TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

«Қамаудың мәжбүрлеу шарасы ретіндегі ұғымы»

Сын - пікір

Қылмыстық іс бойынша бар өндіріс анықтаушы, тергеуші, прокурор және соттың әртүрлі процессуалдық әрекеттер жасауынан және осы әрекеттерге байланысты процессуалдық шешімдер қабылдауынан тұрады. Бұл шешімдер мен әрекеттер әр кезде де басқа (азаматтардың, мекемелердің, ұйымдардың) құқықтары мен мүдделеріне өз әсерін тигізеді. Кейде олардың заңды құқықтары мен мүдделерін жүзеге асыру барысында белгілі бір шектеуі мүмкін. Осыған байланысты қылмыстық – процессуалдық қызметті жүзеге асырушы мемлекеттік органдар әртүрлі сипаттағы күштеу ш
арасын қолдану өкілеттігіне ие. Осындай бұлтартпау шарасының ерекше түрі – қамау.

Қамауға алу бұлттартпау шарасы ретінде прокурордың санкциясымен не соттау шешімі бойынша ғана, тек заңмен екі жылдан артық мерзімге бас бостандығынан айыру түрінде жаза көзделген қылмыс жасағандығы үшін айыптаушыға (сезіктіге) қытасты қолданылады. Басқа бұлтартпау шарасына қарағанда қамау айыптаушы немесе сезіктінің конституциялық құқықтары мен бостандықтарына едєуір шек келтіреді. Сондықтан да оны қолдану үшін, мүмкін болатын процессуалдық қателіктердің алдын алу үшін ерекше сенімді кепілдіктер жүйесі қажет.

Жоғарыдағыларды ескерсек, Ж.Жұмабаеваның «Қамаудың мәжбүрлеу шарасы ретінде ұғымы» атты зерттеу жұмысын таңдап алу маңызды, әрі негізді.

Дипломдық жұмыс кіріспе, III тарау, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Кіріспеде дипломдық жұмыстың тақырыбын таңдап алудың негіздері, жұмыстың мақсаттары айқындалған.

Бірінші тарауда автор бұлтартпау шараларының жалпы сипаттамасы, яғни олардың түсінігі, негіздері, түрлерін қарастыған.

Екінші тарау қамауға алуға арналған. Мұнда қамауға алудың түсінігі, қамауға алу кезінде тұлғаға беретін кепілдіктер, қамауға алудың негіздері, шарттары және қамауға алуды жүзеге асыру барысында тергеушіге берілген өкілеттіктер зерттелген.

Дипломант үшінші тарауда қамауға алуды бұлтартпау шарасы ретінде қолдану кезіндегі прокурорлық қадағалаудан туралы жазған.

Ескерту ретінде автордың кейбір ұғымдарды ұзақ баяндағанын айтуға болады. Бұл аудармамен жұмыс жасау барысында кеткен кемшілік деп ойлаймын. Аталған ескерту дипломдық жұмыстың жетістігіне еш әсерін тигізбейді.

Қорытындыда автор тақырыпқа байланысты туындаған өз пікірлерін ұсынған. Жұмыстың теориялық базасы ретінде көрнекті процессуалист ғалымдар, А.П.Гуляев, В.В.Смирновтың еңбектері алынған. Практикалық материал ретінде Жанаарқа АІІБ ТБ іс-материалдары қолданылған.

Қорыта айтқанда, дипломдық жұмыс барлық қойылатын стандарттық талаптарға сай, мазмұны толық «өте жақсы» деп бағалауға лайық деген оймен қорғауға жіберіледі.

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Құқық

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ

«Қамаудың мәжбүрлеу шарасы ретіндегі ұғымы»

Сын - пікір

Қылмыстық іс бойынша бар өндіріс анықтаушы, тергеуші, прокурор және
Қамауға алу бұлттартпау шарасы ретінде прокурордың санкциясымен не соттау
Жоғарыдағыларды ескерсек, Ж.Жұмабаеваның «Қамаудың мәжбүрлеу шарасы ретінде ұғымы» атты
Дипломдық жұмыс кіріспе, III тарау, қорытынды және қолданылған әдебиеттер
Кіріспеде дипломдық жұмыстың тақырыбын таңдап алудың негіздері, жұмыстың мақсаттары
Бірінші тарауда автор бұлтартпау шараларының жалпы сипаттамасы, яғни олардың
Екінші тарау қамауға алуға арналған. Мұнда қамауға алудың түсінігі,
Дипломант үшінші тарауда қамауға алуды бұлтартпау шарасы ретінде қолдану
Ескерту ретінде автордың кейбір ұғымдарды ұзақ баяндағанын айтуға болады.
Қорытындыда автор тақырыпқа байланысты туындаған өз пікірлерін ұсынған. Жұмыстың
Қорыта айтқанда, дипломдық жұмыс барлық қойылатын стандарттық талаптарға сай,
ПІКІР

Қамау - әрекеттегі қылмыстық іс жүргізу заңдылығымен бекітілген бұлтартпау
Тергеліп жатқан қылмыстық іс бойынша қабылданған әрбір шешім заңды
Жеке тұлғаның жеке басына қол сұқпаушылық құқығының басты кепілдемесі
Дипломдық жұмыс кіріспе, III тарау, қорытынды және қолданылған әдебиеттер
Алғашқы тарау жалпы бұлтартау шараларына арналған. Мұнда олардың түрлері,
Келесі тарау бұлттартпау шарасының бір түрі қамауға арналған. Автор
Соңғы тарауда қамауға алудағы заңдылықты прокурорлық қадағалау қарастырылған.

Дипломдық жұмыста орындауда автор көпртеген ғылыми әдебиеттерді және жаңа
Эмпирикалық база ретінде Қарағанды облысы, Жанаарқа АІІБ ТБ іс
Жалпы алғанда зерттеу жұмысы бойынша құрылған жоспар логикалық тұрғыда
Қорыта айтқанда дипломдық жұмыс жоғары териялық деңгейде жазылған, мазмұны
МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3

І ТАРАУ. Бұлтартпау шараларының жалпы сипаттамасы........................... 5

1.1 Бұлттартпау шараларының түсінігі, негіздері........................ 5

1.2 Бұлттартпау шараларының түрлері ............... ........................ 15

ІІ ТАРАУ. Бұлттартпау шарасының бір түрі ретінде қамауға алу...............
2.1 Қамауға алудың түсінігі, қамауға алу кезіндегі кепілдіктер 30

2.2 Қамауға алудың құқықтық негізі және шарты....................... 35

2.3 Бұлтартпау шарасының түрі қамауға алу кезінде тергеушінің өкілеттілігі,
50

2.4 Қамауға алу мерзімдері ........................................................... 58

2.5 Қамауға алудың құқықтық реттелуі және қамаудан босату. 62

ІІІ ТАРАУ. Қамауға алуды прокурордың қадағалауы................................. 68

3.1 Айыпкердің (сезіктінің) қамауға алудың заңдылығын прокурордың қадағалау...............................................................

68

Қортынды.................................................................................. ........................ 82

Қолданылған қайнар көздер тізімі................................................................... 84

Қосымшалар....................................................................................................... 88

КІРІСПЕ

Қоғамда құқұқ бұзушылықтың болуы мемлекеттік құқұқ қорғау органдар мен
Қылмыс жасаған тұлғаға қатысты қылмыстың жолын кесуде қандай да
Мемлекеттегі күштеу шарасы –заңда көзделген жағдайда еріксіз түрде қолданылатын
Бұлтартпау шарасы–бұл мемлекет тарапынан еріксіз түрде тұлғалардың теріс әрекеті
Қылмыстық процесс ғылымы саласында «бұлтартпау шарасы» институты диплом жұмысы
Дипломдық жұмыстың мынадай мақсаттары басты назарда болады-

бұлтартпау шарасынының ұғымын,мәнін ашу:

бұлтартпау шарасының бір түрі ретінде-қамауға алудың теориялық және практикалық
қамауға алудың қолданылу тәртібін, адам мен азаматтардың жеке басына
алдын ала тергеу кезіндегі тергеушінің қамауға алуға байланысты шешімін
Зерттеу жұмысының теориялық базасына –И.С.Ахпанов,Б.К.Төлеубекова,Т.Е.Сәрсенбаев,В.В.Смирнов,И.И.Петрухин сиқты қылмыстық процесс саласында
Сондай-ақ дипломдық жұмыс жазу барысында Қарағанды облысы Жаңаарқа Ауданық
І ТАРАУ. БҰЛТАРТПАУ ШАРАЛАРЫНЫҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ

1.1 Бұлтартпау шараларының түсінігі, негіздері

Бұлтартпау шарасы – айыпкерге (сезіктіге) қатысты анықтаудан, алдын ала
Бұлтартпау шарасы тек заңда негізделіп көрсетілген қатаң түрде заңда
Бұлтартпау шарасының өзіндік спецификалық жеке мақсаттары бар:

1. Айыпкердің анықталуын, алдын ала тергеуден немесе соттан жасырынады.

2. Істі объективті зерттеуге, талдауға бөгет жасайды

3. Қылмыстық әрекетпен шұғылдануды жалғастырады

4. Үкімнің орындалуын қамтамасыз ету үшін

Бірінші мақсатқа жетуде – тергеу әрекетін жүргізуде айыпкердің қатысуы,
тергеу әрекетінде, сот талқылауында айыпкердің қатысуы өзінің әрекеті үшін
қандай да бір көрсетінді беруге міндетті еместігі қарастырылуы керек.
Үшінші мақсат, созылмалы (жалғаспалы) қылмыстарды айыпкердің басқа да қылмыс
Сондықтан «бұлтарпау шарасы» атауы сол институттың толық түрде мәнін
Төртінші мақсат, бірінші мақсатқа сәйкес келетін жақтары бар. Айыпкердің
1. Айыпкер өзін қалай көрсетеді,

2. сот өндірісінің мақсатқа жетуіне кедергі

келтіре ме? – бұл дәлелдеменің ерекшелігі осында болады.

Тағы бір ерекшелігі – шығарған тұжырымның болашақта болуы мүмкін,
келтіреді дегендігі, немесе қылмыстық әрекетті жалғастырады деген тұжырымдарға дәлелдеме
Мысалға: айыпкер жасырынуға әрекет жасауда, куәлермен, жәбірленушілер-мен ымыраласуда және
Жедел іздестіру қызметі мен алынған мәліметтер жария ету мәліметтің
тергеуші бұлтартпау шарасын іске қатысты дәлелдемелер негізінде, бірақ сонымен
Екі немесе одан да көп мән жайлар бір бағытта
Сонымен, бұлтартпау шарасын таңдап алуда негіздері бекіту екі топты
1. Осындай тікелей негізді куәландыратын

2. Жанама мән – жайлардың бар жоқтығын куәландыратын айып

«Тағылған айыптың ауырлығы» мән – жай ретінде заңда нақты
Жеке басын анықтау айыпкердің бұлтартпау шарасын қолданғанда жанұядағы жағдайы,
Басқа бір жағдайда бұлтартпау шарасын таңдауда науқастың ауырлығы және
отан алдындағы қызметі үшін марапатталуы.

Біздің заңнамамыз айыпкерге қатысты. ҚІЖК 139 б қоспағандағы бұлтартпау
Айыпкерге қорғану құқығын қамтамасыз ете отырып тергеуші қамауға алу
Сонымен дәлелді қаулыға бұлтартпау шарасын қолдануға негіздер:

Бұлтартпау шарасын қолдану заңда көздеген негіздер болғанда ғана. Жалпы
Мысалы: ешқайда кетпеу туралы кемесе кепіл.

Дәлелдіге қаулыда бұлтартпау шарасын таңдауда айыпкердің кінәлі екендігін, қарастыру
Айыпкерден оның кінәлігін дәлелдейтін дәлелдемені жасырудың қажеті жоқ, егер
хабарлама береді. Заң ерекше жағдайларда бұлтарпау шарасының түрін таңдауда
тауып, оған тәрбиелеу шарасын жүргізеді. Мынандай да жағдай болады,
Екіншіден, бұлтарпау шарасын таңдауға, айыпкерге қатысты қылмыстың жауапкершілік санкциясы
Үшіншіден: қандай да болмасын бұлтартпау шарасының түрін таңдағандар ол
Төртіншіден: бұлтартпау шарасы тек қылмыстық жауапкершіліктің субъектісіне жеткен тұлғаға
шарасының түрі қамауға алу. Тергеу изоляторының ішінде құрылған арнайы
1.2 Бұлтартпау шараларының тарихы және түрлері

Бірінші рет Кеңес заңнамасында бұлтартпау шараларының түрі және жүйесі
2) Жеке қолға беру

3) Кепіл болу

4) Жақын жердегі басқармаға беру қадағалау үшін

5) Қамау

Қандай бұлтартпау шарасын қолданғандығы туралы тергеуші басшылыққа айтып отыру
1) Ешқайда кетпеу туралы

2) Кепіл болу жеке басына және мүлкіне

3) Кепіл

4) Үйде қамауда ұстау

5) Қамауға алу

Сонымен, тергеуге келуге жазбаша міндеттеме бұлтартпау шарасының түрінен алынып
Бас бостандығынан айыру кәсіби және еңбектік ұйымдардың жеке кепілдік
Бас бостандығынан айыру ақшалай және мүліктік кепілмен ауысты-рылған жоқ.
хабарлама алған орган не келісімін немесе келісім бермегендігі жөнінде
1. ешқайда кетпеу туралы қолхат

2. жеке кепілдік немесе қоғамдық ұйымдардың кепілдігі, және қамауға
1959 – 1961 жылдары бұлтарпау шарасы тағы да толықтырылды,
Бұлтартпау шараларын таңдап алуды 2 үлкен топқа бөліп тастады:

1. Азаматтардың жеке бостандығын шектеу, сонымен қоса жүріп тұру
2. Тек психологиялық әрекет ету, шектеу: а) мүліктік (кепіл,
Бірінші топтағылар жеке бас бостандық толық түрде шектеледі. Екінші
Айыпкерде психологиялық күйзеліс бұлтарпау шарасы таңдалған түрін бұзған кезде
Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексі 1997 жылғы 13
140 бапта бұлтартпау шараларының жүйесі көрсетілген1.

1) Ешқайда кетпеу және өзін дұрыс ұстау туралы қол
2) Жеке кепілдік беру.

3) Әскери қызметшіні әскери бөлім командованиясының бақылауына беру.

4) Кәмелетке толмағанды қарауға беру.

5) Кепіл болу.

6) Үйде қамауда ұстау.

7) Қамау.

Бұлтартпау шараларын оның қайсысы қолданудың қажеттігі туралы мәселені шешу
тағылған айыптың ауырлығы, айыпталушының жеке басы, жас мөлшері, денсаулық
алынса – ұсталған кезден бастап осындай мерзім ішінде тағылуға
Егер осы баптың бірінші бөлігінде аталған мерзім аяқталмағанға дейінгі
Қамауда ұстау орны әкімшілігінің басшысы осы баптың екінші бөлігінің
Бұлтартпау шараларын қолдану тәртібі.

Айыпталушыға бір мегілде екі және одан да көп бұлтартпау
Қылмыстық процесті жүргізуші орган бұлтартпау шараларын қолдану туралы адамға
Сезікті, айыпталушы оны болдырмау үшін осы кодекстің 144, 145,
Бұлтартпау шараларының жүйесі: қылмыстық іс жүргізу кодексі бұлтартпау шарасының
Бүлтартпау шарасын тандап алуда сараптама жасауға болады, яғни оны
Ең ауыр бүлтартпау шарасы әрине бізге белгілі қамауда үстау,
Енді сол бұлтартпау шараларының жүйесіне келейік.

«Ешқайда кетпеу және өзін дұрыс ұстау туралы қолхат, бұл
Бұлтартпау шарасының екінші бір түрі ретінде жеке кепілдік 145
1. Сенімге ие болған адамдардың олар сезіктінің немесе айыпталушының
Кепілдік берушілердің саны екіден кем болмауы керек.

2. Бұлтарпау шарасы ретіндегі жеке кепілдікті таңдауға тек кепілдік
3. Кепілдік беруші оған қатысты өзі кепілдік беретін адамның
4. Кепілдік беруші қылмыстық іс бойынша іс жүргізудің кез
5. Сезікті, айыпталушы оны болдырмау үшін жеке кепілдік қолданылған
Жеке кепілдік төменде қол қоюшылар деп өздерінің фамилиясы, аты
Әскери бөлімдер командованиесінің әскери қызметшілерді байқауы

146 бап.

1. Әскери бөлімдер командованиесінің әскери қызметшілер немесе оқу жиынына
2. Әскери бөлімінің командованиесіне ол бойынша аталған бұлтартпау шарасы
3. Сезікті, айыпталушы оны болдырмау үшін аталған бұлтартпау шарасы
4. Өздеріне жүктелген байқау жөніндегі міндетті орындамағанына кінәлі адамдар
Кәмілетке толмағанды қарауына беру. 147 бап.

1. Кәмілетке толмағанды ата-анасының, қамқоршысының, қорған-шысының немесе басқа да
2. Кәмелетке толмағанды ата-анасының және басқа да адамдардың қарауына
3. Қарауына қабылдау туралы қолқат алынып қойылған кезде ата-аналарға,
4. Қарауына кәмілетке толмаған берілген адамдарға олар қабылдаған

міндеттемелерін орындамаған жағдайда осы 145 бабының бесінші бөлігіндегі және
Бұл аталған «әскери бөлімдер командованиесінің әскери қызметшілерін байқауы» мен
Кепіл. 148 бап

Кепіл сезіктінің, айыптаушының өзі не басқа жеке немесе заңды
қабылдануы мүмкін.

Кепілдің бағалылығын дәлелдеу кепіл берушіге жүктеледі. Кепілдің сомасын айыптаудың
1. Жасағаны үшін ҚК он екі жылдан астам мерзімге
айыру түріндегі жаза немесе өлім жазасы көзделген қасақана жасалған
2. Кепіл прокурорының санкциясымен не соттың шешімі бойынша ғана
қабылданады.

3. Кепілдің мөлшері: шағын ауырлықтағы қылмыс жасағанда айыпталу кезінде
5. Сезікті, айыпталушы қылмыстық процесті жүргізуші органның шақыруы бойынша
6. Осы баптың 5- ші бөлігінде көрсетілген жағдайда прокурор
7. Қалған жағдайда сот істі тоқтату туралы үкім немесе
8. Қылмыстық істі алдын ала тергеуде тоқтатылған кезде кепіл
Үйде қамауда ұстау 149 бап. ҚІЖК.

1. Үйде қамауда ұстау сезіктіге, айыпталушыға қамауға алу түріндегі
2.Бұлтартпау шарасы аталған түрін таңдау туралы қаулыда қамауға алынған
3.Үйде қамауда ұстаудың мерзімі, оны ұзартудың және оған шағымданудың
айқындалады.

Қамауға алу. 150 б.

1. Қамауға алу бұлтартпау шарасы ретінде прокурордың санкциясымен не
бас бостандығынан айыру түріндегі жаза көзделген қылмыс жасалғандығына айыпталушыға
1) оның ҚР аумағында тұрақты тұратын жері болмаса;

2) оның жеке басы анықталмаса;

3) ол бұрын таңдалған бұлтартпау шарасын бұзса;

4) ол қылмыстық қудалау органдарынан немесе соттан жасырынуға тырысса
Тергеуші, анықтаушы бұлтартпау шарасы ретінде қамауға алуды тандау қажет
3. Бұлтартпау шарасы ретінде қамауға алуды тандау туралы қауы
4. Қамауға алуға санкция беру құқығы ҚР бас прокурорына,
5. Прокурор заңмен берілген негіздер болған кезде және осы
6. Бұлтартпау шарасын таңдау туралы қаулы мен қамауға алу
7. Прокурорың қамауға алуға санкция беруден бас тартуына жоғары
8. Егер сезіктігі, айыпталушыға қатысты бұлтартпау шарасы ретінде қамауға
9. Еегер сезіктіге, айыпталушыға қамауға ұстау түріндей бұлтартпау шарасын
10. Анықтаушы, терегеуші, прокурор немесе сот КІЖК 138 бабында
Жоғарыда бұлтартпау шарасының жүйесін ашып, тізіп көрсеттім, енді осы
1. Жалпы шаралар: қамауға алу, үйде қамауда ұстау, кепіл,
2. Арнайы шаралар: кәмілетке толмағанды қарауа беру, әскери бөлімдер
Кәзіргі кездегі қылмыстық саясаттағы адамгершілік нормалары көп

реттерде қамауда ұстауды төмендетіп жатыр. Бұған дәлел ретінде кәзіргі
құқықтық категория ретінде алсақ, бұлтартпау шарасын бостандықты шектеу ретінде
Сонымен қатар тағы бір пікірлер «бұлтартпау шарасының өзі айыпкердің
Сонымен бұтартпау шаралары мәжбүрлеуді (психикалық күштеу) жүзеге асырады, бұлар
Бұлтартпау шарасы тұлғалардың құқықтық мәртебесін шектеу, сондықтан бұлар мәжбүрлеу
Көптеген бұлтартпау шаралары күштеу шаралары болып табылады. Бірақ бұлтартпау
Бұлтартпау шарасы айыпкердің өзінің бұлтартпау шарасын, міндетемесін орындамған кезде
Күштеу – тек өзіне берілген, тағайындалған міндетемені орындмаған ретте
ІІ ТАРАУ. БҰЛТАРТПАУ ШАРАСЫНЫҢ БІР ТҮРІ РЕТІНДЕ – ҚАМАУҒА
2.1 Қамауға алудың түсінігі, қамауға алу кезіндегі кепілдіктер

Бұлтартпау шарасының бұл түрі - әр кезеңде әртүрлі аталған
Қамауға алу – бұлтартпау шараларының ішінде ерекше қатал шара
Қамауға алу бұлтартпау шарасы ретінде прокурордың санкциясымен не соттың
1. Оның Қазақстан Республикасы аумағында тұрақты тұратын жері болмаса;

2. Оның жеке басы анықталмаса;

3. Ол бұрын таңдалған бұлтартпау шарасын бұзса;

4. Ол қылмыстық қудалау органдарынан немесе соттан жасырынуға тырысса
Қазақстан Республикасы Конституциясы 16 бабының 2 тармағында «Заңда көзделген
Біріншіден: жалпы тәртіп бойынша азаматтардың қамауға алуын болдыртпайды;

Екіншіден: қамауға алудың ерекше тәртібін анықтайды;

Үшіншіден: қамауға алудың ерекше заңдық процедурасын бекітеді;

Төртіншіден:сот және прокуратура органдары тарапынан арнайы қадағалауды бекітеді.

Жеке тұлғаның жеке басына қол сұқпаушылық құқығы мемлекеттік –
Бұл қылмыстық іс жүргізу кодексінде, арнайы заңдарда көрініс тапқан.
1. Қамауға алуды заң талаптарына сәйкес заңды және негізді
2. Жеке тұлғаланың жеке басына қол сұқпаушылықты шектеген кездегі
3. Азаматтарды қамауға алған кезде процессуалдық тәртіпте қамтамасыз ету;

4. Айыпталушы (сезіктіге) қатысты кінәсіздік презумпциясын қарастыру және дәлелдеуде
Өз кезегінде жеке тұлғаның жеке басына қолсұқпаушылық құқығы мынадай
- Қамауға алудың заңдылығы және негізділігі:

- Қамауға алынған адамның түсіндірмесін, жауабын, көрсетіндісін тыңдамай жатып,
- Қамауға алынғандардың құқықтарын қамтамасыз ету;

- Қамауға алынғандарға қатысты дене және рухани адами ар
- Қамауға алынғандарды бұлтартпау шарасының мерзімі аяқталған кезде, жойған
- Қамауға алуды прокурорлық қадағалау, соттық бақылауды жүргізу .

Жеке тұлғаның жеке басына қол сұқпаушылық құқығының басты кепілдемесі
Қазақстан Республикасы Конституциясының 16 бабындағы 2 тармағында жеке басқа
Азамат – заңда көзделген негіз болған кезде ғана күштеу
Қоғамда құқық бұзушылықтың болуы, мемлекеттік – мәжбүрлеу шараларын қолдануға
Сонымен, тұлғаның жеке басына қол сұқпаушылық құқығының мәні мынада:
Күштеу – бұл еріксіз түрде тұлғалардың теріс әрекеті үшін
- Анықтау, тергеу, сот, прокуратура органдарының айыпталушының жеке басын
Қамауға алу – қылмыстық элементпен күресудегі қару болып табылады
Қамауға ал- егер сырт көзден қарайтын болсақ, кінәсіздік презумпциясына
Жауапқа біз: Мемлекетпен, яғни, қылмыстық жазалау құқығының субъектісі ретінде.
2.2 Қамауға алудың құқықтық негізі және шарты

Алдын ала қамауға алу негізі туралы мәселе теория мен
Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексінің 139 бабында бұлтартпау
Олардың бірінің көзқарасы бойынша, негіз дегеніміз – тергеуді жүргізуші
В.Г. Асташенков және М.Т. Корнуков негізге мынадай анықтама береді,
Бұлтартпау шарасының түрі қамауға алу туралы шешім мәселесі өте
Э.Ф.Куцова тұжырымы бойынша, бұлтартпау шарасын қолдануға негіз болуы үшін,
1. Оның Қазақстан Республикасы аумағында тұрақты тұратын жері болмаса;

2. Оның жеке басы анықталмаса:

3. Ол бұрын таңдалған бұлтартпау шарасын бұзса;

4. Ол қылмыстық қудалау органдарынан немесе соттан жасырынуға тырысса
Түсіндірме:

Бұлтартпау шарасын қолдануға негіз ретінде тергеуші, анықтаушының бұлтартпау шарасы
Сонымен, барлық негіздерді екі топқа бөлуге болады:

1. Бұлтартпау шарасын таңдау үшін негіздің болуы (айыпкердің әрекеті,
2. бұлтартпау шарасын қолданудың негізі (бұлтартпау шарасын қолдану үшін
Енді, жоғарыда көрсетіліп кеткен бұлтартпау шарасын таңдау үшін негіздің
Анықтаушы, тергеуші айыпталушы, сезікті тұлғаның жеке басын зерттей келе
- Сіз тергеу мен соттан жасырынуға тырыстыңыз ба? деген
Бұған есеп беретін болсақ, бұл сұрақ салуды абсолютті шындыққа
Айыпкердің (сезіктінің) іс бойынша ақиқатқа жетуге кедергі келтіруі –
Қарағанды облысы Жаңаарқа аудандық ІІБ айыпкер (сезікті) қатысты алдын
Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексі егер айыпталушы (сезікті)
(құжаттарда) іс материалдаына тіркелуі керек.

Бұлтартпау шарасының түрі қамауға алуды таңдаған және қолданған кезде
1. Тұлғаға айып тағылғанда;

2. Тек заңмен екі жылдан артық мерзімге бас бостандығынан
3. Қазақстан Республикасы қылмыстық іс жүргізу кодексі 150 бап
а) оның Қазақстан Республикасыаумағында тұрақты тұратын жері болмаса;

б) оның жеке басы анықталмаса;

в) ол бұрын таңдалған бұлтартпау шарасын бұзса;

г) ол қылмыстық қудалау органынан немесе соттан жасырынуға тырысса;
4. айыпкерді (сезіктіні) қамауға алу туралы тергеушінің шешімін прокурор
5. Бұлтартпау шарасының түрі – қамауға алу қаулысы Қазақстан
Тұлғаға айып тағуды бұлтартпау шарасын қолдану үшін шарты ретінде
Айып тағу мәселесі тек жеткілікті дәлелдемелер болған кезде ғана
а) Тергеу бөлімшесінің бастығының бақылауының жеткілікті болмауы.

б) Прокуротура органының бұлтартпау шарасын қолданған кездегі қадағалауының жүрдім
в) Сезіктіні қамауға алу үшін негіздің мәліметтердің толық болмауы.

Айып таққанға дейінгі сезіктіні қамауға алуға байланысты кезде төменгі
Айыпталушыны (сезіктіні) қамауға алу мүмкіндігі тек егер сол тұлғамен
Бұндай шарт бұлтартпау шарасының қаталыңқырақ түрі қамауға алуға негізді
1. ЌР аумаѓында т±раќты т±ратын жері болмаса.

2. Оныњ жеке басы аныќталмаса.

3. Ол б±рын тањдалѓан б±лтартпау шарасын б±зса.

4. Ол ќылмыстыќ ќудалау органдарынан немесе соттан жасырынуѓа тырысса
Б±л кезде ерекше жаѓдайлар сезіктініњ мінез- ќ±лќын сипаттайды, іс
Б±лтартпау шарасыныњ т‰рі - ќамауѓа алуды ќолданѓан кезде ерекше
А. айыпкердіњ (сезіктініњ) келтірілген зардапты орнын толтыруы, ерікті т‰рде
Є) жасаѓан ќылмысы ауыр жеке жєне отбасы жаѓдайларыныњ єсерінен,
Б) жасаѓан ќылмысы ќорќытушылыќ, басќа біреулердіњ материалдыќ, ќызметтік немесе
В) жасаѓан ќылмысы µте к‰шті жоѓары жан к‰йзелісі єсерінен,
Г) ќажетті ќорѓаныс шегінен асып барып жасалса. Д) айыпкердіњ
1. айыпкердіњ б±рын сотталѓандыѓыныњ болуы. Тєжірибеде кµптеген жаѓдайда б±рын
2. Азаматтыќ. Б±л ретте Вена Конвенциясын дипломатиялыќ ќатынас, дипломатиялыќ
4.Басты шарт ретінде-тергеуші айыпталушыны қамауға алуды жүзеге асыру үшін
5.Айыпталушы (сезіктіні)қамауға алу үшін ең басты шарт- тергеушінің шешімі
2.3 Бұлтартпау шарасының түрі қамауға алу кезінде тергеушінің

өкілеттілігі, қамауға алудың процессуалдық тәртібі

ҚРҚІЖК сәйкес алдын ала қамауға алу бұлтартпау шарасын таңдап
Бұндай бұлтартпау шарасын тергеуші, немесе анықтаушы тек прокурордың санкциясымен
Аталған лауазымды тұлғаларды қамуға алу өкілеттігін бере отыра заң
Прокурор қамауды санкциялау арқылы қамауға алуды жүзеге асырады. Егер
Егер прокурордың нұсқауына келіспеген жағдайда тергеуші прокурордың нұсқауын жоғары
Аталған ой тергеушінің айыпталушыны қамауға алуда үлкен процессуалдық тәуелсіздігін
Тәжірбиеде ведмоствалық бақылау көптеген жағдайларда тергеу бөлімінің бастығы өзінің
Қамауға алудың процессуалдық тәртібі

Процессуалдық тәртіп дегеніміз-лауазымды тұлға мен органдардың белгілі бір нақты
Шешім-деректік мағлұматтарға негізделген ой-ерік қызметінің актісі.Айыпкерді қамауға алу туралы
Сендіру-саналыќ,эмоциялыќ жєне ерік компонентерініњ сыртќа шыѓу кµрінісі, б±л тергеушініњ
Шешімді дєлелді ету – белгілі бір жаѓдайда ќандайда біреуді
Тергеушініњ дєлелі – ќаулы арќылы кµрініс табады, б±л деректік
Мысалы, былай кµрсетілу керек:’’Айыпталушы И. Бостандыќта ж‰ріп жєбірленуші Д.
б±л сезікті немесе айыпталушыныњ не ‰шін ќамауѓа алынѓандыѓын, µйткені
Аталған мән-жай айыпкерге (сезіктіге) таңдалған бұлтартпау шарасын прокурорға шағымдануға
Кіріспе бөлімінде қаулының шығарылған күні, айы, жылы, кіммен шығарылғаны,
Сілтеме жасау дәлелдеуші бөлімде тергеушімен шығарылған шешімнің заңдылығын білдіреді.
Резолютивті бөлімде тергеушінің бұлтартпау шарасының түрі – қамауға алуды
Айыпталушы (сезікті) қамауға алғандығы туралы тергеуші белгілі бір мүдделі
Тергеу тәжірибесіне қарасақ, жаңа айыпталушыны қамауға алу туралы қаулы
Шетел азаматтарын қамауға алған кезде сыртқы істер министрлігіне хабарлама
Іздестіруде қамауға алу қолданылуы айыпкердің ұсталған жағдайда алдын ала
Тәжірибеде айыпталу іздестіру кезінде ұсталса, ұсталғандар камерасында ұсталады. Тек
Іздестіріліп жүрген адамды тапқан кезде, ол адамға қатысты –
Егер Қазақстан Республикасы территориясынан тыс жерде ұсталса, қылмыстық іске
2.4 Қамауға алудың мерзімдері

Қылмыстық прцессуалдық кепілдіктердің бірі тұлғаның жеке басын, бостандығын, Конституциялық
Іс бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу кезінде қамауға алудың
Екі ай мерзімді дұрыс есептеу үшін, айыпкер қанша мерзімі
Қылмыс жасаған тұлғаны ұстау мерзімі анықтама немесе тергеу органына
Қамауға алу іс тергеуде екі айдан астам артық мерзімнен
Бірақ та бір уақытта субъективті факторларды істі тергеуде күрделі
Қиын, күрделі істер уақыттың ұзақтығын тілейді. Қазақстан Республикасы қылмыстық
Тергеуді екі айға дейінгі мерзімге аяқтауға мүмкін болмаған жағдайда
Қамауға алу мерзімін алты айдан астам мерзімге ұзартуды тек
Қамауға алу мерзімін тоғыз айдан астам уақытқа ұзартуға облыс
2.5 Қамауға адудың құқықтық реттелуі және

қамаудан босату.

Сезікті, айыпталушыларды қамауда ұстау – алдын ала қамауда ұстау
Сезіктілерді ұстау (яғни, қамауда ұстау) үш тәуліктен немесе 72
Қамауда ұсталғандарды жердің шалғайлығына байланысты уақытша тергеу изоляторында Қазақстан
Қамауға алынғандарды ұстау режимін анықтап көрсеткен. Режимнің негізгі (басты)
Қамауға алынғандарды изоляциялау бұлтартпау шарасын қолданудың мақсатына жетудің басты
Қамауға алынғандар мерзімі аяқталғаннан кейін қамаудағы айыпталушыны жіберу керек.
Қамауда ұстаудың қажеттілігінің болмау жағдайларын атап көрсетсек:

1. Заңға сәйкес қылмыстық істің қандай да болмасын негіздің
2. Заңға сәйкес бас бостандығынан айырмайтын қылмысы үшін айып
3. Қамау - өзінің мақсатына жетсе. Мысалы, сезікті немесе
4. Қамаудағы ауыр науқастанған кезде медицина мекемесінің өкілімен куәландырылған
Қамаудағы айыпталушы (сезіктіні) қамаудан босату туралы тергеуші дәлелді қаулы
Бұл кепілдіктің бірі ретінде, прокурордың санкциясын айтуға болады. Алдын
Бұлтартпау шарасын алып тастау, жою туралы тергеушінің қаулысы, өзге
1. Кіріспе

2. сипаттаушы – дәлелдеу

3. резолютивті – қортынды.

Ол қаулыда: қайда, қашан, кім қаулыны шығарды, қамауға алынғанның
Сипаттама бөлімі: жасалған қылмыс мазмұны, қашан және қандай негіз
Резолютивті бөлімінде: 1) бұлтартпау шарасын жою туралы шешім және
Қамауға алынғандарды босатуды алдын ала қамауда ұстауды жүргізетін бөлім
Қамаудағыны қамаудан босатпас бұрын: бастығы қамауда ұстау изоляторының белгілі
Тергеуші хабарлама жібергеннен кейінгі уақытта қадағалауды жіберуші прокурорға қамауда
Тергеу изоляторының бастығының бұндай өкілеттілігі, біріншіден, тергеушінің қамауға байланысты
Бұлтартпау шарасының жеңіл түріне ауыстыру қамауға ұсталған айыпталушыны қамаудан
Азаматтарды заңсыз қамауға алу ең басты – оған психикалық,
Заңсыз қамауға алудың азаматтарға келтірілген зардаптың орнын толтыру мемлекетпен
ІІІ ТАРАУ. Қамауға алуды прокурордың қадағалауы

3.1 Айыпкердің (сезіктінің) қамауға алудың заңдылығын

прокурордың қадағалауы.

Прокурордың қызметінің басты бір бағыты ретінде алдын – ала
Айыпталушыны (сезіктіні) қамауға алу заңдылығын прокурорлық қадағалаудың негізінде -
Прокурордың айыпкерді қамауға алуда санкция беруі: Заңға сәйкес бұлтартпау
Қамауға алуға санкция беру құқығы Қазақстан Республикасы Бас Прокурорына,
Прокурор заңмен көзделген негіздер болған кезде қылмыстық іс жүргізу
Прокурор сезіктіге қатысты қамауға алуға санкция беруі қылмыс жасағанға
Қандай да болмасын бұлтартпау шарасын қолдану үшін соның ішінде
Прокурор айыпталушыға қатысты қамауға алудың заңдылығы мен негізділігін қалай
Тек іс материалдарын зерттеп барып ғана прокурор, айыпталушыға қатысты
Прокурордың жазбаша түрде берілген қамауға алуға бас тартуы қылмыстық
«Айыпкердің ( сезіктіні ) қамауға байланысты заң талаптарын атқарылуын
Біріншіден: Заңға сәйкес үкімде алдын – ала тергеу кезіндегі
Екіншіден: егер сезікті ұсталмай оған бұлтартпау шарасының түрі қамауға
Қамауға алынғаннан басталған мерзімді анықтау, сезіктіні ұстаннан басталып, анықтау
Прокурор қамауға алу мерзімінің бұзылғандығын мынадай төменгідей жолдармен анықтайды:
- қадалау өндірісімен танысу, қамауға алу қаулысы мен ұстау
- қамауға алынғандарды тіркеу кітабы бойынша тіркелген күнді есептейді;
- Қылмыстық іс материалдарымен танысып, сол жерде қамауға алу
- Текгеу изоляторларындағы қамауға алу мерзімін тексеру арқылы;

Алдын – ала тергеу кезіндегі қамауға алынғандар тергеу изоляторларында
«Азаматтарды қамауға алудағы заңның бұзылған кездегі прокурордың қадағалау шарасы».
Азаматтардың қамауға алу кезіндегі заңның бұзылуы кезінде прокурор алдын
Прокурор қамауға алуға санкция бермеу арқылы, заңсыз тергеушінің қамауға
Заңның бұзылуын анықтаған кезде айыпталушыны қамауға алғаннан кейін прокурор
1. Заңсыз қамауда алынған тұлғаларды кезек күттірмей қамаудан босатады
Бұл шараны жүзеге асыру үшін прокурор мынадай әдістерді

қолданады.

Қамауға алынған тұлғаны қамаудан босату туралы және бұлтартпау шарасының
- қамауға алу бұлтартпау шарасын жеңілірек бұлтартпау шарасының түрімен
- тергеушіге қамауға алу бұлтартпау шарасының күшін жою туралы
Прокурордың, тергеушінің айыпталушыны қамаудан босату туралы қаулысы кезек күттірмей
2. Сезіктіні ұстау мерзімі өткеннен кейін, айыпталушы ретінде жіберу
3. Айыпталушының туыстарына, жұмыс істейтін орынның әкімшілігіне хабарлау туралы
4. Қамауға алынған айыпталушының, бұлтарпау шарасының заң талаптарына сәйкес
5. Заңсыз қамауға алған туралы тергеушілер мен анықтама органдарын
Бұлтартпау шарасының тәжірибе жүзінде көптеп қолданыста болатыны: « ешқайда
1/ толық түрде негіз болмай тұрып ұстауға және қамауға
2/ қажетті деген кезде қамауға алмайды.

Заңда ескерту бар: егер сезікті немесе айыпталушы ешқайда кетпеу
Күнделікті қоғамда болып жүрген құбылыстарға анализ жасайтын болсақ, тәжірибеде
Тергеушінің бұлтартпау шарасының түрі қамауға алуды қолдану туралы қаулы
а) қылмыстың нақты болғандығы туралы;

б) жасалған қылмысқа қатысты сезіктіге ұсталғандығы;

Сондықтан прокурор тексеруге жасалған әрекет дұрыс сараланды ма, сезіктіге
Прокурордың қадағалауының қарқынды жүруі алдын ала тергеу кезіндегі адам
ҚОРЫТЫНДЫ

Құқықтық мемлекеттегі адам мен азаматтарға белгілі бір күштеу шарасын
Бұлтартпау шарасы алдын ала тергеу өндірісі барысында сезікті мен
Қамауға алу- бұлтартпау шараларының ішіндегі ең ерекше қатал шара
Осы дипломдық жұмысты жазу барысында біз келесідей тұжырымға келдік;

1.Құқықтың түрлі салаларында әртүрлі мағынаны білдіретін бір термин яғни
2.Әрекет етуші ҚІЖК бұлттартпау шараларының нақты анықтамасы берілмеген. Бұл
3.Қамау – бұл тартпау шараларының ең қатал түрі ретінде
4. ҚІЖК 150 бап көрсетілген негіздер қатарына біз қылмыстың
Қолданылған қайнар көздер тізімі

1 Нормативтік құжаттар :

1.1 Қазақстан Республикасының Конституциясы . Алматы 1995ж, толықтырырулар мен
1.2 Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексі. 1997ж. 16 шілде, өзгерістер
1.3 Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексі Алматы 2001ж,толықтырулар
1.4 Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу кодексіне түсіндерме 2003ж,Алматы
1.5 «ҚР прокуротура туралы» заңы 1995ж. 21 желтоқсан

1.6 «Жедел іздестіру туралы» заңы 1994ж. 25 қыркүйек

1.7 «Ішкі істер органдары туралы» заң 2002ж. 9 тамыз
1.8 Комментарий к Уголовно-Процессуальному Кодексу РСФСР Москва 1999г

2 Арнайы әдебиеттер:

2.2 Алексеев С.С Проблемы теорий права Свердловск 1981г

2.3 Акинча Н.А Мера пресечения к несовершеннолетнему обвиняемому 1989г
2.4 Ахпанов И.С Возбуждение уголовного преследования и приминение мер
2.5 Астаншенков В.И Меры пресечения 1989г Москва

2.6 Белкин Р.А Собирание,исследование и оценка докозательств. 1989г Москва

2.7 Бородин С.В Обосновонность процессуальных актов следствия 1979г Волгоград
2.8 Гуткин И.И Некоторые вопросы теорий и практики приминение
2.9 Гуляев А.П , Коморов В .В, Малиновкин С.М
2.10 Денежкин Б.А Гарантия неприкосновенности личности и избрание мер
2.11 Давлетов А.С основы уголовно-процессуального познания 1992г Москва

2.12 Зинатуллин С.М Меры уголовно-процессуального принуждения 1985 Киев

2.13 Заботин Б.Б Что за показателем? «Известия»1999г 20 мая

2.14 Зинатуллин С.М Следственные действия 1992г Киев

2.15 Кудин Ф.М Принуждение в уголовном судопроизводстве 1996 Москва

2.16 Кудин Ф.М Охрана прав личности и уголовно процессуальное
2.17 Кудин Ф.М Особенности доказывание 1991 Красноярск

2.18 Кистяковский О.А Мера принуждение 1995г Киев

2.19 Кудинов Л.Д Процессуальные основания предворительного заключения под стражу
2.20 Куцова Э.Ф Гарантия прав личности 1979 Ленинград

2.21 Корунков В.И Меры процессуального принуждения в уголовном судопроизводстве
2.22 Коминков И.С Проверка прокурором оснований для процессуального принуждения
2.23 Коминков И.С Заключения под стражу –исключительная мера пресечения
2.24 Кобликов А.А Советский уголовный процесс 1995г Москва

2.25 Лупинская П.А Законность и обосновонность решений в уголовном
2.26 Лупинская П.А Уголовно-процессуальное право 2001г Москва

2.27 Макалинский П.К Практическое руководство для следователей 1989г Москва

2.28 Манаев Ю.К,Смирнов К.В Приминение мер пресечение следователем 1979г
2.29 Мотовиловкер Я.О Вопросы теорий советского уголовного процесса 1971г
2.30 Михлин А.С Последствия преступления 1969г Москва

2.31 Петрухин И.И Свобода личности и уголовно –процессуальное принуждения
2.32 Пранник В.И Оргонизаций прокурорскогонадзора за законностью задержаний арестов
2.33 Сарсенбаев Т.Е. Хан Л.А. уголовный процесс: досудебное производство.
2.34 Строгович М.С Курс советского уголовного процесса Т-2 1980г
2.35 Строгов Е.З Презумция невиновности 1979г Москва

2.36 Савченко Н.К Меры пресечение 1994г Москва

2.37 Сулейменова Г.Ж Уголовный процесс РК 1999 Алматы

2.38 Смирнов В.В Арест как мера пресечения,приминяемая следователеморганов внутренних
2.39 Тарасов Л.Д Предварительное следствие 1983 Москва

2.40 Төлеубекова Б.Қ Қазақстан Республикасының қылмыстық іс жүргізу құқығы
2.41 Ларин И.К Уголовно-процессуальное принуждение 1985г Москва

2.42 Рекунков А.А На страже правопорядка и со