскері темір жол бойына жиналып жатқанын байқап,
Аманкелді отрядына қосылған Алаш қол шоқпары Жапар қосағы бірте
Жетінші суретте темір жол басындағы әскерді алдаусыратып иен далаға
Аманкелді отряды осылай бел ала бастаса, қала ішінде үш
Осы сәтте опсыз Тымақбай жетіп, Жапардың мың әскерімен қаладан
Аманкелді бұларға елші жіберіп, қарсылықты тоқтатуды талап етеді. Оған
Сегізінші суретте Аманкелді әскерін полк етіп қайта құрған. Өзгерістер
Бану – болыс. Ол Зілғара, Байтас, Байқара, Кенжеғара сияқты
Кете сияқты қазақ батыры жаңа әскер тәртібіне көндіге алмай,
Тоғызыншы суретте сарбазсыз қалған Кете елге жалғыз состиып баруға
Бұл істерді көрген Зілғара Кенжеғараға келіп қосылады. Өзінің бір
Аманкелді. Пластунов бір «бықсу» барын сезеді.
Асығыс келген Тәуке «Жеті көл» жатқан бір қол келе
Жау әскері қалаға кіреді. Аманкелді қамалды бермеуге бел байлайды
Пьесаның жоғарыдағы қысқа сюжетін анықтаған соң, мұндағы тартыс
Бір жағынан, ақ патшаның чиновниктері, екінші жағынан бай –
Пьесадағы жаңа мен ескінің күресі негізгі және басты конфликтен
Пьеса – көркем шығарма. Мұнда форма мен мазмұн бірлігі
Мектеп тәжірибесінде мұғалімдер жағымды, жағымсыз кейіпкерлер арасындағы қарама-қарсы әрекетті,
Оқушы пьесадағы оқиғалардың даму процесін, оның тоқтаусыз өрбуін, нақты
Пьесаның қысқаша мазмұнын, идеясын баяндаған соң, сынып оқушылары мына
1916 жыл қарсыңындағы қазақ елінің жайы пьесада қалай берілген?
Елдің толқу алдындағы әрекеті пьесада қалай берілген?
Петр Аманкелдіні не үшін іздеді және қалай ақыл берді?
Қарсақбай жұмыскерлері Аманкелдіге қандай сәлем жолдады? Ол қалай орындалды?
Патша әкімдері, қазақтың бай-мырзалар июнь жарлығын орындауға қандай әрекеттер
Патша құлағаннан кейінгі міндеттер қандай еді, ол қалай жүзеге
Енді осы сұрақтарды жеке-жеке талдау жұмыстары жүргізіледі.
1916 жыл қарсаңындағы қазақ елінің жайы пьесада қалай берілген?
Жайнақ. Қоңырау біткелі қосыла әндетіп, неменеге ұлып кетті бұл.
Тәуке. Уақытсыз шіркеу күңіренсе, жай болмайтын. Бәле бар да
Сұрақ. Тәуке жауабындағы бәле не еді?
Жауап: Империалистік соғыс зардабынан туған 1916 жылғы июнь жарлығы.
Сұрақ: Халық жағдайы қалай еді?
Мәтіннен оқылады.
Жұрт. Қой, кез бе қадаққа апарып қалғанымызды қағып берейік
Тәуке: Қағатының қалса, бар, біз қағылып болдық.
Сұрақ: Кез бен қадақ деген не?
Жауап: Капитализімдегі товарлы өндіріс өнімдері: мата, қант. шай...
Мәтіннен оқылады:
Әрелдік: Сендерге осы керек. Малдарынды ағылшын дүкеніне өткізіңдер, екі
Тәуке: Түймесіне түйенің құнын алатын ағылшынныңды айтамысың сен? Қарсақбай
Текстен оқылады:
Жігіттер: Қара мұртты, шошқа сақалдыларың айналмаңдар, қашыңдар! Қашыңдар!
Сұрақ: Шошқа сақалдылар неге қашуда?
Жауап. Бай-әкімдерге бой ұсынбаған Аманкелдіні әкімдер іздеуде.
Елдің толқу алдындағы әрекеті пьесада қалай берілген?
Мәтіннен оқылады.
Тәуке Петрге: Ендеше, Қазір келеді Аманкелді! (Жүгіре жөнелтіп, тоқтап.)
Петр: Жоқ, Петр қаталаспассың! даланың билері мен қаланың
ПетрАманкелдіні не үшін іздеді және қандай ақыл берді? Әкімдер
Аманкелді: Ау, Петрамысың? Аманбысың, досым!
Қашан келіп қалып едің?
Петр: (қол алысып жатып). Аманмын, мерген. Он күн болды
Сұрақ: Петр не себепті Аманкелдіні іздеді? Малын сату ма,
Жауап: Империалистік басқыншылық соғыста аяғынан айрылға Петр, патшаға деген
Мәтіннен оқылады.
Логинов: Қайсың деймін Аманкелді?
Айдалғандар ( бірінен соң бірі). Е, менмін, Аманкелді.
Аманкелді:- Менмін Аманкелді.
- Менмін Аманкелді.
Жайнақ: (Алға шығып). Кешіріңіз, мырза... бұлар достықпен мені арашалып
Осы! (Екі Логинов қарасады да, түсініседі).
Аманкеді: Петра, көзіңмен көріп тұрсың, айыбымыз не біздің? Кімге
Петр: Ызаланба, мерген! Россия жалғыз Алексей Логинов емес. Ұлы
Қарсақбай жұмыскерлері Пастунов арқылы Аманкелдіге Қандай сәлем жолдады? Ол
Мәтіннен оқылады.
Пластунов: Патшаға қол көтергелі отырған адам мен екенмін деп
Аманкеді: Иә, иә?
Пластунов: Солай, Аманкелді. Жолымыз бір жолдаспыз деп жай
Аманкелді. Бізге жазығым не, күмән не деп сұрауға болмайды,
Пластунов Кеше сен ояз начальнигінің қолына түсіп қалсаң, күнәм
Аманкелді: Мүмкін.
Пластунов: Ал даланың дем алысы қандай?
Аманкелді:. Дала өрттей лапылдап, өзендей тасығалы тұр еді; ұшқынды
Патша әкімдері қазақтың бай-мырзалары июнь жарлығын орындауға әрекеттер жасады.
Төртінші суреттен.
Мұңайтпас: Оңтүстіктен шапқын келе жатыр! Шапқын ( Шығып кетеді).
... Ауылды орап алды. Тығылыңдар. Қойдың арасына, қойдың арасына.
... Аманкелді: Тізім қайда? (Мұңайтпас көзімен кебежені нұсқайды.)
Байтас. Кебежеде шығар деймін.
Аманкелді: Бері әкел!(Байтас тізімдерді алып береді. Аманкелді қарап отырады.)
Аманкелді (Мұңайтпастың ымдауымен ояз жасырынған сандықтың үстіне отырып алып,
Сарбаздар, атқа қон! (Шапқан ат дүбірі, найзалар жоқ болды,
Бесінші суретте:
Жапар... Кеше түгендегеннің ішінде сен болдың ба? Не болды
Кенжеғара: Сұрамаңыз... Итқып кетті мынауың! Бұрынғы күн болса, тек
Жетінші суреттен.
Зілғара: Әскерден бүгінде келіп үлгермесе қаламме қоштасатын-ақ шығармыз.
Кенжеғара: Бүгін? (басын шайқайды.) Аманкелді әскерді жолда бөгеп
Отыр ғой.
Зілғара: Жол бойында алты жерде соғыс бар дедің де?
Кенжеғара: Анық, алты жерде. Өзім көрдім.
... Дробилин: Шабуыл күшейіп барады, господин ояз начальнигі.
Логинов: Айтпа бос сөзді! Бір адым аттаңдар ілгері. Марш!
... Петр: Жолдас сардар, жаудың соңғы қорғаны алынды. Қала
Патшы құлағаннан кейінгі міндеттер қандай еді, ол қалай жүзеге
... Пластунов: Әрине ( биікке шығарып). Екі ғасыр бойы
Обыр патша құлады, бір асудан астық. Енді ел билігін
Жұрт: Жасасын ұлы күн!
Сегізінші суреттен.
Аманкелді: Бірінші құрылған қазақ полктарының кіндік атасы сияқты едің,
Петр: Артық мырзалық болып кетіп жүрмесін, комиссар. Торғай Совпедінің
Аманкелді: Жоқ, Петр, жоқ! Біз бұл жолға бірге түстік,
Сен майданнан оралып келгенше полк демей, жалпы Қазақстан
Кәрі жолдастар бір күні Москваға да тартармыз...
Тоғызыншы суреттен.
Аманкелді: Неғып асығып оралдыңыз, Тәуке?
Тәуке: «Жетікөл» жатқан үлкен бір қол келе жатыр... Ұнатпадым
Аманкелді: «Жетікөл» жақтан күтетін қолымыз жоқ еді ғой?
Пластунов: Жалғыз «жетікөл » жақтан емес, Жодас комиссар, әр
Аманкелді: Бір қапымызды тапқан екен ғой, аңдып жүріп!
Пластунов: Әлгі айтқаның осы болса жарар еді.
Аманкелді: Тәуке, тұрмаңыз, жөнеліңіз Жайнаққа!
Эскадронды алып тез қалаға жетсін:
Тәуке: Жөнелейін, жөнелмейін. (Тез кетеді)
Аманкелді: Ал, тұрмалық босқа! Қаруланыңдар Түгел! (Штаттан оқ, мылтық...
Күзетшілер: Қалаға жау әскері кіріп келеді, Комиссар жолдас!
Түрмені қоршап алды!
Әне, осылай бет алып келеді.
Аманкелді: Осында болыңдар. Бұл қамалды оңай бермеспіз? Болады деген
Миша, отыр пулеметке! Үйге кір, іштен атыс! (Күзетшілер) Сендер,
... Аманкелді: От!... (Алыстан атылған мылтық үні) Миша, естимісің,
Кенжеғара: Апырмай, ә тағы аман қалады-ау, мынау... Жоқ, енді
Құлады, Аманкелді құлады! Ұмтылыңдар, ұмтылыңдар.
Бану: Сенде екен ғой бар пәле! (Атып қалады, Кенжеғара
Пластунов: Өлмейді комиссар, өлмейді, айтпай тоыр жоқты! Комиссардың отымен!
Мұғалім бағдарлама талабы бойынша екінші сабақты пьессаның кейіпкерлеріне, оның
Бірінші сабақта мәтінмен жұмыс істеу арқылы оқушылар пьесадағы әр
Пьеса тарихы Тақырыпқа жазылғандықтан және өмірде болған адамдар тартысына
Аманкелді туралы деректі материалдар 1974 жылы қоғамдық саяси әдебиеттер
Бұл түсінікті беруіміздің себебі халыққа кең тарап кеткен Аманкелдінің
Кез-келген кейіпкер дара болғанымен өмір шындығының тұтастығында қаралады. Бұл
Пьесаға он сегіз кейіпкер қатыстырылған. Олардың іс-әрекеттері
Аманкелді патша әкімдеріне, қазақтың бай-мырзаларына қарсы күрескенде ол орыс
Ол жер-жерде көтерісшілер отрядын құрып, ояз болыстардан тізімді тартып
Көтерілісшілердің елеулі жеңісі Торғай қаласын жаудан тазартуы еді. Қаланы
Аманкелді, Жайнақ, Мұңайтпас сияқты жас қазақ кедейлерінің саяси көзін
Аманкелді. Эскадрон қалай соғысар екен, басыңды көтеріңдерші, көрейін... Байдың
Міне, Аманкелдінің өлер алдындағы тілегі осы. Ол – еліне
Аманкелді бейнесі пьесадағы конфликтіге сай өсіп, жетіліп, толысып отырады.
Әсіресе Кенжеғара мейлінше сұм, айлалы. Ол Аманкелдіге қарсы астыртын
Ол әуел бастан ояз Логиновтың тапсырмасымен Аманкелді тобына барып
Алғашқыда он тоғыз бен отыз бірдің арасындағы жастар тізімі
Кенжеғара Жанарға: «Жоқ, бұл қара қазақтың жұмысы емес, бір
Ояз арқылы ол Жанар болысқа тапсырма береді.
Кенжеғара: Үлкен үміт сізде, Жанеке. Ояз осыны қатты тапсырады.
Жанар: Мен белімді байладым. Бірақ естеріңде болсын, бір тұсауға
Кенжеғара: Бұған деген бұғауда мін болмас, Жапеке. Ақ патшаның
Жапар: Шіркін. Ресей осындай ішінен бүлініп жатқанда, Қара теңізден
Кенжеғара: Ойбай аузыңды жап, Жанеке! Ол шеменің ішінде жатсын
Жапар: Жаным-ау, саған да айтуға болмай ма осы?
Кенжеғара: Болмайды. Сен маған айтпа, мен саған айтпаймын. Сөзбен
Жапар: Е, болсын.
Бұл эпизодтан байқайтынымыз, Кенжеғара бай таптың оқыған азаматы ғана
Аманкелді көтерілісіне бай өкілдерін тарту арқылы, түптің түбі жеңіс
Пьесада әр кейіпкердің өзінше мінезі, іс-әрекеті, сөйлеу тілі бар.
«Аманкелді» пьесасан оқыту жолдарын қарастырғанда жоғары сыныпта
Драмалық шығарма мәтінімен жасалатын жұмыстар
Драмалық шығармалардың өзіндік ерекшелігін танытуда сахнада рөлмен оқу, сахналық
Әдебиетті оқыту негізінен эстетика мен мәдениеттану ілімдеріне арқа
“Аманкелді” пьесасындағы заман шындығы” тақырыбына дебат өткізу;
“Аманкелді және “жаңа заман жаршылары” тақырыбына сын пікірін
“Исатай-Махамбет” драмасынан орындалатын шығармашылық жұмыстар:
“Менің атым Махамбет” -
“Арыстан одан кім өткен?!”
“Исатай-Махамбет“ трагедиясы және автор. Сыни тұрғыдан
“ Трагедия оқылғаннан кейінгі ой ...”
Өтілген драмалық шығармадан “Жалғасын тап”, “Мен қай шығарма кейіпкерімін?
Экспериментте әдеби талдау авторлық
Қорытынды
Драмалық шығармалар өзіндік күрделі құрылымға
Сонымен қатар, мектеп бағдарламасына
Жас ұрпақтың дамуы туралы заңдылықтарға
Драмалық шығармаларды оқыту және талдау жолдарын әдіс-тәсілдерін
Сыныптан тыс жұмыстарда, драмалық үйірмелерде драмалық шығармаларды оқыту, мүмкіндіктерінше
Әдебиеттер:
Дүкенбаев С.Х. Драмалық шығармаларды оқыту. - Алматы. 1987.
Бораш Р.Б. Драмалық шығармаларды оқытудың кейбір мәселелері // Қазақ
Желдербаева С. Мәнерлеп оқу. - Алматы, Қазақ университеті. 1992.
Станиславский К.С. Особенность драматических прозведениий. Москва. 1986.
Зепалова Т.С. Уроки литературы и театр.
Никольский В.А. Методика преподования литературы в средней школе. М.,
Қазақ драматургиясының очерктері. Алматы, 1964, 85 бет.
Әбдібекқызы Қ. Оқушылардың көркем шығармашылық қабілеттерін дамыту. Алматы, “Рауан”
Құрманбаева Г., Дүйсебаева С. Дарыту дамыту интеграциясы. –Алматы, 1998.
Көшербаев Н. Оқыту теориясы. –Алматы, Мектеп. 1976.
Бадырақов Қ. Жоғары кластарда қазақ әдебиетінен тапсырмалар жүйесі.
Қалиев С. Мектепте Ғ.Мүсірепов шығармаларын оқыту
Қасымбеков Ә. Сәкен Сейфуллиннің өмірі мен творчествосын мектепте оқыту
Көшімбаев А. Әдебиетті оқыту методикасы. А., 1969, 14 –
Голубков В.В. Методика преподавания литературы. С., 1962, – 81
Никольский В.А. Методика преподавание литературы в сердней школе. М.,
Кудряшев Н. И. Взаимосвязь методов обучения на уроках литературы
Жұмалиев Қ. ХVIIІ – ХІХ ғ. Қазақ әдебиеті. А.,
Тасболатов Қ. Дәстүрден тыс сабақтар туралы. //Қазақ тілі мен
Ақшолақов Т. VIIІ кластың әдебиет оқулығына методикалық нұсқау. А.,
Тілешова С. VII кластың әдебиеттік оқу кітабына методикалық нұсқау.
Бітібаева Қ. Әдебиетті оқыту әдістемесі А., 1997, 9, 244
Бітібаева Қ. Әдебиет сабағының түрлері мен үлгілері. –А., Мектеп
Ақшолақов Т. Шығарманың көркем айшықтарын таныту. А., 1994, 41
Қирабаев С., Құрманбаева Г. Жұмажанова Т. Мақпырұлы С, Әрінова
Скаткин М.Н. Дидактика сердней школы.
Дайырова Ә, Тілешова С. V кластың әдебиет оқу кітабына
Тасболатов Қ. Әдебиет сабағында оқушылардың танымдық белсенділігін артыру жолдары.
Қ о с ы м ш а
Эссе
Бақыт деген...
Бақыт деген, меніңше, өмірге
Мен бақыттымын, себебі мен
Кейбіреулер ойлайды. Бақыт деген-ақша,
(8 “ә” сынып оқушысы ??? Талшын)
Эссе
Бақыт деген...
Бақыт дегеніміз бұл- адам баласының
(8 “ә” сынып оқушысы ??? Талшын)
Эссе
Бақыт деген...
Адам баласы өмірге келгенде,
(8 “ә” сынып оқушысы ??? Талшын)
Эссе
Бақыт деген...
Менің ойымша бақыт дегеніміз
(8 “ә” сынып оқушысы ??? Талшын)
6
Қамажай
Камила
сабырсыз
иба сақтамайды
үлкенге құрметі жоқ
жеңіл ойлы, өзімшіл
еркекшора
мейірімсіз
