TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz

Кіріспе ............. 3

1 Ғабит Мүсірепов прозасының зерттелу тарихы ...... 6

2 Драматургиядағы Ғабит Мүсіреповтің

суреткерлік ерекшелігі ......... 36

3 Ғабит Мүсірепов және әдебиеттану ғылымы мен өнерінің мәселелері ............. 48

Қорытынды ............ 69

Пайдаланылған әдебиет ........ 73

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 73 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ

Кіріспе ............................................................................................. 3

1 Ғабит Мүсірепов прозасының зерттелу тарихы ...................... 6

2 Драматургиядағы Ғабит Мүсіреповтің

суреткерлік ерекшелігі ................................................................. 36

3 Ғабит Мүсірепов және әдебиеттану ғылымы мен өнерінің
Қорытынды .................................................................................... 69

Пайдаланылған әдебиет ................................................................ 73

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазіргі қазақ әдебиеті барлық жанры
Қазақ кеңес әдебиетінің осындай үлкен профессионалдық биікке көтерілуіне
Жазушы шығармалары туралы орыс әдебиетінің белгілі қайраткерлері де
Ғ. Мүсіреповтің шығармашылығы туралы қазақ кеңес әдебиеттану ғылымында
Жазушының шығармашылық жолы мен суреткерлік диапазонын танытуда бұл
Суреткер ретінде халқымызға жақсы танылған Ғ.Мүсірепов публицистиканың
Мұның үстіне Ғ.Мүсіреповтің әр кездерде маңызды жиналыстарда жасалған
Осыншама қиын да қыруар еңбектерінің үстіне Ғ.Мүсірепов үлкен
Ғ. Мүсіреповтің аудармашылық өнері мен тәжірбиесі де көп
шығармашылығына ерекше көңіл қойып тоқталып өтетіндігі осындай себептерге
Ғ.Мүсіреповтің шығармашылығы хақында айтылатын пікірлер мен зерттеулер
Жазушы Ғ.Мүсірепов те қазақ қаламгерлерінің сапына әдебиетіміздің
Қазақ әдебиеттануындағы Ғ.Мүсіреповтің әдеби және ғылыми мұрасын зерттеудегі
Ғ.Мүсірепов ұлттық сөз өнерінің көркемдік кемелденуіне және әдебиеттану
Әдебиеттануда сөз өнеріндегі айтулы қаламгердің, белгілі сыншы, әдебиетшінің,
Зерттеу нысаны. Ғ. Мүсіреповтің прозасы, очерктері мен драмалық
Диплом жұмысының мақсаты мен міндеті. Жұмыстың негізгі мақсаты
Ғабиттану ғылымының тарихын зерттеу;

Ғабит Мүсірепов шығармаларына идеялық-тақырыптық талдау жасау;

Сыни еңбекте бағалануын зерделеу.

Диплом жұмысының дереккөздері. Қазақ және орыс ғалымдары мен
Қазақ әдебиеттанушылары М.Базарбаев, М.Қаратаев, Н.Ғабдулин, Р.Бердібай, З.Ахметов, Т.
Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы. Ғабиттанудың қалыптасу, даму, өркендеу
Зерттеу жұмысының практикалық маңызы. Аталмыш жұмыстың нәтижесін қазақ
Қорғауға ұсынылатын тұжырымдар.

- Ғ.
басынан өткерген қилы кезеңдерді тануда үлкен мәнге ие
Ғ.Мүсірепов меңгерген тақырыптар, қозғаған әлеуметтік, рухани өмірімізге қатысты
Ғ.Мүсірепов – ұлттық сөз өнерінің көркемдік кемелденуіне
Ғабиттануды ұлттық әдебиеттанудағы абайтану, шоқантану, ахметтану, мағжантану, мұхтартану,
Зерттеу әдістері. Дипломдық жұмысты жазу барысында салыстырмалы талдау,
Жұмыстың құрылымы. Зерттеу жұмысы кіріспеден, негізгі үш тараудан,
1 ҒАБИТ МҮСІРЕПОВ ПРОЗАСЫНЫҢ ЗЕРТТЕЛУ ТАРИХЫ

Ғ. Мүсірепов мұрасының ішкі табиғатын, өрі мен ылдиын,
Сөз арасында тоқтала кетейік, шығармалары арқылы тарих тұңғиығына
Ғ.Мүсірепов шығармаларының негізгі тарихи мәні, біздің ойымызша, асқан
Ғабеңнің ұлылығы, шығармаларының тарихи мәні – тірі, шынайы
Жазушы қазақ баласының басынан өткен килы қауып-қатерді нағыз
Ия, Ленин бабам! Әуп! – деп көтеріп алады
- Ия, Сталин бабам ! – деді.

- Қой, әй! Қой, әй! Ленин мен Сталинді
- Қарсы қойғандық па екен? Қарсы қойғандық па
Осы бір кішкене оқиғаның өзінен-ақ колхозшы қазақтың ескі
«Сөз жоқ, соның іздерінде» тағдыры талқыға түскен келіншек
«Халық жауы» деген сұмдық сөзбен келіп тұрған екі
Әңгімеде кейіпкерлер саны көп емес. Оқиғаның желісі саяси
Шығарма КСРО-ның күйреуінен 30 жыл бұрын жазылған. Автор
Ал екінші методологиялық тұжырымға қысқаша тоқталсақ, қазақ халқының
Ой еңбегінің құдіретімен, интеллектуалдық ізденістің күшімен туған әдеби
Әрине, боранмен айқаса жүріп, қар астында темір жол
Сонымен, 20 ғасыр басының төлі Ғ.Мүсірепов ұзақ ғұмыр
Қазақ әдебиетіндегі дәстүрлік проблемасы кең мағынасында философиялық проблема.
Осыған ұқсас, әйтсе де өзіндік өзгешелігі бар, ерекшелігі
Ғ.Мүсірепов табиғи талғамы, талант мәдениеті жоғары қаламгер. Он
« ... Ғабит Мүсірепов шығармаларының өн бойында шашылып
Ғ.Мүсірепов саяси-әлеуметтік, қоғамдық өмір сатысында қиясы мен қыспағы,
Жазушының шығармашылық жолы өз алдына бір төбе де,
ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы әдеби айтыстардың бел ортасында
Жазушы 1945 жылы «Үлкен сарынның ақыны» атты мақаласын
М.Әуезов шығармашылығы мен «Абай жолы» роман-эпопеясы жөнінде
Ғ.Мүсірепов ХХ ғасырдағы қазақ ақын, жазушылары жөнінде де
Ғ.Мүсіреповтің бірсыпыра мақалалары көркем өнер туралы. Драма, опера,
Ғ.Мүсірепов ең алғашқы шығармаларын төңкерістік кезеңдегі өмір шындығын
Жазушының осындай шығармашылық талаптану, іздену сапаларының алғашқы жемісі
«Тулаған толқында» повесінің оқиғалық негізі азамат соғысы жылдарының
Оспан болыс араға сол қыз тұратын ауылдың адамы
Бұл айтылғандардың шығатын қорытынды: жазушының қазақ өміріндегі типтік
Бірақ оқиға мұнымен тынбайды. Қолында байлығы мен беделі
Бұл повесте теңсіздікке жаны шыдамайтын Біржан секілді қажырлы,
Осы шығармаға тақырыптық идеясы жағынан жалғас саналатын туындыларының
Жаныспай сияқты кедейлер қорлық өмірге мойынсұнып мүлде басылып
«Өмір ертегісінің» көздеген көп нысанасы бар. Біріншіден, қазақ
«Тұтқын қыз» әңгімесінде Ғ.Мүсірепов азамат соғысының аласапыран оқиғаларын
Бұл шығармада қазақ кедейі Сейтеннің қызы – Наушаның
Қазақ халқының азаттық жолындағы күресіне арналған жазушы шығармалары
Осы шығармалардың көпшілігі аяқталмай қалған туындылар. Сондықтан ондай
Ғ.Мүсіреповтің шығармашылық ізденуінің ең бір жемісті қадамы оның
Қазақ кеңес әдебиетінің қалыптасу дәуірінде орыс әдебиетінің айрықша
Ана туралы новеллалар шоғыры алғаш рет 1934 жылы
Ана туралы тақырыпқа баруы М.Горькийдің әсерімен болғандығын автордың
Ана туралы новеллалар тақырыптық жағынан ұқсастығының үстіне, идеялық
Алайда, тақырыпық ұқсастық пен идеялық үндестігін біріктірген осы
Ертеде кімді-кім жауламаған, кімге-кім зәбір көрсетпеген. Оның бәрі
30-жылдарда қазақ әдебиеті жаппай өрлеу, көркею жолын кешті.
Қорлыққа көнген, қасірет шеккен әйелдердің шерлі күйін ертеде
«Ашынған ана» новелласы 1916 жылдың оқиғасына байланысты бір
Бұл әңгімеде үстем тап өкілдерінің зорлықшыл кескіндері де
Ғ.Мүсіреповтің ана тақырыбына жазған новеллалардың бірі – «Ананың
Ұлы Отан соғысы кезінде жазылған екі новелла ана
Ал екінші, «Ер ана» новелласында майдан шебінің оқиғалары
«Е, мен бір түк көрмеген меңіреу де едім
Ана туралы новеллалардың тілдік кестесі де әдебиетіміздің алтын
М.Горький айтқандай, тілдің небір асылы мен ақтығы халықта
Ғ.Мүсірепов кейіпкерлерінің сөздеріне мейлінше шындық, жатықтық сипат беру
Ғабең кейбір шығармасында болмасын детальды шебер пайдалана білетін
Әрқашан өмірдің алғы шебінде жүруді, әрқашан адам тағдырына,
«Айгүл қойшының бір күні» әңгімесі «Жұлдыз» журналының 1964
Жазушы бұл әңгімесінде өзінің өмірге деген қатысын, авторлық
Әңгімеде мал шаруашылығының, су шаруашылығының көптеген нақтылы мәселелері
Ал, «Әмина» атты әңгімеде тәрбиеші ананың моральдық ерлігі
Автор осы бір қарбалас, жанталас сәтті суреттегенде көп
Ғабең әдебиетіміздегі ана тақырыбын ең мол, ең өнімді,
Қорыта айтқанда, жазушы Ғ.Мүсіреповтің ана туралы әңгімелері қазақ
Соңғы он бес жылдың көлемінде көркемдігі жөнінен елеулі
«Кездеспей кеткен бір бейне» атты бұл шығарма қара
Қазақ әдебиетінде прозамен жазылған шығарманы поэма деп атаған
«Кездеспей кеткен бір бейне» - өзінің оқиғалық желісін
«Тар жол, тайғақ кешудегі» мемуарлық жанрдың дәстүрінде баяндалған
Осыны енді өз басынан тапқан Еркебұлан «ойланып қараса,
Енді бір ретте автор Еркебұланның Ақлимаға деген мөлдір,
Сәтті қиысқан философиялық- публицистикалық топшылау мен жанға
Ғ. Мүсіреповтің әңгіме - новеллаларын, повестерін жеке топтап,
Осы шығармалардың қай - қайсысында да Ғ. Мүсірепов
Ғ. Мүсіреповтің әңгіме-новеллалары, повестері – қазақ халқы өмірінің
Ғабең ешкімге ұқсамайтын стилист қаламгер. Әрбір туындысын үлкен
1984 жылы оқырмандар қолына тиген Ғ.Мүсіреповтің соңғы да
Автор өзі айтқандай, «өз қанаушыңмен өзге қанаушының», жат
Қарағанды атырабындағы кен-өндіріс орындарының ағылшын-француз капиталының қанды шеңгеліне
Әсіресе жазушы іш тарта суреттейтін толымды қаһарманы –
«Оянған өлке» романында жазушы шеберлігінің дәлелі боларлықтай небір
Кезінде роман туралы аса жоғары баға берген сыншыларымыздың
Осындай үлкен ғалымдарымыздың пікірлері бұл күнде де ескермегенін,
Қазақ әдебиетінде өрнекті тілімен, күрделі сөз қолданысымен, қиыннан
«Жат қолынданың» да «Оянған өлке» сияқты, өз алдына
Суреттеп отырған ортаны жан-жақты зерттеп, терең тану мен
Бұл кезде Қарағандының жұмысшы табы сапалы күреске, бірлесе
Бұндай өзгерістерге, жеңістерге қол жеткізу, әрине, оңайға түскен
«Ескі кітаптың арасы босқа өткен жоқ. Созылып кеткені
Ғ.Мүсіреповтің қолымен сызылған карталар, бұрынғы керуен жолдарын, төте
Бұл орайда К.Н.Шепотьевтің «Третья угольная база» /1935 жыл/,
1907 жылдың көктемінен бастап карно бұл өндрісті ағылшын
Ғ.Мүсірепов тарихи дерек, факт дегендерді жалаң қолданбай шығармасына
Роман соңында жұмышылардың мақсаттары орындалып,үхдіксіз күрес-тартыстың, ұйымдасып-бірлесудің нәтижесінде
60-70 жылдардағы кезеңнен басталып, 1917 жылға үлкен
Ғ.Мүсірепов роман жанрының кең мүмкіншіліктерін пайдалана отырып, айтайын
« - Құдай берейін десе аямай бере салады
Пері де емес, періште де емес, қара қазақ
Айналайын-ай, Күнжан болып күннен тудың ба, Айжан болып
Күні кеше ғана қазақ ауылдарынан келген жалшы-малшылардың
Ғ.Мүсірепов «Жат қолында» ұзақ тарихтың хикаясын, қазақ жерінің,
Көркем шығарманың негізгі өзегі - өмір шындығы. Жазушы
Жан-жақты талаптарға жауап беретін халықтық туындыны дүниеге әкелу
Қарағанды турасында көптеген шындық деректер мен шежірелерде аталған,
«Болашақ шығарманың сүйегі көп арналардан жиналады. Әр түрлі
Роман-эпопеяның екінші кітабы – «Жат қолында» романы арада
Х.Әдібаев: «Қашан да Ғабит келісімді сөз, қанатты сөйлем
«Оянған өлкенің» түрлі қасиеттерін әңгімелеген сын пікірлер, зерттеулер
Алғашқы пікірлердің қатарына енгізуге болатын А.Нілдібаевтың рецензиясында романның
Х.Әдібаевтың пікірін келтірелік: «Характер жасаудағы Ғабит Мүсірепов қолындағы
Қ.Нұрмақанов сын мақаласында романның оқиғасы әр тарапты, тарихи
Қ.Шәукенов пен Қ.Халықов романның мәніне тоқталып кеткен. Игілік
«Оянған өлке» романы жөнінде орыс зерттеушілерінен Л.Климовичтің мақаласын
К.Дүйсеков романдағы жағымсыз қаһармандардың тамаша тапқырлықпен жасалғандығын, олардың
«Оянған өлке» туралы пікірлер көптеп айтылды. Оларда шығарма
Белгілі сыншы-зерттеуші М.Қаратаев «Оянған өлкені» көлемі жөнінен же,
«Оянған өлке» романы жөнінде орыс зерттеушілерінен әсіресе, көп
Әдебиетші – ғалым З.С.Кедрина монографиялық еңбегінде «Оянған өлкенің»
Қазақ әдебиетін көп жылдар бойы зерттеген келесі бір
М.Базарбаев, Ә.Нарымбетов пікірлерінен шығатын қорытынды - әлеуметтік психологиялық
Көрсетілген пікір-бағалар көпшілік қауымның «Оянған өлкеге» деген қызығушылығын
«Оянған өлке» жайын сөз еткен түрлі шолу және
«1984 жылдың сәуір айында «Жазушы» баспасында автор, пікір
Кітап баспадан 1984 жылдың аяғында шығып тарай бастады».
Тарихшы ғалым М.Қозыбаев: «Жат қолында» деп атаулының
Ақын Ғ.Қайырбеков тамаша идеялық-көркемдік сапасына назар аудара отырып,
Бұл романды талқылау барысында ақын-жазушылар Ә.Әбішев, С.Мұратбеков, Е.
М.Бекбергенов екі романның өзара байланысымен қатар, әрқайсысының өз
Ә.Нарымбетов романның екі кітабы да өз алдына дербес
Романға қатысты М.Дүйсенов, Т. Қожакеев, Т.Еңсегенов пікірлерінен де
Кейіпкерлерін тарихи шындық негізінде сомдай отырып, жазушы оларды
Өмір шындығы және оның көркемдік шешімінің жолдарын дәл
«Оянған өлке» мен «Жат қолында» романдарының идеясы, тақырыбы,
«Жат қолында» романы «Оянған өлкеге» қарағанда солғындау жазылғандығы
«Ғ. Мүсірепов «Оянған өлкені» жарияланғандай кейін отыз жыл
Сұңғыла жазушы орыс отаршыларының қанаушылық әрекеттерін суреттеуді саналы
Идеялық мазмұны терең, көркемдік сипаты көз тартарлық «Оянған
2 ДРАМАТУРГИЯДАҒЫ ҒАБИТ МҮСІРЕПОВТІҢ СУРЕТКЕРЛІК ЕРЕКШЕЛІГІ
Қаламгердің әр шығармасына тән көркемдік сипатын, сонылығын да
Ғ.Мүсірепов – әдебиетімізде драма жанрын биік белеске көтерген
Көрнекті жазушының әр сөзін тәбәрік тұтып, қасиетіне балаған,
Ғабиттану бастаулары мен қалыптасу арналары жазушының шығармашылық ерекшелігін
Табиғаттағы, қоғамдағы күрделі құбылыстар тәрізді зор таланттың да
Тарих ғылымы биігінен қарайтын болсақ, мүсіреповтанудағы қиыншылықтың басы
Сонымен, Ғ.Мүсірепов драматургияға қадам басарында әуелі прозада қаламын
Жазушы өзінің драматург ретіндегі қадамын кеңестік жаңа тақырыпқа
Ғабит Мүсірепов 1934 жылы қазақ халқының тамаша лиро-эпосы
Жазушының халықтық жыр-дастан негізінде жазған келесі пьесасы –
Қазақстан жазушыларының ІІІ съезінде қазақ драматургиясы туралы жасаған
Аса көрнекті драматургі А.Корнейчук «Қозы Көрпеш – Баян
Драмалық тартысы, оқиға шиеленісі қабат-қабат, архитектоникалық бітімі шебер
Ол 1941 жылы қазақтың өткен ғасырдың екінші жартысында
Қазақстанда өкіметін орнату жолындағы халықтық күресті бейнелеуді мақсат
Ғабит Мүсіреповтің төңкеріс тақырыбына арнаған келесі драматургиялық шығармасы
Ғабит Мүсірепов шығармашылығында Ұлы Отан соғысының ерлік тақырыбы
Ғабит Мүсірепов 1959 жылы, жазушы В. Игнатиуспен бірігіп,
Осы арада өкінішпен айта кететін бір жай бар.
1981 жылы «Жұлдыз» журналының қаңтар номерінде жазушының «Болашаққа
Ғабит Мүсірепов – дүниежүзілік классикалық әдебиеттің ұлы өкілдерінің
Көркем әдебиеттің өркендеуіне ықпал ететін жағдайдың бірі –
Әуелі музыкалы драма деген атпен туып, кейін операның
Бұл шығарма адамгершілік сұлу сезімді – кіршіксіз таза
Ғабит Мүсіреповтің халық ауыз әдебиеті шығармасының негізінде жазған
Сұлу махаббат иелері Қозы мен Баян аңсаған армандарына
«Қозы Көрпеш – Баян сұлуда» көрсетілген зұлымдық, пьесаның
«Қозы-Көрпеш – Баян сұлу» пьесасы қазақ сахнасында тұңғыш
Қазақ кеңес драматургиясының өркендеу жолындағы кең арналы бір
Бұл істің қиыншылығы мен жауапкершілігі драматургиялық еңбекте әсіресе
Тарихи тақырыпқа жазылған қазақ пьесаларын шартты түрде екі
Ғ.Мүсіреповтің драматургиядағы екінші асылы – «Ақан сері –
Жаратылыстың өзі жаманшылығы мен жақсылығын қатар туады.
«Ақан сері – Ақтоқты» драмасы басталған шақта-ақ ширыққан
Тарихи адамдардың өмірінде талай-талай қызық та, қиын да
Қазақ халқының асқан әнші-композиторы, әрі ақыны Ақан –
Ғабит Мүсірепов «Ақан сері – Ақтоқты» трагедиясында әнші
Мүсірепов тарихи Ақанды трагедияның орталық геройы етіп алады
Сонымен, біз «Ақан сері – Ақтоқтыдағы» кейіпкерлерді негізінен
Ғабит Мүсіреповтің төңкеріс тақырыбына жазылған ең алғашқы драмалық
«Пьесаның ең басты тақырыбы – Одақтық большевик партиясы
Қазақ даласында қанау мен езгіге қарсы ұлт-азаттық қозғалысының
Ғ.Мүсірепов төңкеріс тақырыбына арнап драматургиялық шығарма жасаудың қиындығы
Драматург дауылды жылдарында еңбекші елді азаттық күресіне бастаған
Ғ.Мүсіреповтің «Аманкелді» драмасы – қазақ елі тарихының ұлы
Драматург «Аманкелді» драмасында қазақ даласында тұтанған 1916 жылғы
Біздің кеңестік драматургиямызда халқының дауылды жылдарындағы қаһармандығын суреттейтін
«Аманкелді» драмасының оқиғасы қазақ елінің 1916 жылы ұлт-азаттық
«Аманкелді» драмасынан бір жағдайды анық танимыз: мұнда суреттелген
«Аманкелді» драмасы «Бірінші атты армияның» авторы қолданған әдіспен
Драматургтің тарихи тақырыпқа жазған кейінгі драмасы – «Болашаққа
Шежіреге зер салсақ, Сырымның ірі тарихи тұлға болғанын
Пьесада бейнеленетін сұлтандар, генерал-губернатор Игельстром, генерал-поручик Пеутлинг бәрі
Мұның бәрі – тарих шындығы. Осы шындық тарихтан
Тарихи драмаға қойылатын және бір шарт: қаһарманның жеке
Ғ.Мүсірепов «Болашаққа аманатта» тарихта болған Сырымның азаматтық тұлғасын
Міне, сөйтіп, Ғ.Мүсіреповтің тарихи драмасына арқау болған оқиға
3 ҒАБИТ МҮСІРЕПОВ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТТАНУ ҒЫЛЫМЫ
Жазушының шығармашылық жолы өз алдына бір төбе де,
Жазушының 1945 жылы «Үлкен сарынның ақыны» атты мақаласын
1970 жылы «Суреткер парызы» атты әдеби-сын еңбегінде сөз
«Совет драматургиясының кезекте тұрған кейбір мәселелері» атты мақаласында
Ғ.Мүсіреповтің бірсыпыра мақалалары көркем өнер туралы. Драма, опера,
Жазушының «Тулаған толқында» атты тұңғыш туындысына алғаш сын
Ал 1942 жылы жарық көрген Қазақ Кеңес әдебиетінің
Ғ.Мүсіреповтің әр жанрдағы күрделі шығармаларының жазылуы әдебиетші, сыншылар
Ғ.Мүсіреповтің шығармашылық портретінің алғаш монографиялық сипаттағы зерттеулерде кеңінен
Т.Ахтанов жазған «Ғабит Мүсірепов» атты очерктегі бөлімде қаламгердің
Очерктің идеясын бейнемен үйлестіру, түрлі «мәліметтерді» шеберлікпен қолдану
Типтік характердің өміршеңдігі мен тереңдігі очеркшінің өмірмен байланысына,
Очеркист өмірдің барлық элементтерін бейнелей алмайды, өйткені, ол
Шеберліктің сыры мен әдісі көп қырлылықты талап етеді.
1976 жылдың екінші сәуірінде Алматы қаласы шығармашылық
Әдебиетімізді әлемдік деңгейде мойындатқанклассик жазушы Ғ.Мүсірепов қазақ әдебиетіндегібарлық
Очерк жанрының мақсатының өзі – көрген мен білгенімді,
Тұрақты бөлшектер мен толықтырулардан портрет пен басқа да
1916 жылғы қазақ халқының ұлт-азаттық көтерілісінің даңты батыры
Мысалы, Ғ.Мүсірепов пен Б.Майлиннің «Батыр большевик Амангелді» очерктер
Б.Майлин мен Ғ.Мүсірепов тарихи шындыққа сүйене отырып, сол
Очеркте кейіпкер тілі мен автор тілін ажырата білу
«Ер Тарғынның» орта кезінде Тарғынды кезекті құрбандығының бірі
-Қарашы, қарашы! Добалдай Тарғынды жығып алып тояттап жатқан
Бұл Күләш жасаған Ақжүніс бейнесіне дәл табылған теңеу
Очерктің публицистикалық идеясы мен кейіпкер мінез-құлқын көрсетудің кең
«Мұхтардың балалық шағы қазақ даласында кездесіп көрмеген, батыс
Кейіпкер портреті оның мінез-құлқы және іс-әрекетімен тығыз байланысты.
Әр адамның бойындағы ерекшеліктер оның ісі арқылы көрінеді.
Очеркте тарихи немесе документальды романдағы сияқты өмірде бар
Очерк шын өмірді суреттеуі шарт. Ал очеркист суретші
Ғ.Мүсіреповтің «Феномен-Феникс» атты Ж.Жабаев өмірі мен шығармашылығына арналған
Ғ.Мүсірепов өз очерктерінде адамдардың материалдық жағын ғана емес,
«Аспанда болған жекпе-жек» очеркінде самолет салонында отырып автор
Ғ.Мүсіреповтің көркем очерк жазудағы шеберлігі туралы Т.Ыдырысов: «Ғ.Мүсірепов
Қазақ әдебиетінің басқа жанрлары сияқты 1930 жылдардың екінші
«Өсудің, кемшілікті түзетудің ең керекті тезі – сын»,
«Мен сынның үш саласын алғым келеді.

Бірінші саласы – ғылыми сын, тексеру-зерттеу арқылы әдебиетті
Екінші саласы – халық сыны, көпшілік сыны. Бұл,
Үшінші саласы – сынды кәсіп еткен, арзанқо, әдебиеттің
Ғ.Мүсірепов Қазақстан Жазушылар Одағының 1954 жылы өткен құрылтайында
Қазақ әдебиетінің тарихында қаламгерді саяси-идеялық тұрғыдан қуғындау әсіресе
«М.Әуезов басты герой Абайдың образын теріс ашады... Біз
Қазақ халқының жексұрын жаулары болған, кейіннен нағыз буржуазияшыл
М.Әуезов еңбекші халықты елемейді» - деген сияқты тұрпайы
Сол сияқты С.Мұқановтың «Өмір мектебі» туралы жазылған «Ескілікке
Ғ.Мүсірепов сыншы міндеті жайлы: «Әдебиет сыншысының басқа оқушылардан
Ғабең өз ойларымен оңаша бір қалған сәтте «сынды
Бұл күнге дейінгі ісіміздің табысы мен кемшілігі неде,
«Идеялық жағынан жақсы, я жаман» деген түк айтпағанға
Жаңа шығармаға деген бүгінгі дәуірдің тілегіне сай келнеде
Әр шығарманың өз жаңалығы болмақ: образ, тіл, ішкі
Шығарманың бай мазмұны: өмір көріністерін мол қамту;

Шығарманың мазмұны мен түрін теңбе-теңдігі, я болмаса қайшылығы;

Автор мен образ тілі;

Образ, тіл, логика, сезім, ой, сана;

Суретшілер мен жазушылардың бүгінгі адамды көрсету әдісіндегі үндестіктер
«Сыншылар табысқа қуанып, кемдікке ренжіп отырар болса» -
Ғ.Мүсіреповтің сын туралы сырларының бір парасы осындай. Сөз
Болмыстағы бояу атаулының түрі де, түсі де көп
Жазушының «Қазақ солдаты», «Оянған өлке» романдарына да байыптаулар
Ғабиттану бастауларын байыптағанымызда бұған орыс ғалымдарының да қосқан
Бұл ретте Ғ.Мүсірепов шығармашылығы, соның ішінде романдарының талдаулары,
Ұлттық әдебиеттанудағы жылымық кезеңіне тән ғылыми-зерттеушілік ізденіс әдеби
60-жылдар соңына қарай жарық көрген «Қазақ әдебиеті тарихының»
«Егер ол жаратылыс зерттеуші ғалым болған жағдай да
Себепсіз салдар жоқ екені мәлім. Сол кезде Ғабит
1921 жылы жергілікті кулактар мен байлар кеңес өкіметіне
Енді әрі қарай тағы оқып көрейік. «Рабфакқа кірдім.
Бірақ, сол 1924 жылдан бастап Гогольдің, Пушкиннің, Лермонтовтың,
Міне, осы шағын үзіндіден сол бір жылдардың, әдеби
Міне, бұдан Сәбең мен Ғабеңнің түу бастан-ақ телқоңырдай
Қысқасы, Ғабиттің өміріндегі ең бір күрделі кезең, азаматтық
Сәбең алғашқылардың қарлығашы болып Ғ.Мүсірепов творчествосының пафосын тап
Біздің Сәбеңе және оның Ғ.Мүсіреповке байланысты айтқан, жазған
«Жазушы болу жалғыз өз қара басына ғана байланысты
Ғабеңнің оның үстіне күні кешеге дейін, яғни жиырма
Ғабең қоғамдық-әлеуметтік мәні жоғары қайраткерлік іс-әрекеттердің шаш етектен
Жазушының көп тамаша қасиеттерінің бірі – ол қашанда
Мына бір бет таза материал алу үшін екі-үш
Әлгі «Келіннің бетін кім ашса, сол ыстық» дегендей,
Бұл екінші кітаптың қолжазбасы ғой, -деп тағы да
Ғ.Мүсірепов сынды сегіз қырлы суреткер ХХ ғасырдағы қазақ
Ойлап қарасақ, Ғ.Мүсірепов туралы аз жазылған жоқ екен.
Жазушы, азамат, қайраткер ретінде Ғ. Мүсірепов көтерген әлеуметтік
Жазушы жаңа дүниелердің бірі «Жол-жөнекей» атты жол-жобасында шешуін
Неге екенін қайдам, жазушының өте актуальды әрі көп
Бильярд дегеннен шығады, Ғабеңнің тағы бір өнері
Ол осынау әңгімелеріндегі басты кейіпкерлері, өзі тай-құлындай тебісіп
Біздіңше, жазушыларымыз өмірдегі осы тектес кейбір кеселді кемшіліктерді
Осы тұрғыдан алғанда қалаулы қайраткер, сүйікті жазушыларымыз Ғ.Мүсіреповтің
Ғабеңнің кейінгі жазған кемел дүиелерінің көбісінде ақ жанамалап
«Қыран жырының» өзі батпандаған баталы ойға, аталы ақылға
Табиғаттағы тылсым сұлулықтың сырын түсіну, оны орынды қазықтай
Ғ.Мүсірепов шығармашылығындағы адамгершілік туын жоғары көтеріп, адамдық асыл
Қазақ әдебиетінде Ғ.Мүсірепов туралы көп айтылып, көп
ҚОРЫТЫНДЫ

Қазақ кеңес әдебиетінің көрнекті қайраткерлерінің бірі
Ең алдымен Ғ. Мүсірепов прозаның кіші жанрында қалыптасқан
Әңгімелері мен повестерін талдау арқылы Ғ. Мүсіреповтің бұл
Сонымен қатар Ғ. Мүсіреповтің әңгіме, повестерінің кемшіліктері де
Академик-жазушы М.Әуезовтің әдеби сын-зерттеу еңбектерінде де Ғ.Мүсіреповтің шығармашылығына
Ғ.Мүсірепов өзінің алпыс жылға жуық қаламгерлік тұғырында осы
Қазақ кеңес әдебиетінің аса шебер стилист суреткері Ғ.Мүсірепов
Қазақ драматургиясының жасалуы мен дамуында Ғ.Мүсіреповтің қызметі айрықша.
Қазақ романы шын мәнінде Кеңес өкіметі жылдарында жасалып
Ғ. Мүсірепов өзінің «Қазақ солдаты», «Оянған өлке», «Жат
Зерттеу еңбектердің әрқайсысында Ғ.Мүсірепов шығармашылығы түрлі тұсынан қарастырылып
Жазушының творчестволық ерекшеліктерінің бірі – оның үнемі іздену,
Алғашқы жарияланған шығармасы «Тулаған толқындадан» «Оянған өлке», «Жат
Ғ. Мүсіреповтің өнерпаздық сапары – социалистік реализм принциптерінің
Қорыта келгенде, ғабиттану – тереңге тамыр тартқан ұлттық
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ:

Нұрғали Р.Н. Көкейкесті әдебиеттану. 2-кітап. – Астана: Рауан,
Бекбергенов М. Ғабит Мүсіреповтің прозасы. – Алматы: Рауан,
Ғ.Мүсірепов мұрасы // Ғ. Мүсіреповтің 100 жылдығына арналған
Мүсірепов Ғ. Бес томдық шығармалар жинағы. 1-том. Алматы:
Құлыбекова Ж.С. Ғ.Мүсіреповтің «Оянған өлке», «Жат қолында» романдары:
Әбдиманұлы Ө. ХХ ғасыр бас кезіндегі қазақ әдебиеті.
Нұрғали Р. Әдебиет теориясы. – Астана: Фолиант, 2003.
Ғабдуллин Н. Ғабит Мүсірепов – драматург. Монография. –
Әбуталиева А. Ғабит Мүсіреповтің драмалық туындылары // Қазақ
Қазақ әдебиеті. Энциклопедия.–Алматы: Қазақ энциклопедиясының бас редакциясы, Атамұра,
Кәкішұлы Т. Қазақ әдебиеті сынының тарихы. 2 –
Жұмалиев Қ. Әдебиет теориясы. – Алматы: Жазушы, 1969.
Молдағалиев Ж. Ғ.Мүсірепов – халық жазушысы.–Алматы: Мектеп, 1982.
Жұмабеков С. Ғабит Мүсірепов. – Алматы: Мектеп, 1989.
Сейсенбиева Э. Ғабит Мүсірепов драматургиясының ерекшелігі // Қазақ
Нарымбетов А. Очерк жанрының шебері // Октябрь туы.
Бисенова Ғ. Жомарт жүрек жылуы // Жалын, 1987,
Әшімбаев С. Сын сымбаты. Әдеби сын мақалалар, ой-толғамдар.
Атымов М. Қазақ романының поэтикасы. – Алматы: Ғылым,
Ашимханова С. Мир Габита Мусрепова.–Алматы:Қазақ университеті, 1999. –
Әдібаев Х. Талант, талғам, тағдыр. – Алматы: Мектеп,
Базарбаев М. Әдебиет және дәуір. – Алматы: Ғылым,
Базарбаев М. Ғабит Махмұдұлы жайында есте қалғандар //
Базарбаев М., Нарымбетов Ә. Ерлік пен еңбек дастаны.
Бекбергенов М. Сөз зергері. – Алматы: Жазушы, 1967.
Бисенғали З.Ғ. ХХ ғасыр басындағы қазақ романы. –
Ибраева А. Ғ.Мүсіреповтің «Оянған өлке», «Жат қолында» роман-дилогиясының
Қайырбеков Ғ. Елтінжал: Повесть-эссе.–Алматы: Өнер, 1990. –224 б.

Қаратаев М. Шеберлік шыңына. – Алматы: Мектеп, 1963.
Қирабаев С. Алыптар тобының соңы // Заман-Қазақстан. –
Қирабаев С. Ғабең романдары – рухани мәдениеттің озық
Қирабаев С., Бердібаев Р., Ғабдулин Н. Қазақ Совет
Құттыбаев Қ. Шындық және шығарма. –Алматы: Қазақ мемлекеттік
Майтанов Б. Қазақ романы және психологиялық талдау. –
Молдағалиев Ж. Ғ.Мүсірепов – халық жазушысы. – Алматы:
Молдағалиев Ж. Көркемдік кілті – шеберлік. – Алматы:
Мүсірепов Ғ. Ғажап іске таңданудан жалықпан // Қазақ
Мүсірепов Ғ. Жат қолында. Роман. - Алматы: Жазушы,
Мүсірепов Ғ. Заман және әдебиет. – Алматы: Жазушы,
Мүсірепов Ғ. Ой-сезім сәттері. – Алматы: Жалын, 1996.
Мүсірепов Ғ. Оянған өлке. Таңдамалы. Екінші, үшінші томдар.
Мүсірепов Ғ. Тұтқын қыз. Повестер мен ой-толғамдар. –
Мүсірепов Ғ. Күнделік. Алматы: Ана тілі, 1997. –
Нұрғали Р. Қазақ әдебиетінің алтын ғасыры. – Астана:
Нұрғалиев Р. Жеті томдық шығармалар жинағы, 2 том.
Нұртазин Т. Уақыт және қаламгер. 1 кітап, -
Нұртазин Т. Шеберлік туралы ойлары. Алматы: Мектеп, 1968.
Оспанов А. Ғ.Мүсіреповтің «Қазақ солдаты» романының творчестволық тарихы:
Шалабаев Б. Қазақ романының тууы мен қалыптасуы. –Алматы:
Ысқақұлы Д. Ғ.Мүірепов - әдебиет сыншысы // ҚазҰУ
75