TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар



Жоспар - www.topreferat.com.kz

:

Тақырыбы: КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ТАЛДАУ.

Кіріспе:

І-тарау Қаржылық талдауда есеп берудің жасалуы

Қаржылық талдауды есеп берудің сипаттамасы мен маңызы

Қаржылық есеп берудің элементтері

ІI-тарау Кәсіпорындарды басқаруда қаржы талдауының ролі.

Қаржы тұрақтылығы – қаржылық жағдайды бағалайтын көрсеткіштері ретінде.

Тұрақтылықтың қаржылық коэффициентерін есептеу және бағалау.

Кәсіпорынның төлем қабілеттілік және несие қабілеттілік сипаттамасы.

Баланс өтімділігіне талдау жасалынады.

IІI – тарау. Көрсеткіштерді талдау және “ЖШС Бағара” өндірістік кәсіпорында тұрақтылық дәрежесін табу.

3.1 Баланс активтері мен пассивтері құрамы мен құрылым динамикасы көрсеткіштерін есептеу.

3.2 Кәсіпорынның төлем қабілеті мен несие қабілетіне талдау жасау.

3.3. Баланс өтімділігі дәрежесін анықтау және оның көрсеткіштеріне талдау жасау Жеделдік дәрежесін анықтау.

Қорытынды.

Пайдаланаған әдебиеттердің тізімі.

Қосымшалар.

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 68 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі

Диплом жұмысы

Тақырыбы “КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ

ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ТАЛДАУ”

Ғылыми жетекші:
доцент, экономика

ғылымдарының

кандинаты

Қорғауға жіберілді :

Экономика
меңгерушісі: кандидаты

Экономика кафедрасының

меңгерушісі:

Жоспар:

Тақырыбы: КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ТАЛДАУ.

Кіріспе:

І-тарау Қаржылық талдауда есеп берудің жасалуы

Қаржылық талдауды есеп берудің сипаттамасы мен маңызы

Қаржылық есеп берудің элементтері

ІI-тарау Кәсіпорындарды басқаруда қаржы талдауының ролі.

Қаржы тұрақтылығы – қаржылық жағдайды бағалайтын көрсеткіштері ретінде.
Тұрақтылықтың қаржылық коэффициентерін есептеу және бағалау.

Кәсіпорынның төлем қабілеттілік және несие қабілеттілік сипаттамасы.

Баланс өтімділігіне талдау жасалынады.

IІI – тарау. Көрсеткіштерді талдау және “ЖШС Бағара” өндірістік
3.1 Баланс активтері мен пассивтері құрамы мен құрылым динамикасы
3.2 Кәсіпорынның төлем қабілеті мен несие қабілетіне талдау
3.3. Баланс өтімділігі дәрежесін анықтау және оның көрсеткіштеріне талдау
Қорытынды.

Пайдаланаған әдебиеттердің тізімі.

Қосымшалар.

МАЗМҰНЫ.

Тақырыбы: Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығын талдау.

Кіріспе

І-тарау Қаржылық талдауда есеп берудің жасалуы

Қаржылық талдауды есеп берудің сипаттамасы мен маңызы

Қаржылық есеп берудің элементтері

ІI-тарау Кәсіпорындарды басқаруда қаржы талдауының ролі.

2.1 Қаржы тұрақтылығы – қаржылық жағдайды бағалайтын көрсеткіштері
2.2 Тұрақтылықтың қаржылық коэффициентерін есептеу
2.3 Кәсіпорынның төлем қабілеттілік және несие қабілеттілік сипаттамасы__________________________________________

2.4 Баланс өтімділігіне талдау жасалынуы______________

IІI – тарау. Көрсеткіштерге талдау жасау және “ЖШС БАҒАРА”
3.1 Баланс активтері мен пассивтері
3.2 Кәсіпорынның төлем
3.3 Баланс өтімділігі дәцрежесін
Қорытынды______________________________________________

Пайдаланағн әдебиеттердің тізімі___________________________

Қосымшалар_____________________________________________

Кіріспе.

Еліміздіњ нарыќтыќ экономикалыќ ќатынастарѓа µту жаѓдайында кєсіпорындардыњ ќарсылыќ жаѓдайына
Б±л жаѓдай єсіресе кєсіпорындардыњ µз дербестігіне ие болѓаннан бері
¤ндірістіњ ќарсылыќ жаѓдайын оны, т‰рлі жаќтарын білдіретін єрт‰рлі кµрсеткіштердіњ
Кейбір мамандар былай дейді: «кєсіпорынныњ ќаржылыќ т±раќтылыѓы дегеніміз б±л
Кєсіпорынныњ ќаржы ќызметініњ нормал єрекеті деп - µнімдердіњ ‰здіксіз
Ж±мыстыњ предметі – ќаржы т±раќтылыѓы аспектісінде кєсіпорынныњ ќаржы жаѓдайы.

Зерттеу нысаны – “ЖШС БАҒАРА” µндірістік кәсіпорыны.

Ж±мыстыњ маќсаты – меншікті ќаржылардыњ ќайнар кµзініњ запастарын табу,
Ж±мыстыњ негізгі маќсаты: ќаражы коэффицентерініњ кµмегі арќылы кєсіпорыныњ ќаржы
“АШМ орталыќ сервис” µндірістік кооперативі ќаржылыќ т±раќтылыќты баѓалау кєсіпорынныњ
Ќаржы жаѓдайына талдау жасау ќаржы т±раќтылыѓын талдау жасаудан басталады,
- Кєсіпорынныњ актив баланысыныњ ќ±рамы мен ќ±рылымыныњ ќозѓалысына талдау
- актив баланысыныњ ќалыптасу кµздерініњ ќ±рамы
- кєсіпорынныњ ќаржы т±раќтылыѓыныњ абсолют
- баланс µтімділігіне талдау
- кєсіпорынныњ тµлемќабілеті мен
Қәзіргі экорномикалық жақдайда шаруашылық жүргізуші суьбектінің қызметі айналадағы нарықтың
Қаржылық талдау жасау төмендегідей жолдарға баға беруге мүмкіндік береді.

Кәсчіпорынның мүліктік хәлі.

Кәсіпкерлік тәуекел дәрежесі, үшінші тұлға алдында міндеттемелерді жою мүмкіндігі.

Ағымдағы қызмет пен ұзақ мерзімді инвестициялар үшін капиталдың жеткіліктілігі.

Қаржыландырудың қосымша қайнар көздеріне қажеттілік пен талаптың болуы.

Капиталды көбейтудегі қабілеттілік.

Қарыз қаржыларды тартудағы тиімділік.

Пайданы бөлу мен пайдаланудағы саясаттың негізделгендігі.

Инвестиция мен тағы басқаларды таңдаудағы мақсаттың болуы

Қаржы талдау қаржы менеджмент пен аудиттің ең маңызды элементі
Сонымен ќаржылыќ талдаудыњ негізгі маќсаты: кєсіпорыныњ ќаржылыќ жаѓыдайыныњ обьективтік
Талдаудыњ маќсаты µзара бір – бірімен байланыста жиналѓан,
Сонымен ќаржы ќызыметі талдауына негізделген жаќсы ±йымдастырылѓан ќаржы жоспарлауы
Ќаржылыќ жаѓдай – кєсіпорынныњ экономикалыќ ќызыметініњ ењ мањызды сипаттамасы.
Инвесторларѓа тєуелділік дєрежесімен байланысты болады. Б±дан басќа кєсіпорынныњ ќаржылыќ
Ќаржылыќ жаѓдайды баѓалау бес негізгі баѓыттар бойынша µткізіледі.

М‰ліктік жаѓдай

¤тімділік

Ќаржылыќ т±раќтылыќ

Ж±мыс- іс белсенділігі

Рентабельділік

Ќаржылыќ жаѓдай сыртќы пайдаланушылар ‰шін екі баѓыт бойынша µткізіледі.

Есептелінген баѓаланѓан коэффициенттерді нормативтік белгілерімен салыстыру.

Кµрсеткіштердіњ µзгеруі динамикасына талдау жасау.

Ќаржылыќ т±раќтылыќ б±л кєсіпорынныњ нарыќтыќ экономикалыќ жаѓдайда ќаржылыќ –
І-тарау Қаржылық талдауда есеп берудің жасалуы

Қаржылық талдауда есеп берудің сипаттамасы мен маңызы

Есеп беру деп кәсіпорынның өткен кезеңдегі қаржылық- шаруашылық

қызметін кешенді түрде сипаттайтын барлық көрсеткіштер жүйесін айтамыз. Есеп
Қаржылық есеп берудің мақсаты өз пайдаланушыларына заңды тұлғаның қаржылық
Қаржылық есеп беру басқарушы органдардың жұмысын және субъектің ресурстарын,
Есеп беру мәліметтерін кәсіпорынның тиімділігін бағалау үшін, сондай- ақ
Осымен қоса, есеп беру кәсіпорынның шаруышылық қызметін жедел басқару
Егер беруге қойылатын негізгі талаптар: кәсіпорын қызметінің нәтижесін анық
Бұрмаланған есеп бергені үшін кәсіпорынның басшысы мен бас бухгалтері
Қаржылық есеп берудің негізгі қағидалары болып:

Есептеу. Қаржылық есеп беру есептеу қағидасының негізінде жасалады, соған
Толассыздық. Субъекте өз қызметін жақын арада тоқтатпауды топшалайды және
Түсініктілік. Қаржылық есеп беруде берілген ақпарат пайдаланушыларға түсінікті болуы
Маңыздылық. Қаржылық есеп беруді пайдаланушылар ондағы мәліметтерге қанағаттануы тиіс:
Мәнділік. Қаржылық есеп беру негізінде қабылданған экономикалық шешімдер олардың
Дұрыстық. Есеп беру негізінен анық мәліметтердің көрсеткіштерінен құралады, егер
Шындық және алалықсыз ұсыну. Қаржылық есеп беру субъекттің ақша
Бейтараптылық. Қаржылық есеп беруде берілген ақпараттар күні бұрын ойластырылған
Сақтық. Кез- келген шешімді қабылдаған кезде сақтық деңгейін сақтаған
Аяқтау және салыстыру. Қаржылық есеп берудегі ақпараттардың анықтылығын қамтамасыз
Жүйелік. Пайдаланушы субъекттің қаржылық есеп беруін, оның әртүрлі есептік
Есеп беруге қойылатын ең басты талап оның тазалығы (ашықтығы)
Балансты және басқа да берілетін есептерді уақытында, әрі сапалы
Бухгалтерлік есептің ақпараттары балансқа дейін қажет өңдеулерден өтеді. Бұл
Бірінші кезең. Әр түрлі шаруашылық фактілері құжатталады (іскерлік мәміле
Екінші кезең. Есеп мәліметтері есеп талабына байланысты жіктеледі, содан
Үшінші кезең. Есеп жиынтығы есеп беру нысандарына көшіріледі (баланс,
Төртінші кезең. ШС- нің қаржылық- шаруашылық қызметі талданады.

Есеп беру жөніндегі жұмыстарды мүлтіксіз ұйымдастыру ісінде есепші қызметкерлердің
Жасалған баланстық және басқа берілетін есептердің көрсеткіштерінің дәлдігін қамтамасыз
№ 2 “Бухгалтерлік баланс және қаржылық есептің негізгі көрсеткіштерін
Жылдық есептің меншік иелерінде (қатысушыларында, құрылтайшыларында) немесе құрылтай құжаттарында
Тараптары бар кәсіпорындар өздерінің бухгалтерлік есептерін берумен қатар, жалпы
Кәсіпорындар (бұған шетелдіктердің қатысы бар кәсіпорындар да енгізіледі), егер
Бухгалтерлік есеп беру күні болып бір қаладағы кәсіпорындар үшін
Берілген бухгалтерлік есепке кәсіпорын басшысы мен бас бухгалтер қол
Кәсіпорындардың шаруашылық қызметінің нәтижелерін, мүлік пен қаржы жағдайы туралы
Бухгалтерлік есепте жазбаларға өзгеріс енгізу жағдайы туындаса, осы жылға
1.2. Қаржылық есеп берудің элементтері.

Жоғарыда айтқанымыздай, қаржылық есеп берудің құрамына бухгалтерлік баланс, құлшылық-
Қаржылық есеп берудің мақсаты пайдаланушыларды есептік кезеңдеі қызметінің нәтижесі
Бірақ қаржылық ақпараттарды пайдаланушылар кәсіпорынның қызметі тағы әрқилы мәліметтерді
инвесторлар- жасаған инвестициясының тәуекелділік дәрежесі олардың алатын табысына қаншалықты
кредитор- алған қарызын және төленетін пайызын өтеу қабілеттілігін (мүмкіндігін)
жабдықтаушылар- кредиторлық қарызды дер кезінде өтей алатын қабілетін көтеру
қызметкерлер- кәсіпорынның тұрақты және рентабельді болғанына мүдделі, өйткені олар,
Мемлекеттік органдар- кәсіпорынның тұрақты әрі рентабельді жұмыс деңгейіне мүдделі,
Жұртшылық- жұмыс орнын табу мақсатында қажетті ақпараттарды елді- мекенді,
Қаржылық есеп беру қорының инвестициялық саясатын жасауға, несиелеу жасап
Кәсіпорынның қаржылық есеп беруін әрқилы пайдаланушылардың әр түрлі құқы
Бұл ереже барлық пайдаланушылардың мүддесіне ортақ әрі сай келетін
Есеп берудің мәліметтері Пайдалылығы

Экономикалық ресурстары

(активтер құрылымы) Кәсіпорынның табыс алу қабілетін бағалау және болашақта
Қаржылық құрылымы (кәсіпорынның қарызы мен меншік капиталының ара қатынасы)
Өтемділік пен төлем қабілеттігінің коэффициенті Өз міндеттемесіне жауап беретін
Рентабельділік пен іскерлік белсенділігінің коэффициенті Кәсіпорынның ресурстарды пайдалану тімділігін
Қажылық жағдайының өзгеруі Қаржылық инвестициялық, оперативтік қызметінің нәтижесінде, кәсіпорынның
Қаржылық есеп беру өзара байланысты, өйткені ондағы шаруашылықтың бір
Қажылық есеп пайдаланушылар үшін айқын, түсінікті болуы және барлық
Қаржылық есеп беруде заңды тұлғалардың атауы, тұрған жері, есеп
Қаржылық есеп беру өткен кезеңдердің мәліметтерімен салыстырылады. Есеп беру
Қаржылық есеп берудің элементтері. Қаржылық есеп беру мәміленің және
Актив- бұл құндық бағасы бар субъекттің құқығы мен жеке
Активтер болашақта жүзеге асатын экономикалық олжа ретінде көрсетіледі. Ол
Активтердің физикалық нысаны да бар болуы мүмкін (ғимараттар, қондырғылар,
Шаруашылық жүргізуші субъекттің активтерге меншік құқығы болуы да және
Міндеттемелер- бұл өткен мәміленің нәтижесі, ол жүзеге асқандықтан қарызданушының
Меншік капиталы- бұл субъекттің міндеттемесі шегерілген активі. Бухгалтерлік есепте
Қаржылық нәтижесі- бұл есепті жылдағы кәсіпорынның қаржылық- шаруышылық қызметінің
Табыс- бұл есепті кезеңдегі активтердің өсуі, не міндеттемелердің азаюы;
Қаржылық есеп беруде шаруашылық жүргізуші субъект қызмет түріне (өндірісіне)
Табыстар- бұл субъекттің негізгі және негізгі емес қызметінің нәтижесі.
Шығыстар- өнімді өндірумен, жұмысты атқарумен, қызметті көрсетумен байланысты шығындар,
Қаржылық есеп берудің элементтерін тану- бұл бухгалтерлік балансқа
кез- келген болашақтағы олжаның осы баптарда көрініс табу ықтималдығы
баптың құны бар, ол үлкен дәлдікпен өлшенуі мүмкін.

Қаржылық есеп берудің элементтерін бағалау. Бағалаудың көмегімен олардың құны
бастапқы құны- активтер тараптардың келісімі бойынша белгіленген және олардың
ағымдағы құны- активтер есеп берудегі ақшалай сомасы бойынша көрініс
сату құны- активтер өзінің сатылған құны (ақша қаражатының сомасы)
дисконтталған құны- активтер келешекте келіп түсетін ақша қаражатының дисконтталған
баланстық құны- актив пен міндеттеме баланстық есеп берілген күніндегі
Субъект қаржылық есеп беруді жасау кезінде активтер мен міндеттемелерді
Кәсіпорын балансы

1 қаңтар 2006 ж.

кодтары

Ұйымның атауы АШМ “Сервис орталығы”
Мекен- жайы
Өндіріс ұйымының қызмет ету түрі

Шаруашылық нысаны

Мемлекеттік мүлікті басқару органы

Өлшем бірлігі

Берілу мерзімі

Нақты берілген мерзімі

Активтер

Баб кодтары

Жыл басындағы кезеңге

Жыл соңындағы кезеңге

І Бөлім. Ұзақ мерзімді активтер:

Материалдық емес активтер

Бастапқы құны (10)

Жинақталған амортизация (11)

Қалдық құны (010- 011)

Негізгі құралдар

Бастапқы құны (121- 125 пюттар)

Жер (121)

Ғимараттар мен қондырғылар (122)

Машиналар мен құрал- жабдықтар (123)

Басқа да негізгі құралдар (124- 125)

Жинақталған амортизация (13)

Қалдық құны (020- 021)

Аяқталмаған құрылыс (126)

Инвестиция (14)

Бас (еншілес) серіктестік

Тәуелді серіктестік

Ұзақ мерзімді дабиторлық қарыздар

Жиыны

ІІ Бөлім. Ағымдағы активтер

Материалдар (20)

Аяқталмаған өндіріс (21)

Тараулар (22)

Дайын өнім (221)

Басқа ТМҚ (223)

Дебиторлық қарыздар:

Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қарызы (борышы) (30)

Бас (еншілес) және тәуелді серіктестіктердің дебиторлық
Басқа да дебиторлық қарыздар (33)

Оның ішінде ҚҚС (331)

Болашақ кезеңнің шығыстары (34)

Берілген аванстар (35)

Қаржы инвестициясы (40)

Ақша қаражаттары (41, 42, 43, 44, 45)

оның ішінде есеп айырысу
аударылған ақша қаражатының жолдағысы (41)

Валюталық плюттағы ақша қаражаты (43)

Басқа да ағымдағы активтер

Жиыны

Барлығы

Пассивтер

Баб кодтары

Жыл басындағы кезеңге

Жыл соңындағы кезеңге

І Бөлім. Меншік капитлы

Қосымша төленген капитал

Қосымша төленбеген капитал

Резервтік капитал

Таратылмаған табыс (жабылмаған зиян)

өткен жылдардағы

Есептік жылдағы

Негізгі құралдар, орталықтандырылған күрделі салымдардың есебінен пайдалануға берілген және
Жиыны

ІІ Бөлім. Ұзақ мерзімді міндеттемелер

Ұзақ мерзімді несиелер

Ұзақ мерзімді кредиторлық қарыздар

Кейінге қалдырылған салықтар

Жиыны

ІІІ Бөлім. Ағымдағы міндеттемелер

Қысқа мерзімді несиелер

Кредиторлық қарыздар

Бюджетпен есеп айырысу

соның ішінде

Кейінге қалдырылған салықтар

Еншілес (тәуелді) серіктестердің кредиторлық қарызы

Бюджеттен тыс төлемдер бойынша есеп айырысу

Алынған аванстар

Жабдықтаушылармен және мердігерлер мен есеп айырысу

Еңбек ақы бойынша персоналдармен есеп айырысу

Еңбеккерлердің демалысы бойынша қарыздарын есептеу

Басқа да кредиторлық қарыздар

Басқалары

Жиыны

Барлығы

Басшы_____________________________________

Бас бухгалтер_______________________________

ІІ –тарау. Кєсіпорындарды басќаруда ќаржы талдауы мен ролі.

Ќаржы т±раќтылыѓы – ќаржы жаѓдайды баѓалайтын

кµрсеткіштері ретінде.

Єдетте кєсіпорынныњ ќаржы т±раќтылыѓы ќаржы есеп беру активтерініњ ќ±ралы
Активтерді талдау жасау кезінде ќаржылыќ есеп беру негізгі элемент
Баланс активтерініњ єсері шаруашылыќ ж‰ргізуші ењбекшілердіњ ќарамаѓындаѓы м‰ліктердіњ
Кєсіпорынныњ µндірістік потенциалы екі єдіспен белгіленеді. Бірінші єдіс
Екінші єдіс – б±л жаѓдайда кєсіпорынныњ µндірістік потенциалына аяќталмаѓан
Кєсіпорынныњ µндірістік потенциалы тµмендегідей кµрсеткіштермен аныќталады.

Кµрсеткіш. Өндірістік маќсаттаѓы м‰ліктер коэффициенті. Ол тµмендегідей формуламен жазылады.
Кn = _¤ндірістік заттар + НЌ + аяќталмаѓан
Активтердіњ ќ±ны

Б±л жаѓдайды б±л кµрсеткіштегі нормал шек ќою: Кn( 0.5:
2-Кµрсеткіш. Шаруашылыќ субъект активтерін ж±мылдыру (мобильность) коэффициенті. Б±л коэффициент
Ќаржылыќ кµзќарас жаѓынан ќараѓанда кооффициентіњ жоѓарылауы баланс активініњ ќ±рылымында
Активтердіњ тиімді дєрежеде орналасќандыѓын білдіретін кµрсеткіш б±л: ќаржылардыњ ж±мылдырылѓан
Кәсіпорынның мүліктік жағдайының сапалы өзгерісі өндірістік потенциалдың негізгі элементі
Ағымдағы активтердің құрамы мен құрылымына талдау жасағанда материалдық құндылықтардың
Кәсіпорында қиын өтейтін товарлы – материалдық құндылықтардың болуы, үлкен
Экономикалық әдебиеттерде қаржы тұрақтылығына талдау жасағанда қаржы ситуация типінің
Меншікті айналмалы қаржылардың болуы мынадай формуламен белгіленеді: СОС=CC-BA-У

Б±нда: СОС – меншікті айнымалы ќаржылар;

СС – меншікті капитал кµзініњ кµлем;

ВА – айналмалыдан тыс активтердіњ кµлемі;

У – зиян.

2 Кµптеген мамандар меншікті айналмалы ќаржыларды есептегенде меншікті ќарыз
ПК = (CC+ДЗС) – ВА – (У).

Б±нда: ПК - µзгермелі капитал

ДЗС - ±заќ мерзімді ќаржы ќарыздары.

3. Запастармен шыѓындары ќалыптастырудыњ негізгі ќайнар кµзініњ жалпы мµлшері
ВИ =(CC+ ДЗС +КЗС)-ВА – У.

Б±нда: ВИ- барша ќаржы кµздері:

КЗС – ќысќа мерзімді ќарыз ќаржылары.

Авторлардыњ айтуынша ќысќа мерзімді несиелер мен ќарыз ќаржыларына ссудалар
Ќаржы кµздері ќалыптасуыныњ ‰ш кµрсеткішіне сєйкес запастар мен шыѓындары
Артыќ немесе кем меншікті айналмалы ќаржылар.

ФСОС =COC –33

Б±нда: ФСОС = артыќ немесе кем меншікті айнымалы ќаржылар.

Артыќ немесе кем µзгермелі ФПК=ПК-33. Б±нда ФПК – артыќ
Артыќ немесе кем барша ќаржы ќайнар кµздері

ФВИ=ВИ-33. Б±нда: ФВИ – артыќ немесе кем жалпы, осы
2.2. Т±раќтылыќтыњ ќаржылыќ коэффицентерін есептеу жєне
Халыќаралыќ тєжірбиеде жєне прогрессивтік фирмаларда негізгі кезењде ќаржы т±раќтылыѓы
Ќаржы т±раќтылыѓы тµмендегідей єдіспен сипатталынады.

Меншікті жєне ќарыз ќаржыларыныњ араќатынасы арқылы.

Меншікті ќаржы кµздерініњ ќорландыру ќарќыны (темпі) арќылы.

¦заќмерзімді жєне ќысќа мерзімді міндеттемелердіњ араќатынастары арќылы.

Материалдыќ айнымалы ќаржыларды меншікті ќаржы кµздермен ќамтамасыз ету арќылы
Баланс кµздерініњ ќалыптастыру кµздеріне талдау жасаѓанда шаруашылыќ субьектілері м‰ліктерініњ
КН= СК:ОК

Бұнда КН – тәуелсіздік коэффициенті.

СК – меншікті капитал

ОК – жалпы, жиынтық капитал (баланс валютасы)

Шаруашылық жүргізуші субъектілер үшін рыноктар қатынастар жағдайында инвесторлармен
Тәуелсіздік коэффициенттің өсуі субъектілердің қаржылық тәуелсіздігінің артқандығын білдіреді.
Қаржы көздерінің құрылымын үйрену және оны бағалау қажет, себебі
Қаржылық тұрақтылықты сипаттайтын тағы бір көрсеткіш – бұл қаржыландыру
Ол төмендігідей формуламен жазылады:

Кф=Ск: 3к. Бұнда Кф- қаржыландыру коэффициенті. Ск –
3к –қарыз капиталды қаржыландыру коэффициенті жоғары болған сайын банкирлер
Егер жалпы көлемде меншікті капиталдың үлесі жартысынан төмен болса,
Қаржыландыру коэффициентінің теріс көрсеткіші бұл қарыз және тартылған қаржылардың
К3/С=3K:CK: Бұл меншікті қаржы активіне салынған бір тенгеге субъект
Шаруашылық субъектінің тәуелсіздігін білдіретін тағы бір көрсеткіш, бұл –
Ол мынандай формуламен белгіленеді.

Кфу = :

Б±нда: Кфу- ќаржы т±раќтылыѓы коэффиценті.

До - ±заќ мерзімді міндеттемелер (±заќ мерзімді несиелер мен
Ок – жалпы капитал.

Ск – меншікті капитал.

Атаулы оныњ маѓынасы 0,9-ѓа тењ болады. ¤те ќиын жаѓыдайы
Кд/о= :

Б±нда: Кд/о-ќарыз ќаржыларын ±заќ мерзімге тарту коэффиценті; Ск- меншікті
Б±л кµрсеткіш арќылы ќаржылыќ есеп беру негізінде активтерді ќалыптастыру
Капаитал ќ±рлымындаѓы ќалыптасудыњ ±ѓымдылыѓын аныќтау ‰шін инвестициялау коэффицентін пайдалану
Меншікті капиталды зерттеуде кєсіпорынныњ меншікті айнымалы ќаржыларындаѓы µзгерістерге єсер
Меншікті айналмалы ќаржылардыњ кµлемін аныќтау ‰шін меншікті капитал жиынтыѓынан
Тєжірбиеде ірі капитал салымдарды ќаржыландыру ‰шін жєне негізгі ќ±ралдарды
Ск – меншікті капитал:

Б±л кµрсеткіш кєсіпорынныњ қаржылық т±раќтылыќтың м‰лде мањызды сипаттамасы болып
¦заќ мерзімді ќарыз ќаржылары негізгі ќ±ралдар сатып алуѓа баѓытталады
Жұмылдыру коэффициентінің көтерілуі және жоғары дәрежеде болуы субъектінің қаржылық
Сондықтан КМ-ның өсуі белгілі бір шекте ғана болғаны көңілге
Егер “КМ” негізгі құралдар құнының кемею есебінен болмай өзінің
“КМ” –ның сапалы ұтымды дәрежесі ≥ 0,5 көлемде болуы
“КМ” дәрежесі субъект қызметінің сипатына байланысты болады. Қорлары көбірек
Қаржылардың тұрақтылығын әсер ететін тағы бір көрсеткіш ол- ТМЗ-ны
КО/З = СОК
ТМЗ
СОК –меншікті айналмалы капитал; ТМЗ – тауарлы материалдық
Бұл коэффициент ТМЗ –ның қанша дәрежесі меншікті қаржылар есебінен
КО/З ≥ 0,6 : 0,8; Бұл
Дебиторлық пен кредиторлыќ ќарыздар арасындаѓы араќатынас шамамен 2:1 дєрежеде
ТМЗ – ны ќалыптастырудаѓы ќайнар кµзін сипаттайтын ‰ш негізгі
Меншікті айналмалы капиталдыњ болуы. (Сок) Бұл көрсеткіш меншікті капитал
Меншікті айнымалы капитал былай жазылады.

Сок =Ск- Да. Б±нда Ск – меншікті капитал; Да
Сок – кµрсеткіші – ењ мањызды талдау жасайтын коэффициенттерді
ТМЗ – да меншікті айналмалы ќаржылардыњ ‰лесі. (б±л кµрсеткіш
2. ТМЗ –ның қалыптастырудың меншікті және ұзақ мерзімді қарыз
СОК/Д= СОК+ДО

Бұнда ДО ұзақ мерзімді міндеттемелер .

3. ТМЗ – ды қалыптастыруда негізгі қайнар көздерінің жалпы
OИ= СОК/Д+ KK

Бұнда: OИ – негізгі қайнар көздері: KK – қысқа
ТМЗ – ны қалыптастырудың қайнар көздері болып үш көрсеткіштеріне
Меншік айналмалы капиталдың артық (+) немесе кем (-) болуы.
Меншікті және ұзақ мерзімді қайнар көздері арқылы ТМЗ –
( СОК/д = СОК/д-ТМЗ

Негізгі қайнар көздерінің жалпы мөлшері арқылы ТМЗ-ны қалыптастырудың артық
( OИ= OИ-ТМЗ

Осы жоғарыда көрсетілген ТМЗ –ны қайнар көздермен қалыптастырудың үш
Ќаржы жаѓыдайыныњ абсалюттік т±раќтылыѓы.

Ќаржы жаѓыдайыныњ нормал т±раќтылыѓы.

Ќаржы жаѓыдайыныњ т±раќсыздыѓы.

Ќаржы жаѓыдайыныњ даѓдарысќа ±шырауы.

Бірінші:

Ќаржы жаѓыдайыныњ абсалюттік т±раќтылыѓы ситуатция тењсіздікпен сипатталынады. Ол былай
Сок > ТМЗ.

Б±л көрініс тµмендегідей жаѓыдайда салыстырылды. ТМЗ- негізінен меншікті айналмалы
Екінші:

Ќаржы жаѓыдайыныњ нормал т±раќтылыѓы төмендегідей тењсіздікпен сипатталынады: Ол былай
Сок/д Екінші жаѓдайда ТМЗ-ны субьекті єрт‰рлі ќаржы кµздері мен: және
Үшінші:

Т±раќсыз ќаржы жаѓдайы тµмендегідей тењсіздік ситуация сипатталѓанда пайда болады.

ТМЗ>ОИ немесе ОИ Б±л жаѓыдай аздап µзініњ жєне кµбірек ќосымша ќаржы кµздері
Төртінші:

Даѓдарысќа ±шыраѓан ќаржы жаѓдайы алдынѓы тењсіздікке ќосымша субьект µз
Нарықтық экономикалыќ ќатынастар жаѓдайында м±ндай ситуатциялардыњ ‰здіксіз ќайталана беруі
Кєсіптік кітаптарда ќаржы ситуацияныњ ќалыптасуына ќарай субьект єрт‰рлі басќа
- қаржылық жағдайы жақсы
қаржылық жағдайы орта дәрежәдегі кәсіпорын,

қаржылық жағдайы жаман дәрежедегі кәсіпорын.

қаржылық жағдайы банкротқа ұшыраған кәсіпорын.

Бұл кезде өндірісітік субъектілердің қаржылық жағдайы қаржы шығындарының негізгі
Нормал өндірістік шаруашылық және ұдай өндірістік қызметтердің қамтамасыз етілуі.

Ұзақ мерзімді несилер мен қарыздар бойынша өз уақытында есептесу.

Субъекті дамыту бойынша бойынша алқымды жобаларды қаржыландыру мүмкіндігі (рыноктың
2.3. Кәсіпорынның төлем қабілеттілік және несие

қабілеттілік сипаттамасы .

Қаржы тұрақтылығына әсер ететін өлшемдердің бірі бұл оның төлем
Қарыздарды өтеу үшін потенциалды қаржы болып дебиторлық қарыз болып
Сондықтан кәсіпорынның төлемқабілеті бар деп есептейміз, егер субъектінің қарамағындағы
Субьектініњ тµлем ќабілетіне талдау жасау кєсіпорындаѓы наќты аќшалар мен
Аѓымдаѓы тµлемќабілеттілік. Ағымдағы төлемқабілеттік баланысты ќ±растырып жатќан (уаќытта) мезгілде
Күтетін (переспективалы) төлемқабілеттілік.

Субьектініњ ќарамаѓында жабдыќтаушылармен мезгіл µткен ќарыздарды болмаѓан жаѓдайда жєне
К‰тетін (переспективалы) тµлемќабілеттілік тµмендегідей жолмен аныќталынады. Наќты бір
Кєсіпорынныњ тµлемќабілеті – тµлем ќабілеті коэффиценті арќылы аныќталынады. Б±л
Тµлем ќабілеттілік ќаржыларѓа аќшалай ќаржылар , ќысќа мерзімді ќ±нды
Ағымдағы міндеттемелерге мыналар кіреді: өтеуге( төлеуге) тиісті қарыздар, банктің
Ағымдағы міндеттемелерге қарағанда төлемді қаржылардың жоғары болуы субъектің төлем
Ағымдағы (қысқа мерзімді) төлемқабілеттілік өте тар түсінікте болып, ол
Субъектің қаржылық икемділігі.

Акционерлік капиталды көбейту, т.б.

Переспепитивалық төлем қабілеттілікті анықтағанда өтімділіктің динамикалық және статистикалық
А) Абсалюттік өтімділік коэффиценті бұл ақша қаржылары мен шұғыл
К.ал (0,2-0,5. Дүниежүзілік тәжірибеде шаруашылық жүргізуші субьекті үшін
Б) Аралық өтеу коэффицентін мынандай әдіспен анықталады: алдыңғы көрсеткіштің
В) Өте қиын өтімділік коэффициенті бұл белгілі бір кезеңде
Өтеудің жалпы коэффициенттері былай белгіленеді: кәсіпорындағы өтімді қаржылар көбірек
Б±л кµрсеткіштіњ нормал маѓынасы бойынша басќа пікірлер де бар:
Аѓымдаѓы активтердіњ аѓымдаѓы міндеттемелердіњ ‰стінен 2 еседен (кµбірек) жоѓарыраќ
¤тімділіктіњ ‰ш кµрсеткішін есептегенде бµлшектіњ алымы бір-бірімен айырмашылыќ етеді,
Егер аѓымдаѓы активтер мен аѓымдаѓы міндеттемелердіњ араќатынасы 1:1 ден
Субьектілердіњ тµлем ќабілеттілігін сипаттайтын кµрсеткіштердіњ бірі-борыш тµлеу ќабілеттілігі. Нарықтық
Ќысќа мерзімді несиеге субьектініњ айналмалы ќаржы кµздерініњ бірі болып
¦заќ мерзімді несиелердіњ бір бµлігі аѓымдаѓы активтерді сатып алуѓа
іріленген обьектілер ‰шін материалдыќ запастар мен µндірістік шыѓындар ‰шін,
Несие алу ‰шін заемшы банкке негізделген т‰рде жазбаша µтініш
Б±дан басќа бір мезгілде банкке µтініш – міндеттеме бері
- техника – экономикалыќ дєлел: Б±л орында шаралар жоспарланѓан
қаржылық және статистикалық есептермен т.б мәліметтер: бұл заемшының қаржы
формалар бойынша өз мезгілінде ссудаларды қайтаруды құруды қамтамасыз
Қажеттілікке байланысты банк алдын – ала өз орнында тексеру
Банк несиелік келісім жасауға дейін субъектің борыш төлеу қабілеттілігіне
Борышты төлеу қабілеттілігіне талдау жасау заемшыға сапалы баға беру
Субъектің қызметін талдау жасаудан алдын төмендегідей жағдайларды анықтауды қажет
1-зерттеуді қажет ететін субъект қызметінің кезеңін анықтау керек.

2-алдын ала әртүрлі аналитикалық есептерді өткізу қажет:

3-өз-өзіне талдау жасалуын қадағалау тиіс.

2.4 Баланс µтімділігіне талдау жасалынуы.

Бізге белгілі болѓан µтімділіктіњ екі концепциясының болуы.

Оның біріншісі: Субьектініњ µзініњ ќысќа мерзімді міндеттемелерді тµлей алатын
Екінші бір концепция, б±нда - µтімділіктіњ б±л аѓымдаѓы активтердіњ
Аќшамен жабу мезгілі міндеттемелерді жабу мезгілімен сєйкес келеді. Б±л
¤тімділік балансына талдау жасау ќаржыларды актив бойынша салыстыруда, олардыњ
¤тімділік дєрежесіне байланысты яѓни аќша ќаржыларына айналу жылдамдыѓына байланысты
А1. Ењ кµбірек µтетін активтер: Б±ѓан кµбінесе субьектініњ аќша
А2. Жылдам реализация етілген активтер. Б±ѓан ќысќа мерзімді дебиторлыќ
Нарыќта экономикалыќ жаѓдайда кєсіпорын мезгілі µткен ќарыздарѓа шыдай алмайды,
A3. Жай (медленно) релизация етілетін активтер. Б±ѓан баланс активініњ
А4. Қиын (трудно) реализация етілетін активтер. Бұған баланс активінің
Баланс активтерін µтімділік дєрежесіне ќарай бµлгенде негізгі µлшем –
Баланс пассивтері оныњ тµлем мерзіміне ќарай тµмендегідей топтарѓа бµлінеді.

П1 – ењ ш±ѓыл міндеттеме. Б±ѓан несиелік борыштар, ссудалар,
П2 – ќысќа мерзімді міндеттемелер - б±ѓан ќысќа мерзімді
П3 - ±заќ мерзімді міндеттеме. Б±ѓан ұзақ мерзімді несиелер
П4- тұрақты міндеттемелер – бұған Пассив тегі 1 бөліміндегі
Баланс өтімділігін анықтау үшін актив пен пассивтегі топтардың қорытындысын
А1( П1

А2( П2

А3( П3

А4 П4

Баланс өтімді деп есептейді сондай жағжайда : егер те,ңсіз
Актив пен пассивтегі бірінші топ статьяларын салыстыру қорытындысы жақын
Актив пен пассивтің екінші топтағы статьяларын салыстыру қорытындысы алдағы
Қорыта айтқанда бірінші және екінші топтарды салыстыру нәтижесі ағымдағы
Актив пен пассивтің 4-ші топтардағы қорытындыны салыстыру нәтижесі субъектінің
Үздіксіз принциптердің сақталуы немесе әрекеттегі субъект әрқашан тұрақты түрде
А4≤ П4 меншікті қаржылардың көздері жұмылдырылмаған активтерден жоғары
КОЛ.= ;

М±нда КОЛ = жалры µтімділік еселігі (коэффициенті).

- еселік салмаѓы (весовые коэффициеты).

А1 жєне П1 актив пен пассивтегі топтардыњ ќорытындысы
Баланс µтімділігініњ жалпы еселігі-коэффициенті аѓымдаѓы субъект активіндегі жалпы µтімділік
Олар мыналар:
Активтердіњ кµбірек µтімділігі мен ш±ѓыл міндеттемелер баланстыњ µтімділігі ‰шін
Б±дан мынадай нєтиже туады. = 1; =0,5; = 0,3

М±ныњ нєтижесінде µтімділіктіњ жалпы кµрсеткіштері мынандай кµріністі береді.

К 0Л.= ;

Осы кµрсеткіштіњ кµмегімен субъектініњ тµлем ќабілетініњ жалпы баѓасы беріледі
ІII – тарау. Кµрсеткіштерді талдау жєне “ЖШС “Бағара” µндірістік
3.1– Баланс активтері мен пассивтері ќ±рамы мен ќ±рылым
“ЖШС Бағара” кєсіпорында активтердіњ µзгеруін есептейтін кµрсеткіштер кєсіпорынныњ м‰ліктік
¤ндірістік маќсаттаѓы 1 М‰лік коэффициенті кєсіпорынныњ µндірістік потенциалын сипаттайды.
КП=

КП1=

КП2=

Б±л жаѓдайда б±л кµрсеткіштегі нормал шек ќою: КП(0,5 есептелінеді.
Коэффициентіњ тµмендегені негізгі ќорлардыњ есебінен µзгерген. Негізгі ќорлардыњ өсуі
2. Субъект активтерініњ ж±мылдыру коэффициенті тµмендегідей формуламен белгіленеді.

КМОБ=

КМОБ1=
Ж±мылдыру коэффициентін жоѓарылады кєсіпорын ‰шін тиімді болып есептелінеді.

3. Ж±мылдырѓан жєне ж±мылдырылмаѓан араќатынас коэффициенті тµмендегідей формуламен белгіленеді.

КМН= КМН1= КМН2=
Б±л кєсіпорында ж±мыс коэффициенті тµмен дєрежеде, нормал дєреже КМН(0,5
4. Негізгі ќ±ралдардыњ наќты ќ±н коэффициенті.

Тµмендегі формуламен белгіленеді. Б±л м‰мкіндіктердіњ активте 50% кем болмауы
КРОС=

КРОС1= КРОС2=

Есеп дєурінде коэффициент барша активтер ќ±ныны кµбеюі есебінен тµмендеді.
5. Негізгі ќ±ралдардыњ техникалыќ жаѓдайын сипаттайтын кµрсеткіш –
Ол былай есептелінеді:

Кизи=

Кизн1 = Кизи2
Тозу кэифицентініњ µсуі – тиімді жаѓыдай емес. Тозу ќарќыныњ
Баланс активтерініњ ќ±ру кµздеріне талдау жасаѓанда м‰ліктердіњ т‰суі, сатып
Жыл басында =149200 + 8517=157717

Жыл аќырында= 132478+43398=175876

Тєуелсіз коээфицент. Б±л субьектініњ ќарыз ќаржыларына тєуелсіз жаѓыдайын білдіреді.

Кн.,=

Кн.,=
Ењ тµменгі кµрсеткіш:- 0,5 – 0,6 болуы ќажет. Іс
Ќаржыландыру коэфицентті, б±л кєсіпорынныњ ќаржылыќ т±раќтылыѓын сипаттайды ол тµмендегідей
Кф=

Кф1=
Б±л дєрежеде жоѓары болѓан сайын банкілер мен инвесторлар ‰шін
Ќарыз жєне меншікті ќаржылар араќатынасы коэффициенті. Нормал жаѓдай: К3/С=КЗ/СЧ=

КЗ/С1= КЗ/С2=
Ќаржы т±раќтылыѓы коэффициенті немесе инвестициялардыњ орнын толтыру коэффициенті.

Кф4=

КФу1= КФу2=

Нормал жаѓдай 0,75 Себебі ±заќ мерзімді міндеттемелер кєсіпорында жоќ.

Пассив µзгерісіндегі кµрсеткіштерді есептеу.

Меншікті айнымалы капитал. Оны аныќтау ‰шін тµмендегідей формула ќолданылады.

СО.К= меншікті капитал - ±заќ мерзімді актив.

СОК1= 149200 – 132182 = 17018.

СОК2= 132478 – 123442 =9036.

Азайѓаны ќолайсыз тенденция.

Ж±мылдыру коэффициенті.

Тµмендегідей формуламен аныќталынады. КМ=

КМ1= КМ2=

Оны оптимал мөлшері Км 0,5 болуы қажет.

3. ТМЗ-ның орнын толтыру коэффициенті. Ол былай анықталады.

,

Нормал жағдай төмендегідей көріністе болу қажет:

Қаржы жағдайы тұрақтылық жағдайына қарай 4 типке жіктеледі.

Қаржы жағдайының абсалют тұрақтылығы мынадай жағдайда қалыптасады: Сок>ТМЗ

Қаржы жағдайының нормал тұрақтылығы теңсіз жағдайда сипатталады. Сок/д>ТМЗБұнда Сок/д – меншікті айналмалы капитал және ұзақ мерзімді
Қаржы жағдайының тұрақсыздығы теңсіз ситуация сипатталған жағдайда болады ТМЗ>ОИ
Дағдарысқа ұшыраған қаржы жағдайы бұл алдындағы теңсіздікке субьектінің несиесі
ЖШС “Бағара” өндірістік кәсіпорында бұл жағдай төмендегідей ситуацияда көрінеді.

Жыл басында абсолют тұрақтылық.

Жыл соңында нормал тұрақтылық

Кєсіпорынныњ тµлем ќабілеті мен несие ќабілетіне

талдау жасау.

1. Кєсіпорынныњ тµлем ќабілеті тµлем ќабілеті коэффициентімен аныќталынады.
КПЛСП=

КПЛС1= тµлем ќабілеті емес.

КПЛС2= тµлем ќабілеті бар.

2. ¤тімділіктіњ көрсеткішімен анықталынады өтімділіктің динамикалық кµрсеткіші= ;

Өтімділіктіњ динамикалыќ кµрсеткіші кєсіпорында тµмендегідей жаѓдайда.

¤тім.дин.кµрс.=

Орташа аѓымдаѓы міндеттемелер =

3. Абсалюттік µтімділік коэффиценті.

Б±л аќшалай ќаржылар жєне жылдам реализация етілетін ќ±нды ќаѓаздардыњ
Кабс 1 =
Оныњ нормал маѓынасы: Кабс ≥ 0,2 ÷ 0,5
4. Аралық орнын толтыру коэффициенті =
КПРОМ.ПОК1= ;
Нормал жағдай бағасы Кnm(1.

Ағымдағы өтімділік коэффициенті

=

Кmл1=
Бұл көрсеткіштің нормал мағынасы ; Кmл(2 немесе 1Кәсіпорынның кредиттік қабілетіне талдау жасағанда ең негізгі көрсеткіш
Кәсіпорынның табыстылығы төмендегідей белгіленеді.

Кm=

Табыстылық к/01=

Табыстылық к/02=

“ЖШС Бағара” өнеркәсібінде жиынтық копиталдан өсуі – табысты
Банкирдің несиелік қабілетін анықтауда өтеудің аралық коэффициентін қолданумен бірге
К0 3.3 Балансты өтімділік
А1 Ең көбірек өтімді активтер. Барша ақшалай қаржылармен құнды
А2 Жылдам реализация етілетін активтер бұған қысқа мерзімді дебиторлық
А3 Баяу реализация етілетін активтер. Бұған баланс активінің екінші
Бұл жыл басында 10866 + 14375=25231мың тенге болса,
А 4. Күрделі, қиын реализация етілетін активтер. Бұған
Баланс пассивтері оның төлеу жеделдігі бойынша төмендегідей топтарға бөлінеді.
П1 Ең көбірек жедел міндеттемелер. Бұған қысқа мерзімді
Б±л жыл басында: 4143+2569+1805=8517 мыњ тенге болса, ал жыл
П2. Ќысќа мерзімді міндеттемелер : Б±л ќысќа мерзімді несиелер
П3. ¦заќ мерзімді міндеттемелер. Б±ѓан ±заќ мерзімді несиелер мен
П4. Т±раќты міндеттемелер. Б±ѓан баланс пассивініњ І-ші бµліміндегі “Меншікті
Б±л жылдыњ басында 149200-32=149168 болса, жыл соњында 132478 болады.Жоѓарыда
Жыл басында: Жыл соњында:

А1:81П1:8398

А2:14556>П2:0 А2: 25681 А3: 25231 > П3: 0 А3: 25899
А4: 117817 Б±л берілген ж‰йелерде жылдыњ басында кейбір ауытќулар байќалады- бірінші
Актив пен пассивтердің бір топтағы статьияларының жиынтығын салыстырғанда ол
Баланс активтері мен пассивтердегі бірінші- екінші топтарды салыстырғанды өндірістік<