TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

Мазмұны

Кіріспе......................................................................................................................3

1 . Мемлекеттік кредиттің мәні, нысандары мен әдістері...................................5

1.1. Мемлекеттік кредиттің мәні............................................................................5

1.2. Мемлекеттік кредиттің нысандары мен әдістері...........................................8

1.3. Халықаралық кредит.....................................................................................13

2. Мемлекеттік борыштың мәні мен басқарудың заңнамалық нысандары.... 16

2.1. Мемлекеттік борыштың мән.........................................................................16

2.2. Мемлекеттің сыртқы борышы.......................................................................19

2.3. Мемлекеттік борышты басқару.....................................................................26

2.4. Мемлекеттік борышты басқарудың заңнамалық нысандар.......................30

3. Қазақстан Республикасының мемлекеттік борышын басқаруында кездесетін мәселелер мен шешу жолдары..........................................................33

3.1. Мемлекеттік борышты басқаруда кездесетін мәселелер............................33

3.2. Мемлекеттік борышты басқаруындағы кездесетін мәселелерді шешу жолдары..................................................................................................................37

Қорытынды............................................................................................................40

Пайдаланылған әдебиеттер..................................................................................42

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 41 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны

Кіріспе......................................................................................................................3

1 . Мемлекеттік кредиттің мәні, нысандары мен әдістері...................................5

1.1. Мемлекеттік кредиттің мәні............................................................................5

1.2. Мемлекеттік кредиттің нысандары мен әдістері...........................................8

1.3. Халықаралық кредит.....................................................................................13

2. Мемлекеттік борыштың мәні мен басқарудың заңнамалық нысандары....
2.1. Мемлекеттік борыштың мән.........................................................................16

2.2. Мемлекеттің сыртқы борышы.......................................................................19

2.3. Мемлекеттік борышты басқару.....................................................................26

2.4. Мемлекеттік борышты басқарудың заңнамалық нысандар.......................30

3. Қазақстан Республикасының мемлекеттік борышын басқаруында кездесетін
3.1. Мемлекеттік борышты басқаруда кездесетін мәселелер............................33

3.2. Мемлекеттік борышты басқаруындағы кездесетін мәселелерді шешу
Қорытынды............................................................................................................40

Пайдаланылған әдебиеттер..................................................................................42

Кіріспе

Мемлекеттік бюджет тапшылығы оны жабуға бос қаржы ресурстарын
Мемлекеттік борыш – бұл алынған және өтелмеген мемлекеттік
Мемлекеттік борыштың пайда болуы мен өсуінің себебі мемлекеттік
Курстық жұмыстың өзектілігі. Қазақстанның ұлттық экономикасын дамытудың стратегиялық
Халықаралық тәжірибе көрсеткеніндей, қарызға алу саясатын ойластырылған түрде
Осыған байланысты борышты басқару жүйесін негіздеу мен жалпы
Курстық жұмыстың мақсаты мен міндеттері. Мемлекеттік кредит пен
- нарық жағдайындағы мемлекеттік қарызды басқарудың теориялық негіздерін
- нарық жағдайындағы сыртқы қарыздардың тиімділігін қарастыру, мемлекеттік
- Қазақстан Республикасының жалпы сыртқы қарызының өсімін талдау,
- Қазақстан Республикасының сыртқы қарызын басқару стратегиясының тәсілдерін,
- қарыз алу және жекеменшік сектордың қарыз капиталының
Курстық жұмыстың зерттеу объектісі - Қазақстан Республикасының жалпы
Зерттеу жұмысының маңыздылығы мемлекеттік қарыз мәселелері жөніндегі теориялық
1.Мемлекеттік кредиттің мәні, нысандары мен әдістері

1.1.Мемлекеттік кредиттің мәні

Мемлекет пен муниципалдық құрылымдардың (жергілікті атқарушы органдардың) қарамағына
Мемлекеттік кредит – жалпымемлекеттік қаржының басты буындарының бірі
Мемлекеттік кредиттің ерекшелігі қарызға берілген қаражаттардың қайтарымдылығында, мерзімділігінде
Мемлекеттік кредиттің жекеше кредиттен айырмашылығы:

Жекеше кредит Мемлекеттік кредит

Өндірістік мұқтаждар үшін жұмылдырады;

Несие капиталы жұмылдырылады;

Өтеу қосымша өнім немесе өндіріс үдерісінде пайда болатын
Капиталдың қолдану сферасын (өндірістік сфераны) кеңейтеді. Өндірістік және
Төлем және сатып алу қаражаттары жұмылдырылады;

Өтеу бюджет кірістерінен (негізінен салықтық түсімдердің есебінен) жүргізіледі;

Капиталды қолдану сферасын тарылтады;

Мемлекеттік кредиттің көздері – кәсіпорындарда, банктерде, зейнетақы қорларында,
Мемлекеттік кредиттік ресурстар:

бюджет тапшылығын қаржыландыру;

ұлттандырылған және аралас кәсіпорындарға жұмсалатын күрделі жұмсалымдарды қаржыландыру;

биліктің жергілікті органдарының шаруашылық органдарын қаржыландыру;

елдің ақша айналысын реттеу үшін пайдаланылады.

Мемлекеттік кредиттің көмегімен жұмылдырылған қаражаттар көбінесе экономиканы қаржыландыруға
мемлекеттік кредит жолымен жұмылдырылатын қаражаттар әр түрлі мұқтаждарды
алынған және берілген кредиттер үшін есеп айырысулар, олар
Қаржының ұдайы өндірістік функциясы шектерінде мемлекеттік кредит ақшалай
Ағымдағы кезеңде пайдаланылатын қаражаттар кредиторға ондаған жылдардан кейін,
Мемлекеттік кредиттің екінші қосалқы функциясы – реттеуші функциясы.
Сөйтіп, егер кредиттің қайта бөлгіштік функциясының көмегімен мемлекет
Мемлекеттік кредиттің рөлі халықтың, кәсіпорындардың, ұйымдардың уақытша бос
Мемлекеттік кредит түрлері бойынша ішкі, сыртқы, шартты болып
Ішкі кредитте мемлекеттік-кредиттік қатынастар жан-жақты тұрғыда – қарыз
Халықаралық кредитте қатынастарға бір жағынан, үкімет, биліктің жергілікті
Шартты мемлекеттік кредит отандық қарыз алушылар: кәсіпорындар, ұйымдар,
Мыналар: мемлекеттік қарыздар шығару; коммерциялық банктердегі халықтың салымдарының
Мемлекеттік кредиттің нысандары мен әдістері

Мемлекеттік кредиттің негізгі нысаны кредиттік қатынастарды білдіретін мемлекеттік
Қарыздардың салықтардан айырмашылығы:

Қарыздар Салықтар

ерікті сипаты;

мәжбүридің бүркемелі нысаны. мәжбүри сипаты;

мәжбүридің анық нысаны.

Қарыздар өтеу мезгілі, орны, орналастыру әдістері, қарыз валютасы,
Эмитентке қарай қарыздар орталық үкіметтің қарыздарына және биліктің
Табыстылық түрлері бойынша қарыздар қарыз иелері жыл сайын
Дербестікке ие болғаннан кейін Қазақстан Республикасында меншікті ішкі
1996 жылы Қазақстан Республикасында резидент және бейрезидент-заңды және
Шартты мемлекеттік кредитте кепілдер мен кепілгерліктер нысандар болып
Елдің қарыз алушы-резиденті одан тиесілі соманы белгіленген мерзімде
Үкіметтің кепілгерлік шартына сәйкес концессиялық шарт шеңберінде тартылған,
Кепілгерлік бойынша міндеттемелер қарыздың негізгі сомасын және ол
Мемлекеттік кепілдік және кепілгерлік бюджетті атқару жөніндегі орталық
Кірістер түспеген немесе жеткіліксіз түскен кезде қарастырылған шараларды
МҚМ бюджеттің «кассалық алшақтықтарын» жабудың пәрменді құралы болып
Мемлекеттің шығыстарын қаржыландыру үшін халықтың мемлекеттік банктердегі салымдары
Үкіметтің, жергілікті органдардың қарамағына ақшалай қаражаттарды тартуға қарама-қарсы
Бюджеттік кодекске сәйкес қарыз алудың мынадай түрлері болады:
Үкіметтің қарыз алуы республикалық бюджеттің тапшылығын қаржыландыру мақсатында
Қарыздар бойынша Қазақстан Республикасының атынан кепілдіктер беруге Үкіметтің
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің, жергілікті атқарушы органдарының қарыздар
Қазақстан Республикасының Үкіметінің тапсыруымен мемлекеттік кепілдіктер беруді Қаржы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың қарыз
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің қарыз алуы «Қазақстан
Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті атқарушы органдардың және
Мемлекеттік емес қарыз алуды Қазақстан Республикасының резиденттері кез
Мемлекеттік емес қарыздарды заңды тұлғалар мемлекеттік кепілдікпен
Мемлекеттік қарыздар қарыз алушыға қатысты алғанда:

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарыздары;

Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің қарыздары;

Қазақстан Республикасы жергілікті атқарушы органдарының қарыздары болып
Несие капиталының нарықтары бойынша мемлекеттік қарыздар:

Сыртқы мемлекеттік қарыздар;

Ішкі мемлекеттік қарыздар болып бөлінеді.

Қарыз алу нысаны бойынша мемлекеттік қарыздар:

Мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар шығару;

Қарыз келісімшарттарын жасасу болып бөлінеді.

Мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар қолданылу мерзімі бойынша:

Айналыс мерзімі 1 жылға дейін, қысқа мерзімді;

Айналыс мерзімі 1 жылдан 5 жылға дейін, орта
Айналыс мерзімі 5 жылдан артық , ұзақ мерзімді
Мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар шығару мақсаттары бойынша:

Бюджет тапшылығын қаржыландыру мақсатында шығарылатын;

Борыштық құралдардың ішкі нарығын дамытуға жәрдемдесу мақсатында шығарылатын
Мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар құжаттамалық және құжаттамалық емес
Мемлекеттік емес қарыз – Үкіметті, Ұлттық банкті және
Мемлекеттік кредиттің әдістері сан алуан және баяндалған нысандарға
Қарыздардағы әдістерге сондай-ақ мемлекеттік борышты басқару әдістері де
Мемлекеттік қазынашылық міндеттемелерде мыналар әдістер болып табылады: дисконттың
Мемлекеттік кредиттің нысандары кезінде – меелекеттік банктердің депозиттік
Мемлекеттік несиелер нысанындағы әдістер кәдуілгі банк кредитінің әдістеріне
Халықаралық кредит

Өзінің шығындарын жабуға мемлекет шетелдік кредиттерді де тартады.
Сыртқы (халықаралық) кредит – бұл бірқатар елдер мемлекеттерінің,
Сыртқы экономикалық байланыстардың дамуына байланысты халықаралық кредит
Халықаралық мемлекеттік кредит – халықаралық экономикалық қатынастар сферасында
Бұл қатынастар сыртқы мемлекеттік қарыздар нысанын қабылдайды және
Алынған сыртқы қарыздардың сомасы есептелген пайыздармен бірге елдің
Мемлекеттік сыртқы қарыздар ақшалай және тауар нысанында беріледі.
Халықаралық кредиттің дамуы мына факторларға байланысты болады:

Еңбектің халықаралық бөлінісінің тереңдеуі және экономикалық бірігу;

Өндірістің мамандандырылуы;

Елдердің табиғат ресурстарымен және жұмыс күшімен әр түрлі
Жеке елдердің экономикалық дамуының біркелкі еместігін жеңіп шығудың
Дамушы елдерге экономикалық көмек көрсетудің қажеттігі;

Дамушы елдердің дамыған елдермен сауда-экономикалық ынтымақтастығы .

Халықаралық кредит ақшалай нысандағы ұлттық валюталарда және еркін
Халықаралық кредиттің функциясы мемлекеттердің сыртқы экономикалық қызметі үдерісінде
Халықаралық кредитті пайдалану экономиканың дамуын тездетуге, экономикалық дамудың
Халықаралық мемлекеттік кредитте тараптар арасындағы уағдаластық әдетте кредиттік
Халықаралық кредиттің негізгі нысаны сыртқы қарыздар болып табылады.
Халықаралық кредит нысандарында экономикалық дамуды қолдау мақсатымен шетел
Халықаралық экономикалық қатынастар практикасында сондай-ақ экспорттық немесе «байланыстырылған
Экспорттық кредиттерді пайдаланудың елдің сауда балансына ықпал жасайтын
Қазіргі жағдайларда жабдықты , материалдарды , азық-түлікті сатып
Мемлекеттік борыштың мәні мен басқарудың заңнамалық нысандары

2.1. Мемлекеттік борыштың мәні

Мемлекеттік борыш – мемлекеттің өтелмеген қарыздары, міндеттемелері, несиелері
қысқа мерзімді - 1 жылға дейін;

орта мерзімді - 1 жылдан 10 жылға дейін;

ұзақ мерзімді - 10 жылдан аса мерзімге -
Орналастыру рыногына, қарыз валютасына және басқа сипаттамаларына қарай
Сонымен қатар күрделі және ағымдағы мемлекеттік борыштарды ажыратады.
Мемлекет кепілдендірген борыш – Қазақстан Республикасының мемлекеттік кепілдіктері
Мемлекеттік борыштың пайда болуы мен өсуінің себебі мемлекеттік
Ішкі мемлекеттік борыштың болуын экономикада шығарып тастауға болмайды,
Алайда борыштың бұл түрінің түзілу себептеріндегі, әдістеріндегі және
1.
2.
3.
Ішкі мемлекеттік борыштың басқа нысандары мыналар болды: бюджет
Сыртқы борыш – шетелдік кредиторлар турасында белгілі бір
Елдің жиынтық сыртқы борышының едәуір бөлігін мемлекет кепілдендірмеген,
2.2. Мемлекеттің сыртқы борышы

1992 жылы бұрынғы КСРО-дан мұра болып қалған Қазақстанның
Кесте 1. Жалпы сыртқы борыштың динамикасы, млрд
2006 ж 2007ж 2008 ж
Мемлекеттік және мемлекет кепілдендірген борыш 3,1
жиынға %-бен 9,6 5,0 4,2
Мемлекет кепілдендірмеген борыш 29,6 41,2
жиынға %-бен 90,4 95,0 95,8
Жиыны 32,7 43,4 74,0 96,9 108,1 113,2
Соның ішінде фирмааралық берешек 16,7 19,2
жиынға %-бен 51,0 44,3 34,5
Дерексөз: Ұлттық банк, Қаржы министрлігі, Статистика жөніндегі агенттік
Кестеден көрініп тұрғандай, 2012 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстанның
( 2011 ж. – 113,2 миллиард доллар). Жалпы
Сонымен бірге сыртқы борыштың салыстырмалы параметрлері айтарлықтай
2010 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша өзара талаптарды
Сонымен бірге елдің ішкі жалпы борышы бесінші жыл
2011 жылы ЖІӨ-ге шаққандағы
Республикада жалпы сыртқы борыштың өсу үрдісі сақталуда, 2010
Қазақстан Республикасының мемлекеттік және мемлекет кепілдік берген борышының
Дерекөз: 2010 жылғы республикалық бюджеттің атқарылуы туралы есеп
Сөйтіп, Қазақстан Республикасының жалпы сыртқы боыршының елдің ішкі
Мемлекеттік борыштың болуы мезгілі келген пайыздарды және борыштық
Ақша-кредит саясатының 2011-2013 жылдарға арналған негізгі
1-қосымша
2010 2011 2012 2013

Инфляция, % 7,3 6,0-8,0 6,0-8,0 6,0-8,0

Ресми қайта қаржыландыру ставкасы, % 7,0 6,0 6,0
Ақша базасы, млрд. теңге 2805 2563 2673 2821

өзгеруі % 14,5 -8,7 4,3 5,5

Ақша массасы, млрд. теңге 8754 7910 8220 8652

өзгеруі % 16,9 -9,6 3,9 5,2

Резиденттердің депозиттері млрд. теңге 7666 6917 7198
өзгеруі % 16,6 -9,8 4,1 5,2

Экономикаға кредиттер, млрд. теңге 7489 7489 7564 7715

өзгеруі % -2,0 0,0 1,0 2,0

Экономиканы монеталандыру деңгейі % 45,3 44,8
2-қосымша

2010 2011 2012 2013

Инфляция, % 7,3 6,0-8,0 6,0-8,0 6,0-8,0

Ресми қайта қаржыландыру ставкасы, % 7,0 7,0 7,0
Ақша базасы, млрд. теңге 2805 3077 3379 3698

өзгеруі % 14,5 9,7 9,8 9,5

Ақша массасы, млрд. теңге 8754 9673 20710 11766

өзгеруі % 16,9 10,5 10,7 9,9

Резиденттердің депозиттері млрд. теңге 7666 8477 9396
өзгеруі % 16,6 10,6 10,8 10,0

Экономикаға кредиттер, млрд. теңге 7489 7489 8238 9062

өзгеруі % -2,0 0,0 10,0 10,0

Экономиканы монеталандыру деңгейі % 45,3 45,6
3-қосымша

2010 2011 2012 2013

Инфляция, % 7,3 6,0-8,0 6,0-8,0 6,0-8,0

Ресми қайта қаржыландыру ставкасы, % 7,0 8,0 8,0
Ақша базасы, млрд. теңге 2805 3316 3710 4132

өзгеруі % 14,5 18,2 11,9 11,4

Ақша массасы, млрд. теңге 8754 10444 11781 13166

өзгеруі % 16,9 19,3 12,8 11,8

Резиденттердің депозиттері млрд. теңге 7666 9161 10358
өзгеруі % 16,6 19,5 13,1 1198

Экономикаға кредиттер, млрд. теңге 7489 7489 8238
өзгеруі % -2,0 0,0 10,0 10,0

Экономиканы монеталандыру деңгейі % 45,3 45,8
Қазақстан Республикасының үкіметтік борышын өтеуді және оған қызмет
Барлық мемлекеттік қарыздар Үкімет белгілеген тәртіппен Қаржы министрлігінде
Қазақстан Республикасының мемлекеттік борышын есепке алу үшін Ұлттық
Қазақстан Республикасының Үкіметі республикалық бюджеттің қаражатымен қамтамасыз етілетін
Борыштың негізгі сомасы қайтарылған және борышқа қызмет көрсету
Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Ұлттық банкінің және жергілікті атқарушы
2011 жылғы 2-тоқсанда Қазақстан Республикасының жалпы сыртқы борышының
Осы деректерді есептегенде 2011 жылғы 1-тоқсанның аяғында ЖСБ
Жалпы алғанда, 2011 жылғы 1-жартыжылдықта ЖСБ шамамен 6,0
Мемлекеттік басқару секторы сыртқы борыштық міндеттемелердің 0,2 млрд.
Осылайша, 2011 жылғы 30 маусымдағы жағдай бойынша республиканың
Тауарлардың және қызметтердің экспортына (ТҚЭ) және ЖІӨ қатысты
Елдің мемлекеттік секторы ретіндегі сыртқы борыштық активтерінің (негізінде
Жалпы сыртқы борыштың басым бөлігін қазақстан резденттерінің резидент
2.3. Мемлекеттік борышты басқару

Мемлекеттік борышты басқару – мемлекеттің өзі және оның
Мемлекеттік борышты басқарудың нақтылы үдерісі:

1) алдағы жоспарлы кезеңге арналған мемлекеттік және мемлекет
2) мемлекеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органның Қазақстан
3) бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органның
4) бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органның
5) борыш құрылымын оңтайландыру және оған қызмет
6) мемлекеттік борыштың, мемлекет кепілдік берген борыштың, мемлекет
Мемлекеттік қарызды басқарудың классикалық үлгісі қарызқорлық және ақша-кредит
Мемлекеттік борыштың, мемлекет кепілдік берген борыштың, мемлекет кепілгерліктері
Қазақстан Республикасының Бюджеттік кодексімен тиісті мемлекеттік құрылымдар үшін
Қазақстан Республикасы Үкіметінің мемлекеттік қарыз алуы республикалық бюджет
Облыстың жергілікті атқарушы органының, республикалық маңызы бар қаланың,
Қазақстан Республикасы Үкіметінің борышын өтеуді және оған қызмет
Тиісті қаржы жылына жергілікті атқарушы орган борышының лимитін
Заңмен мемлекеттік кепілдіктерді берудің лимиті – тиісті қаржы
Жергілікті атқарушы органдардың борышын өтеу және оған қызмет
Мемлекеттік борышты басқарудың әлемдік практикасы сонымен бірге мынадай
Қайта қаржыландыру мемлекеттік берешекті жаңа қарыз шығару есебінен
Жаңғырту деп бұрын шығарылған қарыздардың шарттарын табыстылығы бойынша
Мерзімді ұзарту мерзімі бойынша қарыздың бастапқы шарттарын оларды
Облигацияларды кемімелі арасалмақ бойынша айырбастау ұлттық ақша бірлігінің
Қарыздарды өтеудің мерзімін ұзарту мемлекеттің едәуір берешегі кезінде,
Мемлекеттік борышты төлеуден бас тарту (күшін жою) елде
Мемлекеттік борышты басқарудың аталған әдістері әр түрлі үйлесімде
Қаржыны сауықтыру, соның ішінде мемлекеттік борыштың өсу қарқынын
Ұлттық экономиканы дамыту шикізат салаларына шетел кредиттерін, инвестицияларын
2.4. Мемлекеттік борышты басқарудың заңнамалық нысандары

Мемлекеттік және мемлекет кепілдік берген қарыз алу мен
Егер Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шартта Қазақстан Республикасының
Жергілікті атқарушы органдардың қарыз алуы тек қана Қазақстан
Мемлекеттік емес қарыз алу осы Заңмен, Қазақстан Республикасының
Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) Қазақстан Республикасы Үкіметінің заемдарды тарту, Қазақстан Республикасы
2) орталық және жергілікті атқарушы органдардың мемлекеттік және
3) Қазақстан Республикасының Үкіметі мен жергілікті атқарушы органдарының
инвестициялық жобаларды іріктеу, Қазақстан Республикасы Үкіметінің мемлекеттік емес
4) Қазақстан Республикасының Үкіметі мен жергілікті атқарушы органдарының
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі:

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің мемлекеттік заемдарды, оның ішінде
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздарын
5) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің заемдарын алады, пайдаланады,
6) Қазақстан Республикасының барлық резиденттері үшін міндетті мемлекеттік
Бюджетті атқару жөніндегі уәкілетті орган: үкіметтік заемдардың қаржылық
Қазақстан Республикасы Үкіметінің тапсыруымен келіссөздер жүргізеді, үкіметтік заемдардың
Үкіметтік заемдарды алады, пайдаланады, өтейді және оларға қызмет
Қазақстан Республикасы резиденттерінің мемлекеттік емес заемдарының мемлекеттік кепілдіктері
Жергілікті өкілді орган жергілікті атқарушы органның заемдарды тартудың
Жергілікті атқарушы орган:

1) жергілікті өкілді органға жергілікті инвестициялық жобаларды қаржыландыру
2) келіссөздер, жергілікті атқарушы органның заемдарын келісуді, ресімдеуді
3) қаржы рыногы мен қаржылық ұйымдарды реттеу және
4) жергілікті бюджетті атқару тәртібімен жергілікті атқарушы органдардың
5) жергілікті атқарушы органның заемдарын тіркейді және жергілікті
Қазақстан Республикасының Үкіметіне жергілікті атқарушы органдардың қарыз алуы,
Қазақстан Республикасының мемлекеттік борышын басқаруында кездесетін мәселелер мен
3.1 Мемлекеттік борышты басқаруда кездесетін мәселелер

Қазақстан практикасында бюджеттердің тапшьшықтары мен мемлекеттік борыш қаржыландыру
Мемлекеттік ішкі борыштың басқа нысандарына мыналар жатады: бюджет
Мемлекеттік ішкі борыштың пайда болуы мен үдей түсуі
Мемлекеттік сыртқы борыш - шетелдік несиегерлер турасында белгілі
Елдің сыртқы борышының болуы орынды дүниежүзілік практика болып
Қазақстан Республикасының үкіметтік борышын өтеуді және оған қызмет
Барлық мемлекеттік қарыздарды Үкімет белгілеген тәртіппен Қаржы министрлігінде
Қазақстан Республикасыный мемлекеттік борышын есепке алу үшін Ұлттық
Қазақстан Республикасыйың Үкіметі республикалық бюджеттің қаражатымен қамтамзісыз етілетін
Борыштың негізгі сомасы қайтарылған және борышқа қызмет көрсету
Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Ұлттық банкінің және жергілікті атқарушы
Сыртқы борыштың болуы жасалынған өнімнің бір бөлігін елден
Мұндай төлемақылар болашақ экономикалық дамуды тежейді және резипиентел
Сыртқы борыштың өсуі сонымен қатар, реципиентелдің халықаралық абыройын
Ірі және созылмалы тапшылықтардың және мемлекеттік борыштың болуының
Инвестициялардың "ығыстыру әсерінен" басқа, мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша
Осыған байланысты мемлекеттің өзінің өкілдікті органы арқылы қаралған
"Мемлекеттік және мемлекет кепілдік берген қарыз алу және
1) үкіметтік борыштың лимиті.

2) Ұлттық банктің сыртқы борышының лимиті.

3) жергілікті атқарушы орган борышының лимиті.

Бұл лимиттер тиісінше республикалық бюджетте, Ұлттық банкте, жергілікті
Мемлекеттік борышты басқарудың нақтылы процесі мыналарды кіріктіреді:

1)
2) бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органның
3) бюджетті атқару жөніндегі орталық уөкілетті органның
4) бюджетті атқару жөніндегі орталық уөкілетті органның
5) борыш қүрылымын оңтайландыру жөніндегі, соның ішіңде борышты
Мемлекеттік емес қарыз алуды Қазақстан Республикасының резиденттері Қазақстан
Мемлекеттік мекемелердің мемлекеттік емес қарыз алуды жүзеге асыруға
Мемлекеттік емес қарыздарды Қазақстан Республикасының мемлекеттік кепілдіктерімен заңи
Мемлекеттік кепілдіктер несиегерлерге Қазақстан Республикасы резиденттерінің өздері алған
Қарыздар бойынша Қазақстан Республикасының атынан кепілдіктер беруге Үкіметтің
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің, жергілікті атқарушы органдарының қарыздар
Қазақстан Республикасының Үкіметінің тапсыруымен мемлекеттік кепілдіктер беруді Қаржы
Мемлекеттік кепілдіктерді беру жоғарыда аталған Заңда белгіленген тәртіппен
Мемлекеттік борышқа қызмет көрсету деп қарыз алудың шарттарынан
Борышты өтеу — қарызгердің қарыздың алынған сомасын несигерлермен
Мемлекеттік борышты басқару сонымен бірге мынадай әдістерді кіріктіреді:
Қайта қаржыландыру мемлекеттік берешекті жаңа қарыз шығару есебінен
Мерзімді узарту мерзімі бойынша қарыздың бастапқы шарттарын оларды
Сәйкестендіру бірнеше қарыздарды бір қарызға біріктіруді білдіреді, бұл
Облигацияларды кемімелі ара салмақ бойынша айырбастау Ұлттық ақша
Мемлекеттік борышты төлеуден бас тарту (күшін жою) едде
3.2. Мемлекеттік борышты басқаруындағы кездесетін мәселелерді
Мемлекеттік борышты басқарудың жоғарыда аталған әдістері әр түрлі
Қаржыны сауықтандыру, соның ішінде мемлекеттік борыштың өсу қарқынын
Ұлттық экономиканы дамыту шикізат салаларына шетел кредиттерін, инвестицияларын
Үлкен келемдегі мемлекеттік борыш мемлекетті банкроттыққа ұшыратпайды, өйткені
Қайта қаржыландыру. Төлеу мезгілі жеткен облигацияларды өтеу үшін
Салық салу. Үкіметтің салық салуға және оларды жинауға
Ақша жасау. Борыштың негізгі сомасын және пайыздарды төлеу
Алайда үкіметтің мұндай іс-қимылдары жағымсыз зардаптар тудырады:

а) кірістердегі теңсіздіктің кебеюі, өйткені кірістердің мөлшері бойынша
ә) пайыздық төлемдер салық салуды көбейтуді қажет етеді,
б) ығыстыру әсері. Экономика толық жүмыстылық жағдайда
Уақиғалар дамуының екі сценарийі мүмкін:

Үкіметтік шығыстардың көбеюі салық салудың өсуімен қаржыланады, онда
Үкіметтік шығыстардың көбеюі мемлекеттік борыштың көбеюі есебінен қаржыланады.
Мемлекет үшін дефлотты қолайлы практикалық шешім етіп айқындайтын
1) қоғам тарапынан болатын саяси қолдаудан ел
2) экспорттан түсетін кірістердің төмендеуі;

3) борышқорлық ауыртпалықтың көбеюі;

4) капитаддың халықаралық рыноктарына шығу мүмкіңдігінің жоқтығы;

5) жалғасылған экономикалық қүлдырау:

6) берешектің қүрылымын өзгертуге халықаралық қаржы ұйымдарының
Яғни егер ел басшылығы дефлотты жариялаудан түскен пайданы
Елдің алтын-валюта резервтерінен сыртқы борышқа қызмет көрсетуге жүмсалатын
Дүниежүзілік қайта қүру және даму банкі белгілеген сыртқы
1) жалпы сыртқы борыштың ЖІӨ-ге қатынасы — 76,1%
2) жалпы сыртқы борыштың тауарлар мен қызметтер
3) борышты өтеу және оған қызмет көрсету бойынша
4) сыйақы (мүдде) төлемдері сомасының экспортқа қатынасы —
Сөйтіп, борышты өтеу және оған қызмет көрсету бойынша
ҚОРЫТЫНДЫ

Қазақстанның экономикасы жоғары қарқынмен дамуда. Бірақ та байқалған
Мемлекеттік қарыз, бюджет және салықпен қатар, ең маңызды
Қазақстан, халықаралық рейтінгілік агенттіктердің бағалауы бойынша, қазіргі кезде
Сыртқы берешектің едәуір айтарлықтай, сонымен бірге тұрақты өсіп
Біздің елімізде, Қазақстан Республикасы, бір жағынан, орталықтандырылған қор
Мемлекеттік және кепілдік берілген мемлекеттік қарызды тікелей басқару
Мемлекет, қарыз алуды мемлекет немесе жеке кәсіпорындар жүзеге
Қазақстанның халықаралық қаржы ұйымдарымен қарым-қатынасын экономикалық мақсатқа сай
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. Құлпыбаев С.,
2. Ильясов Қ.Қ.,
3. Қазақстан Республикасының
4. Блеутаева К.
5. Мельников В.Д.,
6. 2010 жылғы
7. ҚР Ұлттық
8. ҚР Статистика
9. Қазақстан Республикасының
10. Сыртқы борыш статистикалық нұсқаулығы 2001 ж.

11. Ильясов К.К., Саткалиева В.А. және басқалар
12. Сейтқасымов Ғ.С. Ақша, несие, банктер, Оқулық –
13. Ильясов К.К., Исахова П.Б. Расходы Госбюджета –
14. Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007

15. Мемлекеттiк және мемлекет кепiлдiк берген қарыз алу
16. Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: ҚР Білім және
17. Дербисов Е. Диалоги о бюджете переходного периода
18. Кулекеев Ж.А., Султангазин А.Ж. және т.б. Проблемы
19. Фадейкина Н.В., Апсалямов Н.А., Азылканова С.А. Современная
20. Жуйриков К.К. Бюджет: составление, утверждение, исполнение,

Алматы – 2004ж.

1