Афина мен Спартаданың мемлекеттік құрылымы және қоғамдық салыстырмалы мінездемесі курстық жұмыс
Афина мен Спартаданың мемлекеттік құрылымы және қоғамдық салыстырмалы мінездемесі
ЖОСПАР
КІРІСПЕ----------------------3
І. СПАРТАДА МЕМЛЕКЕТІНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ, ДАМУ ТАРИХЫ
1.1 Спарта мемлекетінің пайда болуы--------------5
1.2 Спарта мемлекетінің ішкі және сыртқы саясаты--------------8
1.3 Спарта мемлекетінің құрылысы----------------9
ІІ. ЕЖЕЛГІ ГРЕКИЯ МЕМЛЕКЕТІНІҢ РЕФОРМАЛАРЫ
2.1 Тезей реформалары--------------------12
2.2 Солон реформалары---------------------13
ІІІ. АФИНА МЕМЛЕКЕТІНІҢ ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ САЯСИ ҚҰРЫЛЫСЫ
3.1 Афина мемлекетінің билік органдары----------------18
3.2 Афина мемлекетінің сот жүйесі----------------21
ҚОРЫТЫНДЫ---------------------23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР-------------------25
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 24 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Афина мен Спартаданың мемлекеттік құрылымы және қоғамдық салыстырмалы мінездемесі
ЖОСПАР
КІРІСПЕ-------------------------------------------------------------------------------------3
І. СПАРТАДА МЕМЛЕКЕТІНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ, ДАМУ ТАРИХЫ
1.1 Спарта мемлекетінің пайда болуы--------------------------------------------------5
1.2 Спарта мемлекетінің ішкі және сыртқы саясаты--------------------------------8
1.3 Спарта мемлекетінің құрылысы----------------------------------------------------9
ІІ. ЕЖЕЛГІ ГРЕКИЯ МЕМЛЕКЕТІНІҢ РЕФОРМАЛАРЫ
2.1 Тезей реформалары-----------------------------------------------------------------12
2.2 Солон реформалары------------------------------------------------------------------13
ІІІ. АФИНА МЕМЛЕКЕТІНІҢ ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ САЯСИ ҚҰРЫЛЫСЫ
3.1 Афина мемлекетінің билік органдары-------------------------------------------18
3.2 Афина мемлекетінің сот жүйесі----------------------------------------------------21
ҚОРЫТЫНДЫ---------------------------------------------------------------------------23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР----------------------------------------------25
КІРІСПЕ
Курстық жұмыс өзектілігі. Ежелгі Грекияның мемлекеттік құрылысы, мемлекеттік
Грекия Балкан түбегі мен Кіші Азияның батыс жағалауында орналасқан.
Спарта ежелгі Грекияның тарихына үлкен із қалдырған ел. Спарта
Халық жиналысы Солон реформаларының нәтижесінде Аттиканың өмірінде бұрынғыдан әлдеқайда
Афинада ең жоғарғы орган болып халық жиналысы саналды. Бірақ
Спарта мемлекеті қандай да болсын сыртқы саудаға тыйым салған
Афина құқығына жалпы сипаттама. Ежелгі Афина құқығының қайнар көзі
Б.э.д. 621 жылы ру беделділері мен халықтың арасындағы қүрестің
Афин тұрғындарының құқықтық жағдайы. Грек қоғамы үш әлеуметтік топтан
1) әскери тұтқындар мен қолға түскен бейбіт тұрғындар.,
2) Фракия және скиф ақсүйектерінің өз қандастарын сатуы.,
3) құлдардың өзара көбейуі.
Құлдар құқықтың субьектісі емес обьектісі болып табылған. Яғни құлдар
Құлдарды босату, еркіндікке жіберу мүмкіндігі бар. Бірақта олар азаматтыққа
Еркіндікке босатылған құлдар бұрынғы қожайынына, яғни патронына толық
Меншік құқығы. Б.э.д. Ү ғасырда Афин азаматтары арасында жеке
Афин құқығында бөтеннің мүлкіне деген құқық болған.
Жер иеленуші өз жерін 20 метрге дейін қазып су
Афин құқығында шарттардың келесі түрлері болды: сауда-саттық, жалдау, серіктестік,
Неке және отбасылық құқық. Ежелгі Грецияның әйел адамдары бала
Қайтыс болған адамның мүлкі оның отбасына және жақын туыстарына
Курстық жұмыстың мақсаты. Афина мен Спартаданың мемлекеттік құрылымы және
Міндеттері:
- Афинаның мемлекеттік құрылымы және қоғамдық салыстырмалы мінездемесін қарастыру;
Спартаданың мемлекеттік құрылымы және қоғамдық салыстырмалы мінездемесін анықтау.
І. СПАРТАДА МЕМЛЕКЕТІНІҢ ҚҰРЫЛЫСЫ, ДАМУ ТАРИХЫ
1.1 Спарта мемлекетінің пайда болуы
Спа́рта (көне грекше : Σπάρτη, лат. Sparta) немесе
Спарталықтардың өздері жеті жасынан әскери қызметке тартылды. Спартаның саяси
Біздің дәуірімізге дейінгі VІІ-ҮІІІ ғасырда Пелопонестің оңтүстігінде ежелгі Спарта
Спартаға біз саяси демократиялық мемлекет деп мінездеме береміз. Жаулаушылар
Дорийліктер өздерін басты қаласы Спартаның атымен спартандықтармыз деп атады.
Пелопонестің аумағында, таулы жерлерде тұратын тайпалар, сондай-ақ дорийліктерге өз
Илоттардың құқығы құлдардың құқығына жақын екені белгілі. Спарта халқының
Мессен соғысынан кейін спартандар мессен жерлерін алып болғаннан кейін
Спартандар илоттар мен периэктерді басып-жаншып тастайтын. Егер бала аурулы,
7 жастан бастап бала қоғамдық мектепке барып, онда ер
Мектептің тәртібі өте қатал болатын, Балалар қатты төсеніште жастықсыз
Спарта балалары өзара көп төбелесетін еді. Қарттар олардың төбелесіне
Мектепте балалар дене шынықтырумен және әскери іспен шұғылданды. Тәрбиенің
Грекия елінде тек жалғыз Спартада ғана әйелдердің тәрбиесіне үлкен
Қыздар ұл балалар сияқты оқитын, жаза және санай алатын.
Сисситияның әрбір мүшесі үн, арақ, май, ірімшік, жеміс тәрізді
Спарта азаматтары 30-ға жасқа толғанша өзінің құқығын толық пайдалана
Өкімет спартандықтардың жеке өмірінде істейтін істерін құқықпен тәртіпке салды.
Спартада тұратын азаматтар заңның алдында бірдей деп саналды. Спартадағы
Спартандықтар қауымының мықтылығын илоттардың б. д. дейінгі 466 жылы
1.2 Спарта мемлекетінің ішкі және сыртқы саясаты
Спартаның сыртқы саясаты да қатар жүрді. Өзіне көрші Коринф,
Спартандар әскери іспен шұғылданды. Тек осы ғана спартандарға лайықты
Илоттар. Спарта мемлекетінің ішкі саясаты илоттарды бағындыруға бағытталды. Илоттардың
Әскерде илоттар қосымша жұмыстар атқаратын (өлген кісілерді жерлейтін, тосқауылға
Адамгершілікке сыймайтын мұндай қатынастарға илоттар көтерілістермен жауап беріп отырды.
Пэриэктер. Спартаның жер учаскелерінің көбі пэриэктерге бөлініп берілді. Пэриэктер
Спарта қауымының артта қалуы периэктерге сауда мен қолөнерін дамытуға
Спарта мемлекеті қандай да болсын сыртқы саудаға тыйым салған
1.3 Спарта мемлекетінің құрылысы
Илоттарды бағынышта ұстау қиын болды, өйткені олар спарталықтардан бірнеше
Спарта мемлекетінің аристократтық түрі оның қоғамдағы нарықтық қатынасына байланысты
Әскери басқару органдарының күшейіп, әскери емес жай халықты басқаратын
Спартада қос патшалық болды (Архагет). Дорийлық және ахет қауымының
Патша билігі мұрагерлікпен жалғасатын. Патшалар әскерді басқарды және абыздың
Патша қызметінің ең мықты саласы - әскери басқару. Соғыс
Патшаның өлімі Спарта үшін үлкен оқиға қатарынан саналды. Онда
Спартаның патшалары бай адам, ірі жер қожасы болатын. Олар
Патшаның толық нөкері: гомей, адьютант, дәрігер, сыбызғышы, пифи, балгер
Патшаның өзін 300 адам қорғайтын, олар 3 командирге-гиппагретке бағынатын.
Әскери қызмет. Наварх-флот басқарушы. Бұл төтенше қызмет орны. Соғыс
Халық жиналысы (Апелла). Жасы 30-ға жеткен спарталық ер адамдар
Мысалы, ол заңдарды тек кеңес мүшелерінің ұсынысы бойынша қарайтын,
Эфорлар алқасы. VII ғасырдың екінші жартысында жаңа қызмет органы
Эфорлар мен геронттар былай сайланатын: геронт қайтыс болып, оның
Эфорлар патшаны герусия сотына да тартуға құқылы болған. Олар
Герусия-қариялар кеңесі. Герусияға 2 патша және 60 жасқа толған
Спартаның герусиясы-өте шағын әлеуметтік топтың органы. Ұзақ уақытқа сайланатын
ІІ. ЕЖЕЛГІ ГРЕКИЯ МЕМЛЕКЕТІНІҢ РЕФОРМАЛАРЫ
2.1 Тезей реформалары
Грекия Балкан түбегі мен Кіші Азияның батыс жағалауында орналасқан.
Тезей реформалары. Бүкіл Афин халқын біріктірген Тезей деген базилевс,
Грекияның халқы: эвпатридтар, геоморлар және демиургтар болып үш бөлікке
Эвпатридтер-ақ сүйектердің балалары, олардың әкесі де, атасы да ақсүйек
Геоморлар - жер иеленушілер де, демиургтар - қолөнершілер. Аттиканың
VII ғасырда Афины өкіметі 12 навкарияға бөліңді, әрбір навкария
Афинада ең жоғарғы орган болып халық жиналысы саналды. Бірақ
Бұрын бүкіл халыққа тиісті күш енді тек қана евпатридтердің
Ареопагтан басқа архонттың жаңа қызметі де мемлекет құрамына енгізілді,
Архонттардың саны тоғызға жетті: архонт-эпоним, архонт-базилевс, архонт-полемарх, қалған алты
Біздің дәуірімізге дейінгі 621 жылы Афинде архонт-фесфомет Драконт жазған
Драконт заңдарының шектен тыс қаталдығы алдымен ұрлық үшін берілетін
Ұрлық үшін жазалаудың қаталдығы тек Драконт заңдарына ғана тән
Заңның қағазға түсіріліп, қабылдануы демос пен евпатридтер арасындағы қайшылықтарды
2.2 Солон реформалары
Солон реформалары. Б. д. дейінгі 630 жылы эвпатридтерге қарсы
Бірінші шешілуге тиісті мәселе - салық және жер болды.
Оның "сисахфия" реформасына бірде бір тап риза болған жоқ.
Солон Аттикадан астықты сыртқа шығаруға тыйым салды да, басқа
Қолөнер мен сауданы өркендету мақсатында Солон мынадай заң шығарды:
Солон бүкіл елге ортақ өлшем енгізіп, ақша реформасын жүргізді.
Солон Аттиканың нарықтық өмірін жандандырып, нысапсыздыққа қарсы күресті. Ол
Солонның нарықтық реформасы саяси реформалармен толықтырылып отырды. Ол генократияны
Екінші топқа өзінің жерінен 300 медимнен кем табыс алмайтын
Үшінші топқа өзінің жерінен 200 медимнен кем табыс алмайтын
Төртінші топқа табысы 200 медимнен аз азаматтар жатқызылды. Олар
Ең бай топты Афины азаматтары-әскери кемелерді жасақтап, оларды қалыпты
Бұл істерді әзірлеу үшін Солон Бүле (400 кеңесі) деп
Халық жиналысы Солон реформаларының нәтижесінде Аттиканың өмірінде бұрынғыдан әлдеқайда
Гелиэя-жоғарғы сот. Демек ант берген қорғаушылардың 6000 адамынан жаңа
Солонның саяси реформасынан кейін, жоғарыда ескертілгендей, азаматты оның шыққан
Тұтас алғанда Солонның реформалары белгілі дәрежеде компромистік реформалар еді.
Солон өзінің реформаларымен евпатридтердің ашу-ызасын туғызды. Оның реформаларына демостың
Шаруалардың сотқа байланысты жұмыстарын жеңілдету үшін Писистрат демаларды аралап
Қала демостарының - саудагерлер мен қолөнершілердің де мүддесін ескеру
Сонымен қатар Писисфат-Афина қаласын сауда-қолөнер және мәдени орталық ретінде
Қала қамқоршысы Афина құдайының құрметіне ұлы Панафинейлер өткізілді. Писистрат
Б. д. 510 жылы тирандық өкімет билігі жойылды. Писистраттың
Клисфеннің реформалары. Б. д. дейінгі 509 жылы Клисфен (Алкмеонир
Ол ескі төрт ру-тайпалы филаларды жойып, олардың орнына он
400 адамнан тұратын солондық кеңес бесжүздіктер кеңесіне айналды (әр
Остракизм (құғын-сүргін). Үкіметтің беделді азаматтары Афина жерінен аласталып қуғынға
ІІІ. АФИНА МЕМЛЕКЕТІНІҢ ДЕМОКРАТИЯЛЫҚ САЯСИ ҚҰРЫЛЫСЫ
3.1 Афина мемлекетінің билік органдары
Афина мемлекетінің басты билік органдары - халық жиналысы, бесжүздіктер
Афина азаматтарының негізгі құқықтарына бостандық, жеке тәуелсіздік, жерге қожалық
Өзге қалалардан Афинаға қоныс аударған гректер - метектер және
Халық жиналысынан тысқары өзге де демократиялық мекемелер өмір сүрді.
Ежелгі Грецияның қоғамдық экономикалық өмірінің бүкіл аясын қамтылған, өндірістің
Ксенофонт (б.д.д. 430-354), Платон (б.д.д. 428-347), Аристотель (б.д.д. 384-322)
Ксенофонт – Афина аристократиясының өкілі, аграрлық Спартаның саясы және
Тауардың тұтыну құнын, сол сияқты айырбас (меновая) құнның қарау,
Ксенофонттың көзқарасына сәйкес салықтар, баж салықтары, отарлардан алынатын алымдар,
Афина аристократиясының идеологы, олигархиялық құрылыстың жақтасы Платон, өзінің “Мемлекет”
Тауар айналымын қарастыра отырып, Платон нарықтық адамдардың еріксіз бөлнетінін
Платонның ойынша ең жақсы қоғамда, элиталық қауымдастыққа бірікпеген, тек
Платонның негізгі идеясы бойынша ең жақсы қоғам: әділеттілікті
Ежелгі Грециядағы экономикалық ойлардың дамуы ұлы оқымысты Аристотельдің “Никомахова”
Аристотельдің айтуынша,, тек гректер құл емес, құл барлық
Қоғамдық байлықтың көздерін іздестіру Аристотельден басталады. Экономикаға этикалық
Хрематистика (грек сөзі “мүлік”, “байлық”) – сауда жасау жолымен
Құн формаларына талдау жасау арқылы, Аристотель экономика ғылымына үлкен
Бірақ ол, әртүрлі тауарларды салыстыруға мүмкіндік беретін жалпы субстанцияны
Дегенмен, Аристотельдің пікірі бойынша, “барлығын” бірге байланыстыратын қажеттілік” және
Аристотельдің аса маңызды идеясы: адам қоғамнан және мемлекеттен тыс
Біздің дәуірімізге дейін үш жүз жылдан астам Афинада өмір
3.2 Афина мемлекетінің сот жүйесі
Архонтар. Афина тұрғындары архонттарды сайлады. Бірінші архонт соттың төрағасы
Булевтерді әрбір аумақтық филадан жасы 30-ға келген 50 ер
Бесжүздіктер кеңесі. Бесжүздіктер кеңесінің қызметі. Бұл жоғарғы ба-сқару органы
Бесжүздіктер кеңесі ғибадатхананың, мерекелердің, кемелердің, қоғам-дық құрылыстардың қамын ойлады.
Бесжүздіктер кеңес қызмет тәртібі өте қызық. Әрбір аумақтық филадан
Гелиэй. Гелиэй - ант берушілер соты - ірі демократиялық
Гелиэйда бірде бір азамат өзінің ісі қай комиссияда қаралатынын
ҚОРЫТЫНДЫ
Курстық зерттеу жұмысымның І – тарауында: Спарта мемлекетінің пайда
Мектептің тәртібі өте қатал болатын, Балалар қатты төсеніште жастықсыз
Спарта балалары өзара көп төбелесетін еді. Қарттар олардың төбелесіне
Грекия елінде тек жалғыз Спартада ғана әйелдердің тәрбиесіне үлкен
ІІ- тарауында: Афинада ең жоғарғы орган болып халық жиналысы
Ең бай топты Афины азаматтары-әскери кемелерді жасақтап, оларды қалыпты
Бұл істерді әзірлеу үшін Солон Бүле (400 кеңесі) деп
ІІІ- тарауында: Афина азаматтарының негізгі құқықтарына бостандық, жеке тәуелсіздік,
Өзге қалалардан Афинаға қоныс аударған гректер - метектер және
Бесжүздіктер кеңес қызмет тәртібі өте қызық. Әрбір аумақтық филадан
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Әлемдік саясат – Саясат – 2004
Мұхтарова А.Қ. Шетелдердің мемлекет және құқық тарихы, Алматы –
Чиркин В.Е. Конституционное право зарубежных старн, М., 1999
Сапаргалиев Г.С. О проблемах действия Конституции, Алматы – 1995
Греция - Дипломатия жаршысы, 2001
Чиркин В.Е. Конституционное древнего право зарубежных старн, М.,1999,24
Центральная Азия на путях интеграции: геополитика, этничность, безопасность. А.,
http://www.kniga.com/books/ , С-5
http://www.respublica.ru, С-14
Лурье С. Историческая этнология. М., 1997. 48 б.
Народы мира. Историко - этнографическии справочник. М., 1988.4
Народные знания, фольклор , народное искусство. М., 1991. 157б.
Проэктор Д.М. Мировые войны и судьбы человечества: Размышления.- Мысль,1986.-302с
Қазақстан Ұлттық Энциклопедиясы, Алматы, 2001, 3 – том 557б.
25
