Жастар субмәдениеті және әлеуметтік жұмыс курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ
Жастар субмәдениеті және әлеуметтік жұмыстың мүмкіндіктері
Кіріспе…………………………………………………………………………….3
1 Бөлім. Жастар cубмәдениеті мәселесінің теориялық негіздері…………….7
1.1. Жастар-әлеуметтік-демографиялық топ ретінде………………………....7
1.2. Жастар субмәдениеті ұғымы, ерекшеліктері мен түрлері……………..13
2 Бөлім. Жастар субмәдениетінің мәселелері және оны шешудегі әлеуметтік жұмыстың рөлі………………………………………………………………….18
2.1.Жастардың субмәдениетке кіруінің әлеуметтік-психологиялық алғышарттары……………………………………………………………….....18
2.2. Жастар субмәдениетімен әлеуметтік жұмыстың ерекшеліктері………..25
Қорытынды.....................30
Қолданылған әдебиеттер………………………………………………………..32
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 32 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ
Жастар субмәдениеті және әлеуметтік жұмыстың мүмкіндіктері
Кіріспе…………………………………………………………………………….3
1 Бөлім. Жастар cубмәдениеті мәселесінің теориялық негіздері…………….7
1.1. Жастар-әлеуметтік-демографиялық топ ретінде………………………....7
1.2. Жастар субмәдениеті ұғымы, ерекшеліктері мен түрлері……………..13
2 Бөлім. Жастар субмәдениетінің мәселелері және оны шешудегі әлеуметтік
2.1.Жастардың субмәдениетке кіруінің әлеуметтік-психологиялық алғышарттары……………………………………………………………….....18
2.2. Жастар субмәдениетімен әлеуметтік жұмыстың ерекшеліктері………..25
Қорытынды.....................30
Қолданылған әдебиеттер………………………………………………………..32
Кіріспе
Зерттеу жұмысының өзектілігі
Қазіргі кезде өркениет жаһандық дамудың әр түрлі кезеңдерін басынан
Бүгінгі күндегі қоғамдағы қарама-қайшы мәселелер кешені, үрдістердің бірыңғайсыздығы жастар
Ел басымыздың «Қазақстан-2030» атты еңбегінде ертеңгі күні ел тұтқасын
Жастар Қазақстан халқының жартысынан артығын құрайды және қоғамның белсенді
Зерттеу тақырыбының өзектілігі қазіргі жастардың ұлттық құндылықтарды дәріптеп, рухани
Жастардың саяси санасы бос кеңістікте қалыптаспайды. Оған этникалық, діни,
Тақырыптың зерттелу деңгейі
Жастар мәселесі көптеген ғалымдардың зерттеулерінің объектісі болып, сонау антика
Д.К. Кішібеков, Ә.Н. Нысанбаев, А. Қасабек, Ж.Ж. Молдабеков, С.Е.
Қазақстандағы жастар мәселесі - ТМД және Отандық ғылымда әр
Ф.Р. Филиппов пен М.Н. Руткеевич зерттеулері де жастар мәселесін
Жастар мәселесіне қатысты негізгі зерттеулерді ленинградтық мектеп ұсынған әлеуметтік-психологиялық
Жалпы, бұл зерттеулердің барлығы жастар мәселесін жан-жақты қарастырғанымен, қазіргі
Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері.
Зерттеу жұмысымның негізгі мақсаты – жастар субмәдениетінің мәнін ашу,
- қазіргі жастардың әлеуметтік бітім-болмысын, тұлғалық кескінін, азаматтық-адамгершілік сипатын
- жастардың субмәдениеті түсінігін ашу, тарихын зерттеу;
- қазіргі жастардың субмәдениетке кіруінің алғышарттарын көрсету;
-жастардың субмәдениеттерімен әлеуметтік жұмыстың маңыздылығын көрсету.
Зерттеу нысаны- қазіргі замандағы жастар.
Зерттеу пәні -жастардың субмәдениеті.
Курстық жұмысының құрылымы. Кіріспеден, 2 тараудан және тараушадан, қорытынды,
1 Бөлім. Жастар cубмәдениеті мәселесінің теориялық негіздері
1.1 . Жастар-әлеуметтік-демографиялық топ ретінде
Жастар – еліміздің ертеңгі болашағы. Сондықтан да жастар мәселесі
Әлеуметтік-мәдениеттану тәсіліне жастардың нақты мәселелерін қоғамда жүріп жатқан процестермен
Жастардың мән-мағыналық анықтамалары субмәдениеттің нысандары ретінде қаралады. Мәдениет ұғымы
Әлеуметтік тұрғыдан жастар өздерінің қоғамдағы орнымен, құндылықтарымен, қызығушылықтарымен, қажеттіліктерімен
С.И.Иконникова мен В.Т.Лисовский атты Ресей зерттеушілері жастарды өскелең ұрпақ
Уақыт өте келе пікірталастар барысында маңызды топқұрушы сипаты ретінде
Жастарға қоғамдық мағынада анықтама беруге тырысқан В.Т.Лисовский: «... әлеуметтену
Соңынан жастарды екі негізгі позициядан сипаттайтын анықтамалар берілді. Біріншіден,
Жастарды әлеуметтік даму мен қоғамның жаңаруының субъектісі ретінде түсіну
Осы көзқарасты В.Н.Боряздың анықтамасы толықтай аша түседі:
- жастар өндірістік күштердің дамуының белгілі-бір деңгейін және өндірістік
Жастарды төрт жас аралық топтарға бөледі:
1. 14-16 жас - жасөспірімдер. Бұл жаста жыныстық жетілумен
2. 17-19 жас - бозбалалар. Бұл кезең биологиялық жағынан
3. 20-24 жас - жастар. Адам бұл жаста
4. 25-30 жас – ересек жастар. Бұл жаста өндірістік
XXI ғасырда жас ұрпақ өзге ешкім атқара алмайтын ерекше
Аталмыш функцияларды жүзеге асыру сапасына байланысты жастар қоғамдық дамудың
Бұл жастардың:
- мемлекеттік және қоғамдық даму міндеттерін қаншалықты білетіндігіне, түсінетіндігіне,
- міндеттерді шешу үшін қажетті қасиеттерге (физикалық, тұлғалық, біліми,
- мемлекеттің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату үшін міндеттерді шешуде қажетті
Берілген мәселеге ерекше маңыздылықты әлеуметтік-экономикалық процестердің динамикасы мен қарама-қайшылығы
Сонымен бірге жас ұрпақ идеологиялық және психологиялық стереотиптерді бұзуға,
Заманауи ғылыми әдебиеттерде жастардың даму мәселесін зерттеудің көптеген тұрғылары
Солардың ішінде дәстүрлісі болып жастарға жас аралық шектеуі,
«Жастық шақ» түсінігіне негізделген жастардың психофизиологиялық анализі адамның жыныстық
Рөлдік, субмәдениеттік және қақтығыстық тұрғылар жеке топқа жатады. Алғашқысы
Аталмыш тұрғыларға субъективті де жатады. Жастық шақ бұл өзін-өзі,
Жоғарыда көрсетілген тұрғылардың әрқайсысы жастар мен жастық шақ феноменін
Әлеуметтенушілік интегративті тұрғының дамуы қазіргі кезде «, ұрпақтық бірлік
Кеңестік кезеңнің отандық қоғамтануында «жастар» түсінігі қатал емес, рұқсатты
Соңынан қоғамтану жастар түсінігінің мәнін тереңірек аша түсті. Жастар
Жастар түсінігіне мұндай анықтама беру тұрғысы 1960 жылдың аяғы
Жастар біртекті емес қоғамда өмір сүретіндіктен күрделі біртекті емес
Соңынан 1990-жылдардың екінші жартысында ғылыми әдебитте жастарды зерттеу әдістемесі
Жастардың менталитеті алғашқы әлеуметтену кезеңінде қалыптаса бастайды, яғни білім
Жас ұрпақтың құрылымы негізінде биологиялық, психологиялық, мәдени, әлеуметтік өзгерістер
Бірінші кезең- жасөспірімдік (11 жастан 14 жасқа дейін). Әлеуметтік
Екінші кезең- жастық шақ (14жастан 18 жасқа дейін) –
Үшінші кезең - 18-23 жас аралығы – ерте жастық
Төртінші, соңғы кезең- жастық шақ 23-29 жас аралығын құрайды.
Әлеуметтік жастықтың аяқталуының негізгі критерийлерінің ішінде төмендегілерді бөліп көрсетуге
1. Толық экономикалық тәуелсіздікке жету;
2. Бір (бірнеше) мамандықты игеру және қоғамдық мадаққа ие
3. Саяси және әлеуметтік салада қоғамдық дәрежеге жету.
1.2. Жастар субмәдениеті ұғымы, ерекшеліктері мен түрлері
Субмәдениет дегеніміз-қоғамнан оқшауланған өзіндік өмір сүру дағдысы бар, өмір
Бұндай топтар өздерінің сөйлеу әдебімен, киім киісімен және басқа
Субмәдениет-ол әлеуметтік-таптық құрылымның элементі болып табылмайтын әлеуметтік қоғамдастықтардың мәдениеті.
Жастар субмәдениеті-қоғамдық өмірдің айтарлықтай жаңа және көпжақты құбылысы. Осы
Д.В. Ольшанский жастардың суб және конртмәдени әрекетін анықтайтын келесі
1. Өз-өзімен бірге болуға ұмтылу. Жасөспірімдік жас үшін жеке
2. Еліктеу. Жасөспірімдік кезеңде өзіне тән өмір сүру стилі
3. Сатылық инстинкт. Аталған ұғымның ерекшелігі мақсаттық және құндылықтық
4. Бәсекелестердің, дұшпандардың, қастардың бар болуы. Белгілі-бір мақсаты жоқ
5. Жоғары талпыныс. Аталған жастық категорияға әділдіктің өткір сезімдері,
Қоғамдық пікірде жастар «жастар субмәдениеті», «youth culture» ұғымымен теңдестіріледі.
Жастардың субмәдениеті - қарым -қатынас түрінің талғамы, іс -
Жалпы, жастардың субмәдениетін мынадай топтарға бөлуге болады:
- Музыкамен байланысты, яғни белгілі бір музыкалық үлгіні ұстанушылар:
- Өмір сүру салтымен және дүниеге деген көзқарасымен
- Спортпен байланысты: спорт фанаттары, роллерлер, скейтерлер, стрит –
- Ойынмен байланысты, яғни басқа әлемге ену идеясы негізінде:
- компьютер технологияларын жетік меңгергендер: хакерлер, юзерлер, геймерлер.
- Қауіп-қатер тудырушы немесе асоциалды топтар: панктер, скинхэдтер, гопниктер,
- Діни бірлестіктер: сатанистер, секталар, кришнаиттер, индианисттер.
- Қазіргі жаңа өнер түрлерімен айналысатын топтар: графиттер, брейк-дансер,
- Элита: мажорлар, рейверлер.
- Көпшілік мәдениеті немесе контрмәдениет: гопниктер, реднектер.
- Әлеуметтік-белсенді: қоршаған ортаны қорғаушылар [13].
Белгілі бір субмәдениетке енген адам онымен біртұтас болады. Сол
- Ойын сауықтық - рокерлер, рэперлер, металлистер, эмолар,
- Беделді адамдардың, элита, саяси шеңбердегі өкілдердің, әртістердің, жалпы
-Діни субмәдениет. Бұл топқа дәстүрлі және дәстүрлі емес діни
- Студенттердің субмәдениеті. Қазақстан қоғамының білімді және белсенді
Осы аталған жастардың субмәдениеттерінің өзіндік дүниеге көзқарастары, құндылықтары
Субмәдениеттер дами отырып өзіндік біркелкі киім үлгісін (имидж), тілін
Субмәдениет өкілдері үшін имидж – бұл жай ғана киім
Субмәдениет өкілдерінде уақыт өткен сайын өзіндік тілі қалыптаса бастайды.
Символ және символизм белгілі бір мәдениеттің және мәдени туындыны
Соған байланысты, «субмәдениет» термині белгілі-бір әлеуметтік қауымға тән, кеңістікті
Субмәдениеттің құрылуының әлеуметтік базасына, жастарына қарай біріккен топтар, әлеуметтік
2 Бөлім. Жастар субмәдениетінің мәселелері және оны шешудегі әлеуметтік
2.1.Жастардың субмәдениетке кіруінің әлеуметтік-психологиялық алғышарттары
Бастапқыда, субмәдениет ұғымына байланысты ғалымдар басым мәдениеттегі «буынды» ғана
Субмәдениет – қоғамдағы үстем мәдениеттен өзін өзгеше көрсететін белгілі
Қазіргі қоғамда ондай субмәдениеттердің түр-түрімен жолығуға болады. Көбінесе, осы
Көбінесе субмәдениеттер тұйықталған сипатқа ие және массалық мәдениеттен алшақ
Контрмәдениет – субмәдениеттің ерекше бір түрі. Контрмәдениет – үстемдік
Контрмәдениет – бұл тек жоғарыда келтірген ХХ-ғасыр жастарына тән
Жастар контрмәдениеті дәстүрлі құндылықтардан бас тартып, оларды контрқұндылықтармен алмастыруды
Дүниежүзiнде готикалық мәдениеттiң дамығаны соншалық, жыл сайын 25 мыңға
90-жылдардан бастап жастар арасында эмо-кидтер мен киберпанктер субмәдениеті кең
Кейбір субмәдениет өкілдерінің арасында келіспеушіліктердің туындап отыруы заңды құбылыс.
Субмәдениет (лат. sub — төменгі, нем. kultur — мәдениет)
Жаңа заман көптеген дүниелердің даму шыңына жеткен, жаңа лептің
Субмәдениет – жастардың өзiндiк қоғам құрып, белгiлi бiр топ
Жастардың арасындағы субмәдениет туралы сөз қозғамас бұрын, алдымен бұл
Жастар субмәдениетінің өзіндік құндылықтары мен тәртіп нормаларын культқа айналдыруға
Жалпы алғанда, Қазақстандағы ресми емес қозғалыстарға белгілі бір стильдер
Түрлi музыкалық жанрлармен әуестенiп, өзiндiк «стиль» қалыптастыратын, бейнесi мен
Жастардың өмір сүру қалпы және тіршілік ұстанымы контрмәдениет шеңберінде
Жаңа заман көптеген дүниелердің даму шыңына жеткен, жаңа лептің
• Жастардың арасындағы субмәдениет туралы сөз қозғамас бұрын, алдымен
• Жастар субмәдениетінің өзіндік құндылықтары мен тәртіп нормаларын культқа
Жалпы алғанда, Қазақстандағы ресми емес қозғалыстарға белгілі бір стильдер
Соңғы жылдары музыкалық субмәдениет (поп, рок, рэп), гедонистік субмәдениет
• Жастар субмәдениеті - жастардың үлкендер әлеміне толықтай бейімделуі
Жастар субмәдениеті - киген киімнен, сөйлеу мәнерінен, жаргондардан және
Белгілі бір субмәдениеттің өкілі болып табылатын жастардың психологиялық ерекшеліктеріне
• Жастардың өмір сүру қалпы және тіршілік ұстанымы контрмәдениет
Негізі, жас адамдардың наным-сенім, өмір, бақыт, туыстарына деген махаббат,
Біріншіден, жастар субмәдениеті жас адамдардың өз қолдарымен жастар үшін
Субмәдениет - бұл қоғамның жай кедергі жасамауына болатын жастардың
Бүгінде мектеп, университет және отбасы жастарға жай «бақылаушы» позициясын
Негізі, жас адамдардың наным-сенім, өмір, бақыт, туыстарына деген махаббат,
Жастардың бейформалдық бірлестіктерге кіруінің бірнеше себептері бар:
1.Отбасындағы түсініспеушіліктер, отбасына қарсы шығу
2.Мектептегі үлгермеушілік және мектеп ұжымынан оқшаулану
3.Барлық адамдар сияқты болуды қаламау
4.Тұрақталу қалауы, өзіне көңіл аудартқысы келеді
5. Криминалдың әсер етуі
6. Мода қуу
7. Батыстық бейнеге еліктеу
8. Өмірлік мақсаты болмау
9. Жас ерекшелік, эмоционалдық қажеттілік т.б [21,б.11].
Әлеуметтік – құқықтық критерии бойынша бейформалдық бірлестіктер
3-ке жіктеледі:
1. просоциальді(жағымды бағыттағы)- жастарға жағымды, белсенді әсер ететін.
2. асоциальді(бейтарап түрде)- бос уақытты өткізу үшін құрылған.
3. антисоциальді(жағымсыз бағыттағы)- жастарға кері әсерін тигізетін бірлестіктер.
Жастар субмәдениеті - жастардың үлкендер әлеміне толықтай бейімделуі жүргеннен
Жастар субмәдениеті - киген киімнен, сөйлеу мәнерінен, жаргондардан және
2.2 Жастар субмәдениетімен әлеуметтік жұмыстың ерекшеліктері
Субмәдениет - бұл қоғамның жай кедергі жасамауына болатын жастардың
Ендеше, келешекте дұрыс қоғамды қалыптастыру үшiн осындай бөтен мәдениет
Жастар проблемасы қашанда қоғамның өзекті мәселелерінің негізі болып табылған.
Қазақстандағы ресми емес қозғалыстарға белгілі бір стильдер мен бағыттардың
Жастардың әлеуметтік мәселелерін әлеуметтік жұмыс қызметтерін ұйымдастыру арқылы ғана
Проблема ретінде қабылданып, танылатын кейбір тұлғалық ерекшеліктер: сенімсіздік; ұялшақтық;
Қарым-қатынасқа байланысты проблемалар: қарым-қатынас жасау дағдысының жеткіліксіз болуы; әрқашан
Оқу, еңбек іс-әрекетіне қатысты проблемалар: сәтсіздікке бой алдыру; іс-әрекеттеріне
Тұрмыс жағдайына, тіршілік әрекетіне байланысты проблемалар: мекен-жайдағы жағдаймен қанағаттанбау;
Материалдық жағдайлардан туындайтын проблемалар: қаржыны үнемдей алмау; материалдық
Өзін-өзі танытуға, өзін-өзі актуалдандыруға орай проблемалар: өмірде өзіндік орын
Жеке бастың проблемасы ретінде қабылданатын, түсінілетін әлеуметтік ортадағы мәселелері:
Физикалық денсаулыққа байланысты және психологиялық денсаулыққа қатысты проблемалар: шаршау,
Қорғаныс механизмінің орнығу проблемасы: зерттеуге қатысқан екі студент пен
Өмірдегі түрлі проблемалық жағдаяттардың негізіндегі қайшылықтарды тауып, олардан «қашпай»,
Осыған байланысты өмірдің күрделі жағдайларында тұлғаға әлеуметтік көмек беру
1) проблемалық жағдаяттарды саналы аңғару және түсіну процесінде психологиялық
2) проблемалық жағдаяттарды шешу кезінде психологиялық құзіреттіліктің де, субъектілік
3) психологиялық құзіреттілік пен субъектілік ұстанымның рефлексиялануы;
4) іс-әрекеттегі, қарым-қатынастағы субъектілік ұстанымның психологиялық заңдылықтарын түсіну;
5) психологиялық құзіреттілік пен субъектілік ұстанымды өзекті ету мен
6) дербес түрде өмірдегі әр түрлі психологиялық проблемаларды тану
Жастардың субмәдениетімен жұмыс кезіндегі әлеуметтік қызметкерлердің басты функцияларына психологиялық-профилактикалық,психологиялық-диагностикалық,
Кеңес беру жүйесінде:
-жасаралық-психологиялық кеңес беру (баланың,жасөспірімнің психологиялық жағдайын бақылау);
- отбасылық психологиялық кеңес беру (халыққа отбасылық мәселелерге қатысты
-әлеуметтік қызметкердің кеңес беру қызметі: кең әлеуметтік қоршаған ортада
Қорытынды
Ел президентi Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауында “Iшкi саяси тұтастық
Қазіргі кезде жоғары оқу орындарында тәрбие беру мәселесіне жаңаша
Болашақ иесі жастар болғандықтан, ең алдымен, осы аталған субмәденеттердің
Тіпті Қазақстан-2030 стратегиялық жоспарын іске асыру барысында жастардан үлкен
- жастардың әлеуметтік, саяси оқиғалар барысындағы белсенділігі қоғамдық ортада
- еліміздің болашағы-жастарды материалдық құндылықтар тұрғысынан тәрбиелемей, жан-дүниесіне өмірлік
Бүгінде мектеп, университет және отбасы жастарға жай «бақылаушы» позициясын
Қолданылған әдебиеттер
Волков Ю.Г. Социология молодежи / Ю.Г. Волков,
Григорьев, С.И. Социальная работа с молодежью / С.И. Григорьев,
Ильинский И.М. Молодежь и молодежная политика / И.М. Ильинский.
Косарецкая, С.В., Синягина Н.Ю. О неформальных объединениях молодежи. –
Левикова, С.И. Молодежная субкультура: учебное пособие / С.И. Левикова.
Ламбаева, И.А. Социальная работа за рубежом: учебное пособие /
Опыт социальной работы с различными группами населения: учебное пособие
Павленок П.Д. Теория, история и методика социальной работы: учебное
Сигида Е.А. Содержание и методика социальной работы: учебное пособие
Словарь виталистской социологии / под ред. С.И. Григорьева. –
Социальная работа: учебное пособие / под ред. В.И. Курбатова.
Социальная работа с молодежью: учебное пособие / под ред.
Абрайымова Г. Ценностные ориентации современной молодежи. Алматы
Жасөспірімдердің өзін-өзі реттеуі және өзіндік құндылық бағдары./ Педогогика
Ценностные ориентации молодежи.// Саясат, 2003 жыл №4
Левикова С.И. “Молодежные субкультуры”, М.Фаир – Пресс, 2004
Эффективная молодежная концепция как залог будущего.// Саясат 2003
Абрайымова Г.С. Жастар жаңарып жатқан қоғамда: Әлеуметтік жұмыс. Алматы
Абрайымова Г.С. О многозначности понятия “молодежь”. Хабаршы
Козлов, А.А. Молодежный экстремизм / СПб: СПбГУ,
.Лисовский, В.Т. Социология молодежи / СПБ:
Баркер Р. Словарь социальной работы. М., 1994.
Блашенкова О.Н., Ковальчук А.С. Труд молодёжи
Бондарь Ш. Социальная работа и молодежные организации: Конспект
Горбачев А., Омаргазин Р. Евразийская культура как
понимает молодежь.
4
