Бастауыш мектеп оқушыларына экологиялық білім беру курстық жұмыс
Мазмұны
Кіріспе
І тарау. Бастауыш мектеп оқушыларына экологиялық білім және тәрбие беру мазмұны.
1.1. Экологиялық білім мазмұны мен тәрбие берудің принциптері мен міндеттері.
1.2. Экологиялық білім мен тәрбие берудің мазмұнын анықтаушы факторлар.
1.3. Экологиялық білім мен тәрбие беруге қажетті іскерліктер мен дағдылар.
ІІ тарау. Бастауыш мектепте экологиялық білім мен тәрбие берудің әдіс-тәсілдері.
2.1. Бастауыш мектеп оқушыларына экологиялық білім мен тәрбие берудің деңгейлері.
2.2. Бастауыш мектеп оқушыларына экологиялық білім мен тәрбие беруді ұйымдастыру формалары.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 38 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Кіріспе
І тарау. Бастауыш мектеп оқушыларына экологиялық білім
1.1. Экологиялық білім мазмұны мен тәрбие берудің
1.2. Экологиялық білім мен тәрбие берудің
1.3. Экологиялық білім мен тәрбие беруге
ІІ тарау. Бастауыш мектепте экологиялық білім мен
2.1. Бастауыш мектеп оқушыларына экологиялық білім мен
2.2. Бастауыш мектеп оқушыларына экологиялық білім мен
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Кіріспе
Зерттеудің көкейкестілігі ХХІ ғасырға адамзат экологиялық
Қазір экологиялық білім мен тәрбие беру маңызды
Қазақстанның қоршаған ортаны қорғау туралы заңына (12
Қазір Қазақстан Республикасының экологиялық саясаты мен экологиялық
Экологиялық дағдарыстың негізгі себебі тек тиімсіз технологиялар,
Экологиялық мәдениет дегеніміз – бұл экологиялық білімділік,
Экологиялық тәрбие үш жақты міндет түрінде қарастырылуы
Адамның табиғатпен қарым-қатынасын анықтау;
Қазіргі және болашақ ұрпақ алдына табиғаттың сақталуы
Табиғат ресурстарын тиімді пайдалану мәселелерін дұрыс шешуге
Экологиялық тәрбие беру жаңа адамды тәрбиелеудің бөлінбес
Экологиялық білім беру базалық білім берудің бөлінбес
Мына сызба бойынша нақты координацияны жүзеге асыру
Үздіксіз экологиялық білім беру жүйесін жасаудың мақсаты
Қоршаған ортаны қорғау саласындағы үздіксіз білім беру
«Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейін білім беруді
Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің «Қазақстан –
Тәуелсіздік алғаннан кейінгі тарихи қысқа уақыт аралығында
Сондықтан, ең көп халықты қамтитын білім беру
Зерттеу мақсаты: Бастауыш мектеп оқушыларын экологиялық мәдениетін
Зерттеу міндеттері: Экологиялық тәрбиенің қазіргі кездегі тәрбиелік
Зерттеу жұмысының нысаны: Қала мектептеріндегі экологиялық білім
Зерттеу әдістері: а) Педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерді оқып
ә) Озат іс-тәжірибелерді жинақтау, талдау;
б) Бақылау, анкета, әңгіме.
Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және
Кіріспеде жұмыстың мақсат-міндеттері айқындалды, зерттеу әдістері таңдап
Бірінші тарауда экологиялық білім мен тәрбие берудің
Екінші тарауда Шымкент қаласының мектептеріндегі экологиялық білім
І ТАРАУ. БАСТАУЫШ МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНА ЭКОЛОГИЯЛЫҚ
1.1. Экологиялық білім мен тәрбие берудің принциптері
Қазіргі кезеңде қоғам мен табиғаттың өзара қарым-қатынасындағы
Классикалық педагогика табиғат туралы ғылыми білімдердің мазмұны,
Табиғатты және онымен қарым-қатынасты тек сөз жүзінде
Ұлы орыс педагогы К.Д.Ушинский баланың табиғатпен ара
Қазіргі кезеңдегі экологиялық білім беру табиғат пен
Қоғам мен табиғаттың өзара әсерінің көпжақтылығы экологиялық
Бастауыш мектеп оқушыларының экологиялық мәдениетін қалыптастыруға пәнаралық
Кіші мектеп жасындағы оқушыларға экологиялық материалды оқытудың
Қоршаған орта мәселелері бойынша білім берудің мақсаты
Қоршаған табиғи ортаны зерттеу мен сауықтыруға бағытталған
Экологиялық білім мен тәрбие берудің бұл принципі
Практикалық қызметтегі, рационалдық пен эмоционалдықтың арасындағы байланыс
Оқу процесінде экологиялық мәселелердің ғаламдық, ұлттық және
Қазақстан Республикасындағы экологиялық білім мен тәрбие беруді
Экологиялық білім беру принциптері мектептердің практикасында төменгі
Адамның табиғатқа әсерінің оның заңдарына сәйкестігін анықтайтын
Қоғам мен әрбір адамның материалдық және рухани
Қоршаған ортаның жағдайын бағалаудағы қолданбалы білімдер мен
Табиғат пен қарым-қатынасқа деген қажеттілікті дамыту, дүниені
Табиғатта өзін ұстау ережелерін саналы түрде сақтау
Қоршаған табиғи және өзгертілген ортаны сауықтыруға бағытталған
ҚР экологиялық білім мен тәрбие беруді дамытудың
1.2. Экологиялық білім мен тәрбие берудің мазмұнын
Экологиялық білім берудің мазмұны оқушының қоршаған ортамен
Бұл құрылымды сараптау «оқушы – табиғи орта»
1. Бастауыш сынып оқушысы табиғи ортамен тікелей
Берілген жағдайда экологиялық білім берудің мазмұнын қалыптастырушы
Оқушы, оның қоғамдық өмірге қажетті жеке басының
Табиғи орта;
Қоғамдық қажеттілікті қамтамасыз ететін оқушы мен табиғаттың
Бастауыш мектеп оқушысының жеке басының мінездемесін анықтауда,
«Табиғи орта – оқушы» байланысы немесе табиғи
а) сауықтыру аспектісі – табиғатты өзінің денсаулығын
б) рухани аспектісі – табиғатты эстетикалық, интеллектуалдық
в) материалдық аспект – саңырауқұлақтар, жеміс-жидектер жинау,
Аталған экологиялық байланысты көрсететін оқушының жеке басының
«Оқушы – табиғи орта» байланысы немесе оқушының
а) нейтралды;
б) орта жағдайын жақсарту не сақтауға бағытталған;
в) орта жағдайын нашарлату түрінде болуы мүмкін.
Қоғамдық қажеттілік тұрғысынан аталған саладағы оқушының жеке
Автотранспорттың санының артуы, қала ортасының ластануы мен
Мұндай жағдайда дені сау ұрпақ өсіру мүмкін
Оқушылар арсында тыныс алу мүшелерінің ауруы ең
Сондықтан жалпы білім беретін мектептердің негізгі міндеті
Шет елдерде балалардың, ата-аналарымен бірге әр аптада
2. Оқушы арқылы мұғалім табиғатпен өзара қарым-қатынаста
Бұл жүйе тек экологиялық қана емес, педагогикалық
Сызбанұсқа 2.
Берілген жағдайда экологиялық білім мазмұнын қалыптастырушы факторлар
1) Мұғалім, оған қажетті жеке басының
2) «Оқушылар – табиғи орта» жүйе
3) «Оқушылар – табиғи орта» жүйе тармағының
Бұл жүйеде бізді «оқушылар – табиғи орта»
Бастауыш сыныпта экологиялық білім мен тәрбие беруді
Бастауыш сыныпта оқушылардың экологиялық білім мен тәрбие
Республикамызда осы бағытта бір қатар жұмыстар жүргізілуде,
Республикада отбасылық табиғат қорғау мәселесі бойынша мына
Балаларға берілетін отбасылық табиғат қорғау тәрбиесінің бағдарламасын
«Ата-аналары туған өлкенің табиғаты туралы» кітабын баспадан
Отбасылық табиғат қорғау тәрбиесі бойынша алдыңғы қатарлы
Ата-аналарға арналған табиғат қорғау мазмұнындағы дидактикалық материалдар
Ата-аналарға арналған «Табиғат қорғау» университетін ұйымдастыру.
Жоғарыда қарастырылған факторлардың барлығы экологиялық білім мен
3. Мектеп оқушыларының мәдениетіне, оларға экологиялық білім
Оқушы табиғатпен басқа адамдар, «әлеуметтік топтар арқылы
Сызбанұсқа 3.
Берілген жағдайда адамдар қоғамының қоршаған табиғи ортамен
Екінші жағынан бұл байланыс фактор ретінде білім
Қоғам оқушыға оның экологиялық біліміне әсер етуге
Жоғарыда аталған фаторлар мұғалім, білім мазмұны, қоршаған
1.3. Экологиялық білім мен тәрбие беруге қажетті
Мектеп оқушыларды табиғатты қалай зерттеу мен қорғауға,
Оқушыларда табиғатты қорғау саласындағы қоғамдық пайдалы еңбекке
Оқушыларға экологиялық білім берудің мақсаттарының бірі-әр түлекте
Орта білім беретін мектептің түлегінің экологиялық сипаттағы
Экологиялық білім беру тұрғысынан алғанда ең маңызды
Іскерліктер мен дағдылардың дамуы процесінде өз бетінше
Қоршаған орта нәтижелі тәрбие құралы болуы үшін,
Өмірде нақты маңызды әскерлікке қоршаған табиғи ортаны
Іскерліктердің бірінші түрі – жеке мінез-құлқындағы мәдениеттілік
Екіншісі, басқа адамдардың іс-әрекеті нәтижесінде табиғи ортада
Үшінші түрдегі іскерліктер пайда болған теріс, жағымсыз
Экология мен табиғат қорғаудың қазіргі мәселелерін насихаттаудағы
Оқушылардың экологиялық білімдерді халық арасына тартудағы
ІІ тарау. Бастауыш мектепте экологиялық білім мен
2.1. Бастауыш мектеп оқушыларына экологиялық білім мен
Қаланың бастауыш мектеп оқушыларының экологиялық білім деңгейін
Сауалнамаға оқушылардың жалпы экологиялық көзқарасын көрсететін 10
Кесте 3
№
Сауалнама сұрақтары Сұралған жалпы санынан дұрыс жауаптар
№25 гимназия №26
1 Экология дегеніміз не?
2 Экологиялық мәдениетті қалай түсінесің?
38
18
20
3 Табиғат сіздің өміріңізде қандай орын алады?
45
34
11
4 Табиғатта өзіңізді ұстау ережелерін білесіз бе?
46
14
32
5 Біздің қаламыз бен оның айналасындағы қоршаған
48
41
7
6 Шымкент қаласында қоршаған орта жағдайына
42
25
17
7 Сіздің денсаулығыңыз қоршаған орта жағдайына байланысты
41
40
1
Кестеден көрініп тұрғандай сұрақтарға толығырақ жауап берген
Сонымен қатар №25 мектеп оқушыларының табиғатта өзін
Сауалнама нәтижелері бойынша төмендегі қорытындыны жасауға болады:
Аталғандардың барлығы мектеп оқушыларында экологиялық мәдениетті және
2.2 Бастауыш мектеп оқушыларына экологиялық білім мен
Бүгінгі таңда жасөспірімдерге үздіксіз экологиялық білім беру
Бастауыш сынып экологиясы бүгінгі талапқа сай «Дүниетану»
1. Жасөспірімдерге айнала қоршаған ортаны адам өмірімен
2. Жасөспірімдерге қоршаған ортаның бір-бірімен үнемі байланыста
3. Оқушыларда алғашқы экологиялық ұғымдарды қалыптастыру және
Жоғарыда аталған мәселелерді шешу үшін бағдарламаны құрастыруда
Екінші сынып бойынша – адамның табиғатқа деген
Үшінші сыныпта – адамның табиғатты пайдалану кезіндегі
Төртінші сыныпта оқушыларда өсімдіктер мен жануарлардың әр
Алғаш рет тірі организмдерді қорғау керектігін түсіндіру.
Әрбір курсты аяқтауы табиғатқа шығу арқылы бекітіледі.
Оқушылардың білім мен біліктілігіне қойылатын негізгі талаптар
І сынып бойынша оқушылар:
- айнала қоршаған ортаны бағдарлауды;
- табиғаттағы заттарды, өсімдіктер мен жануарларды;
- ауа, су, топырақты ажыратып олардың адам
- адамның табиғаттағы орнын ажырата білулері тиіс.
Оқушылардың біліктілігі:
- табиғаттағы заттарды (өлі және тірі заттар)
- ауа, су, топырақты ажырату және олардың
- өсімдік пен жануарларды ажыратып, олардың адам
ІІ сынып бойынша оқушылар:
- өзінің тұрған үйін, мекеннің тазалығын, жеке
- ірі құрылыстар, көліктердің түрлер мектеп
- тұрған мекенінің айналасындағы табиғат құрауыштарын, азық
- үй және жабайы жануарларды ажыратып, олардың
Оқушылардың біліктілігі :
-үйдің айналасы, көше , үй –іші және
- ірі ғимараттар мен мекемелерге бару, жол
- азық-түліктің сапасын ажырату, үй және түздегі
- өсімдік пен жануарларды немесе ғимараттардың аттарын
ІІІ сынып бойынша оқушылар:
- табиғаттағы заттардың бір-бірімен байланысы, адамның табиғатты
- табиғаттағы өзгерістерді байқау, мәдени өсімдіктер мен
- бау-бақша, мектеп үлесі, гүлдердің түрлері, оны
Оқушының біліктілігі:
- табиғаттағы заттарды атап, оның
- өсімдіктер мен орманның түрлерін ажыратып,
- пайдалы мен зиянды организмдердің бірнешеуін
ІV сынып бойынша оқушылар:
- адамның табиғат байлықтарын дұрыс пайдалануы немесе
- өсімдік пен жануарлардың мәңгі еместігі, олардың
- тірі организмдердің өмір сүруі және тіршілігінің
- қызыл кітаптың маңызы және кейбір сирек
- өзен мен көлдер және жерді қадірлей
- ауаның сапасы және адам денсаулығы туралы
- табиғи байлықтардың бірнешеуін атап, олардың
- сирек өсімдіктер мен жануарлардың бірнеше түрлерін
- қызыл кітапты оқып, оның мәнін түсіндіріп
- өзен мен көлдер, ормандарда тіршілік ететін
- ауа мен судың сапасы және тазалығын
ЭКОЛОГИЯ
(І-ІV – сыныптарға арналған бағдарламалар)
Экология (1-сынып)
Тақырыптар Сағат
1
І. Кіріспе
1.1. Адам және қоршаған орта туралы түсінік
1.2. Адам және табиғат арасындағы байланыс
ІІ. Қоршаған орта және адам
2.1. Қоршаған ортаны біз қалай сезінеміз
2.2. Сезім мүшелері және табиғат
2.3. Айнала қоршаған ортаны байқау
2.4. Табиғаттағы құбылыстарды ажырата білу
2.5. Табиғаттағы заттардың түсін ажырату
2.6. Теледидар арқылы заттарды ажырату
2.7. Теледидар арқылы табиғатты түсіну
2.8. Табиғат құрауыштарын ажырата білу
ІІІ. Қоршаған ортаның көптүрлілігі
3.1. Қоршаған ортаның әр түрлілігін түсіндіру
3.2. Үй мүліктері және оның қажеттілігі
3.3. Тірі және өлі заттарды ажырата білу
3.4. Заттарды сипатына қарай жіктеу
3.5. Ауаның қасиеттері
3.6. Ауаның адам үшін маңызы
3.7. Судың қасиеттері және маңызы
3.8. Суды үнемдеу
3.9. Топырақ және оның қасиеттері
3.10.Топырақтың адам, өсімдік және
3.11. Өсімдіктер туралы түсінік
3.12. Өсімдіктердің кейбір түрлерін ажырата білу
3.13. Жануарлар туралы түсініктер
3.14. Жануарлардың кейбір түрлерін ажырата білу
3.15. Өсімдіктер мен жануарларды ажырата
ІV. Адамның іс-әрекеті
4.1. Адам – табиғат туындысы
4.2.Адамның табиғатпен байланысы
4.3. Адамның табиғаттағы орны, рөлі
4.4.Табиғатқа саяхат
2
Барлығы:
Экология (2- сынып)
І. Кіріспе
1.1.Адамның табиғатқа қамқорлығы
1.2.Үй ішіндегі табиғат құраушылары
ІІ. Атамекен
2.1.Өзінің тұрған мекенің туралы
2.2.Қала, ауыл, елді мекен туралы түсінік беру
2.3. Атамекендердегі ірі құрылыстар
2.4. Айналадағы өзен мен көлдерді ажырата білу
2.5. Адамдар табиғатта немен айналысады
ІІІ. Атамекендігі ірі құрылыстар мен
3.1. Елді мекендегі жолдар
3.2. Көлік түрлері
3.3. Жолдан өту ережелері
ІV. Тұрмыстық ғимараттар
4.1. Тұрғын үйлер туралы
4.2. Ауруханалар туралы
4.3. Мектеп ғимараты
4.4. Мәдени орындар
V. Тұрған мекенің
5.1. Өз үйіңнің тұрған жері, адресі
5.2. Өз үйіңнің айналасы
5.3. Сенің көшең, оның тазалығы
5.4. Үйдің тазалығы
5.5. Киім-кешек сапасы
5.6. Азық-түлік түрлері
5.7. Отбасы мүшелері және жұмыс бөлісі
VІ. Атамекен табиғаты
6.1. Табиғат кешендері
6.2. Үй және жабайы жануарлар
6.3. Үй және жабайы өсімдіктер
6.4. Табиғатқа экскурсия
2
Барлығы:
Экология (3-сынып)
І. Кіріспе
1.1. Табиғаттағы заттардың бір-бірімен байланысы
1.2. Адамның табиғатпен байланысы
ІІ. Табиғатқа қамқорлық
2.1. Адамның табиғатты өзгертуі
2.2. Табиғаттағы өзгерістер, оның себептері
2.3. Табиғаттағы өсімдік бірлестіктері туралы
2.4. Табиғаттағы жан-жануарлар бірлестіктері туралы
2.5. Жасанды бірлестіктер
2.6. Бірлестіктер тірі организмдердің мекені
2.7. Адам мен табиғат бірлестіктері
ІІІ. Орман және адам
3.1. Орман – халық байлығы
3.2. Ормандағы табиғи бірлестіктер
3.3. Ормандардағы организмдердің көптүрлілігі
3.4. Орманның маңызы
ІV. Бау-бақша және саябақтар
4.1. Бау-бақшаның түрлері
4.2. Бау-бақшадағы тірі организмдер
4.3. Мектеп жанындағы үлесі
4.4. Өсімдік гүлдері туралы
4.5. Өсімдіктердің пайдасы мен зияны жайлы түсініктер
V. Адамның іс-әрекеті
5.1. Адамның ормандағы іс-әрекеті
5.2. Адам және мәдени өсімдіктер
5.3. Табиғатқа саяхат
Барлығы:
Экология (4-сынып)
І. Кіріспе
1.1. Адамның табиғи бірлестіктердегі іс-әрекеттері
1.2. Дала және егістіктер
ІІ. Дала жағдайындағы тіршілік
2.1. Табиғи жайылымдар туралы
2.2. Шөптесін өсімдіктер
2.3.Өсімдіктер мен жануарлардың қарым-қатынастары
2.4. Өсімдіктер немен қоректенеді?
2.5. Жануарлар немен қоректенеді?
ІІІ. Адамның табиғаттағы жауапкершілігі
3.1. Адамның өсімдіктерді қорғауы
3.2. Адамның жануарларды қорғауы
3.3. Табиғатты қорғау туралы салт-дәстүр
3.4. Қызыл кітап туралы
3.5. Пайдалы организмдер
3.6. Зиянкес организмдер
ІV. Өзен мен көлдер жүйесі
4.1. Өзендер, оның маңызы
4.2. Көлдер туралы
4.3. Өзен мен көлдердің айырмашылығы
4.4. Өзен мен көлдердің суы таза ма?
4.5. Судың сапасы туралы
4.6. Өзен мен көлдегі организмдер
V. Қоршаған орта сапасы
5.1. Ауаның ластануы туралы түсініктер
5.2. Судың ластануы туралы түсінік
5.3. Топырақтың ластануы туралы түсінік
VІ. Қоршаған орта және адам денсаулығы
6.1. Адамдар неге ауырады?
6.2. Ауаны қалай таза сақтаймыз?
6.3. Суды қалай сақтаймыз?
6.4. «Наурызды» қарсы алу дәстүрі
6.5. Таза орта – денсаулық кепілі
6.6. Табиғатты қорғаудағы нақыл сөздердің мәні
6.7. Табиғатқа саяхат
2
Барлығы:
ДҮНИЕТАНУ
Сабақтың тақырыбы: Суды қорғау.
Сабақтың мақсаттары: 1) білімділігі: су экологиясы туралы
Сабақтың түрі: Жаңа тақырыпты меңгеру сабағы.
Сабақтың көрнектілігі: Балқаш көлі, Арал теңізі –
Сабақтың ұйымдастыру түрі:
І. Ұйымдастыру.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
а) Қазақстандағы өзендер мен көлдерді ата; ә)
ІІІ. Қорыту. «Өзен» өлеңімен таныстыра отырып, сабағымды
ІV. Жаңа тақырып.
а) Суды пайдалану;
ә) Суды ластайтын заттар;
б) Ластанған суды тазарту жолдары;
в) Арал тағдыры – адамзат қасіреті;
г) Балқаш көлінің ластануы, таяздануы
д) «Су» туралы нақыл сөздер, наным түсініктер,
Есептеулерге қарағанда қаланың бір адамы алуан түрлі
Суға құйылатын ластаушы заттар көп. Олар: өнеркәсіптің,
Қазіргі кезде лас суды тазартатын арнайы
Мұхиттар мен теңіздердің суы да үздіксіз ластануда.
Адам баласы ғасырлар бойы табиғатты пайдалануды ғана
V. Кітаппен жұмыс.
VІ. Қорыту: а) тірек схемасы; ә) нақыл
VІІ. Үйге тапсырма: а) түсінік оқу; ә)
VІІІ. Бағалау.
Шет елдердегі экологиялық білім берудің мақсаты мен
Мысалы, Германияда табиғатты қорғаудың қоғамдық қозғалыстары индустрилизация
Германияның мемлекеттік экологиялық саясатының қалыптасуына халықаралық тәжірибе
Білім беру жүйесінің барлық сатыларында қоршаған ортаның
Оқу бағдарламаларына бастауыш мектептің (1-4 сыныптар) және
Тұрғындар арасында қоршаған орта мен денсаулық мәселелері
Германиядағы экологиялық білім беру жаратылыстану ғылымы мен
Замандастарының ойынша экологиялық білім мен тәрбие берудің
80-жылдары педагогикалық қауымда Германиядағы экологиялық білім беруінің
Экологиялық білім беруге мемлекеттік мекемелерде ерекше көңіл
Зерттеу процесінде бізді, әсіресе Германиядағы экологиялық білім
Қоршаған ортаны қорғаудың саяси аспектісінің құрам бөлігі
Конструктивті оқытудың принциптері:
Балалардың бойында бар экологиялық білімдерді анықтау (мүмкін
Оқушыларды оқыту процесінің белсенділігін арттыруға бағытталған бірлескен
Оқушыларды олар үшін күнделікті тұрмыста маңызды тәжірибе
Балаларды ғылыми жұмысқа және олардың ғылыми мәліметтерді
Оқулықта келтірілген қағидалардың орындалуын ғана көрсететін эксперименттерді
Материалды оқытушының айтып түсіндіруінен оқушылардың бастамасымен жүргізетін
Оқытушының ролін өзгерту. Ол білім көзі ретінде,
Бір кешеннің ішінде пәндерді интеграциялау (биология, химия,
Пәндерді оқыту барысында әр түрлі көзқарастардың ролін
Саналы түрде оқыту жүйесі білімдердің интеграциясына бағытталған:
Экологиялық білім берудің негізгі міндеттерінің бірі –
Концепция негізінде экологиялық білім беру стандарты жасалған.
экология мен қоршаған ортаны қорғау саласында жалпы
мектептің оқу жоспарларындағы бөлінген уақыттың көлеміне;
оқушылардың міндетті экологиялық дайындығының деңгейіне.
Стандарт мақсатқа жетудің төмендегі кезеңдерін ұсынады:
Жалпы бастауыш білім беру (1-4 сыныптар):
адам мен қоршаған ортаның негізгі өзара байланыстары
Негізгі мектеп (5-9 сынып):
қоршаған ортаның экожүйелік ұйымдасуы, оның ресурстық пайдаланылуы,
салауатты өмір сүруі, тиімді пайдалану, оқушылар орындай
табиғаттағы адам мен қоғам арасындағы экологиялық қарым-қатынастар,
айналадағы экологиялық мәселелерді шешу тәжірибесін молайту.
Қорытынды кезең (10-12 сыныптар):
кәсіптік бағыттық сыныптарда экологиялық процесстердің мәні, планетадағы
табиғатқа жауапкершілікпен қарау, экологиялық мәдениет, экологиялық ойлау
салауатты өмір сүруге деген қажеттілікті қалыптастыру;
жердің әлеуметтік-табиғи жүйесінде өзінің орнын философиялық тұрғыдан
Қазақстан Республикасының «Жоғарғы білім туралы» заңының
Білім берудің үздіксіз процесінің сатыларының бірізділігін қамтамасыз
Жоғарғы білім берудің ғылыми сипаты, құқықтық және
Қазақстан Республикасының «Қоршаған ортаны қорғау туралы» заңда
Қазақстан Республикасының тұрақты даму моделіне өтуі жағдайында
ЭБТ жүйесінің біртұтастығында, бұл жүйенің құрылымында нақты
ҚР ЭБТ беруді дамытудың ұлттық стратегиясында жас
танысу сатысы (барлық мектепке дейінгі және мектептер
белсенді білімдердің төменгі сатысы (нақты қолданылатын, қарапайым
белсенді білім берудің ортаңғы сатысы (белгілі әдістердің
экологиялық білім берудің жоғарғы сатысы (арнайы экологиялық
Таныстыру және білім берудің төменгі сатыларындағы экологиялық
Білім берудің ең жалпы звеносы – жалпы
оқу процесімен табиғатты қорғау іс-шараларын жүргізу барысында
балаларда бағалылық экологиялық бағдарлауы мен табиғатқа саналы
балалар мен жеткіншектерде альтернативті оқыту технологияларының негізінде
Міндеттері:
үздіксіз экологиялық білім беру бағдарламаларын енгізу, дамыту
әр түрлі техникалық оқыту құралдарын, соның ішінде
мектепке дейінгі тәрбие беру мекемелері мен жалпы
жоғарғы оқу орындарымен бірлесе отырып мектептің базалық
оқушыларға кәсіптік бағдар беру.
Бұл қызметтің қорытынды нәтижесі:
балалар мен жеткіншектерде табиғатқа деген жауапкершілік көзқарасты
өзінің болашағын анықтау мен потенциалын жүзеге асыра
Белсенді білімдердің төменгі сатысы табиғатқа әсер етудегі
Белсенді білімдердің төменгі сатысы – бұл нақты
Төменгі сатыда қарапайым сандық моделдер қолданылады. Бұл
ҚР-да экологиялық білім мен тәрбие (ЭБТ) беруді
Бұл саладағы іс-шаралардың негізгі бағыты халықтың әр
Бұл мақсатқа жету үшін қажетті нәрселер:
өзекті экологиялық білімдерді қоғамдық ұйымдар мен ақпарат
формалды және формалды емес экологиялық білім берудің
қоршаған табиғи орта туралы білімдерді насихаттаудың жаңа
ақпарат құралдарында мамандардың экологиялық дайындығын жақсарту.
Жүзеге асыру үшін төмендегідей іс-шаралар қажет:
формалды және формалды емес экологиялық білім берудің
формалды емес білім берудің тыңдаушылары арасында өзекті
білім берудің жаңа түрлерін жасау мен іздестіру;
экологиялық білімдерді таратуда бүкілхалықтық ақпарат құралдарының жұмыстарына
ҚР ЭБТ дамытудың ұлттық стратегиясы сонымен қатар
ҚОРЫТЫНДЫ
Экологиялық мәселелердің өзектілігі, болашақ және қазіргі ұрпақтардың
Бастауыш мектеп оқушыларында табиғатқа деген жауапкершілік қатынасының
Қоршаған ортада жауапкершілікпен әрекет етуге дайындық пен
Оқушы қоршаған ортаға жауапкершілік қатынасы үш салада
Олай болса, оқушылардың қоршаған ортаға жауапкершілік қатынасы
Сонымен қатар қоршаған табиғи ортаға жауапкершілік қатынастың
Экологиялық білім мен тәрбие берудің міндеттерін жүзеге
Жаратылыстану ғылыми циклдің пәндерін оқыту табиғаттың әр
Қоғамдық-тарихи және гуманитарлық пәндерді оқыту оқушылардың назарын
Оқушыларға идеялық-адамгершілік тәрбиесін берудегі табиғаттың орны мен
Зерттеу жұмыстарының нәтижелері бойынша төмендегі қорытындылар жасалынды:
1. Экологиялық білім мен тәрбиенің мазмұнын сараптау
2. Қалада оқушылардың экологиялық білімі мен тәрбиесіне
3. Оқушылардың экологиялық білімдерінің деңгейін анықтау үшін
Экологиялық білім мен тәрбие саласындағы әр түрлі
- оқушылардың экологиялық мәдениетін қалыптастыруға пәнаралық байланыс
- «Экология» арнайы курсында дәстүрлі емес сабақтардың
- Экология мәселелері бойынша сынып сағаттарын өткізу;
- Комплексті экологиялық танымжорық ұйымдастыру;
- Адамзаттың ғаламдық мәселелері бойынша сыныптан тыс
Сабақ мақсаты: 1. Оқушылардың дүниетану пәнінен алған
2. Табиғатты қорғау, экологиялық тәрбие іздерін қалыптастыру.
3. Оқушылардың танымдық белсенділіктерін арттыру. Табиғатты қорғауға
Өтілу әдісі: Сын тұрғысынан ойлауды дамыту.
Сабақ түрі: Саяхат сабақ.
Сабақ көрнектілігі: Саяхаттың картасы, баспа, бейнетаспа «белгісіз
Сабақ жоспары: 1. Ұйымдастыру. 2. Табиғат аясына
Сабақ барысы: Біз бүгін «Табиғат» еліне саяхатқа
Уақыт өте келе жер беті қазіргідей түрге
Халқымыз ұрпақтарына табиғатты аялауды әрқашан әдеппен аңғартып
Енді осы табиғат сөзін естігенде көз алдымызға
Халық арасындағы туған жер туралы, табиғат туралы
ә) Табиғат дегеніміз бұл бізді қоршаған орта.
- ауыл маңындағы ағаштардың кесілуі,
- бұлақ көздерімен өзендердің ластануы,
- қоқыс үйінділерінің көбеюі,
- кейбір аңдар мен құстардың түрлерінің жойылуы
Міне, балалар, «Білім» мұхитынан жүзіп өттік. Келесі
1-хат. Адам өміріне не қажет? (жарық, ауа,
2-хат. Адам өзіне қажетті жағдайларды қайдан алады?
3-хат. Судың қасиеті. (мөлдір, сұйық, түссіз, иіссіз)
4-хат. Тірі табиғатты ата.( адам, өсімдік, жануар,
5-хат. Сиыр, қой, ешкі, жылқы, түйе, тауық,
6-хат. Өсімдік өсуі үшін не керек? (топырақ,
Оқушыларға сұрақ жазылған парақшалар таратылады. Тақтада жауабы
Келесі аралымыз «Қызыл кітап» аралы.
Сирек кездесетін әрі жойылып кетуі қаупі бар
Оның беті алуан түрлі болады. Қызыл парақтарында
1-оқушы. 1997 жылы көктемде Алматы қаласында «Құс
Бейне таспадан «Қызыл кітапқа» енген жануарлар тіршілігі
2-оқушы. Даламызда, тауларымызда топ-тобымен, үйірмен жүретін арқар,
Міне, балалар, байқағанымыздай, жер бетіндегі тыныстайтын ауамызды,
Болжамдар бойынша біз қалдықсыз өмір сүретін боламыз
Тапсырма 1. Келешекте бірнеше жылдар өткен соң
Тапсырма 2. Табиғатты қорғау туралы маман болсаң
Тапсырма 3. Ішіндегі шырыны біткен пластмасса ыдысты
су ішетін ыдыс ретінде
су құйғыш ретінде
заттар салып қоюға
бірнеше тесіктер тесіп, су шашқыш ретінде.
Келесі аралымыз «Ойшылдар» аралы.
Бұл аралда кішкентай ғалымдар тұрады екен. Олар
Экологиялық тұжырым. Қазақстанның кең байтақ жерінде асқар
Сабақ соңында «Отан» әні айтылып, қорытындыланады.
Қосымша
Тақырыбы: Ғажайып Қазақстан табиғаты.
Мақсаттары: 1) Оқушыларға Қазақстан табиғаты туралы түсінік
2) Оқушылардың белсенділігін, қызығушылығын арттыру;
3) Экологиялық тәрбие беру. Оқушыларды табиғатқа ұқыпты
1. Кіріспе. «Табиғатым» әні орындалады.
Қазақстан табиғаты, сөз жоқ, шалқар шабыттың қайнар
2. Қазақстан – ол байтақ даланы алып
Табиғат сөзін топтастырайық.
Табиғат – қоршаған орта - өлі, тірі
Орталықтар бойынша жұмыс жүргіземіз
Өсімдік
Жануар
Құстар
Ертегі
Өнер
Өсімдік орталығы
Бір жағымда – ақ қайың,
Бір жағымда – көк терек.
Қайсысына тоқтайсың,
Гүл атқан бәрі көкке өрлеп.
Қазақстан алқабының өсімдіктер дүниесі бай және сан
Қазақстан орманында мынандай ағаш кездеседі: қарағай, арша,
Мұғалімнің толықтырулары: 1. Итмұрын – барлық жерде
Жылғалардың, бастаулар мен өзендердің жағасында талды кездестіруге
Қазақстан ормандарында қарақат, таңқурай, бүлдіргенді кездестіруге
Жануар орталығы. Қазақстанның жануар әлемі.
Қазақстан ормандарында марал, қабан, аю, сілеусін, елік,
Маралдардың тамаша терісі үшін ғана емес, ең
3. Құстар орталығы. Қазақстан орман
4. Ертегі орталығы. «Үй жануарлары мен жабайы
Осы ертегіден қандай қорытынды жасауға болады?
Қазақстанда 1977 жылы Қызыл кітап шықты. Қызыл
5. Өнер орталығы. Үш топқа бөлініп жұмыс
1 топ - Ермексаздан Қазақстан орманын мүсіндеу.
2 топ - Қазақстан орманын бейнелеу.
3 топ - Экологтар жұмысы. Табиғатты қорғауға
Әр топтың тапсырмасын тексеру.
6. Қорытынды. Қазақстан Республикасының Конститутциясы, 38-бап «Қазақстан
«Менің Қазақстаным» әні орындалады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
Ж.Әлиев, С.Бабаев, А.Құдиярова «Педагогика» Алматы 2004 ж.
И.В.Гребенников «Семья өміріндегі әдеп және психология» Алматы
Тілеуова С.С. «Этнопедагогика» Шымкент 2003 ж.
ТАБИҒАТ
3
