Баспасөз жарияланым аттарының тілдік - стильдік ерекшеліктері диплом жұмысы
МА З М Ұ Н Ы
КІРІСПЕ ................................................................................................................3
БІРІНШІ ТАРАУ.
Мерзімді баспасөз жарияланым аты. Ат ұғымының тақырыптан айырмашылығы...............................................................................10
Жарияланым аттарын қоюдың негізгі талаптары........................18
Жарияланым аттарының тілдік – стильдік ерекшеліктері .........28
ЕКІНШІ ТАРАУ
2.1. Тіл біліміндегі стандарттық ұғымының жарияланым аттары
ретінде көрініс табуы.....................................................................40
Баспасөз жарияланым аттарының фразеологиялану
ерекшеліктері...................................................................................48
2.3. Баспасөз жарнама аттарына қойылатын талаптар. Жарияланым аттарының логоэпистемалық трансформациялануы..............................55
ҚОРЫТЫНДЫ.....................................................................................................62
Сілтемелер тізімі.............………………………………………………….........67
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі …………………………………………......69
Қосымша материалдар ……………………………………………………........72
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 74 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МА З М Ұ Н Ы
КІРІСПЕ ................................................................................................................3
БІРІНШІ ТАРАУ.
Мерзімді баспасөз жарияланым аты. Ат ұғымының тақырыптан айырмашылығы...............................................................................10
Жарияланым аттарын қоюдың негізгі талаптары........................18
Жарияланым аттарының тілдік – стильдік ерекшеліктері .........28
ЕКІНШІ ТАРАУ
2.1. Тіл біліміндегі стандарттық ұғымының жарияланым
ретінде көрініс табуы.....................................................................40
Баспасөз жарияланым аттарының фразеологиялану
ерекшеліктері...................................................................................48
2.3. Баспасөз жарнама аттарына қойылатын талаптар. Жарияланым аттарының
ҚОРЫТЫНДЫ.....................................................................................................62
Сілтемелер тізімі.............………………………………………………….........67
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі …………………………………………......69
Қосымша материалдар ……………………………………………………........72
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі. Баспасөз қай заманда болса да, қай
Бітіру жұмысының мақсаты. Негізінде баспасөз жарияланымының атауы, оның тақырыбы
Баспасөздегі ақпараттық жарияланым аттары бірінші типті оқырманға қоғамда болып
Жұмыстың міндеті. Бұл жұмысты жаза отырып, мен өз алдыма
- Жарияланым аты дегеніміз? Оның қандай түрлері бар? Тақырыптың
- Жарияланым аттарының атқаратын қызметі мен сипаттамасы;
- Баспасөз жарияланым аттарының тілдік және стильдік ерекшеліктері қандай
- Жарияланым аттарын қоюдың негізгі талаптары;
- Жарияланым аттарындағы кемшіліктер? Осыған нақты мысалдармен дәлелдеу;
- Тілдік тұрғыда стандарт бірліктердің жарияланым атына айналуы;
- Тұрақты тіркестердің «дайын құрылыс материалы» ретінде жарияланым
- Мақал-мәтел, қанатты сөздер мен өлең жолдарының, шығарма аттарының
- Мерзімді басылымдағы арнаулы беттердің аттары мен айдар аттарының
- Жариланым аттарының жарнамалық қыры;
Аталған міндеттерді зерттеп, тілдік – стильдік тұрғыда бітіру жұмысымның
Бітіру жұмысының нысаны. Жұмыстың нысаны ретінде мерзімді баспасөз жарияланым
Бітіру жұмысының ғылыми-әдістемелік негізі. Жарияланым аттары туралы жекеленген ғылыми
Жұмыс барысында мынадай журналист-қаламгерлердің естеліктері мен еңбектері пайдаланылды:
Қажым Жұмалиевтың зерттеу мақалалары;
Рабиға Сыздықованың еңбектері;
Профессор Т.Амандосовтың еңбектері;
«Тақырыпты тауып қой» Кәкімжан Қазыбаевтың ғылыми мақаласы;
Бағдан Момынова «Газет лексикасы жүйесі мен құрылымы»;
Қ. А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ – түрік университетінің оқытушысы
Г.Ихсангалиева дисертациясы;
Төлеубай Ыдырысовтың «Шеберлік бастауы» еңбегінен;
Ләззат Дүйсембекованың еңбектері;
Бове Арене «Современная реклама»;
Д. Әшімханұлының еңбегі;
Бітіру жұмысының жаңалығы. Біз мерзімді баспасөз жарияланым аттары туралы
Жарияланым аттары туралы жеткілікті зерттеу еңбектері болмағандықтан , тіл
Жұмыстың тәжірибелік құндылығы. Журналистика факультетінің студенті ретінде жыл сайын
Диплом жұмысым барысында баспасөз беттерінен деректер мен дәлелдер, мысалдар
Зерттелуі және зерттеу әдісі. Профессор Т.Амандосовтың «Совет журналистикасының теориясы
Жұмыс барысында ақпарат жинаудың сұрау салу, сұхбат және сауалнама
Бітіру жұмысының құрылымы. Жұмыс кіріспе мен қорытынды, екі тараудан
БІРІНШІ ТАРАУ
1.1. Мерзімді баспасөз жарияланым аты. Ат ұғымының тақырыптан
Ақпарат саласында мерзімді баспасөздің атқаратын қызметі өте зор. Баспасөз
Жарияланым – баспасөз бетінде көрініс тауып жүрген әр түрлі
Жарияланым аты – шығармаға арқау болар тақырыптың тоқсан ауыз
Әдебиет теориясының зерттелуіне алғаш қадам басқан ғалым Ахмет Байтұрсынов
« ...материалдың мазмұны өз алдына, сіздің алғаш көзіңізді тоқтатып,
Қазақ ұғымында « тақырып » деген сөздің екі мәні
Осы орайда К. Қазыбаев тақырып туралы сөз ете отыра
Олай болса ат сөзін дәлелдеу үшін бізге осындай тұжырымды
«Ат» яғни заттың аты, адамның аты, баспасөз аты, оның
Аттың ( тақырыптың ) өзінің – тіл мен стильі
Ғасырдан да ұзақ ғұмыры бар қазақ баспасөзі тарихының әлі
«Баспасөз - өмір айнасы» қағидасын тереңірек қарастырсақ, өмірдің уақытқа
Бұдан біз қамтылған ойдың жүздеген, мыңдаған есе қысқартылғанын –
Ақпараттық қызметі;
Жарнамалық қызметі;
Көзқарастық қызметі;
Прагматикалық қызметі;
Ақпараттық қызметі – қоғамда болып жатқан жаңалық немесе елге
- Мәтін туралы белгілі бір деңгейдегі ақпарат жариялым атауы
- Баспасөз жариялымынан алар ақпаратты атаудан түйін ретінде
Мысалы: «Түркістан» газетінің 22.09. 2005 жылғы санында « Жақында
Жарнамалық қызметі – нарықта кез келген тауардың өтімін арттыру,
- Белгілі бір баспасөз жариялым атауы оқырманын орағытып алып
- Кез – келген келісті қойылған атау жақсы
Мәселен, бүгінгі баспасөзге көз жүгіртсек басылымдардың алғашқы беттерінде «Бүгінгі
Осы үрдістің жаңа түрін «Ана тілі» ұлт басылымы өзгеше
Көзқарас – белгілі бір құбылысқа жеке пікір беріп, өз
- Әр атау әр автордың журналистің көзқарасы болып табылады;
- Көзқарас көрініс табатын ат көкейге қонымды болған кезде
Баспасөзде көптің көзқарасын өзгертіп, ойландыратын жариялым аттарын кезестіреміз. Ондай
Прагматика – қабылдауға байланысты қатынас.
- Адманың баспасөз жарияланым аттарынан алатын әсері;
- Жарияланым аттарының өзінен біршама әсер алу осы қызметте
Баспасөз бетінде әсерде қалдыратын әр түрлі жарияланым аттары
Керісінше, жаман әсер қалдыратын жарияланым аттары кездеседі. Бұл жерде
Баспасөз жарияланым аттарының қызметін осылай қарастырып қана қоймай нақты
1.2. Жарияланым аттарын қоюдың негізгі талаптары
Газет, журнал, жалпы баспасөз үлкен трибуна. Егер сіз, әдетте
Бірақ бұдан тек жарияланым атына ғана назар аударып, бар
Кейбір баспасөзде атты айқайлатып беріп, әйтеуір назар аудартамыз деген
Мерзімді баспасөзде көптеген жылдар бойғы тәжірибеде қалыптасқан, сіңіскен жарияланым
Тартымдылық. Қандай жарияланым аттары тартымды болады? Ойы бар, көркемдігі
"Құрыққа берме ырықты " атты «Ана тілі» басылымында Балнұр
Тағы « Жас Алаш» газетінен Есей Жеңісұлының "Адамның көңілі"
Тартымдылық жөнінде көптеп мысалдар келтіруге болар еді. Өйткені баспасөз
Кәкімжан Қазыбаев өзінің «Тақырыпты тауып қой» атты мақаласында дәл
Болмаса "Жастықпен алты ғасыр бірге" деген мақаланың тақырыбына (ат,
Бір сөзбен айтқанда жарияланым атауын қоярда оның барлық бояуын
Нақтылық, өткірлік. Тартымды болумен бірге газет, журнал материалдарының аты
Міне, сіздің алдыңызда газет. Бірнеше жақсы жариланым аттарын көріп,
Автор осындай-осындай пікірлер қозғайды. Және бипаздап, жай ғана айтпайды,
Кейде журналистер арасында сын мақалалардың тақырыбын аса ашулы қоймау
«"Салтанат үшін емес, сабақ алу үшін!" осындай тақырыпты тағы
Қандай мәнді мәселе. Біз тегінде кемшіліктен де, жетістіктен де
Уақыт демекші осы газет 1965 жылы "Директордың уақыты" деген
Біз директордың жұмыс стилі, адамгершілігі, іскерлігі жайлы материалдарды оқып
Қысқалық. Атқа үшінші бір қойылатын талап - қысқа болуы,
«Ана тілі» ұлт газетін парақтап отырып, біздің көзімізге мынадай
Соңғы кезде баспасөз бетінде атты қысқа берудің жаңа бір
"Абайла! Алдыңда адам тағдыры". Бұл да ұзақ атау емес,
Ал атауды қысқа етіп беру де оқушыға осылайша қызмет
Ұстамдылық. Бұл жалпы баспасөздің табиғатына ажар беретін принцип. Мәселені
Мақаланың да, корреспонденцияның да және т.б. тақырыптардың ұстамды болуы
Дегенмен кейбір тілшілер иә бір қуаныштың, иә бір реніштің
Кейде мынадай жағдай болады: адамның өз ойы өзіне қатты
Ұстанымдылық - қандай тақырыпқа арналған болса да қойылатын басты
Сауаттылық. Біздің бұл жерде айтпағымыз стиль сауаттылығы жайлы. Кейде
Немесе мына бір тақырыптағы сөз тіркестеріне зер салайық: "Сыр
Кейде ел аралап жүргенде "тура газеттегіше сөйлейді екенсің" деген
Орынсыз қысқартпау. Баспасөз бетінде жариялым атауларынан кететін тағы бір
Талаптарына тоқталып өтер болсақ:
Қысқа да нұсқа болуы тиіс
Ұтқыр да өткір болуы керек
Мейлінше ұйқасты болуы керек
Анықтылығы
Жоғарыда айтылған талаптар аттардың осы түрлерінің бәріне бірдей қойылады.
1.3. Жарияланым аттарының тілдік – стильдік ерекшеліктері
Баспасөз тілі – жазба тіл. Қай дәуірде болмасын, мерзімді
Стиль сөзіне тоқталар болсақ, әр адам баласына тән табиғи
Шығыстың ұлы ғұламасы Жаллаладдин мынадай пікір келтірген: " Құраннан
Профессор Т. Амандосов: " Көркем жазу – тек сылдыр
Керсінше мен мұндалап тұратын аттар алыстан арбап баспасөз беттерінде
Газет жарияланымының тілі мен стильі қойылатын талаптар сақталмайды. Жарияланым
Кейде мәтінде ойлайтын мәселені ашпайтын жарияланым аттары кездеседі. Аты
Бас атаудың басты екі қызметі болады:
Ақпараттық
Жарнамалық
Бас атау – мәтіннің құрамдас бөлігі. Ол мәтінмен тығыз
Газет тәжірибесіндегі жарияланым аттарын негізінде үш жүйеге бөледі. Біріншісі
Екіншісі – жарияланым аты. Бұл газет бетіндегі әр материалдың
Үшіншісі - жанама аты. Атдан кейін соның мазмұнын айқындай
ТӘУЕЛСІЗДЕНДІРУ ҚАЖЕТ немесе дүбәра әліпбимен қашанғы жүреміз?» деген атауды
«Газет бетіне орналасатын материалдарға бас тақырыпты ( бас
Аттар жан- жақты жоспарлануы керек . Аттық, тақырыптық беттер
Газет, журнал беттерінің атаулары мен айдарларына тоқаталар болсақ жарияланым
Осы журналда «Ана тілі» басылымының Сабыржан Шүкірұлы жүргізген «Сөзстан»
«Ана тілі» ұлт газетінің айдарларына тоқаталар болсақ:
Айтылмаса сөз өледі;
Көкейкесті мәселе;
Тың туынды;
Халықта бар небір сөз;
Көңілден шыққан көрікті сөз;
Жатыпатар;
Ауылдың айтқыштары;
Ата салт;
Қайнайды қаның;
Заманхат;
Жазылған жайдың жалғасы;
Осы басылымның бет тақырып аттарына тоқталып өтсек:
«Ана тілінің» ақпараттар айнасы;
Айтылмаса сөз өледі;
Елбасы және ел мұраты;
Демографиялық байып;
Өзекжарды өткір сөз;
Жеріңнің аты – бабаңның хаты;
Тағылым;
Көзіңнің қарашығындай;
Біз күткен хат;
Тіл мінбері;
Ең сәтті айдар атаулары деп, мына мысалдарды келтіруге болады:
«Публицист алдына қойған осы міндеттеріне сай, алған тақырыбының
( ат, М.Е.) маңызы мен аумағына қарай В.И.Ленин айқындаған
Шығарманың тақырыбы ( ат, М.Е.) ұнамды, мазмұны тартымды
Тақырып таңдалынып алынған соң, журналистің зердесінде өзінің ойлағанындай болып
Аттың тууы мен пайда болуы әрбір журналистің өмірді жете
Таңдалған тақырыптың аты мазмұнды болып, оқушыға ұнамды болуы оны
Атты дамыту дегеннің өзі – көңілде жүрген көп ой
Жарияланым аты автордың ғана көзқарасы емес, сондықтан ол бұқараның
«Тіл стилі неғұрлым қарапайым болған сайын, соғұрлым бейнелі де,
Жарияланым атауына, құрылысы, баяндау тәсілі мен тілі, стилі басқа
Баспасөздегі жариялым атауларының стильдік ерекшеліктерінің бірі бүгінде сандарды сөйлете
Бүгінде баспасөз бетінде жиі көрініс табатын публицистикалық жарияланым жанрларының
Идея түйіні – тақырып. Ал публицистиканың негізгі желісі –
Алынған ат қатесіз беріліп, түсінікті де тартымды болуы үшін
Профессор Т. Амандосов мақала жанрын үшке бөледі: насихаттық, публицистикалық,
Проблемалық мақала атауы мәселені меңзеп, көптің көңілін аударады «
«Арай» журналының №5, 2005 жылғы санында «Желіккендік пе, еріккендік
Ал көркем публицистика топтамасынан очерк жанрын алып қарасақ, Публицистиканың
Жол- сапар очерктерінің аты көбіне сапар жасалған географиялық аймақтың
Портреттік очерктің аттары еңбек озаты, ардагер, ардақты азаматтар есімімен
Очерктің тақырыбы мен атауына шек қойылмайды. Адам өміріндегі ауыл
Тілдік қатынастардың қай түрі болмасын мәтін арқылы жүзеге асады
Кез келген мәтінді стилистикалық талдаудың методологиялық негізі – мазмұн
2.1. Тіл біліміндегі стандарттық ұғымның жарияланым аттары ретінде көрініс
Жалпы алғанда адамзат өмірі дара, әр адам жеке дара
Зерттеуші Г. Л. Пермяков стандарт тілдік бірліктерге идиомалық тіркестерді,
Газет тілін зерттеуші В.Г. Костомаров стандарт пен штамптың газет
Тіл білімінде стереотип ретінде танылып жүрген тілдік құбылыс ғалымдар
Бұл құбылыстың лингвистикадағы терминдік қолданысы да бір ізді емес.
Г. А. Золотова дайын күйінде қолданылатын тілдік бірлік ұғымын
Стандарт тілдік бірліктер мәселесі, жанама түрде қарастырылған ғылыми әдебиеттерге
Тілдегі стандарт бірліктердің пайда болуы стереотип ұғымымен тығыз
Жиі қайталанып отыратын біртектес жағдайлар мен ұғымдарға ми өз
Фунционалдық стильдерді саралап көрсетуші ғалымдардың көпшілігі жариялым атауларына публицистикада
Стандарт тілдік бірліктерді ақпараттық, қажеттілік сипаты бар коммуникативтік мақсатқа
Қолданысқа дайын;
Уақыт тарапынан үнемділік;
Үйреншіктілік;
Түсінуге қолайлы таныс тақырыпқа тартымды атау;
Танымдылық қасиет,
Ізденуге де жол ашады;
Кез келген стандарт тілдік бірлік қазақ тілінде бір күнде
Баспасөзде кездесетін өкілеттік құжаттардың негізгі мақсатын көрсетіп, халыққа заңнамалық
Адамзат қоғамда түрлі қарым – қатынасқа түскенде заңға жүгінеді,
құрамының тұрақтылығы;
үнемділігі;
дыбысталуының үйреншіктілігі;
мазмұнының көпшілікке түсініктілігі;
қолданысқа икемділігі;
дайын тілдік бірлік ретінде атауларға қолданылуы;
еркін сөз тіркестері сияқты семантикалық мүшеленуі;
заңнамалық түсінікті сауаттылыққа жеткізу.
Баспасөз тіліндегі стандарт тілдік бірліктердің бойында мұндай фразеологизмдерге де
Баспасөз жарияланым аттарының фразеологиялану ерекшеліктері
Баспасөз тіліндегі қолданылатын стандарт тілдік бірліктердің ауқымды бір тобы
Фразеологизмдер баспасөз ажары. Авторлар тіл қолданснда дәл де, нақты,
Жалпы фразеологизмдердің ішінде кейбір сөздер семантикалық жағынан ерекшеленіп, фразеологизмдер
Бұқаралық ақпарат құралдарының құрамдас бөлігі болып табылатын баспасөз жариялымдарының
Қазіргі тіл білімінде фразеология термині екі түрлі мағынада қолданылады.
Ерекше тілдік бірлік болып табылатын тұрақты тіркестердің фразеологиялану құбылысы
Жарияланым атының табиғаты, соның ішінде баспасөз бетінде қолданылатын тұрақты
бұқаралық ақпарат құралдарының негізгі өзегі болып табылатын баспасөз бетіндегі
баспасөздегі атау ретінде қолданыс тапқан мақал – мәтелдердің атқаратын
тұрақты тіркесті атаулардың баспасөз бетіндегі қолданылу ерекшелігін және прогматикалық
фразеологиялану үрдісі негізінде қалыптасқан мақала атауларының экстралингвистикалық факторларын анықтау;
сарказм және юмор жанрларының бір сөзбен айтқанда сатиралық
белгілі бір аймақтың тұрақты тіркесті атауларының ерекшеліктерін баспасөз құралдары
Тұрақты тіркесті атаулар мерзімді баспасөз бетінің айнасы. Газет бетінде
Газет мәтіні көркем шығарма немесе ғылыми жұмыстарға қарағанда
Баспасөз бетінде тұрақты тіркестермен берілген тыныс белгілерінің де өзіндік
Тырнақша күйінде берілген атауларда қызығарлық. Автор осы жағдайда тырнақшаны
Көп нүкте (...) мағынаға байланысты қойылатын тыныс белгісі. Көп
Кейде, үндеместік қалыпты көп нүктемен білдіретін үздік сигналдар пайдаланылуы
Екіншіден, еліміздегі көптеген ауылды жерлерде бір кездегі арнайы кітап
Дәл осы жоғарыдағыдай аяқталмаған көп нүктелі сөйлемді тұрақты тіркесті
«Парасат» журналының №12 2005 жылғы санында «Ғұмырдария» айдарымен «Ақтық
2.3. Баспасөз жарнама аттарына қойылатын талаптар. Жарияланым аттарының
Газет жарияланым атының жарнама қызметінің қырын зерттеген ғалым Р.
Жарнама – аты мен мәтініндегі сөз ерекше қызмет атқарады.
Бове Аренс «Современная реклама» деген кітабының III бөлім «Жарнама
Атаудың мәтіндік негізі; Нені қалай жеткізіп айтасыз.
Көркемдік негізі; Атауды баспаөзде қалай ұсынасыз, көркемдейсіз.
Техникалық негізі; Қалай өндіресіз.
Жақсы атау құрудағы мақсатта мынадай іс жүргізу керек:
Назар аудару. Нәтиже болу үшін, оқырманға атау ұнау үшін
Қызығу. Жариялым атауы мен жарнама атауының екінші қадамы қызығушылықты
Сенім. Келесі қадам сенім ұялату. Қазіргі заманның адамдары қиын.
Қалау. Әр жаңа нәрсені адам қалап тұрады. Мәселен жариялым
Әрекетті ат. Оқырманды ояту, келістіру. Әсіресе жарнама хабарландыруының атауына
Мерзімді баспасөзің алғашқы бетінде «Бүгінгі нөмірде:», «Бүгінгі саннан оқи
Жарнама аты – жарнама хабарландыруларының басында тұрып қана қоймайды,
Жарнама аттарының 6 қызметі:
Назар аудартуы қажет.
Жарнама аты өз оқырмандарын таңдауы керек. Мысалы: «Қалталыларға қаратпа
Ат оқырманды мәтіннің негізгі бөлігін оқуға жетелеу керек.
Атта толықтай коммерциялық идея жатуы керек. Мәселен «Сұлтан» фирмасының
Ат тұтынушыға таурдың пайдасын негіз етуі керек.
Атта тауарға қатысты жаңалық айтылуы тиіс.
Мәселен жарияланым аттарын сұраулы етіп қойып оқырман назарын аударып,
Девид Огилви: « Аттыы оқитын оқырмандар, бес есе негізгі
Жарияланым аттарының логоэпистемалық трансформациялануы
Баспасөзде беріліп жүрген жарияланым аттарының жоғарыда тілдік стандарт бірліктермен
Атаулардағы логоэпистемалық трансформацилауға тоқталмас бұрын логоэпистема сөзіне түсіндірмелі анықтама
Трансформацилану - өзгеру, икемделу. Мағынасына қарай сөздің басқа
Газет бетіндегі мақаланың берілу формасының құндылығы – оның графикалық
Мақал – мәтелдер мен фразеологизмдердің, халыққа кеңінен танымал көркем
Ат – ұлттық мәдени ақпараттың қайнар көзі және мәтін
Аттың беретін мағынасы ұғынықты берілуі қажет. Атау – мәтіннің
Басқа түркі тілдеріндегідей, қазақ тілінде де сөйлемдегі сөздердің тәртібі
«Сақшы» басылымында «Қылмыс. Хроника» айдарымен «Ұрлық істесең қорықпай, тояды
«Ана тілі» №26, 30 – шілде 6 – ы
«Жас Қазақ» газетінің «Кино» бетінде «Түйткіл» айдарымен №39(91) 2006
Есімдері елге белгілі жазушылар Шехан Мұртаза мен Камал Смайыловтың
«Кірпіш болып қаланар кетігің қайсы?» атты жұмыссыздықты білімі жоқ
Көркем шығарма аттары жарияланым аттарының қызметін атқаратын Әзілхан Нұршайықовтың
ҚОРЫТЫНДЫ
Ең алғашқы баспаөзді қолға алысымызбен жариялым атауымен танысамыз.. ХІХ
Оқушы ертең келетін газеттен бүгінгіден де жаңа, қызықты, пайдалы
Менің таңдап, өзім зерттеуге қалап алған дипломдық жұмысыма іздену
Зерттеуде баспасөз бетіндегі тұрақты тіркесті атаулардың газет. Журналда қолданылу
Бүгінгі баспасөз аралық қызу бәсекелестікті ескерсек, өз оқырманын жоғалтып
Ал кез келген, қолына газет алған көзі қарақты оқырман
Бұл айтылғандардан баспасөзге, демек, оның қызметкерлеріне , журналистерге үлкен
"Оңайдан тапқан - оңғақ, қиыннан тапқан - қымбат" дегендей,
Жарияланым аты – тілші шығармасының ең түп тамыры, темір
Көріп отырғанымыздай Қазақстанның сыртында ақпарттық бәсеке ел ішіндегіге қарағанда
Тағы бір мәселе – Қазақстанның ақпарат нарығы әлі де
Ең бірінші тарихты білуіміз керек. Осы жолдағы болған тарихи
Алдымен дипломдық жұмысымның ашылуы үшін тілік қыр- сырды терең
Сонымен, мен бітіру жұмысымды жазу барысында қойған міндеттерімді орындай
- Жарияланым аты дегеніміз? Ат ұғымының тақырыптан айырмашылығы қандай?
- Тілдік бірліктердің тақырыптық аттарда кездесуі, стандарттар? Салыстыра отырып
- Жарияланым аттарын қоюдағы жауапкершілік деген не? Бұл сауалға
- Сәтті қойылған атаулардан газет бетінен нақты мысалдар
- Жекеленген мақалалар мен сұхбаттардың аттарының берілу формасына, тіліне
- Жастарға жарияланым аттарының берілу әдіс тәсілдері туралы
- Жарияланым аттарының жарнамалық қыры жақсы ашылды;
- Сандарды атуаларда сөйлету,сан есімді сәтті қолдану;
Дипломдық жұмысымды қорыта келе, түйіндей төмендегідей тұжырымдар жасалады:
Бүгінге дейін тақырып деп, бас тақырып деп беріліп келген
Тұрақты тіркестер дайын қалпында қолданылатын «құрылыс материялдары» третінде мақала
Газет жариялымдары аттарының негізгі өзегін құрайтын ат арқауы –
Жақсы жариялым атауы автор тарапынан ұсынылған, оқырман сезіміне әсер
Бүгінде баспасөзден көрінбей кеткен аттық клубтар қайта жаңғырса;
Жалпы, бітіру жұмысымда көзделген мақсаттар мен міндеттерді қанағаттандырарлық дәрежеде
Бұрын бас тақырып деп алынып, қарастырылып келген ұғымды жоғарыда
Сілтемелер
«БАҚ туралы заң» Алматы, «экономика» баспасы, 2000. 9 б.
Ахмет Байтұрсынов. «Әдебиет танытқыш» зерттеу мен өлеңдер. Алматы, «Атамұра»
«Журналист және өмір» Құрастырушы Т.Амандосов, «Қазақстан» Баспасы, Алматы1967. 173
Қ. Жұмалиев «Стиль - өнер еркшелігі» ( әдеби –
Жұмалиев Қ. Стиль - өнер ерекшелігі. Алматы, Жазушы, 1966
Совет журналистикасының теориясы мен практикасы. Т. С. Амандосов. «
Совет журналистикасының теориясы менпрактикасы. Т. С. Амандосов. « Мектеп»
Совет журналистикасының теориясы менпрактикасы. Т. С. Амандосов. « Мектеп»
Н.К. Крупская. Ленин – редактор и организатор партиной печати.
М. Горький. О печати. Госполитиздат, 1962, стр. 168.
М.И.Калинин. Тілшілер және корреспонденциялар туралы, 222- бет.
Совет журналистикасының теориясы мен практикасы. Т. С. Амандосов.
«Журналист – және өмір» жинақ
«Журналист – және өмір» жинақ
«Журналист – және өмір» жинақ
Саурықова К. Д., Қарымсақова Р. Д., Омарова Б. А.
Ресми іс қағаздар тілін оқыту. – Алматы: Қазақ университеті,
Премяков Г. Л. От поговорки до сказки. М.:
Костомаров В. Г. Русский язык на газетной полосе. –
Поспелова Г. М. О панятии « клише » в
Вестник Масковского университета. Серия журналистики. – М., 1978.
Кеңесбаев І., Қазақ тіл білімі туралы зерттеулер. Исследования по
19. Қожахметова Х. Қ., Жайсақова Р. Е., Қожахметова Ш.
орысша фразеологиялық сөздік. – Алматы: Мектеп,1988.
20. Томанов. М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы.- Алматы: Мектеп.,
1988.
21. Томанов. М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы.- Алматы: Мектеп.,
1988.
22. Томанов. М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы.- Алматы: Мектеп.,
1988.
23.Томанов. М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы.- Алматы: Мектеп.,
1988.
24. Л. Дүйсембекова. Қазақ ресми іс қағаздары. – «Ана
2005.
25.Будагов Р. Проблемы развития языка.- Москва ,1965.
26. Бове / Арене "Современная реклама " изд: "
27. Л. Дүйсембекова. Қазақ ресми іс қағаздары. – «Ана
2005.
28. Қожабекова Р. Баспасөз бетіндегі тақырыптардың фразеологиялану ерекшелігі (1991-2002ж.ж.).
29. Қожабекова Р. Баспасөз бетіндегі тақырыптардың фразеологиялану ерекшелігі (1991-2002ж.ж.).
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Қазақстан Республикасының Конституциясы.
“БАҚ туралы” ҚР Заңы. Дөңгелек үстел материалдары. - Астана,
Амандосов Т.С. Совет журналистикасының теориясы мен практикасы.
- А.: Мектеп, 1978 .
Амандосов Т. Публицистика – дәуір үні. – Алматы, 1974.
Байтұрсынов А. Әдебиет танытқыш. – Алматы «Атамұра», 2003
Бекниязов Т. Демократиялық қоғам және баспасөз. - А.: Қазақ
Бекниязов Т. Журналистің шығармашылық шеберлігі. - А.: Қазақ университеті,
Бекниязов Т. Халықаралық журналистиканың дамуы. - А.: Қазақ университеті,
Бекхожин Х.Н., Козыбаев С.К., Матвиенко С.С. Очерки истории журналистики
Баялиевва Д. Қазіргі қазақ баспасөзіндегі ұлттық мәдениет, салт –
Ворошилов В.В. Введение в журналистику. - Спб.: 2000.
Жақып Б. Қазақ публицистикасының қалыптасу, даму жолдары. - А.:
Жақсылықбаева Р.С. Шерхан Мұртаза – публицист, редактор. «Қазақ Университеті»
Журналист және өмір. Құрастырушы Амандосов Т. – Алматы, 1967.
Қазақстандағы ПР мен БАҚ. /Ғылыми еңбектер жинағы/ - А.:
«Қазақстан Республикасының ақпараттық кеңістігінің дамуы: онжылдық тәжірибе» Тәуелсіздіктің 10
«Қазақстанның бұқаралық ақпарат құралдары: ақпарат алу еркіндігі» ғылыми-тәжірибелік семинардың
Қожабекова Р. Баспасөз бетіндегі тақырыптардың фразеологиялану ерекшелігі (1991-2002ж.ж.). –
Қожакеев Т. Көк сеңгірлер. – Алматы1992.
Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы, «Мектеп» 1982.
Карпов А.В. Менеджмент психологиясы. - М.: Гардарики, 1999
Қарағұлов Ә. Баспасөз және уақыт тынысы. –Алматы. 1976.
Котлер Ф. Маркетинг негіздері. - М.: Прогресс, 1992
Жапбаров А. Қазақ тілі стилистикасын оқыту методикасының негіздері. -1991.
Мелюхин И.С. Информационное общество: истоки, проблемы, тенденции развития. -
Момынова Б. Газет лексикасы.- Алматы, «Арыс» баспасы,1999.
Омашев Н. Жол үстінде – журналист. –Алматы, «Атамұра» баспасы,
Прохоров Е.П. Введение в теорию журналистики. - М.: 1998.
Прохоров Е.П. Журналистика, государство, общество. - М.: 2001.
Соколов А. П. Введение в журналистику - М.: 1999
Соколов Н.Я. Профессиональное сознание журналистов. - М.: 2001.
Спивак В.А. Корпоративная культура. – СПб: Питер, 2001
Справочник журналиста Казахстана. - А.: 2002.
Сыздықова Р. Сөз құдыреті. – Алматы, 1997.
Тіл тарихы және сөз табиғаты. – Алматы , «Ғалым»,1997.
Тіл мәдениеті және баспасөз. – Алматы, 1972.
Дүйсембекова Л. Қазақ ресми іс қағаздарыны. – «Ана тілі»,
Ш.Мұртаза, К. Смайлов «Елім саған айтам, Ел басы сен
Шамақайұлы Қ. Журналист шеберлігінің негіздері. – 2001.
Ыдырысов Ә. Газетті безендіру сыры. – Алматы,1973.
Ыдырысов Т. Шеберлік бастауы. – Алматы, 1994.
Ыдырысов Т. Баспасөз - өмір айнасы. – Алматы, 1997.
Қолданылған мерзімді басылымдар
«Айқын» газеті, 2006 - 2007 жыл аралығындағы тігіндісі;
«Ана тілі» газеті, 1998-2007 жыл аралығындағы тігіндісі;
«Арай» журналы, 2006 жылғы № 1,4,5,11 сандары;
«Парасат» журналы, 2005-2007 жылдар аралығындағы сандары;
«Жас Алаш» газеті,1998-2006 жылдар аралығындағы сандары;
«Жас Қазақ» газеті, 2006-2007 жылдар аралығындағы сандары;
«Егемен Қазақстан» газеті, 2005-2007 жылдар аралығындағы сандары;
«Маңғыстау» облыстық газет, жалпы шолу;
Аудандық «Ақкетік арайы» газеті, жалпы шолу.
ҚОСЫМША МАТЕРИАЛДАР
« Бекітемін »
Түпқараған аудандық ішкі саясат
бөлімінің жетекшісі
_____________ О.Жарылғапова
Түпқараған аудандық « Ақкетік арайы» газетінде Қазақстан Республикасының президенті
МЕДИА – ЖОСПАРЫ
№
Жарияланым аты
Шығатын күні
Авторы
1
Жасампаздық жолдауға – халық қолдауы
06.03.07.
№ 11.12.13
Ж.Мұқанов
(Аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы)
2
Жасампаздық жолдауға – халық қолдауы
06.03.07.
№ 11.12.13
К. Өсербаева
( Аудандық Е. Өмірбаев мектебінің директоры)
3
Жолдауды қолдау
20.03.07.
№ 14
К. Қарабалаев
( Ардагер )
4
" Тәртіпке бас иген құл болмайды, тәртіпсіз ел болмайды
27.03.07
№15
Р. Омарова
( ІІБ жасөспірімдер инспекторы),
Г. Ыбыраева
( Аудандық білім бөлімінің жетекшісі)
5
Білім мен білік сай болсын
( мақала )
03.04.07.
№16
А. Ордабаева
( Жас маман )
6
Жаңа жалпықазақстандық отансүйгіштікті жастардан бастайық
( сауалнама жүргізу)
10.04.07.
№17
Қ. Нұраханов
(Жастардың мәдени – спорт орталығының директоры )
Қ. Сүйеубаев
( Қорғаныс істер жөніндегі бөлім бастығы)
7
Еңбек пен қамту елге көмек (Қоғамдық жұмыстағы адамдардан
17.04.07.
№18
А. Жұмашева
( Қоғамдық жұмыскер )
8
Тілдің үштұғырлығы – ұлт қолында
( мақала )
24.04.07.
№19
Г. Ромашева
Г. Құрманқұлова
( Мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі)
9
Шағын бизнесті қолдау қажет
( Тұрғындар арасында шағын бизнесті қолдау туралы сауалнама
01.05.07.
№20
А. Шамдықұл
( Кәсіпкер )
10
Мемлекеттік қызмет – абыройлы міндет
( мемлекеттік қызметкерлер арасында саулнама жүргізу)
08.05.07
№21
Қ. Маңғыбаев
Ж. Раева
( Мемлекеттік қызметкерлер )
11
Басты байлық – денсаулық
( Дәрігер мен емделушінің пікірін беру)
15.05.07.
№ 22
Е. Мусин
( Дәрігер )
12
Ауданда тұрғын үймен көмек көрсетілуде
( мақала)
22.05.07.
№23
Қ. Ақыбаев
( Жергілікті тұрғын)
13
Мәдениет мәйегі – « Мәдени мұра »
( мақала )
29.05.07.
№24
Е.Ельмұханбетов
( Мәдениет бөлімінің бастығы)
14
Ана мен баланы әлеуметтік қорғау, демографияны қолдау.
( сұқбат )
05.06.07.
№25 Ж. Бозақарова
( Көп балалы ана)
Г. Шалабаева
(Аудандық емхананың бас дәрігері )
П. Дощимова
( Жас ана)
15
Экономикалық өсу, өнумен тең
( мақала )
12.06.07
№26
С. Қани
( Қаржы бөлімі)
16
Біз Қазақстандықпыз!
( Өзге ұлт өкілерінің пікірін білу )
19.06.07.
№27
Я.Садридинова
В.Курлова
Р. Абдрахманова
( жергілікті жердегі өзге ұлттар)
17
Зейнетақы жүйесі – еңбегіңнің жемісі
26.06.07.
№28
Ы.Ақшолақов
( Зейнеткер )
18
Саяси жүйедегі жаңа бағыт
( мақала)
03.07.07.
№29
О.Жарылғапова
М. Қаниева
Б. Таңғұлов
(Саяси ұйымдар жетекшісі)
Аудандық « Ақкетік арайы » газетінің бас редакторының міндетін
74
