TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар



Мазмұны - www.topreferat.com.kz

Жоспар - www.topreferat.com.kz

Кіріспе

Негізгі бөлім

І «Қазақтың бас ақыны» – Абай Құнанбаевтың өмір жолы

Абай Құнанбаевтың шығармаларының адемгершілік идеясы

Абай Құнанбаевтың шығармаларының әлеуметтік мәні

ІІ Абай Құнанбайұлының тәлім – тәрбие мәселесіндегі шығармалары

2.1 Абай Құнанбаевтың өлеңдеріндегі педагогикалық көзқарасы

2.2 Абай Құнанбайұлының қара сөздеріндегі педагогикалық сарын

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 31 бет
Пәні: Соңғы қосылған курстық жұмыстар

-----------------------------------------------------------------------------------

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Аннотация

Бұл зерттеу жұмысы Абай шығармаларының тәлім – тәрбиелік
Мазмұны

Жоспар

Кіріспе

Негізгі бөлім

І «Қазақтың бас ақыны» – Абай Құнанбаевтың өмір
Абай Құнанбаевтың шығармаларының адемгершілік идеясы

Абай Құнанбаевтың шығармаларының әлеуметтік мәні

ІІ Абай Құнанбайұлының тәлім – тәрбие мәселесіндегі шығармалары

2.1 Абай Құнанбаевтың өлеңдеріндегі педагогикалық көзқарасы

2.2 Абай Құнанбайұлының қара сөздеріндегі педагогикалық сарын

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Зертеудің көкейкестілігі.

Өсек, өтірік, мақтаншақ,

Еріншек, бекер мал шашпақ,

Бес дұшпаның білсеңіз.

Талап, еңбек, терең ой,

Қанағат, рақым ойлап қой,

Бес асыл іс көнсеңіз.

Абайдың бұл сөздерінің мәні күні бүгінге дейін зор.
Ол халықтың түбегейлі мүлдесін, арман-тілектерін оқу-білім қаншалықты терең
Абай халықтың әл-ауқатының деңгейі, санасы, мәдениеті, адамдардың өзара
Абай поэзиясының ең басты ерекшелігі тәрбиелік тағылымы мол
Зерттеудің мақсаты: Абай Құнанбаев еңбектеріндегі тәлім-тәрбиелік ой-пікірлерді мүмкіндігімізше
Зерттеудің міндеттері: •

1. Абай Құнанбаевтің әлеуметтік-қоғамдық көзқарастары және шығармаларындағы білім,
2. Абайдың педагогикалық пәндерді оқытуда пайдалану жолдарын анықтау;

3. «Абайдың тәлім-тәрбиелік ой-пікірлері педагогикалық пәндерді оқытуда пайдалану»
Зерттеудің нысаны: барлық білім беру мекемелеріндегі оқу-тәрбие үдерісі.

Зерттеудің пәні: Абай Құнанбаев шығармаларын зерттеп, талдап
Зерттеудің әдістері: зерттеу мәселесіне байланысты философиялық, педагогикалық, әдістемелік
Зерттеудің болжамы: Егер А.Құнанбаев шығармаларындағы тәлім-тәрбиелік ой-пікірлері ғылыми-әдістемелік
Зерттеудің құрылымы: Бұл курстық жұмыс кіріпеден, негізгі бөлімнен
1.«Қазақтың бас ақыны» – Абай Құнанбаевтың өмір жолы.
Абай Шығыс пен Батыс мәдениеті мен өркениетін жетік
Ақынның арғы тегі Орта жүз Тобықты Арғын ішіндегі
«Шынжыр балақ, шұбар төс Ырғызбайым,

Тоқпақ жалды торайғыр Көтібағым,

Әрі де кетпес, бері де кетпес Топайым,

Сірә да оңбас торғайым...»

Ана айтқанындай, шынында, бұлардың ішінде Ырғызбай ортасынан оза
Құнанбай 4 әйел алған адам. Оның бәйбішесі Күңкеден
Абайдың басқа балалардан алымдылығын аңғарған Құнанбай оны елге
Патша үкіметінің отаршылық саясаты мен парақор орыс әкімдерінің
Ақын саяси қызметі үшін 1870 жылдары Петербургтен Семейге
1875 жылы Қоңыркөкше елінде өткен сайлауда жеңіп шығып,
1885 ж. мамыр айында Шар өзенінің бойындағы Қарамола
1891 жылдан бастап Абай басына ауыртпалық түсіп, бір-біріне
1891 ж. Оразбай бастаған дау 1897 жылға дейін
1.1 Абай Құнанбаевтың шығармаларының адемгершілік идеясы. Абай өзінің
Ол дәуірінің жаман жағын да, жақсы жағын да
Абай өмірге құлашын кең жайып, әлеумет тұрмысының әр
Ақын, ең алдымен, өз дәуіріндегі және өзінен бұрынғы
«Ойланып, ойға кеттім жүз жылғы өткен,

Тон қабаттап кигенім шидем-шекпен.

Жейде, дамбал ақсаңнан, жарғақ шалбар,

Жырым балақ матамен әдіптеткен..», -

деп, өткен өмірдің мәдениетсіздігін мысқыл-келекеге айналдырды.

Бұл қалыпта қала беруге енді болмайды, мәдениетке қарай
Сабырсыз, арсыз, еріншек,

Көрсеқызар жалмауыз,

Сорлы қазақ сол үшін,

Алтыбақан алауыз.

Өзін-өзі күндейді,

Жақынын жалған мінейді!.. -

деп, ел бойындағы, әсіресе үстем тап адамдарындағы ұсақ,
Бір-ақ ырғып шығам деп,

Бір-ақ секіріп түсем деп,

Мертігеді, жатады,

Ұрлықпен мал табам деп,

Ерегессе ауыл шабам деп,

Сөйтіп құдай атады.

Күншілдік, шамасын білмес мақтаншақтық, өтірік өсек, кербездік, жалқаулық
Қызмет қылып мал таппай,

Ғылым оқып ой таппай,

Құр үйінде жатады

Ел қыдырып ас ішіп,

Еркек арын сатады.

Бала-шаға, ұрғашы,

Үйде жүдеп қатады.

Еңбегі жоқ еркесіп,

Бір шолақпен серкесіп,

Пысық деген ат шықты.

Бір сөз үшін жау болып,

Бір күн үшін дос болып,

Жүз құбылған салт шықты.

-деп, елді үйітіп жеген, бүлдіргіш пысықтарды, алауыздықты еңбексіздерді,
Абайдың басқа өлеңдерін былай қойғанда, осы өлеңінің өзі-ақ
Бұл сықылды жағымсыз-жұғымсыз әрекеттер сол кезде бар ма
Ру араздығын қоздырып, не біреуді-біреуге айдап салып, арасына
Абай солардың бәріне қарсы болды. Ел бірлігін аңсады.
Ақын өзінің әлеумет өміріне арналған «Сегіз аяқ» атты
«Сегіз аяқ» - Абайдың өз кезіне көзқарасының қорытындысы
Басынди ми жоқ,

Өзінде ой жоқ

Күлкішіл, кердең наданның.

Көп айтса көнді,

Жұрт айтса болды,

Әдеті надан адамның.

Бойда қайрат, ойда көз,

Болмаған соң, айтпа сөз!

1.2 Абай Құнанбаевтың шығармаларының әлеуметтік мәні. Өз
Кедейдің өзі жүрер малын бағып,

Отыруға отын жоқ, үзбей жағып.

Тоңған үйін жылытып, иін илеп,

Шекпен тоқыр қатыны бүрсең қағып... -

деп суреттейді. Азынаған қара суықта «кемпір-шалы» болса, ол
Қар жауса да тоңбайды бай баласы,

Үй жылы, киіз тұтқан айналасы.

Бай ұлына жалшы ұлы жалынышты,

Ағып жүріп ойнатар көздің жасы... - дейді.

Абайдың шын мәнінде реалистігі, өзі сол үстемдік етуші
Жалшы үйіне жаны ашып, ас бермес бай,

Артық қайыр, артықша қызметке орай.

Байда мейір, жалшыда бейіл де жоқ,

Адастырған екеуін құдайым-ай! - деп, байлардың кедейді күнбе-күн
Қандай өмір құбылысына баға берсек те, біз ешқашан
Ал қазақтың ұлтшыл оқымыстыларының қазақ елінде тап жоқ
2. Абай Құнанбайұлының тәлім – тәрбие мәселесіндегі шығармалары.
Абайдың поэтикалық шығармалары мен қара сөздері пәлсапалық, этикалық,
Абай түсінігінше, табиғат біздің санамыздан тыс және бізге
Абайдың дүниенің дамуы жөніндегі көзқарасында диалектикалық сарын басым.
Мамсапқорлардың қасынан

Шықпайтындарға ашынам !

Жалданып өскен жасынан

Жағымпаздарға ашынам !

Өзіңе ғана бас ұрам,

Сенесің бе, Отан осыған !?

Алаяқтарға ашынам !

Ашынам-дағы тасынам

Құнымды несін жасырам, - деп адам бойындағы жағымсыз
Сол кезде Абайдың көтерген мәселелері бүгін де маңызды,
Абай тарихқа ең алдымен кемеңгер ойшыл ақын, ағартушы
«Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін,

Жоқты-барды, ертегіні термек үшін» - деп ақынның өзі
Абай өзінің өлеңдерінің бәрінде:

«Қалың елім қазағым, қайран жұртым,

Ұстарасыз аузыңа түсті мұртың,

Жақсы мен жаманды айырмадың

Бірі қан, бірі май боп енді еккі ұртың»
Абай өнер-білім алуға шақырды, өмірде өз орныңды тап,
«Тамағы тоқтық, жұмысы жоқтық,

Аздырар адам баласын», - деп жағымсыз қасиеттерден жастарды
Жасымда ғылым бар деп ескермедім,

Пайдасын көре тұра тексермедім.

Ержеткесін түспеді уысыма,

Қолымды мезгілінен кеш сермедім, - деп, өзінің жас
«Нан таппаймыз» демейді,

Бүлінсе елдің арасы.

Иждаһатсыз, мехнатсыз,

Табылмас ғылым сарасы.

Аз білгенін көпсінсе,

Көп қазаққа епсінсе,

Кімге тиер панасы? -

деп, ғылымның оңайлықпен қолға түспейтінін, адам өз білімін
Ойында жоқ олардың,

Салтыков пен Толстой,

«Я адвокат, я тілмаш

Болсам» деген бәрінде ой, -

деп, өрісі тар, күнделікті ғана ойлаушылықты шеней отырып,
Военный қызмет іздеме,

Оқалы киім киюге.

Бос мақтанға салынып,

Бекер көкірек керуге,

Қызмет қылма оязға,

Жанбай жатып сөнуге.

Абай жастардың алдында тұрған зор міндет - ғылым,
Ғылым таппай мақтанба!

Орын таппай баптанба!

Ойнап босқа күлуге...

Немесе:

Ғалым болмай немене

Балалықты қисаңыз?

Болмасаң да ұқсап бақ

Бір ғалымды көрсеңіз.

«Ондай болмақ қайда?» - деп

Айтпа, ғылым сүйсеңіз! -

деп, ақын адамның ең қымбатты кезінің, жастық шақтың,
Дүние де өзі, мал да өзі,

Ғылымға көңіл бөлсеңіз, -

деп қорытынды шығарады. Бұл - сол кездегі жаңалықты
Абай халықты тек жалаң ғылымға ғана үндеп қойған
Бес нәрседен қашық бол,

Бес нәрсеге асық бол,

Адам болам десеңіз.

Тілеуің, өмірің алдыңда,

Оған қайғы жесеңіз.

2.1 Абай Құнанбаевтың өлеңдеріндегі педагогикалық көзқарасы. «Ғылым таппай
Қызмет қылып, мал таппай,

Ғылым оқып, ой таппай -

Құр үйінде жатады, - дегені тәрізді, еңбек пен
Әуелден бір суық мұз - ақыл зерек,

Жылытқан тұла бойды ыстық жүрек.

Тоқтаулылық, талапты, шыдамдылық

Бұл қайраттан шығады, білсең керек.

Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста,

Сонда толық боласың елден бөлек.

Жеке-жеке біреуі жарытпайды,

Жолда жоқ жарым есті жақсы демек.

Ақыл да, ашу да жоқ, күлкі де жоқ,

Тулап, қайнап, бір жүрек қылады әлек.

Біреуінің күні жоқ біреуінсіз,

Ғылым сол үшеуінің жөнін білмек, - деген тәрізді
Әсемпаз болма әрнеге,

Өнерпаз болсаң арқалан.

Сен де бір кірпіш дүниеге,

Кетігін тап та, бар, қалан! - деп, кемеңгер
Абайдың халықты ғылымға үндеуі - тек бір ғана
Демек, ақын оларға ақылды, ойлы бол, ғылымды меңгер,
Сен де бір кірпіш дүниеге

Кетігін тап та, бар, қалан! - деді. Ғылым
Балалықты қойсаңыз?

Болмасаң да ұқсап бақ

Бір ғалымды көрсеңіз.

«Ондай болмақ қайда?» - деп

Айтпа, ғылым сүйсеңіз! - деп, ақын адамның ең
Дүние де өзі, мал да өзі,

Ғылымға көңіл бөлсеңіз, - деп қорытынды шығарады.

Бұл - сол кездегі жаңалықты аңсаушы алдыңғы қатардағылардың
Абайдың бұл пікірі ғылымға жол бермей келе жатқан
Абай халықты тек жалаң ғылымға ғана үндеп қойған
Бес нәрседен қашық бол,

Бес нәрсеге асық бол,

Адам болам десеңіз.

Тілеуің, өмірің алдыңда,

Оған қайғы жесеңіз.

Өсек, өтірік, мақтаншақ,

Еріншек, бекер мал шашпақ,

Бес дұшпаның білсеңіз.

Талап, еңбек, терең ой,

Қанағат, рақым ойлап қой,

Бес асыл іс көнсеңіз, - деді. Абайдың бұл
2.2 Абай Құнанбайұлының қара сөздеріндегі педагогикалық сарын .
Абайдың «Алтыншы», «Сегізінші», «Он бірінші» сөздері жоғарғы ілім-білімге
Кеселді жалқау, қылжақ бас,

Әзір тамақ, әзір ас,

Сыртың пысық, ішің нас,

Артын ойлап ұялмас, - болып жүріп, тірімін деме,
Адам қандай дарынды болып туса да, өзін өзі
Абайдың қарасөздеріндегі еңбек, ғылым, адамгершілік, әділдік жөніндегі пікірлері
Сол ортақ тақырыптар адамның адамдық қасиеттерін тереді. Үлкен
Он жетінші сөзде Абайдың өз тұсындағы және Абайдан
Он сегізінші сөзінде және де қысқа қайырып, адамды
Жиырма бесінші сөзінде қазақ халқынан қадірлі азамат, қауымға
Адамгершілік женіндегі тәрбиелік тақырыпты Абай Отыз екінші сөзіндеде
Міне, осылайша топтап тексеру ретінде тақырыптық өзгешеліктерін еске
Қорыта келгенде, Абайдың қарасөздері - оның ақындық мұраларына
Қорытынды

Жаңа қоғамымыздың әлеуметтік - саяси, экономикалық және
Сонымен Абайды оқып – үйрену елдің жастарына үлкен
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

. Кунанбаев А. Избранное. – Художественная литература. 1981.

Абай. Слова назидания. – Алма – Ата: Жалын,
Кунанбаев А. Полное собрание сочинений. В 2-х т.
Ауэзов М. О. Кунанбаев А. Статьи исследования. -
Мырзахметов М. Ауэзов М. и проблемы абаеведения -
Жарикбаев К. Б. Казахские просветители о воспитании молодежи.
Умиралиев К. Использование назидательных слов Абая в учебно
Жұмалиев Қ. Абайға дейінгі қазақ поэзиясы және Абай
Абай Құнанбайүлы. Толық жинақ. Қызылорда, 1933, 18-6.

.ӘуезовМ.Уақыт және әдебиет. Алматы,1962, 371-бет.

Абай Құйанбайұлы. Толық жинақ. Қызылорда, 1933, 17-6.

Абайдың революцияға дейінгі басылған өлеңдері жайлы. «Жұлдыз»,

Қазақтың халық жұмбақтары. Алматы, 1959, 6, 187-6.

Жұмалиев.К.Қазақ әдебиеті тарихының мәселелері және Абай

позиясының тілі. Алматы, 1960.

8.Әуезов М. Абай Құнанбаев.-Қазақ әдебиетінің тарихы.Алматы, 2 том.
Исаев.С. Қазақ әдеби тілі тарихы.-А.1996.

ХХ ғасырдағы қазақ әдеби тілі.-Астана,2000.

Келімбетов.Н. Қазақ әдебиет бастаулары.-А.2001.

Кенжебев.Б. Әдебиет белестері.-А1998.

Абайдың қара сөздері.-Алматы,1998.

Мақмұтов.А.Абай поэзиясының тілі.-Абай журналы.N4,2005.

Тынышпаев М. История казахского народа. - Алматы, 3993.

Жарикбаев К.Б. Развитие психологической мысли в Казахстане. -Алма-Ата,
2