TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz

Кіріспе................................................................................................................2-3

І тарау. Құқық туралы түсінік

1.1 Құқық ұғымы, белгілері...............................................................................4-8

1.2 Нормативтік реттеу жүйесіндегі құқықтың орны.....................................9-17

ІІ тарау. Құқықтық норма

2.1 Құқықтың қайнар көздері..........................................................................18-24

2.2 Құқықтық норманың ұғымы, түрлері, құрылымы..................................25-34

ІІІ тарау. Құқықтық қатынас

3.1 Құқықтық қатынас ұғымы.........................................................................35-37

3.2 Заңды айғақ.................................................................................................38-41

Қорытынды.......................................................................................................42-43

Пайдаланған әдебиеттер тізімі.......................................................................44-45

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 44 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

МАЗМҰНЫ

Кіріспе................................................................................................................2-3

І тарау. Құқық туралы түсінік

1.1 Құқық ұғымы, белгілері...............................................................................4-8

1.2 Нормативтік реттеу жүйесіндегі құқықтың орны.....................................9-17

ІІ тарау. Құқықтық норма

2.1 Құқықтың қайнар көздері..........................................................................18-24

2.2 Құқықтық норманың ұғымы, түрлері, құрылымы..................................25-34

ІІІ тарау. Құқықтық қатынас

3.1 Құқықтық қатынас ұғымы.........................................................................35-37

3.2 Заңды айғақ.................................................................................................38-41

Қорытынды.......................................................................................................42-43

Пайдаланған әдебиеттер тізімі.......................................................................44-45

КІРІСПЕ

Құқық адам мен қоғамның жаратылысымен байланысты тұлғаның бостандығын
Заң ғылымының негізі мемлекет және құқық теориясынан басталса,
2) Құқық әлеуметтік және философиялық тұрғыдан алғанда, өте
3) Құқық – қай қоғамның болмасын мүшелерінің ара-қатынастарының
Енді құқық нормасына келер болсақ, құқықтық норма заңда
Ал құқықтық қатынас бұл – құқыққа байланысты, құқық
Аталған құқық, құқықтық норма және құқықтық қатынас ұғымдары
Құқық ұғымы жайлы түсінік бергенде, оның жалпы мәнін
Міне, осындайлық құқық терминіне анықтама беруден бастап, бұл
“Нормативтік реттеу жүйесіндегі құқықтың орны” – бөлімінде нормативтік
Құқықтық норма атты ІІ тарауда Құқықтық қайнар көздер
Құқықтық қатынас атты ІІІ бөлімде құқықтық қатынас түсінігі
Бұл дипломдық жұмысым заң ғылымына қатысты елеулі еңбектерін
Бұл еңбек құқықтық норма түсінігін игеруге көмекші құрал
І тарау. ҚҰҚЫҚ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК.

Құқық ұғымы, белгілері.

Республикамыз өз тәуелсіздігін алып, небір қиыншылықтарды артқа тастап,
Ел болған соң, соңғы кездері жалпы халықтық құқық
Сондықтан да қоғам болашағы құқықтық мемлекет тағдырымен байланыстыра
Себебі күнделікті күйбең тіршіліктің құрығына түсіп, өз ар-ұжданын,
Бұл идея тек халық арасында айтылып қалмай, билік
“Құқық” терминінің көптеген мәні бар, ол заң ғылымында,
Заң ғылымында “құқық” термині бірнеше мағынада қолданылады. Біріншіден,
Субъективтік (тұлғалар) құқық – тұлғалардың мүддесін қанағаттандыру мақсатымен
Мұндай мүмкіндіктер құқықтық қатынастарға қатысатын тұлғалардың мінез-құлқының шегін
Заңды тұлға кәсіпкерлікпен шұғылданып, заңи негізде мүлікке ие
Субъективтік (тұлғалық) құқықтық міндет – құқықтық мүмкіндік берілген
Екіншіден, “құқық” дегеніміз құқық нормаларының жүйеге келтірілген жиынтығы.
Үшіншіден, “құқық” термині оқу пәнін білдіретін ұғым ретінде
Төртіншіден, “құқық” термині тұлғалық құқық пен объективтік құқықтың
Құқық пәндерін оқып, құқықтың мәнін терең түсінген адам
Құқықтың түрлі түсінігінің болуы - оның әлеуметтік
Әрине, құқық туралы зерттеушілердің көзқарасы бір жерден шығып,
Құқықтың жалпы әлеуметтік мәнін мойындай отырып, оған мынадай
Құқық (объективтік тұрғыдан қарағанда) – жалпыға бірдей міндетті,
Енді, құқықтың негізгі белгілерін қарастырайық .

Жүйелілігі. Құқық – бірнеше бөлшектен тұратын жүйелі құрылыс.
Құқықтық жүйенің екінші бөлігі – мемлекеттегі қолданылатын барлық
Нормативтік сипаты – құқықтың негізгі белгілерінің бірі. Құқық
Құқықты, оны құратын заңдарды, басқа да нормативтік актілерді
Мемлекет органдардан тұрады, демек, мемлекет органдары заңдарды жасайды.
Құқықтың енді бір белгісі – мемлекеттің күшіне сүйенуі.
Құқықтың тағы бір белгісі – адамдардың еркін білдіруі.
Сонымен, қорыта келе айтарым, құқықтық норманың түсінігін ашпастан
1.2 Нормативтік реттеу жүйесіндегі құқықтың орны.

Адам қоғамында сан алуан қатынастар, яғни байланыстар туындайды.
Нормативтік реттеу жүйесі қоғамдық қатынастарды реттейтін нормалардан тұрады.
Қоғамның әлеуметтік нормалары дегеніміз қоғамдық қатынастарды реттейтін, қоғамдық
Әлеуметтік-техникалық нормалар – техникалық құралдарды пайдалану, қолдану ережелері;
Әлеуметтік нормалар белгілеу және қамтамасыз ету тәсілдері бойынша
Жасалу тәсілі бойынша нормалар саналы және стихиялық (сұрапылдық)
Әдет-ғұрып дегеніміз, адамдардың қарым-қатынасын реттейтін, дағдыға айналған географиялық,
Қазіргі заманда әдет-ғұрыптар әр түрлі дәрежеде сақталған. Негізінде
Құқық пен мораль тығыз байланыста. Осы екі құбылыстың
Жалпылама ерекшеліктері құқық пен мораль экономикалық базиске жасалған
Құқық пен мораль көпшілік жағдайларда ерікті түрде жүзеге
Құқық нормаларының талаптары моральдық талаптарға негізделеді. Мысалы, Қазақстан
Бұл талапта құқық нормасының талабы және мораль нормасының
Кейбір құқық салаларында моральдық талаптардың ықпалы аздау. Мысалы,
Енді құқық пен моральдың айырмашылығына тоқталу қажет.

Құқық мемлекетпен бірге, қатар пайда болады, ал мораль
Құқықты социологиялық және философиялық тұрғыдан қарағанда ол өте
Құқыққа, ерекше әлеуметтік құбылыс ретінде, жалпы және айрықша
Құқық жазылған нормалардан тұрады. Нормативтік тек құыққа тән
Құқық әділдік және бостандық идеяларын білдіреді. Әділдік пен
Марксизм-ленинизм негізін қалаушылар әділдікті тек таптық мүдделермен байланыстырады.

Бостандық – адамның ажыратылмайтын қасиет. Тек бостандық болса
Құқықтың бейнелейтін объектілері болады. Олар – билік, мемлекет,
Құқық адамның іс-әрекетін реттейді, оның ойына, сезіміне әсер
Құқық заңдар түрінде қалыптасады. Заңдарда адамдардың еркі баянды
Құқықтың формальды анықтылығы. Заңдарда бекітілген нормативті нұсқаулар ерекше
Құқықтың жүйелілігі - оның тағы бір қасиеті.
Құқықтың тағы бір қасиеті – оның өзгермелілігінде. Қоғамдық
Адамдардың мұндай айырмашылығын заң ескере бермейді. Сондықтан заң
Әрине өмірдің кейбір салаларында, мысалы, саяси құқықтармен пайдаланғанда
Құқықты мемлекет қорғайды. Құқықтың барлық нормаларының талаптарын адамдар
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың жыл сайынғы халыққа жолдауында
Сонымен ел Президенті ерекше атап өткендей «әрекет етуші
Конституция мемлекеттің негізгі заңы және ол сол мемлекеттің
ҚР-ның Конституциясымен ҚР-да Президенттік басқару формасы анықталған және
Республика қызыметінің түбегейлі принциптері: қоғамдық татулық пен саяси
Мемлекетіміздің құқықтық-демократиялық даму жолында өркендеуінің бірден-бір ұйытқысы-тәуелсіз еліміздің
ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтың жыл сайынғы Қазақстан халқына
Бүгінгі елімізде жүргізіліп жатқан сот реформасындағы оң өзгерістер
Сондықтан, Қазақстанның әл-ауқаты мен тұрақтылығының, демократиялық жолмен дамуының
Қазақстан Республикасының Конституциясы қоғамдық тіршілік тынысын реттеуші және
Кесте1

Құқық нормалары;
қолдану ережелері;
Мораль (имандылық, өнеге)

нормалары;

санитарлық-гигиеналық нормалар;

қоғамдық ұйымдар

(корпоративтік)

нормалары;
әдет-ғұрыптар;
дін нормалары;

басқалары.

Кесте 2

құқық нормалары; саяси; стихиялық
(сұрапылдық)

түрде; жазбаша.

имандылық (мораль, ұйымдық;

өнеге) нормалары;

әдет-ғұрыптар; этикалық саналы түрде.

(әдептік);

корпоративтік

нормалар; эстетикалық;

дін нормалары; басқалары;

басқалары.

Кесте 3

ҚҰҚЫҚ ПЕН МОРАЛЬДЫҢ (ИМАНДЫЛЫҚТЫҢ, ӨНЕГЕНІҢ) ЖАЛПЫЛАМА ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Экономикалық базиске жасалған қондырма болып табылады;

Нормативтік мазмұнда болады;

Қоғамдық қатынастардың реттеушісі болып табылады;

әлеуметтік-экономикалық мүдделердің ортақтығына (бірлігіне) негізделеді;

көпшілік жағдайларда ерікті түрде жүзеге асырылады;

жүзеге асырылудық ішкі кепілі – адамның ар-ұяты мен
Кесте 4

ҚҰҚЫҚ: ИМАНДЫЛЫҚ, ӨНЕГЕ (мораль)

мемлекетпен бірге қатар пайда болады;

нормалардан (жүріс-тұрыс ережелерінен) тұрады;

нақтылығы (деректілігі), айқындылығы арқылы сипатталады;

мемлекеттік мәжбүрлеудің болу мүмкіндігімен қамтамасыз етіледі;

нақты шаралар мен мәжбүрлеудің түрлері күні бұрын көрсетілген
тек қана құқық бұзушының жүріс-тұрысын жан-жақты бағалайды;

мемлекетпен бірге қатар жойылады;

мемлекеттен бұрын пайда болады;

күрделірек құрылымды болады;

мазмұнының тым күрделі болуымен сипатталады;

дағды арқылы немесе қоғамдық пікір күшімен қамтамасыз етіледі;

мәжбүрлеудің шаралары мен түрлері күні бұрын көрсетілмеген болады;

адамның жүріс-тұрысы жан-жақты бағаланады;

кез-келген қоғамда орын алады.

Корпоративтік нормалар (қоғамдық ұйымдардың нормалары) дегеніміз қоғамдық ұйымдардың
Кесте 5

Айқын, нақты жүріс- қамтамасыз ету
тұрыс ережелері болады;

Арнайы актілерде мәжбүрлеу түрлері;

баяндалған болып келеді;

құқық нормаларының

Нормалары жүйеге басымдылығы.

келтірілген болады.

ІІ тарау. ҚҰҚЫҚТЫҚ НОРМА

. Құқықтың қайнар көздері

Қазақстан Республикасы Конституциясының 12-бабында былай делінген:

Қазақстан Республикасында Конституцияға сәйкес адам құқықтары мен
Адам құқықтары мен бостандықтары әркімге тумысынан жазылған, олар
Республиканың азаматы өзінің азаматтығына орай құқықтарға ие болып,
Конституцияда, заңдарда және халықаралық шарттарда өзгеше

көзделмесе, шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар Республикада

азаматтар үшін белгіленген құқықтар мен бостандықтарды пайдаланады,

сондай-ақ міндеттер атқарады

Құқық негізі жөнінде әңгімелегенде, бәрінен бұрын құқықтың пайда
12.1. Бұл бап Республикада адам қүқықтары мен бостандықтарын
Онда еліміздің қүқықтық жүйесінде адамның құқықтары мен бостандықтарын
12.2. Қазақстан Республикасының құқықтық жүйесінің басты ілімі және
Еліміздің құқықтық жүйесінде бірлестіріліп жүйеленген табиғи-құқықтық теория құқықтың
12.3. Осы тармақта адам мен азаматтың құқықтық мәртебесі
12.4. Конституцияның осы нормасына сәйкес шетелдіктер мен отансыз
12.5. Осы норма бұзылған жағдайда кері зардаптарға әкеліп
Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабында былай делінген:

1. Әркімің құқық субъектісі ретінде танылуына құқығы бар
2. Әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарының
3. Әркімнің білікті заң көмегін алуға құқығы бар.
13.1. Конституцияның 13-бабының 1-тармағының нормалары азаматтық заңдарда дамытылған.
ҚР АК-інің 13-6абында азаматтық құқығы және міндеттілік жүктеу
Азамат Қазақстан Республикасы шегінде де, сондай-ақ шет елдерде
Азаматтың өз іс-әрекеттерімен азаматтық құқықты иелену және оны
Заң актілерімен он сегіз жасқа толмай некеге отыруға
ҚР АК-інің 18-бабында құқық қабілеттілігі мен әрекет қабілеттілігінен
Құқық қабілеттілігі мен әрекет қабілеттілігінің заң актілерімен белгіленген
Азаматтың құқықтық қабілеттілігінен немесе әрекет қабілеттілігінен және құқықтық
Азаматтық құқықты қорғау тәсілдері ҚР АК-інің 9-бабында белгіленген.
Бұзылған құқықты қорғау үшін өкімет немесе басқару органына
Заң актілерімен арнайы көзделген реттерде азаматтық құқықтарды қорғау
Егер заң актілерімен немесе шарттармен өзгеше көзделмесе құқығы
Мемлекеттік өкімет органының, өзге де мемлекеттік органның заңға
Егер жолсыздықтан құқықтық зардап шегу тәртіп бұзушының кінәсінен
Қажетті қорғану үғымы 1997жылғы 16 шілдеде Парламент қабылдаған
Қажетті қорғаныс құқығына, олардын,кәсіптік немесе өзгелей арнайы дайындығына
Қол көтерушіге зардап шектіру мұқтаждығы болмаған жағдайда айқын
Құқық негізі жөнінде әңгімелегенде, бәрінен бұрын құқықтың пайда
Бұл тұрғыдан құқық негіздерін кең мағынада түсіндіреді. Сондай
Әдетте құқық негіздері төрт түрге бөлінеді: құқықтың әдеттері,сот
Құқықтық әдеттер – қоғам өмірнен шыққан, адамдардың қарым-қатынасын
Кезінде қазақ даласында құқықтық әдет-ғұрыптар қоғамдық қатынастардың негізгі
Оған дәлел «Қасым ханның қасқа жолы» (XV ғ.),
Құқық прецеденті – жоғары мемлекет (сот) органдары қабылдаған
Құқықтық келісім-шарт екі немесе көп жақтың өз еркімен
Қазіргі заманда құқықтық келісім-шарттар халықаралық қатынастарда құқықтың негізгі
Нормативтік-құқықтық актілер – құқықтың ең басты қайнар көзі,
Нормативтік-құқықтық акті (НҚА) – мемлекеттік органдар ресми түрде
Тәуелсіз Қазақстан Республикасында ұлттық құқық тек қана нормативтік
Қазақстан 2030 жылы Орта Азияның Барысына айналады дегенге
Дегенмен, 2030 жылғы осындай Қазақстан өзінен-өзі пайда болмайды.
Еш нәрсеге бірден қол жетпейді. Табысты әрі тұрақты
Экономикалық дамудың жоғары қарқынына қол жеткізу өз кезегінде
Бідің жас ұрпақтың кей өкілдері мемлекеттік қызметке тұрады.
2030 жылдың азаматтары мемлекеттің өздерінің құқықтарын қорғайтынына және
Сонымен, құқық негіздері дегеніміз – қоғамдық қатынастарды реттейтін,
2.2. Құқықтық норманың ұғымы, түрлері, құрылымы.

Құқық – күрделі құбылыс. Құқықтың негізгі қызметі –
Ал құқықтық норма дегеніміз, құқықтың бір ғана ереже
Құқықтық норма - мемлекет таныған, қамтамасыз еткен, қоғамдық
Құқықтық норма – заңға сәйкес келетін мінез, жүріс-тұрыстың
Әрбір құқықтық норманың үш элементі (бөлігі) болады: диспозиция
Құқықтық норманың гипотезасы (жорамалы) – құқықтық норманы қолдану
Егер гипотезада бір ғана мән-жай көрсетіліп, сол жағдайда
Егер құқықтық норманың қолданылуы бірнеше мән-жайдың біреуіне байланысты
Құқықтық норманың диспозициясы – құқықтық қатынастарға қатысушылардың мінез-құлқы
Құқықтық норманың санкциясы – құқықтық норманың диспозициясы бұзылған
Санкцияда мемлекет қандай іс-әрекеттерді, мінез-құлықты қолдамайтынын көрсетеді. Санкцияның
Заң (басқа да нормативтік құқықтық актілер) – нормативтік
Әркім Қазақстан Республикасы Конституциясын және заңдарын сақтауға, басқа
Әркім Республиканың мемлекеттік рәміздерін құрметтеуге міндетті31.

Кейде бір құқықтық норма бірнеше баптан тұруы мүмкін.

Заңның бабында кейде норманың тек бір бөлігі ғана
Егерде құқық нормасының құрамындағы құрылымдық элементтердің қайсыбіреуі болмаса,
Құқық нормасы құқықтың басқалай көріністерінен өзінің құрылымымен, сондай-ақ
Қандай бір норма болмасын оның қайсы түрге жататынын
Құқық нормасы құқықтың басқалай көріністерінен өзінің құрылымымен, сондай-ақ
Реттеу нормалары міндеттеу, тыйым салу және құқықты белгілеу
Міндеттеу және тыйым салу нормалары әдеттегі қағида бойынша
Реттеу мен қорғау (сақтау) нормаларының арасынан мамандырылғандарын бөліп
Қазақстан Республикасының Конституциясының 4-бабында былай делінген:

Қазақстан Республикасында қолданылатын құқық Конституцияның, соған сәйкес заңдардың
Констигуцияның ең жоғары заңдық күші бар және Респубпиканың
Республика бекіткен халықаралық шарттардың Республика заңдарынан басымдығы болады
Барлық заңдар, Республика қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттар
4.1. Қазақстан Республикасының Кокституциясында "Қазақстан Республикасында қолданылатын құқық"
Теорияда "қүқық" сөзі мемлекет белгілеген немесе рүқсат берген
Осы баптың аталған тармағында нормативтік құқықтық актілерді қабылдау
4.2. Қазақстан Республикасының Конституциясында Ресей Федерациясы Конституциясындағыдай (4-баптың
Қазақстан Республикасы Конституциясының жоғары заң күші конституциялық заңдары
Конституция нормаларын тура қолдану мемлекеттік органдардың олар реттейтін
Конституцияда жоғары мемпекеттік үкімет органдарының норма шығарушылық өкілеттігі
Конституцияның нормалары: а) егер реттелуге жататын қоғамдық қатынастарды
4.З.Дазақстан Республикасы Президентінің, "Қазақстан Рес-публикасының халықаралық шарттарын жасасу,
Қазақстан Респубпикасының халықаралық шарттары - ол Қазақстан Республикасының
реттелетін келісім.

Қазақстан Республикасының халықаралык, шарттары шет

мемлекеттермен:

Қазақстан Республикасының (мемлекетаралық шарттар);

Қазақстан Республикасы Үкіметінің (үкіметаралық шарттар);

Қазақстан Республикасының Республика Президентіне тікелей бағынатын және оның
Халықаралық шарттардың бәрі бірдей бекітілмейді .Бекіту -ол үшін
Қазақстан Республикасынын, Парламентпен бекітілетін халықаралык, шарттарына:

1) қолданылатын заңдарға өзгерістер енгізілуін немесе
2) Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасының өтетіні туралы шарттарды
3) қарусыздану немесе қарулануларға, халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті
4) егер мұндай шарттар оларға Қазақстан Республикасының егемендік
5) мемлекеттік займдар және Қазақстан Республикасына экономикалық және
Уағдаласушы мемлекеттер шарттар жасасу кезінде оны кейін бекітуге
Сөйтіп, Қазақстан Республикасының аса маңызды мемлекеттік маңызы бар
Сондықтан бекітілгенге дейін халықаралық шарттардың Қазақстан Респубпикасы Конституциясына
Қазақстан Республикасының Парламент бекіткен халықаралық шарттарының оның заңдарынан
Халықаралық шарттарда олардағы нормативтік ережелерді қолдану үшін заң
Онда халықаралық шарттардың ережелері заң қабылдау арқылы іске
Сондықтан бекітілгенге дейін халықаралық шарттардың Қазақстан Респубпикасы Конституциясына
Мұндай заңның ерекшелігі мынада, біріншіден, оның қайнар көзі
4.4. Конституцияға сәйкес, Республика қатысушы болып табылатын барлық
Аталған барлық акілер, сондай-ақ өзге де баспасөз органдарында
Қазақстән Республикасының Заңдары, Парламенттің нормативтік сипаттағы басқа да
Бұл жағдайда әңгіме Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарының барлық
Қазақстан Республикасы үшін күшіне енген, бекітуге жатпайтын мемлекетаралық
Азаматтардың құқықтарына, бостандықтары мен міндеттеріне қатысты нормативтік қүқықтық
Қазақстанның ежелгі дәстүрлі құқық нормаларын жан-жақты зерттеп алмайынша,
Дәстүрлі құқық туралы сөз қозғау үшін, біріншіден, оның
Қазан төңкерілісіне дейін қазақтардың дәстүрлі құқығында қылмыстық және
“Қылмыспен тәртіпсіздік жөнінде жан дүниесі бөлек тұрмыс-салты басқаша
ІІІ тарау. ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚАТЫНАС.

3.1. Құқықтық қатынас ұғымы.

Мемлекеттің ішкі және сыртқы саясаты белгілі тәртіпті, құқықтық
Осы тұрғыдан Елбасы Н.Назарбаев мынадай жауапкершілікті алға тартады:
Қорлардың заңмен және құрылтай құжаттары бойынша белгіленген арнайы
Құқықтық қатынастар – құқыққа байланысты, құқық негізіндегі қатынастар.

Олар:

Құқықтық қатынас – бұл қоғамдық қатынас, былайша айтқанда,
Адамның мінез-құлқына құқықтық пайда болады. Құқықтық норма мен
Құқықтық қатынас – субъективтік құқықтар мен міндеттер арқылы
Құқықтық қатынас – ерікті қатынас. Құқықтық қатынас пайда
Құқықтық қатынасты мемлекет қорғайды. Құқықтық нормалардың талаптарын жүзеге
Құқықтық қатынастардың түрлері:

Реттейтін құқықтық қатынастар – субъектілердің заңға сәйкес мінез-құлқы,
Қорғайтын құқықтық қатынастар – субъектілердің заңсыз әрекетінің салдарынан
Абсолютті құқықтық қатынастарда тек бір тарап белгілі (құқық
Салыстырмалы құқықтық қатынастарда барлық оған қатысушылар белгілі (сатушы
Сонымен, құқықтық қатынастар дегеніміз – қатысушыларының субъективтік құқықтары
Құқықтық қатынастардың құрамы бірнеше бөлшектерден: құқық субъектісінен, субъективтік
Құқық субъектісі – заңи немесе жеке тұлға. Заңды
Субъективтік құқық – тұлғалардың мүдделерін қанағаттандыру үшін оларға
Заңды міндет - заң белгілеген әрекетті істеу
Құқықтық қатынастың объектісі (заты) – табиғат құбылыстары, мүліктік,
Осы тарауды қорыта келе, ондағы қарастырған негізгі ұғым
Мемлекеттің ішкі және сыртқы саясаты белгілі тәртіпті, құқықтық
3.2. Заңды айғақ.

Заңды айғақтар (фактілер) – нақтылы өмірлік мән-жайлар. Сол
Заңды айғақтар бірнеше негіздермен жіктеледі. Нәтижесінің сипатына қарай
Құқық құратын (еңбек шартын жасауға байланысты жалдаушы мен
Құқық тоқтататын (үй-жайды сату нәтижесінде үй-жайға меншік иесі
Құқық өзгеретін (үй айырбастау нәтижесінде құқықтық қатынастардың объектісі
Заңды айғақтар ерік белгісіне байланысты да жіктеледі. Оған
Жалпы алғанда әрекеттер дегеніміз, адамдардың ерік-ықтиярларын білдіретін жүріс-тұрыстық,
Мұндай әрекеттер заңды яғни құқықтық ұйғарымдарға сай келетіндері,
Заңды әрекеттер өз кезегінде заңдық акт және заңды
Заңдық актілер нақты құқықтық нәтижелерге қол жеткізу мақсатында
Қазақстанның сот өндірісі кез келген ұлттық құрылым сияқты
Сот өндірісіне қатысты заңдық негіздердің қалыптасуына орай, кеңестік
революциялық трибуналдық декреттері, нұсқаулары, қаулылары негізіндегі сот өндірісі
РСФСР сот құрылысы және сот өндірісі (1923-1959 жылдар)

1960 жылғы Қазақ СССР қылмыстық іс жүргізу кодексіне
Заңдық қылық - өздерінің алдына құқықтық мақсат қоймаған,
Заңды актілер де және заңды қылықтар да формальды
Заңдық салдар заңсыз іс-әрекеттердің де салдарынан заңдық салдарын
Заңсыз іс-әрекеттер құқық бұзушылық (қылмыс және теріс қылық,
Құқықтық оқиғалар – яғни белгілі бір салдардың туындауын
Алайда, құқықтық оқиғалар салыстырмалы да болуы мүмкін, яғни
Заңдық фактілердің араларында ерекше орында тұратыны құқықтық жай-күй,
Құқықтық қатынастардың туындауы, өзгеруі немесе тоқтатылуына жиі реттерде
Сонымен заңды айғақ дегеніміз – нақтылы өмірлік мән
Заңды айғақтар бірнеше негіздермен жіктеледі. Нәтижесінің сипатына қарай
Құқық құратын (еңбек шартын жасауға байланысты жалдаушы мен
Құқық тоқтататын (үй-жайды сату нәтижесінде үй-жайға меншік иесі
Құқық өзгеретін (үй айырбастау нәтижесінде құқықтық қатынастардың объектісі
ҚОРЫТЫНДЫ

Сонымен, “Құқықтық норманың түсінігі, түрлері, құрылымы”, атты дипломдық
Қандай да болмасын ғылымның алғашқы ірге тасын сол
Неге менің бұл жұмысымда “құқық” түсінігі төңірегінде осыншама
Демек, менің айтар ойым мынада: жоғарыдағы тарауларда белгілі
Құқықтың құқықтық норма тудыратыны белгілі болды. Енді құқықтық
Біріншіден, құқықтың қай негізден бастау алғандығы құқықтық норманың
Екіншіден, жылдар бұрын, тіпті ғасырлар бұрын, өзге саяси
Міне, осындайлық тығыз байланысты аша келе мен оқырман
1995 жылы қабылданған Қазақстан Республикасы Конституциясының 1 бабында
Сондай- ақ , Ел Президентінің «Қазақстан – 2030»
Және де Ел Президентінің Қазақстан халқына биылғы жылғы
Осыған да сәйкес мемлекетіміздің елеулі қайраткер ғалымдары халық
Бұл еңбектерде елдің өткені мен болашағының теориялық негіздері
Менің де “Құқықтық норманың түсінігі, түрлері, құрылымы” аталмыш
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

1. А.С. Ибраева, Н.С. Ибраев Теория государства и
2. А.С. Ибраева Заң терминдерінің қазақша – орысша
3. А. Жакупова «Конституция – основа развития государства»
4. Ә. Әділхан «Адам құқы – ең жоғары
5. Б. Қонақбаев «Азаматтарды құқықтық қорғау және олардың
6. Г. Адрасулова «Юридическое значение, функции и эффективность
7. Ғ. Сапарғалиев, А. Ибраева Мемлекет және құқық
8. «Қазақстан Республикасының Конституциясы»: Түсініктеме.-Алматы, «Жеті жарғы», 1999ж.,-26-32б.

9. «Қазақстан Республикасының мемлекеті мен құқығының негіздері» :
10. Қ.А. Мустафаев «Құқықтық тәлім - тәрбие мен
11. Қ.Д. Жоламан, А.Қ. Мухтарова, А.Н. Таукелов мемлекет
12. «Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі» 27.12.1994ж.

13. Н.Ә. Назарбаев «Қазақтан өз дамуындағы жаңа серпіліс
14. Н.Ә. Назарбаев «Қазақстан – 2030» Алматы, 1998ж.

15. Н.Дулатов, С. Амандықова, А. Турлаев Мемлекет және
16. Н. Елікбаев, М. Нуршаев «Құқықтық сана мен
17. Н.И. Матузов, А.В. Малько Теория государства и
18. «Общая теория государства и права»: Академический курс
19 «Общая теория государства и права»: Академический курс
20. С.Д. Баққұлов Құқық негіздері: оқулық.-Алматы, 2004ж.,-28б.

21. С.А. Дьяченко «Сильная власть- сильное государство» //
22. С. Ынтымақов « Қоғамдық қор: құқықтық жағдайының
23. Т. Мамедсупиев «Правовая природа нормативных постановлений Верховного
24. Т. Мырзамбетов «Конституция еліміздің тұрақтылығы мен тыныштығының
25. Т. Ағдарбеков Мемлекет және құқық теориясы: оқулық.-
26. Т. Айтмухамбетов «Қазақстанның сот өндіріснде сот шешімдерін
27. Т. Айтмухамбетов «Қазақтардың дәстүрлі құқығы бойынша шешімдерді
28. С.А. Комаров Общая теория государства и права:
Қ.А. Мұстафаев . «Құқықтық тәлім – тәрбие мен
С.Д Бакқұлов. “Құқық негіздері”: оқулық, Алматы, 2004, 28
Қазақстан Республикасының Конституциясы 30 тамыз 1995 ж, 6
“ҚР-ның мемлекеті мен құқығының негіздері”: Оқулық.- Алматы, 2003,
Н.И.Матузов.А.В.Малько. «Теория государства и права»: курс лекций.- юристъ,
Ғ.С.Сапаргалиев.А.С.Ибраева.”Мемлекет және құқық теориясы”: оқу құралы.-Алматы, 1998,- 24
ҚР-ның Конституциясы 30 тамыз 1995, 15 бап, 10
ҚР-ның Конституциясы 30 тамыз 1995, 19 бап,
А.С.Ибраева. Н.С.Ибраев. «Теория государства и права»: учебное пособие.-Алматы,
ҚР-ның Конституциясы 30 тамыз 1995, 25 бап, 12
ҚР-ның Конституциясы 30 тамыз 1995, 3 бап, 6
Қ.Д.Жоламан. А.Қ.Мұхтарова. А.Н.Тәукелев. “Мемлекет және құқық теориясы”: оқулық.-
“ҚР-ның мемлекеті мен құқығының негіздері”: оқулық. – Алматы,
ҚР-ның Конституциясы 30 тамыз 1995 жыл, 27 бап,
С.А.Комаров. «Общая теория государства и права»: учебник. –
Н.Дулатбеков.С.Амандықова.А.Турлаев. “Мемлекет және құқық негіздері”: фолиант. – Астана,
“Общая теория государства и права»: Академический курс 2
“ҚР-ның мемлекеті мен құқығының негіздері”: оқулық.- Алматы, 2003,
19 А. Жакупова.”Конституция-основа развития государства”//Журнал. Заң және заман.-год,2005.-№9.-17
20 Т.Мырзамбетов. “Конституция еліміздің тұрақтылығы мен тыныштығының кепілі”//Заңгер
21Қазақстан Республикасының Конституциясы.30 тамыз,1995, 12бап.-9 бет

22 “Қазақстан Республикасының Конституциясы.”Түсініктеме.-Алматы:Жеті жарғы, 1999,-59бет

23 “Қазақстан Республикасының Конституциясы”: Түсініктеме.-Алматы, 1999,-60 бет.

24Қазақстан Республикасының Конституциясы: Алматы, 30 тамыз,1995, 13бап.

25 ҚР-ның Азаматтық кодексі. 27.12.1994. 14 бап

26 ҚР-ның Азаматтық кодексі. 27.12.1994. 17 бап

27 Ғ. Сапарғалиев. А. Ибраева. “Мемлекет және құқық
28 “Общая теория государства и права”:Академический курс,
28 Н.Ә. Назарбаев. “Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс
29 Қ.Д. Жоламан. А.Қ. Мұхтарова. А.Н. Тәукелов.
30 “ҚР-ның мемлекеті мен құқығының негіздері”:оқулық.- Алматы,
31 ҚР-ның Конституциясы. 30 тамыз 1995 жыл,
32 Ғ.Сапарғалиев. А. Ибраева. “Мемлекет және құқық
33 ҚР-ның Конституциясы: 30 тамыз,1995. 4 бап.
34 ҚР-ның Конституциясы: Түсініктеме.-Алматы, 1999,-26-29 бет.

35 Т. Айтмұхамбетов “Қазақстанның сот өндірісінде сот шешімдердің
36 Н. Елікбаев. М. Нұршаев. “Құқықтық сана
37 Н.Ә. Назарбаев “Қазақстан- 2030”: Ел Президентінің
38 С. Ынтымақов. “Қоғамдық қор: құқықтық жағдайының
39 “ҚР-ның мемлекеті мен құқығының негіздері”: оқулық.- Алматы,
40 Т. Айтмұхамбетов. “Қазақтардың дәстүрлі құқығы бойынша
41 Ғ. Сапарғалиев. А. Ибраева. “Мемлекет және
1

44

Қоғамның қатынастарын реттейтін нормалар

Әлеуметтік нормалар:

Әлеуметтік-техникалық нормалар:

ӘЛЕУМЕТТІК НОРМАЛАРДЫҢ САРАЛАНУЫ

Белгілеу және қамтамасыз ету тәсілдері бойынша:

Реттейтін қатынастар аясының мазмұны бойынша:

Жасау тәсілі бойынша:

Баяндалу және көріну тәсілі бойынша:

ҚҰҚЫҚ ПЕН ИМАНДЫЛЫҚТЫҢ, ӨНЕГЕНІҢ (МОРАЛЬДЫҢ) АЙЫРМАШЫЛЫҒЫН КӨРСЕТЕТІН ЕРЕКШЕЛІКТЕР:

ҚҰҚЫҚ НОРМАЛАРЫ МЕН КОРПОРАТИВТІК НОРМАЛАР:

Жалпы ерекшеліктері:

Айырмашылығын көрсететін ерекшеліктер: