Мемлекеттік несие және мемлекеттік борыш курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
КІРІСПЕ .................................................................................................................3
І тарау. МЕМЛЕКЕТТІК НЕСИЕ – ЖАЛПЫМЕМЛЕКЕТТІК ҚАРЖЫНЫҢ БАСТЫ БУЫНДАРЫНЫҢ БІРІ
Мемлекеттік несиенің мәні, нысандары мен әдістері....................................5
Халықаралық мемлекеттік несие...................................................................13
ІІ тарау. МЕМЛЕКЕТТІК БОРЫШ - ҚОҒАМДЫҚ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРДІ ҚАНАҒАТТАНДЫРУ МАҚСАТЫНДАҒЫ АҚША РЕСУРСТАРЫН ТАРТУ НЫСАНДАРЫНЫҢ БІРІ
2.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттік борышы....................................18
2.2 Мемлекеттік борышты басқару......................................................................26
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................35
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.....................................................................38
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Қаржы
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ХАЛЕЛ ДОСМҰХАМЕДОВ АТЫНДАҒЫ АТЫРАУ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
ЭКОНОМИКА, ҚАРЖЫ ЖӘНЕ БАСҚАРУ ФАКУЛЬТЕТІ
ҚАРЖЫ, НЕСИЕ ЖӘНЕ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП КАФЕДРАСЫ
“Қорғауға жіберілді”
__________________
кафедра меңгерушісі,
м.а. Мусаева А. А.
“____”_________2007 ж.
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
МЕМЛЕКЕТТІК НЕСИЕ ЖӘНЕ МЕМЛЕКЕТТІК БОРЫШ
Орындаған: Қаржы мамандығының
2 курс, Э-215 топ студенті
Сапи Дәуірбек
Ғылыми жетекші: аға оқытушы
Дәрісқалиева Майра
Атырау, 2007 жыл.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ .................................................................................................................3
І тарау. МЕМЛЕКЕТТІК НЕСИЕ – ЖАЛПЫМЕМЛЕКЕТТІК ҚАРЖЫНЫҢ БАСТЫ
Мемлекеттік несиенің мәні, нысандары мен әдістері....................................5
Халықаралық мемлекеттік несие...................................................................13
ІІ тарау. МЕМЛЕКЕТТІК БОРЫШ - ҚОҒАМДЫҚ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРДІ ҚАНАҒАТТАНДЫРУ
2.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттік борышы....................................18
2.2 Мемлекеттік борышты басқару......................................................................26
ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................................35
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР.....................................................................38
КІРІСПЕ
Курстық жұмыс тақырыбының өзектілігі. Курстық жұмыстың негізгі алған
Мемлекеттік несие нәтижесінде мемлекеттік борыш түзіледі. Ол несиенің
Курстық жұмыстың мақсаты. Кредит алу жүйесіндегі заңдылық пен
Мақсатқа сәйкес қойылатын міндеттер:
несие алу және борышты өтеу жүйесі заңдылықтарын таныту.
жүйенің жүргізілу баланстарын дәлелдеп көрсету.
жүйедегі зардап шекпеу жолдары.
борыш өтеудегі барлық мүмкіндіктердің ықтимал жағдайларын таныстыру.
несие алу арқылы экономиканы көтеру.
валюта айналымын дұрыс қалыптастыру.
несиенің дұрыс бағытқа жұмсалынып, борыш өтеуді жеңілдету тәсілдері.
борыш өтеудің мерзімін сақтау және ұзарту жолдарын тиімді
Бүгінгі күндегі Қазақстанның кредит алу және борышты өтеу
Курстық жұмыстың құрылымы. Жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан,
І тарау. МЕМЛЕКЕТТІК НЕСИЕ – ЖАЛПЫМЕМЛЕКЕТТІК ҚАРЖЫНЫҢ БАСТЫ
1.1 Мемлекеттік несиенің мәні, нысандары мен әдістері
Мемлекет пен муниципалдық құрылымдардың (жергілікті атқарушы органдардың) қарамағына
Мемлекеттік несие – жалпымемлекеттік қаржының басты буындарының бірі
Мемлекеттік несиенің ерекшелігі қарызға берілген қаражаттардың қайтарымдылығында, мерзімділігінде
Мемлекеттік несиенің жекеше несиеден айырмашылығы:
Жекеше несие Мемлекеттік несие
өндірістік мұқтаждар үшін жұмылдырылады;
несие капиталы жұмылдырылады;
өтеу қосымша өнім немесе өндіріс процесінде пайда болатын
капиталдың қолдану сферасын (өндірістік сфераны) кеңейтеді. өндірістік және
төлем және сатып алу қаражаттары жұмылдырылады;
өтеу бюджет кірістерінен (негізінен салықтық түсімдердің есебінен) жүргізіледі;
капиталды қолдану сферасын тарылтады.
Мемлекеттік несиенің көмегімен жұмылдырылған қаражаттар көбінесе экономиканы қаржыландыруға
1) мемлекеттік несие жолымен жұмылдырылатын қаражаттар әр түрлі
2) алынған және берілген несиелер үшін есеп айырысулар,
Мемлекеттік несие ақша қаражаттарын (оларды кейін қайтару шартында)
Ағымдағы кезеңде пайдаланылатын қаражаттар несиегерге ондаған жылдардан кейін,
Мемлекеттік несиенің екінші функциясы – реттеуші функциясы. Бірінші
Мемлекеттік несие рөлі халықтың, кәсіпорындардың, ұйымдардың уақытша бос
Мемлекеттік несие түрлері бойынша ішкі, сыртқы, шартты болып
Ішкі несиеде мемлекеттік несие қатынастары жан-жақты тұрғыда: қарызгер
Халықаралық несиеде қатынастарға бір жағынан, үкімет, биліктің жергілікті
Шартты мемлекеттік несие отандық қарызгерлер: кәсіпорындар, ұйымдар, фирмалар,
Мемлекет қарыз алушы ретінде ғана емес, сонымен бірге
Мемлекеттік несиелендірудің негізгі сферасы – күрделі жұмсалымдар: басым
Несие капиталдары рыногында мемлекет гарант ретінде бола алады.
Мемлекеттік несиенің көздері – кәсіпорындарда, банктерде, зейнетақы қорларында,
Мемлекет несие ресурстарын:
бюджет тапшылығын қаржыландыру;
ұлттандырылған және аралас кәсіпорындардағы жұмсалатын күрделі жұмсалымдарды қаржыландыру;
биліктің жергілікті органдарының шаруашылық органдарын қаржыландыру;
елдің ақша айналысын реттеу үшін пайдаланады.
Ішкі мемлекеттік несиенің нысандары:
мемлекеттік қарыздар шығару;
коммерциялық банктердегі халықтың салымдарының бір бөлігін мемлекеттік қарыздарға
қазынашылық несиелер.
Мемлекеттік несиенің негізгі нысаны несие қатынастары болып көрінетін
Мемлекеттік қарыздар – нәтижесінде мемлекет белгілі бір мерзімге
Қарыздардың салықтардан айырмашылығы:
Қарыздар Салықтар
ерікті сипаты;
мәжбүрлеудің бүркемелі нысаны мәжбүрлеме сипаты;
мәжбүрлеудің анық нысаны
Қарыздар өтеу мезгілі, орны, орналастыру әдістері, қарыз валютасы,
Эмитентке қарай қарыздар үкіметтің қарыздарына және биліктің жергілікті
Табыстылық түрлері бойынша қарыздар пайыздық (қарыз иелері жыл
Дербестікке ие болғаннан кейін Қазақстан Республикасында меншікті ішкі
1996 жылы Қақастан Республикасында резидент және бейрезидент –
“Мемлекеттік және мемлекеттік кепілдік берген қарыз алу және
Қазақстан Республикасында мемлекеттік қарыз алуды Қазақстан Республикасының Үкіметі,
Үкіметтің қарыз алуы республикалық бюджеттің тапшылығын қаржыландыру мақсатында,
Мемлекеттік қарыздардың мынандай түрлері мен нысандары болады:
1. Қарызгерге қатысы бойынша:
Қазақстан Республикасы Үкіметінің қарыздары;
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің қарыздары;
Жергілікті атқарушы органдардың қарыздары болып бөлінеді.
2. Несие капиталының рыноктары бойынша:
Сыртқы мемлекеттік қарыздар.
Ішкі мемлекеттік қарыздар.
3. Қарыз алу нысаны бойынша:
Мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар шығару;
Қарыз шарттарын (келісімдерін) жасау болып бөлінеді.
4. Қолданылу мерзімі бойынша мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар:
айналыс мерзімі 1 жылға дейін, қысқа мерзімді;
айналыс мерзімі 1 жылдан 5 жылға дейін, орта
айналыс мерзімі 5 жылдан астам, ұзақ мерзімді болып
Мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар құжаттық және құжатсыз нысанда
Қарыз туралы келіссөздер жүргізу, шарттарға қол қою тәртібін,
Мемлекеттің шығыстарын қаржыландыру үшін халықтың банктердегі салымдары бойынша
Қазынашылық несиелер шаруашылық жүргізуші субъектілерге немесе бюджет қаражаттары
Мемлекеттік несиенің әдістері әр түрлі және баяндалған нысандарға
Қарыздардағы әдістерге сондай-ақ мемлекеттің борышын басқару әдістері де
Мемлекеттік қазынашылық міндеттемелерде (МҚМ-да) мыналар әдістер болып табылады:
Мемлекеттік несиенің нысандары кезінде – мемлекеттік банктердің депозит
Мемлекеттік несиелер нысанындағы әдістер кәдімгі банк несиесінің әдістеріне
1.2 Халықаралық мемлекеттік несие
Өзінің шығындарын жабуға мемлекет шетелдік несиелерді де тартады.
Халықаралық мемлекеттік несие – халықаралық экономикалық қатынастар сферасында
Халықаралық несие – бірқатар елдер мемлекеттерінің, банктердің, сондай-ақ
Дүниежүзілік банк пен оның ұйымдары елдердің экономикалық дамуын
Өзінің мәні жағынан халықаралық мемлекеттік несие ұлғаймалы ұдайы
Халықаралық несиенің қажеттігі экономикалық заңдардың бүкіл жиынтығымен айқындалады.
Халықаралық несиенің дамуы мына факторларға байланысты болады:
еңбектің халықаралық бөлінісі мен экономикалық бірігу;
өндірістің мамандандырылуы, қауымдасуы;
елдердің табиғи ресурстарымен және жұмыс күшімен әр түрлі
жеке елдердің экономикалық дамуының біркелкі еместігін жеңіп шығудың
дамушы елдерге экономикалық көмек көрсетудің қажеттілігі;
дамушы елдердің дамыған елдермен сауда-экономикалық ынтымақтастығы.
Халықаралық несиеге берілетін мемлекеттің несие ресурстары:
1) қорланым қорларына жататын мемлекеттік бюджеттердің қаражаттарынан;
2) ұжымдық несие қорларынан (ұлттық және халықаралық банктердің
3) мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдардың қаражаттарынан тұрады.
Ақша нысанындағы халықаралық несие ұлттық валюталарда және еркін
Халықаралық несиенің функциясы мемлекеттердің сыртқы экономикалық қызметі процесінде
Халықаралық несиені пайдалану экономиканың дамуын тездетуге, экономикалық дамудың
Халықаралық несиенің негізгі нысаны сыртқы қарыздар болып табылады.
Халықаралық несие нысандарында экономикалық дамуды қолдау мақсатымен шетел
Халықаралық экономикалық қатынастар практикасында сондай-ақ, экспорттық немесе “байланыстырылған
Экспорттық несиелерді пайдаланудың елдің сауда балансына ықпал жасайтын
Қазіргі жағдайда жабдықты, материалдарды, азық-түлікті сатып алу кезінде
Кредитті өтеу қабілетін бағалау үшін рейтинг агенттіктері елдің
1. Демократиялық саяси жүйені жасаудағы прогресс; мұны демократиялық
2. Қаржылық тұрақтылыққа және экономикалық өсуге жетудегі жетістіктер.
3. Нарықтық экономикаға көшудегі прогресс: экономикадағы жеке меншік
4. Сауда ағындарын қайта бағдарлау. Экспорт пен импорттың
Соңғы жылдары Қазақстан Республикасы шетелдерден едәуір несиелер алды.
ІІ тарау. МЕМЛЕКЕТТІК БОРЫШ - ҚОҒАМДЫҚ ҚАЖЕТТІЛІКТЕРДІ ҚАНАҒАТТАНДЫРУ
2.1 Қазақстан Республикасының мемлекеттік борышы
Мемлекеттік несие қызметінің нәтижесінде мемлекеттік борыш түзіледі. Мемлекеттік
Қазақстан Республикасында мемлекеттік борыш өз кезегінде тікелей Үкіметтің,
Мемлкеттік борыштардың пайда болуы мен өсуінің себебі мемлекеттік
Экономикалық жағынан дамыған елдердің едәуір мемлекеттік ішкі борышы
1. Берешекті өтеу мен пайыздарды төлеу бюджет қаражаттарының
2. Салықтарды көбейту жолымен мемлекеттік борышты азайту жөніндегі
3. Жеке меншік кәсіпкерлердің «инвестицияларын ығыстыру» нәтижесі іс-әрекет
Егер мемлекет ақша рыногының оқшауландырылған қаражаттарын тұтыну мақсаттарына
Қазақстан практикасында бюджеттердің тапшылықтары мен мемлекеттік борыш қаржыландыру
Мемлекеттік ішкі борыштың басқа нысандарына мыналар жатады:
бюджет тапшылығын жабу үшін бұрын алынған кредиттер бойынша
облигациялар және басқа бағалы қағаздар шығарумен ресімделген халықтан,
Мемлекеттік ішкі борыштың пайда болуы мен үдей түсуі
Мемлекеттік сыртқы борыш – шетелдік несиегерлер турасында белгілі
Елдің сыртқы борышының болуы орынды дүниежүзілік практика болып
Дүниежүзілік практикада мемлекеттік борыштың мөлшерін салыстырмалы сипаттау үшін
Елдің экономикасының көлемімен салыстырғандағы оның сыртқы борышының мөлшері
а) жалпы сыртқы борыштың жалпы ішкі өнімге қатысы
2.1-ші сызба. Мемлекеттік несиедегі себеп-салдарлық өзара байланыстар
Шығыстар
Қаржы ресурстарының тапшылығы
Бюджет тапшылығы Шаруашылық жүргізуші субъектілер тапшылығы
ЖІӨ
Мемлекеттік несие
Мемлекеттік борыш
Қызмет көрсету жөніндегі шығыстар
Алынған (игерілген) және өтелмеген мемлекеттік және мемлекеттік емес
1992 жылы бұрынғы КСРО-дан мұра болып қалған Қазақстанның
Мемлекеттік борыштың болуы мезгілі келген пайыздарды және борыштық
Қазақстан Республикасының үкіметтік борышын өтеуді және оған қызмет
Барлық мемлекеттік қарыздар Үкімет белгілеген тәртіппен Қаржы министрлігінде
Қазақстан Республикасының мемлекеттік борышын есепке алу үшін Ұлттық
Қазақстан Республикасының Үкіметі республикалық бюджеттің қаражатымен қамтамасыз етілетін
Борыштың негізгі сомасы қайтарылған және борышқа қызмет көрсету
Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Ұлттық банкінің және жергілікті атқарушы
Сыртқы борыштың болуы жасалынған өнімнің бір бөлігін елден
Сыртқы борыштың өсуі сонымен қатар, реципиент-елдің халықаралық абыройын
Ірі және созылмалы тапшылықтардың және мемлекеттік борыштың болуының
Инвестициялардың «ығыстыру әсерінен» басқа, мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша
Осыған байланысты мемлекеттің өзінің өкілдікті органы арқылы қаралған
«Мемлекеттік және мемлекеттік кепілдік берген қарыз алу және
1) үкіметтік борыштың лимиті.
2) Ұлттық банктің сыртқы борышының лимиті.
3) жергілікті атқарушы орган борышының лимиті.
Бұл лимиттер тиісінше республикалық бюджетте, Ұлттық банкте, жергілікті
Қақастан Республикасының Үкіметінің қарыз алу лимиті, бұдан бұрын
Жергілікті атқарушы органның тиісті қаржы жылына арналған лимиті
Заңмен мемлекеттік кепілдіктерді берудің лимиті – тиісті қаржы
2004 жылға арналған республикалық бюджет туралы заңда Үкіметтік
2.2 Мемлекеттік борышты басқару
Мемлекеттік борышты басқару – мемлекеттің өзі және оның
Мемлекеттік борышты басқарудың нақтылы процесі мыналарды кіріктіреді:
1) алдағы орта мерзімді кезеңге арналған мемлекеттік және
2) бюджеттік жоспарлау жөніндегі орталық уәкілетті органның тиісті
3) бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орагнның тиісті
4) бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті органның мемлекеттік
5) борыш құрылымын оңтайландыру жөніндегі, соның ішінде борышты
Мемлекеттік емес қарыз алуды Қазақстан Республикасының резиденттері Қазақстан
Мемлекеттік мекемелердің мемлекеттік емес қарыз алуды жүзеге асыруға
Мемлекеттік емес қарыздарды Қазақстан Республикасының мемлекет-тік кепілдіктерімен заңды
Мемлекеттік кепілдіктер несиелерге Қазақстан Республикасы резиденттерінің өздері алған
Қарыздар бойынша Қазақстан Республикасының атынан кепілдіктер беруге Үкіметтің
Қазақстан Республиксы Ұлттық банкінің, жергілікті атқарушы органдарының қарыздар
Қазақстан Республикасының Үкіметінің тапсыруымен мемлекеттік кепілдіктер беруді Қаржы
Мемлекеттік кепілдіктерді беру жоғарыда аталған Заңда белгіленген тәртіппен
Мемлекеттік борышқа қызмет көрсету деп қарыз алудың шарттарынан
Борышты өтеу – қарызгердің қарыздың алынған сомасын несиегерлермен
Мемлекеттік борышты басқару сонымен бірге мынадай әдістерді кіріктіреді:
Қайта қаржыландыру мемлекеттік берешекті жаңа қарыз шығару есебінен
Жаңғырту деп бұрын шығарылған қарыздардың шарттарын табыстылығы бойынша
Мерзімді ұзарту мерзімі бойынша қарыздың бастапқы шарттарын оларды
Сәйкестендіру бірнеше қарыздарды бір қарызға біріктіруді білдіреді, бұл
Облигацияларды кемімелі ара салмақ бойынша айырбастау ұлттық ақша
Қарыздарды өтеудің мерзімін ұзарту мемлекеттің едәуір берешегі кезінде,
Мемлекеттік борышты төлеуден бас тарту (күшін жою) елде
Мемлекеттік борышты басқарудың аталған әдістері әр түрлі ұштасуда
Қаржыны сауықтандыру, соның ішінде мемлекеттік борыштың өсу қарқынын
Ұлттық экономиканы дамту шикізат салаларына шетел кредиттерін, инвестицияларын
Үлкен көлемдегі мемлекеттік борыш мемлекетті банкроттыққа ұшыратпайды, өйткені
1. Қайта қаржыландыру. Төлеу мезгілі жеткен облигацияларды өтеу
2. Салық салу. Үкіметтің салық салуға және оларды
3. Ақша жасау. Борыштың негізгі сомасын және пайыздарды
Алайда үкіметтің мұндай іс-қимылдары жағымсыз зардаптар тудырады:
а) кірістердегі теңсіздіктің көбеюі, өйткені кірістердің мөлшері бойынша
ә) пайыздық төлемдер салық салуды көбейтуді қажет етеді,
б) ығыстыру әсері. Экономика толық жұмыстылық жағдайда жұмыс
2.2-ші сызба. Өндірістік мүмкіндіктердің қисық сызығы
Үкіметтік
тауарлар
0
Жекеше тауарлар
Жекеше тауарлар не тұтынушы, не инвестициялық тауарлар болуы
1) егер тұтынушы тауарларды қысқарту есебінен ұсыным азайса,
2) егер төмендеу инвестициялық тауарларды шалса, онда бүгінгі
Уақиғалар дамуының екі сценарийі мүмкін:
1. Үкіметтік шығыстардың көбеюі салық салудың өсуімен қаржыланады,
2. Үкіметтік шығыстардың көбеюі мемлекеттік борыштың көбеюі есебінен
Мемлекет үшін дефлотты қолайлы практикалық шешім етіп айқындайтын
1) қоғам тарапынан болатын саяси қолдаудан ел басшылығының
2) экспорттан түсетін кірістердің төмендеуі;
3) борышқорлық ауыртпалықтың көбеюі;
4) капиталдың халықаралық рыноктарына шығу мүмкіндігінің жоқтығы;
5) жалғасылған экономикалық құлдырау;
6) берешектің құрылымын өзгертуге халықаралық қаржы ұйымдарының әзір
Яғни егер ел басшылығы дефлотты жариялаудан түскен пайданы
Елдің алтын-валюта резервтерінен сыртқы борышқа қызмет көрсетуге жұмсалатын
Дүниежүзілік қайта құру және даму банкі белгілеген сыртқы
1) жалпы сыртқы борыштың ЖІӨ-ге қатынасы – 76,1%
2) жалпы сыртқы борыштың тауарлар мен қызметтер көрсетудің
3) борышты өтеу және оған қызмет көрсету бойынша
4) сыйақы (мүдде) тқлемдері сомасының экспортқа қатынасы –
Сөйтіп, борышты өтеу және оған қызмет көрсету бойынша
ҚОРЫТЫНДЫ
Курстық жұмыста мемлекеттік несие арқылы ел экономикасын қалыпқа
Мемлекеттік несие жолымен жұмылдырылатын қаражаттар әр түрлі қажеттіліктерді
Мемлекеттік несиенің екінші функциясы – реттеуші функциясы. Бірінші
Мемлекеттік несиелендірудің негізгі сферасы – күрделі жұмсалымдар: басым
Үкіметтің қарыз алуы республикалық бюджеттің тапшылығын қаржыландыру мақсатында,
Өзінің шығындарын жабуға мемлекет шетелдік несиелерді де тартады.
Халықаралық несиені пайдалану экономиканың дамуын тездетуге, экономикалық дамудың
Соңғы жылдары Қазақстан Республикасы шетелдерден едәуір несиелер алды.
Мемлекеттік борыш ұлғаймалы ұдайы өндірісті және қоғамдық қажеттіліктерді
Мемлекеттік борыш «ұлттың өзіне өзінің қарызы» ретінде қаралады
Борыштың негізгі сомасы қайтарылған және борышқа қызмет көрсету
Инвестициялардың «ығыстыру әсерінен» басқа, мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша
Қаржыны сауықтандыру, соның ішінде мемлекеттік борыштың өсу қарқынын
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Қазақстан Республикасының Конституциясы. – Алматы: Қазақстан, 2000.
Құлпыбаев С. Қаржы. Оқу құралы. – Алматы: Мерей,
Өтебаев М. Ел қазынасы ортақ байлық. Қаржы-қаражат, 1999.
Қаржы Министрлігінің статистикалық бюлетені №6, маусым 2004 ж.
Бабич А.М., Павлов Л.Н. Финансы. Учебник. – М.:
Балабанов А.И. Балабанова И.Т. Финансы. Учебное пособие. –
Дробозина Л.А. Финансы. Учебник для ВУЗов. – М.:
Финансы, деньги, кредит. Учебник. Под ред. О.В. Соколовой.
www.minfin.kz
www.qazaq.kz
“Ақша және несие айналымы”, Мақыш Серік Биқанұлы.
“Коммерциялық банктердің операциялары”, Мақыш Серік Биқанұлы
«Ақша, несие, банктер» Сейітқасымов Ғ. С. 2005ж.
«Деньги, кредит, банки» Вабрушина. Москва, 1999ж.
Финанс кредит, Общая теория денег. Москва.
Ильясов К.К. . Финансово-кредитные проблемы развития экономики Казахстана
Чекмаева Е.Н. Межбанковский кредитный рынок и его регулирование
Кучукова Н.К. Макроэкономические аспекты реформирования финансово-кредитной системы Республики
Райзберг Б.А.. Курс экономики: Учебник /Под ред.– ИНФРА-М,
«Предприниматель и право». №12 (73), май, 1997.
1.1-ші сызба. Мемлекеттік несие және мемлекеттік борыштың сыныптамасы
Түрлері Ішкі Сыртқы Шартты
Н
Ы
С
А
Н
Д
А
Р
Ы Қарыздар Мемлекеттік қазынашылық міндеттемелер Мемлекеттік банктер салымдарының
кредиттері Қазыналық
несиелер Ақшалай қарыздар Тауарлық қарыздар Дамуға
ресми
көмек Өтемдік
келісімдер Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қарыздары бойынша мемлекеттік кепілдіктер
байланған
байланбаған
Ә
Д
І
С
Т
Е
Р
І Беру, орналастыру шарттары, табысты өтеу мен төлеудің
Мемлекеттік бағалы қағаздар (облигациялар, қазынашылық міндеттер, бондар, векселдер,
таңдау Басқа әдістер,
тәсілдер
Мемлекеттік борыш
Күрделі Ағымдағы
Басқару және қызмет көрсету
Лимиттерді басқару, мониторинг, борыш пен пайыздардың негізгі сомасын
2.1-ші сызба. Мемлекеттік несиедегі себеп-салдарлық өзара байланыстар
Шығыстар
Қаржы ресурстарының тапшылығы
Бюджет тапшылығы Шаруашылық жүргізуші субъектілер тапшылығы
ЖІӨ
Мемлекеттік несие
Мемлекеттік борыш
Қызмет көрсету жөніндегі шығыстар
Мемлекеттік несиенің жекеше несиеден айырмашылығы:
Жекеше несие Мемлекеттік несие
өндірістік мұқтаждар үшін жұмылдырылады;
несие капиталы жұмылдырылады;
өтеу қосымша өнім немесе өндіріс процесінде пайда болатын
капиталдың қолдану сферасын (өндірістік сфераны) кеңейтеді. өндірістік және
төлем және сатып алу қаражаттары жұмылдырылады;
өтеу бюджет кірістерінен (негізінен салықтық түсімдердің есебінен) жүргізіледі;
капиталды қолдану сферасын тарылтады.
Қарыздардың салықтардан айырмашылығы:
Қарыздар Салықтар
ерікті сипаты;
мәжбүрлеудің бүркемелі нысаны мәжбүрлеме сипаты;
мәжбүрлеудің анық нысаны
2
