TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар



МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz

Кіріспе..........................................................................................................3

1-Тарау. Төменгі сынып оқушыларының оқу процесіндегі

ойлау әрекетін анықтау.

1.1.Танымдық процестегі ойлаудың ғылыми мәні мен ойлаудың

маңыздылығы......................................................................................7

1.2.Оқу процессіндегі төменгі сынып

оқушыларының ойлауын дамыту........................................................13

1.3.Төменгі сынып оқушыларына кәсіби маман

психологтың қызыметі. .............................................................26

1.4. Төменгі сынып оқушыларының дамуына психологтың кәсібінің тигізетін маңыздылығы....................................................................40

ІІ-Тарау.Төменгі сынып оқушыларының оқу әрекетіндегі ерекшеліктерін экспериментті зерттеу.

2.1.Зерттеудің мақсаты, міндеттері, ғылыми әдістемесі.....................57

2.2. Зерттеудің ғылыми зерттеу әдістемесі..........................................58

2.3. Зерттеудің нәтижесін өңдеу..............................................................60

Қорытынды...............................................................................................62

Қолданылатын әдебиеттер......................................................................63

Қосымшалар..............................................................................................66

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Психология

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ



Мазмұны
Кіріспе..........................................................................................................3

1-Тарау. Төменгі сынып оқушыларының оқу процесіндегі
ойлау әрекетін
1.1.Танымдық процестегі ойлаудың ғылыми мәні мен ойлаудың
маңыздылығы......................................................................................7

1.2.Оқу процессіндегі төменгі сынып

оқушыларының ойлауын дамыту........................................................13

1.3.Төменгі сынып оқушыларына кәсіби маман
психологтың қызыметі. .............................................................26

1.4. Төменгі сынып оқушыларының дамуына психологтың кәсібінің
ІІ-Тарау.Төменгі сынып оқушыларының оқу әрекетіндегі
2.1.Зерттеудің мақсаты, міндеттері, ғылыми әдістемесі.....................57

2.2. Зерттеудің ғылыми зерттеу әдістемесі..........................................58

2.3. Зерттеудің нәтижесін өңдеу..............................................................60

Қорытынды...............................................................................................62

Қолданылатын әдебиеттер......................................................................63

Қосымшалар..............................................................................................66

Кіріспе.

Жұмыстың өзектілігі.Қазіргі таңда адам қол еңбегінің нәтижесінде әлеумет пен
Бастауыш сынып оқушыларының оқыту процесі нәтижелі болуына ес
Зерттеудің мақсаты бастауыш мектеп жасындағы балаларының ойлау іс-әрекетінің деңгейін
Зерттеу объектісі –Қазақ орта мектебіндегі бастауыш сыныптағы оқу
Зерттеу пәні – дамытушы танымдық іс-әрекеттің ұғымын оқыту процесіндегі
Зерттеу болжамы: Бастауыш мектеп жасындағы балалардың оқу процесі
Жанама болжамдар: 1. Арнайы бейімделген әдістеме арқылы төменгі сынып
2.Арнайы бейімделген әдістеме арқылы төменгі сынып оқушыларының ойлау іс-әрекетінің
Төменгі сынып оқушыларының оқыту процесіндегі танымдық іс-
Зерттеу міндеттері : зерттеу мақсаты мен ұсынылған болжамға сәйкес
Зерттеудің әдіснамалық негізіне жеке адамның психологиалық іс-әрекетінің қалыптасу теориасы
Зерттеудің жаңалықтары.

Бастауыш мектеп жасындағы балалардың ойлау іс-әрекетін зерттеуге бейімделіп жасаған
Зерттеудің теориалық маңызы.

Зерттеудің оқыту процесінде атқаратын қызметі мен түрлеріне байланысты жинақталған
Зерттеудің практикалық маңыздылығы.

Эксперименттің барысында ойлау іс-әрекеттің деңгейін анықтайтын арнайы әдістемелер қазақ
Жұмыстың құрылымы мен көлемі.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, 2 бөлімнен, қорытынды және пайдаланған
1-Тарау. Төменгі сынып оқушыларының оқу процесіндегі

ойлау әрекетін
1.1.Танымдық процестегі ойлаудың ғылыми мәні мен ойлаудың

маңыздылығы

Адам ойлауының эволюциялық даму жолы өте ұзақ.
Ойлау адамның сыртқы дүниемен қарым–қатынас жасау процесінде туындап отырады.
Ойлау - өзіндік ішкі қарама - қарсы қайшылықтарға толы
Ойлау қабылдау, елестермен тығыз байланысты. Түйсік пен қабылдау танымының
Көрнекті Кеңес психолог ғалымы А.
Мұндай оқыту оқушының ақыл-ойының дамуына бірталай әсер етеді, табиғат
Біздің негізгі міндетіміз – оқыту процесінің ішкі мазмұнын ашып
Бұл процесте тәрбиеде ие болатын мақсат жобасы,
Егер оқыту процесінің негізгі белгілері танымдық әс-әрекеттің маңызды формаларының
Білімді меңгеру процесінде бағалау мен бағаның алатын орны ерекше,
Оқу – тәрбие процесінің оқушыларға білім берумен қанағаттанып,
Баланың келешегі ішін ең қажетті нәрсе білім
Сонымен, оқытудың көздейтін құнды мақсаттарының бірі -баланың
Оқыту процесі –педагогикалық күрделі құбылыс, оның көптеген айырмашылықтары
Л.С.Выготский оқыту барысында оқушының мүмкіндіктерін барынша ескеру керек, ең
Адамның психикалық дамуы оқыту процесі әсерінен тыс болмайды. Баланың
Оқытушы мен оқушылардың күнделікті ара қатынастарының бәрі сөз арқылы
Мұнда, мысалы Л.С.Выготсккий айтқан сөзін мысалға келтіруге болады,
В.В. Давыдовтың жасаған дамыта отырып оқыту концепциясы оқыту іс-әрекетін
Жоғары психикалық функцияның өзі бастапқы біріккен іс-әрекетте қалыптасады, басқа
Л.С.Выотский тұжырымында былай деп көрсеткен:
Мысалы, бала сөзі бастапқыда қоршаған ортамен қарым-қатынас туралы болып
Сонымен қорыта айтқанда бала есейген сайын оның іс-әрекеті түрлерін
Оқыту баланың мүмкіндігіне және белгілі даму деңгейіне
1.2. Оқыту процесіндегі төменгі сынып оқушыларының ойлауын дамыту.

Жас және педагогикалық психологияда бастауыш мектеп жасының өзіндік орны
Бастауыш сынып оқушыларының іс-әрекеттерін дамыту арқылы оқыту процестерін түсіндіреміз.
Г.С. Абрамов жастың өсуіне байланысты жаңа психикалық білімдерінің қалыптасуын
0-1 жаста қасақана істелген әрекет,еліктеу.

1-3 жаста заттық әрекеттерді меңгеру,белсенді тіл,өзіндік сана сезім.

3-6 жаста символдарды қолдану, талдап қорыту нормаларынан хабардар ету,бірлескен
6-10 жаста өз еркімен сыртқы әрекетін жоспарлау,рефлексін(іштей өзіне-өзі сынмен
11-15 жаста ”өзін сезіну“ достық кодексі дағдылану, интеллектуалдық нормалардың
15-18 жаста өзіндік сана –сезім, өмірлік жоспарлары, дүниетанымы қалыптасады
Осы даму ерекшеліктерінің өзі бір-бірімен тығыз байланысты, бірінсіз-бірі өтпейді
Бастауыш мектеп жасындағы балалардың оқуға едәуір мүмкіншілігі бар,
Бастауыш мектеп жасындығы балалардың оқу материалын жүйелі және мәніне
Жапонияда оқыту мен тәрбиенің негізгілерінің бірі ретінде баланың идеяларын
Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында білім беру-бұл қоғам
Кеңестік психологияда психикалық даму түсінігі ішкі әрекеттің қалыптасуы ретінде
Бастауыш мектепте оқыту іс-әрекеті жетекші болады. Сондай –ақ танымдық
В.В.Давыдов пен Д.Б.ЭльконинніЎ еңбектерінде оқыту іс-әрекеті мынандай компоненттерден тұрады
Осы компоненттер арқылы оқушының психикалық дамуын жетекші рөлді алады.
Г.А.Цукерманның айтуынша: “Егер мұғалім баланы оқуға үйреткісі келсе ,ол
М.М.Мұқанов өз жұмысында бастауыш мектеп оқушыларының негізгі таным процестері
С.Л.Рубинштейн адамның білімі ойлау әрекетімен (абстрактілігі, талдап қорыту және
Танымдық іс-әрекеттің негізінде берілген білім баланың есінде ұзақ сақталып
Біз зерттеуімізде осындай жас дағдарысы мен бейімделу кезеңінен өткен
Психологиялық сөздікте іс-әрекетке мынандай анықтама берілді: бұл - “жеке
Біріккен іс-әрекеттің өте жақсы белгілері ретінде ортақ мақсат бөлініп
Бастауыш мектептен бастап осы біріккен іс-әрекет негізінде балада жаңа
Төменгі мектептегі оқыту процесінде мұғалім баланың танымдық іс-әрекетін дамытуға
Адамның психикалық дамуы оқыту процесі әсерінен тыс болмайды. Интеллектуалды
Бала оқуға кірген соң жеке заттарды солардың негізгі белгісіне
Бастауыш мектеп оқушысының бірте-бірте ой-өрісінің қалыптасып және заттарды тиісті
Бастауыш мектепте тапсырма балаларға мынандай жолмен беріледі:

Берілген тапсырманың-мәселелік жаттығуларын орындай білу баланың ойлауына жан-жақты әсер
Сонымен оқыту іс-әрекетіндегі ішкі мотивтердің қайнар көзі оқушының қажеттілік
Психологтар Л.С. Рубинштейн, Н.А. Менчинская, З.М. Калмыкова еңбектерінде ойлау
Ал бастауыш мектептегі ойлау іс-әрекеті оқыту процесінде бірнеше зертеу
Танымдық іс- әрекет мінездемесі бойынша – перцептивалық (естіп қабылдау),
Ішкі және сырқы – деңгейлік бойынша меңгеру/ П.Я. Гальперин/.

Ақыл-ой (ішкі) және практикалық (сыртқы) қарым- қтынасқа байланысты.

Функционалдық ерекшеліктеріне байланысты – жоспарлауы, орындалуы, бақылауы және бағалауы.

Мақсатқа байланысты – алға қойылған мәселе оның шешу жолдарын
Оқыту процесінде есте сақтау мен ойлау әр қашан бірге
Оқыту мен дамудың өзара қатынас мәселелері ақыл- ой дамуының
Осы белгілерді көрсететін ойлау ерекшеліктері мәселелі тапсырмаларды шешуде жү.зеге
Тапсырманы шешуде ойлау әректінің тәуелсіздігі ақыл-ой дамуының мәнді көрсеткішін
Балалардың ойлау әрекетінің дамуын зерттеу, оларда интелектуалды іс-әрекеттің жаңа
Бастуыш мектеп жасындағы баланың психикалық дамуына оқыту іс-әрекетінің әсері
Мұғалімнің оқушылармен қатынас жасаудағы қолданылатын сөздері неше түрлі болып
Оқыту жағдайында жалпы мақсат ретінде оқытушы мен оқушының арасында
А.З. Зак өзінің ғылыми еңбегінде бастауыш мектеп оқушыларының теориялық
Бірінші, теориялық ойлау танылатын объекті туралы ұғым қалыптастыруға бағытталады,
Екінші, теориялық ойлауды пайдалана келе адамның танымдық объектісін талдау
Біздің зерттеуіміздің негізгі мақсаттырының бірі оқушыларға білім берудің дұрыс
Қазіргі кездегі оқытудың белсенділік әдістемесін біз ертедегі грек қалымдарының
С.М. Джакупов қазіргі оқытудың белсенділік әдістемесінің негізі ретінде
Негізінде бірінші (ерте грек) және екінші жағдайда да жоғарғы
Осындай біріккен-диалогтың іс-әрекет бастауыш мектепте балалардың негізгі іс-әрекеті болып
Философия энциклопедиясында “интеллект” деген сөзге бұл
Адам баласының ойы бір қатар ғылымның-филасофияның, психологияның, логикалық, кибернетикалық,
Ойлану деп мәселені шешудегі толғану процесін айтады.

Ойлану- дамушы құбылыс және ол адам басында үнемі жұмыс
Ойлау процесінің жүзеге асу шартына адамның бұрынғы тәжірбиесі мен
Қазақтың көрнекті психологы М. М. Мұқанов: “Тіл-көлік, ой
Біз зерттеу жұмысымызда ойлауды оның логикалық және психологиялық жақтарының
Зерттеуімізде негізінен ойлаудың психологиялық жағын қарастырған С. Л.
Бастауыш мектеп оқушыларының ойлауының дамуы оқытудың бастапқы кезінде заттық-әрекет
Мұны эксперименталдық бағдарлама құрып зерттеген В.В.Давыдов және Л.И.Айдарова болды.

Қ. Жарықбаев өз еңбегінде : “ойлау дегеніміздің өзі мәселені
Бастауыш сынып оқушыларының ойлауы негізінде нақтылы келгендіктен, олар көп
Н. АйЈабылов зерттеуінде үшінші сынып оқушыларының кейбір ұғымдардың
Адам күнделікті тұрмыста кездесетін көптеген тың мәселелерді шешу үшін
Бала мектепке келгесін ғылыми ұғымдарды меңгере бастайды, оның
Ы. Алтынсарин мұғалімннің жағына мына жәйітті мықтап шегелейді: “Ол
Cонымен, біздің зерттеуіміздің енгізгі жорамалдарының бірі бастауыш мектеп
Оқыту процесіндегі ойлау іс-әрекеттің јґрылуы бастауыш мектеп жасы кезінде
Зерттеуіміздің теориялық бөлімінде оқыту процесіндегі танымдық іс-әрекеттің маңыздылығына
Зрттеуіміздің теориялық бөлімінің екінші сұрағын бастауыш мектеп
Қазақстандағы психологтар М.М. Мұқанов, Қ.Жарықбаев,….Алдамґратов, С.М. Джакуповтың ойлау
1.3.Төменгі сынып оқушыларына кәсіби маман
Мектептегі психолог-бүгінде бұл сөз тіркесін мектеп қызметкерлері, сондай-ақ, ата-аналар
Практик психолог балалар білім беру мекемелеріне тәрбиешілер мен мұғалімдер
Балалар практик психологы нақты оқу мекемелерінде- балабақшада, жалпы білім
Оқыту мен тәрбиелеу проблемаларына байланысты білім беру мекемелерінің мұғалімдеріне,
Психолог- педагогикалық ұжымның тең құқылы мүшесі және педагогикалық процестің
Өз жұмысында психолог психикалық дамудың заңдылықтары мен индивидуалды өзгешеліктері
Балабақша, мектеп, интернатта қызмет ете отырып практик психолог әр
Өзін-өзі анықтауға психологиялық дайындық баланың туған сәтінен бастап, ойында,
Психолог жұмысында балалардың мектептегі оқын анықтау (оқи білу, сөйлей
Осы міндеттерді Мектептегі психологиялық қызмет шешуі тиіс.

Мектеп педагогтарды, балаларды және ата-аналарды тұтас етіп қарастырады, бұл
Егер негізгі міндеті деп шығармашылық бастаманы және әлеуметтік өзін-өзі
Сонымен психолог қызметі Мектептегі әлеуметтік тапсырыс бойынша, бағыттарды анықтап,
-ол әкімшілікке себеп-салдарсыз бағынышты болса (психолог жұмысының қалтарыстарын әкімшіліктің
-ол өзі жалғыз жұмыс жасаса (әріптестерімен кәсіби деңгейде қарым-қатынас
-оның кәсіби қорында сұранысты жүзеге асыратын білім мен дағды
Балабақшадағы психолог жұмысының әлі шешілмеген тұстары төменде көрсетілген:

-жұмыс бағытының нақты уақыты көрсетілмеуі;

-психология ғылымының түрлі салаларын қарастырғанда, психологтың
-әкімшілік сұранысын қанағаттандыруға психологтың кәсіби дайындық деңгейінің сәйкес келмеуі;

-белгіленген жұмыс уақытында, психолог қызметінің қажеттілігін толыққанды қамтамасыз етуде,
-психолог беделін сақтау жөніндегі мәселе;

-материалдық жағынан қамтамасыз етілуі;

-білім беру жүйесіндегі психологтың орны жөніндегі мәселе.

Практикалық психология әлемінде күн сайын өзгеріс болуына байланысты, Мектептегі
Оқырмандар назарына психолог дайындайтын құжаттар ұсынылған. Тәрбиелеу мен білім
Психологиялық қызметтің білім беру жүйесіндегі негізгі мақсаты-баланың психикалық және
Практик психолог іс-әрекетінің негізгі принципі-индивидуалды бағыттың міндеті-дамудың индивидуалды тәсілдерін,
Психикалық саулық-ортадағы жағдайға өз мінез-құлқын, іс-әрекетін бейімдеу арқылы қамтамасыз
„Психикалық саулық” термині ең алдымен жекелеген психикалық процестер мен
Сондықтан психологтың міндеті-бала дамуының заңдылықтарын ескеріп, оған қажетті жағдай
Психолог жұмысы оның ұжымдық беделіне, яғни қызметкерлермен өзара қарым-қатынасына
Мектептегі педагог-психолог қызметін іске асырудың бағдарламасы. Оқыту
Баланы оқытуды жүзеге асыру және оны ұйымдастыру үшін балабақша
Иә. Оның функционалдық міндеттеріне баланы тиімді оқыту, дамыта оқытудың
Практикада мынадай жағдайлар қалыптасқан, баланы оқытуды жүзеге асыруда тәрбиеші
Баланы оқытуды іске асырудағы психологтың өзара әрекеттесетін субъектілері, бұлар:
Осыдан келіп психологтың міндеттері айқындалады, бұлар:

мұғалімдерді баланы тиімді оқытудың психологиялық теорияларымен, зерттеулерімен таныстыру;

оқытудың дидактикалық ұстанымдарының психологиялық негіздемесін жасау;

арнайы мамандармен бірлесе отырып, суреттен, ән-күйден, дене тәрбиеден және
оқу процесі барысында педагогтарды кәсіби жағынан өзін-өзі тануға дайындау;
мұғалімдерді оқу процесі барысында баланың және тұлғалық өсуін, ақыл-ой
Сол уақытта ғана психолог оқыту-түзету бағдарламасын қолданады.

Өкінішке орай, психологтың функционалдық міндеттерін „жедел жәрдемнің” жұмыс тәртібі
Жаңа педагогикалық технологияларды жасауға және ендіруге қатысады және де
оқыту процесі барысында педагог пен баланың өзара қарым-қатынасының дамыған
педагог арқылы баланың сабақта шығармашылықпен жеке жұмыс істеуіне түрткі
кәсіби және жеке тұлғалық даму тренингтерінің көмегімен, тәрбиешілердің оқу
ата-аналармен баланы оқыту мәселесі бойыша, ағарту жұмыстарын жүргізу;

жеке сұраныстар бойынша баланы оқыту және мектепке дайындығы жөіндегі
ата-аналардың сұранысы бойынша баланың ақыл-ойын арнайы қабілетін дамыту, мысалы
психолог (балалармен) мұғалімдерді сұранысы бойынша қандай да бір оқыту
сабақта балалардың оқу дағдылары мен іскерліктерін меңгерту, өзін-өзі
оқу іс-әрекетінде жеткен нәтижесіне диагностика жүргізу және де осының
арнайы жасалған диагностикалық бағдарлама бойынша дайындау;

баланың жан дүниесін сақтап, оның құқығын қорғау және де
Мектеп психологиялық қызметтің педагогтармен жұмыс
-тәрбиешілерді, баларды оқыту жөіндегі психологиялық теориялармен, зерттеулермен таныстыру;

-оқытудың дидактикалық ұстанымдарына психологиялық негіздер беру;

-бейнелеу, музыка, дене тәрбие мамандарымен бірлесіп, оқытудың дидактикалық дамыту
-пәндерді дамыта-оқытуға қойылған психологиялық талапты талқылау және оны құру;

-педагогтар балаларды оқу жұмыс процесінде қайтымды рефлексияға дайындау;

-тәрбиешілер оқу тәрбие процесінде баланың жеке тұлғалық өсуінің, ақыл-ой
-инновациялық процесс жағдайында баланың дамуын диагностикалап бақылау жүргізу арқылы
-әкімшіліктің сұранысы бойынша оқу процесі барысында педагогтар мен балалардың
-сабақта балалармен шығармашылықпен жұмыс істеуге деген түрткі қалыптастыруға педагогтарды
-жеке тұлғалық және кәсіби өсу тренингтерінің көмегімен тәрбиешілердің жоғары
ата-аналармен жұмыс жөнінде:

-балаларды оқыту мәселесі жөніндегі ата-аналарға ағарту жұмысын жүргізу;

- оқыту жайындағы сұраныстарды шешу, ата-аналарға арнап үйде жүргізуге
-сұраныс бойыша баланың қабілетіне, интеллектуалдық дамуына диагностика жүргізу (фонематикалық
балалармен жұмыс:

-жағымсыз әсерлерден бала психикасын қорғау, бала құқығын сақтауда толыққанды
-тәрбиешілердің сұранысы бойынша жеке және топтық дамыту сабақтарын жүргізу,
-балаларға оқу дағдыларын, іскерліктерді меңгертуге көмектесу, сабақта өзін-өзі реттеуді
-оқу іс-әрекетіне диагностика жүргізу, соның негізінде балаға көмек берудің
-мектеп топтарын арнайы диагностикалық бағдарлама бойынша дайындау;

әкімшілікпен жұмыс:

-диагностикалық зерттеу нәтижесімен таныстыру және оны талқылау;

-жүргізілген диагностика және басқа жұмыс түрлері бойынша анықтама дайындау,
-мектепке жылдық жұмыс жоспарын құруға қатысу;

-педагогикалық кеңестің дайындық жұмыстарына қатысу, ұжымдық жұмысқа психологиялық көмек
-әкімшіліктің сұранысы бойынша туындаған проблемаларды шешуге қатысу.

Сабақтар жүргізудегі психологтың іс-әрекеті.

Сабақ соңынан семинарға, сабаққа қатысушылар, инспекторлар, әдіскерлер тәрбиешілер
Сабаққа енудің мақсаттары түрліше болуы мүмкін, айталық: тәжірибе алмасу,
Психолог та өз тарапынан осындай іс-шараларға қатынасып, бақыланған жағдайларға
Психолог та бұл дәстүрлі жағдайдан тыс қалмайтын, өз-өзіне ашық
Жалпы психологтың ашық сабаққа қатысудағы негізгі функциялары мынандай:

-балалардың қызығушылықтарын, мүдделерін қорғау; бала топтарына бейтаныс адамдарды қатыстырмау
-тәрбиешілерге сабақтардың сценариін жасауға көмек беру; мақсаттарын құру, ашық
-сабаққа дайындық кезіндегі қобалжудың алдын алу; тәрбиешілерге сабақтарынан кейін
-топқа бейтаныс адамдар енгенде балаларды психологиялық жағдайға дайындап, өтіп
-ашық сабаққа қатысушыларды психологиялық жағынан дайындау; осы сабақтардан не
Психолог кімге бағынады және кіммен жұмыс істейді.

Білім берудегі практик психолог екі жақты бағынышты болады. әкімшілік
Айлық, тоқсандық, кварталдық, жылдық жұмыс жоспарын (әкімшіліктердің өтініштеріне және
Психолог балалармен, тәрбиешілермен, мұғалімдермен, білім беру мекемелерінің әкімшілігімен, қамқор
Психологқа қойылатын жалпы талаптар.

Психология ғылымы теориясы мен практикасының жалпы талаптарына сәйкес психолог
1.4. Төменгі сынып оқушыларының дамуына психологтың кәсібінің тигізетін
Жұмыс формалары мен әдістерінің көп түрлілігі, жасы, әлеуметтік жағдайы,
өзін және басқаларды тартуға талпыныс,

қызығушылықтардың кеңдігі мен көзқарастардың тәуелсіздігі, байланыс орнатуға дайындық және
адамдарды өзіне эмоционалды түрде тарта білу;

қарым-қатынас кезінде эмоционалдық сабырлықты сақтай білу, өз әрекеттеріне жауапкершіліктің
өз кәсіби концепциясының шегін ұғыну,

әр адамның бірегейлігін түсіну мен мойындау,

өз сөздерінің, істерінің, қылықтарының нәтижелері жайлы ойлай білу. Басқаша
1.Психологиялық климат жасау, қарым-қатынас серігіне сенім туғызу, оны қажетсінетіндерге
2.Зерттелуші адаммен қарым-қатынасты оңай орнатуға қабілеттілік ретіндегі, „өзін оның
Ққабілеттілік және рефлексия яғни, өзінің құндылықтары мен кемшіліктерін тұлғалық
3.Өөзінің психологиясы мен адамгершілік потенциалын үнемі арттыруға ұмтылыс ретіндегі
4.Жалпы, арнайы білімдердің үнемі арттырудан, зерттеу дағдылары мен практикалық
5.Аталмыш кеңеске, қабылданған шешімге, тұжырымдалған ұсынысқа жауапкершілік сезімі, оның
Практик психолог басқа адамдардың дау-жанжалдарын шешуде және олардың қателіктерін
Психолог статусының жалпы ережелер:

Психолог қызметі халыққа білім беруге байланысты СССР Мемлекеттік комитетінің
негізінде ашылды.

Жоғары білімі мен жас ерекшелік және педагогикалық-психологиялық, психодиагностика, психокоррекция,
Мектеп психологы өзінің практикалық қызметінде психологиялық қызметті ұйымдастырудың диагностикалық,
Мектеп психологының негізігі міндеттері:

1 Балалар дамуында пайда болатын қиындықтар мен олардың
2 Тұлғалық қатынастарды басқару, педагогикалық ұжымда мінез-
3 Мектепке балаларына, олардың ата-аналарына, педагогтарға және басқа да
4 Педагогикалық ұжымға (әкімшілікке) олардың жұмысының деңгейлерін арттыруға байланысты
5 Педагогикалық ұжымға педагогикалық қарым-қатынастың формаларын, әдістерін үйрету, олардың
6 Психологиялық-педагогикалық білімдерді насихаттау мақсатында қазіргі психологиялық құралдарды қолдана
Психолог іс-әрекетін бақылауды бағдарлама негізінде жоғары орындағы психологиялық қызмет,
Психолог балаларды жан-жақты және гармониялы дамыту

міндеттерін басшылыққа ала отырып, өз іс-әрекетін педагогикалық ұжыммен, медициналық
Психолог мекеме базасында жасалған, балалармен және педагогикалық ұжым мүшелерімен
Мектеп психологының құқықтары мен міндеттері.

І Психолог міндетті:

Өзінің бүкіл іс-әрекетінде өкіметтік және нормативті құжаттарды, Қ.Р. білім
Мәселелерді қатаң түрде өз кәсіби компетенциясының шегінде қарастыруға және
Психология ғылымының, оның ішінде әлеуметтік, жас ерекшелік және педагогикалық-психологияның
Сәйкес кәсіби даярлықтан өтпеген, компетентті емес адамдардың психикалық сауықтыру,
Барлық мәселелерді шешуде баланың мүдделеріне, оның толық психикалық даму
Бала ересек (педагог, ата-аналар), ересек
Педагогтармен бірлесіп балалардың мектеп өмір жағдайларына бейімделуіне байланысты ғылыми
Кәсіби құпияны сақтауға және диагностикалық, кеңес беру жұмыстарының нәтижесінде
Білім беру бөлімдерінің қызметкерлеріне, оқу-тәрбие мекемелерінің әкімшілігі мен педагогикалық
Жұмыстың барлық түрлерін орныққан форма бойынша тіркеуге және жазып
ІІ Психологтың құқы бар:

Аймақтың, оқу-тәрбие мекемелерінің және т.б. нақты жағдайларын ескере отырып,
Балалармен және олардың ата-аналарымен, педагогтармен және мектепке дейінгі мекеменің
Оқу тәрбие процесін ұйыдастыруға байланысты кез-келген документациямен, балалардың, педагогтардың
Нақты балаларды, топ ұжымдарын (балалар мен ересектер) зерттеу нәтижелерін
Мекеме ұжымына топтық және жеке психологиялық зерттеу жүргізуге. Осы
Педагогикалық ұжым мүшелерін жұмыс орындарына рационалды орналастыру мәселелеріне байланысты
Жоғарғы инстанциялардан кәсіби міндеттерді табысты орындауға қажетті жағдайларды талап
Білім беру органдарының басшыларының, оқу-тәрбие мекемелерінің басшыларының, аймақ әкімшілігінің
Медициналық, құқықтық және басқа мекемелерге сұраныстар жасауға.

Психодагностика, психокоррекция және жұмыстардың басқа да түрлерінің жаңа әдістерін
Зерттеу мақсаттарына байланысты топтық және жеке психологиялық зерттеулер мен
Ғылыми журналдар мен басқа да басылымдарда өз жұмыстарының тәжірибесін
Лекциялар оқу арқылы психологиялық-педагогикалық білімдерді насихаттауға байланысты жұмыс жүргізуге.

Балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғау мәселелеріне байланысты тиісті мекемелер
Мектеп психологының жауапкершілігі.

Мектеп психологының психикалық диагноздың дұрыстығына, қолданылаған диагностикалық және түзету
Психолог зерттеу хаттамаларын сақтауға, педагогикалық ұжымның, консилиумның, комиссияның әрбір
Практик психологтың жұмысында мазмұндық және технологиялық компоненттермен қатар ұйымдастыру
Практик психологтың кәсіби іс-әрекетіне қойылатын ұйымдастыру-әдістемелік талаптардың төрт
Мектептің нақты жағдайларына сәйкес талаптар тобын жүйелі түрде қарастырайық.

Өз қызметін бастамас бұрын психолог психологиялық кабинетті безендірудің және
Психологиялық кабинет ретінде көлемі шағын, пропорционалды және жақсы жарықтандырылған
Психологиялық кабинет шаруашылық және тұрмыстық қызмет көрсету ғимараттарынан, әкімшілік
Мектепке дейінгі мекеме жағдайларында шулы және техникалық кедергілерден толық
Психологиялық кабинетті ұйқтау және ойнау бөлмелерінің алаңында ұйымдастыруға болмайды.
Сонымен психологтың құзырындағы кабинет қандай болу керек?

Ең алдымен түстік безендіру мәселесі тұрады. Түс үйлесімдері мен
Кабинетті безендіруге тірі бөлме өсімдіктерін қосудың маңызы зор. Декоративті
Бөлмені безендірудің негізгі принципі- артық ештеңе болмау. Декорациялауға әуестену
Практик психолог кабинетінің құрал-жабдықтары психологиялық қызметтің мақсаттарымен және міндеттерімен
Психологиялық кабинет психологтың негізгі „жұмыс” орны болып табылады, демек,
Бірінші кәсіби зона- балалармен өзараәрекеттесу кеңістігі. Ол заттық-дидактикалық, бейнелеу,
Психологиялық кабинеттің екінші кәсіби зонасы- ересктермен (ата-аналар, педагогтар, тәрбиешілер)
Үшінші кәсіби зона- психологтың интерпретациялық және ұйымдастырушы-жоспарлаушы іс-әрекетіне арналған
„Психологиялық инструментарий” терминін кең мағынада қолдану кезінде практик-психологтың психологиялық
Осы терминнің екінші мағынасына сүйене отырып, психологиялық инструментарийлерді топтастыруға
Өзінің іс-әрекетіне бірнеше теориялық бағыттарды біріктіретін, поликонцептуальді кәсіби кеңістікте
Сонымен, практик психолог жұмысының түрлі технологияларды қажет етуі оны
Психологиялық инструментарийлерге қойылатын талаптар қандай?

Ең алдымен бұл сәйкестік талабы. Бұл жерде әңгіме түпнұсқаға
Интерпретациялық құралдар туралы айтар болсақ, олар авторлық (түпнұсқалық) әдістемеге
Ары қарай комплектация талабы. Ол стимулдық және интерпретациялық материалдарды
Сонымен қатар психологиялық инструментарий монофункционалды ретінде анықталуы мүмкін. Бұл
Сонымен, кәсіби іс-әрекеттің құралы ретінде психологиялық инструментарий жайлы айта
Мектептегі психологтың кәсіби қызметінің маңызды компоненті болып әр түрлі
Жалпы мектепгі практик психологтың документациясының жинағын
Нормативті документация - бұл білім беру жүйесіндегі психологтың
Нормативті документация психологтың кәсіби іс-әрекетінің нормативті базасы болып
Келісім-шарт немесе контракт негізінде маман дайындау кезінде балалар мекемесінің
Арнайы документация- бұл, практик психологтың кәсіби іс-әрекетінің мазмұндық және
Жоғарыда айтылған документациялардың үш түрі: қорытынды, түзету карталары мен
Үзінді көшірме документацияның сыртқы түрі болып саналады, жеке адамдардың
Үзінді көшірменің негізгі мәтіні болып психологиялық қорытындының түйіндер, бала
Психологиялық мінездеме- психологиялық дамудың басқа аспектісін бейнелейді және танысу
ІІ-Тарау.Төменгі сынып оқушыларының оқу әрекетіндегі
2.1.Зерттеудің мақсаты, міндеттері, ғылыми әдістемесі

Бастауыш мектеп оқушысының оқыту процесіндегі танымдық іс-әрекетті “оқытушы –
Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясында бастауыш мектеп жасы ерекше
Біздің зерттеуіміз бастауыш мектеп оқушыларының ішінде 2-сынып оқушыларының оқыту
Біз баланың “жақын арадағы даму аймағын “ анықтай
П.Я.Гальпериннің ”ақыл-ой әрекетін сатылап қалыптастыру” әдістемесі екі соңғы жағдайды
Оқу іс-әрекеті ең алдымен танымдық, және білім беруден

тұрады. 2-ші сынып оқушыларының мектепке қалыптаспау мүмкіншіліктерінің екі түрлі
2-ші сынып оқушыларының ойлауы мен даму деңгейін диагностикалауда баланың
Зерттеуге Қапшағай қаласы нөмірі 3-інші қазақ
“Ата-аналар үшін өзіндік диагностика“ сұрауламасын оқушылардың жас ерекшелігін
кілті тура келген жауапқа - 1-балл;

кілтке тура келмеген жауапқа - 0-балл;

әр кілтке жинаған дұрыс жауабы 3-7 балл арасында өлшенеді.

Зерттеу мақсаты: Бастауыш мектеп оқушысының ойлау іс-әрекетін жан-жақты дамыту
1. Бастауыш мектеп оқушысының ойлау іс-әрекет аймағының
2-ші сынып оқушысының ойлау мүмкіншіліктерін дамыту қабілеттілігіне педагогикалық жағдай
2.Оқушылардың әрқайсысының ойлау іс-әрекетінің жеке қалыптасу барысында
Эксперименттің міндеттері

Ойлау іс-әрекетінің оқыту процесіндегі маңыздылығын анықтау үшін сөз-мағыналық
“ Ерекше сөз “ әдістемесі сөз-мағыналық ойлауын
2. Ойлау қабілеттілігінің ерекшелігін анықтауға арналған әдістеме алыды (
Бұл әдістемелердің валенттілігі, дұрыстығы статистикалық мәнділігін Спирменнің коэффицентті корреляциясы
Эксперименттің 1-ші әдістемесі

Әдістеме мақсаты: “Ерекше сөз “ әдістемесінің бланкісі, сыналушының заттық
Жүргізілетін жолы: жұмыс баламен жеке жүргізіледі. Ол үшін ең
Сыналушылардың атқаратын ісі келесі нұсқаумен түсіндіріледі: “ Берілген әр
Нәтижені өңдеу :

Ойлау іс-әрекетінің бейнелік және сөз – мағыналық түрлеріне жүргізілетін
c - m

В = ----- 100.
1. Тапсырма балдық көрсеткішпен анықталады: кілтке тура келсе /
2. Тапсырманы орындауға кеткен уақытпен оны теңелту балдары /кесте-1.Қосымша-1…
3. Сөз мағыналық ойлаудың интегралдық көрсеткіші /А/ ,
А=В+Т
4. Cөз – мағынылық ойлаудың сынып арасында өзгешеліктерін анықтау
Сыналушы С. Н, 2 “„” cынып

Дамытатын экспериментке дейінгі вербаальды-логикалық ойлауын бағалау. Тапсырманы орындауға 361
Өлшеулік көрсеткіші: 6 балдық бағалауды береді. Дамытатын

эксперименттен кейін бұл сыналушының жұмысы 13 балдық бағалауды көрсетті.

Қорытынды.

Қазіргі мектеп жүйесі өзіне үш міндет қояды: белгілі бір
Осы пікірді басшылыққа ала отырып, зерттеу жұмысынан мынандай қорытынды
Бастауыш мектеп оқушысының оқыту процесіндегі танымдық іс-әрекетін меңгеруде
Төменгі сынып оқушыларының оқыту процесіндегі ойлау іс-әрекетінің құрылымын қалыптастырудағы
Оқыту процесіндегі ойлау іс-әрекетін дұрыс қалыптастырып, дамыту оқушылардың өзіндік
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность. М. Политиздат,

1977.-304 с.

2. Джакупов С.М. Психология познавательной деятельности.- Алматы Изд.1992.-192
3. Психология. Словарь-М. Политиздат,1990.-492 с.

4. Давыдов В.В., Срободчиков В.И., Цукерман Г.А. Младший школьник
5. Рубинштейн С.Л. Принципы и пути развития психологии.
6. Гальперин П.Я. К исследованию интеллектуального развития ребенка //
7. Ротенбрег В.С. Бондаренко С.М. Мозг. Обучение. Здоровье.-М.
8. Леонтьев А.Н. Природа и формирование психические свойств
9. Хабибуллаев Ф.Г. Психологические особенности школьной зрелости и умственного
10. Цукерман Г.А. Зачем детям учиться вместе?- М. Знание,1985,-163с.

11. Рубенштейн С.Л. Бытие и сознание.-М.,1957.-328с.

12. Щебетенко А. И. Тесты. Пермь: “Агос-Пресс “, 1995.-197с.

13. Библер В. С., Арсенев А. С.
14. Телегина Э. Д., Гагай В.В. Виды
15. Зак З. А. Развитие теоретического мышления у
16.Маркова А.К. Формирование интереса к учению у школьников.- М,
17.Бердібаева С.Қ. Оқыту мен ақыл-ойдың дамуының өзара байланысы //Ізденіс,
Алдамұратов Ә. Ж. ҚызыҚты психология -Алматы, Қазақ университеті,
Брушлинский А.В. Мышление как процесс и проблема деятельности //Вопросы
Мұқанов М.М. Бақылау және ойлау – Алматы, 1959 –120
Жарықбаев Ѕ.Б. Психология, Алматы, Білім, 1993 –272 бет.

Айғабылов Н. Бастауыш класс оқушыларының абстрактты ойын дамыту //Қазақстан
Жарықбаев Қ. Қазақ психологиясының тарихы.-Алматы, Қазақстан, 1996 –160 бет

Алтынсарин Ы. Таңдамалы шығармалары, -Алматы, Ғылым, 1955

Гальперин П.Я. К исследованию интеллектуального развития ребенка //Вопросы психологии,
Рогов Е.И. Настольная книга практического психолога в образовании.- М
Аймауытов Ж. Психология.- Алматы, Рауан, 1995 – 312 бет

Құнанбаев Абай, Шығармаларының толық жинағы. 2- том.-Алматы, 1954

Немов Р.С. Психология.- Кн. 3.- М ВЛАДОС, 1995- 580
Диагностика учебной деятельности и интеллектуального развития детей //Зборник научных
Джакупов С.М. Межэтническое взаимодействие как фактор активизации позновательной деятельности.
Смирнова Е.О. Проблемы общения ребенка и вхрослого в работах
Прохоров А.О. Генинг Г.Н. Особенности психических состоянии младших школьников
34.Абрамов Г.В. Введение в практическую психологию. М. , 1994
35.Жумалиев Л.Н. Тәрбие-тәлімнен // Ізденіс, 1992 – N2 –
Қосымшалар

Қосымша 2А

Қосымша 2Ә

Қосымша 2Б

Қосымша 2В

Қосымша 2Г

52

2