Девиантты мінез-құлықты тәрбиелеудің тәжірибесі, жүргізілу жолдары курстық жұмыс
МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz
.
Кіріспе
I.
Девиантты мінез – құлықты жасөспірімдерді зерттеудің ғылыми теориялық негіздері…………………………………….
1.1. Девиантты мінез –құлықты жасөспірімдердің қазіргі әдебиеттерде зерттелуі....................................................….
1.2. Жасөспірімдердің әлеуметтену процесі..........................
1.3. Жасөспірімдердің девиантты мінез- құлықты болуының әлеуметтік-тұрмыстық себептері......................................
II.
Девиантты мінез – құлықты тәрбиелеудің тәжірибесі, жүргізілу жолдары...........................................................
2.1.
Девиантты мінез – құлықтың алдын – алу барысындағы мектеп тәжірибесі........................................................
2.2. Тұлғалық сапалардың қалыптасу кезіндегі жасөспірімдердің бойындағы девиантты мінез – құлықтың алдын – алу жолдары.........……………………………………
Қорытынды...................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі...................................
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Жұмыс көлемі: 46 бет
Пәні:
-----------------------------------------------------------------------------------
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны.
Кіріспе
I.
Девиантты мінез – құлықты жасөспірімдерді зерттеудің ғылыми теориялық
1.1. Девиантты мінез –құлықты жасөспірімдердің қазіргі әдебиеттерде
1.2. Жасөспірімдердің әлеуметтену процесі..........................
1.3. Жасөспірімдердің девиантты мінез- құлықты болуының әлеуметтік-тұрмыстық себептері......................................
II.
Девиантты мінез – құлықты тәрбиелеудің тәжірибесі, жүргізілу жолдары...........................................................
2.1.
Девиантты мінез – құлықтың алдын – алу
2.2. Тұлғалық сапалардың қалыптасу кезіндегі жасөспірімдердің бойындағы девиантты
Қорытынды...................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі...................................
Кіріспе.
Зерттеу тақырыбымыздың өзектілігі.
Еліміздің нарықтық қатынастар кезеңінде болашақта бүкіл әлемдік өркениет
Дегенмен бүгінгі таңда ұлттық болмысымызға кереғар,келеңсіз құбылыстардың жастар
Бұл міндетке халқымыздың ғасырлар бойғы ұрпақ өсірудегі ұлттық
Бұл мәселеге байланысты ел басымыз Н.Назарбаев: “Жаңа жағдайға
Осыған байланысты бұл күндері жалпы білім беретін мектептердегі
Қазіргі кезде елдегі әлеуметтік қайшылықтардың асқынуы кәмелетке толмаған
Мектептер мен отбасы жағдайларында кейбір жасөспірімдердің талап –
Рухани жағынан кейбір жасөспірімдердің азуы және соның нәтижесінде
Екіншіден, жасөспірімге тән қасиет - өзіндік тәуелсіздік, дербестік,
Зерттеу жұмысымыздың өзектілік құндылығы, девиантты мінез – құлықты
Белгілі психологтар (Б.Г.Ананьев, А.Г.Асмолов, А.А.Бодолев, В.В.Давыдов, А.Н.Леонтьев, М.М.Мұқанов,
Л.К.Керімовтың еңбегінде қиын оқушыны жеке – дара қайта
Ш.Е.Жаманбалаеваның еңбектерінде девиантты мінез – құлықтың әлеуметтік аспектілері
Ал, Д.Қазымбетова өз еңбектерінде қоғамда неге девиантты мінез
Девиантты мінез – құлықтың жан – жақты қарастырылғанына
Демек, бұл мәселенің шешімін табу, әлеуметтік – педагогикалық
Мақсаты. Бұл курстық ізденістің негізгі мақсаты жасөспірімдердің мінез
Зерттеу обьектісі. Жалпы білім беретін орта мектептің оқу
Зерттеудің пәні. Девиантты мінез-құлықты жасөспірімдермен әлеуметтік – педагогикалық
Міндеттері:
- девиантты мінез-құлықты жасөспірімдер туралы зерттелген ғылыми еңбектерді
-жасөспірімдердің әлеуеттену процесін сипаттау;
-девиантты мінез –құлықты жасөспірімдерді педагогикалық эксперимент арқылы тексеру.
Болжамы: Егер девиантты мінез – құлықты жасөспірімдермен мектепте,
Девиантты мінез – құлықты жасөспірімдерді зерттеудің ғылыми
Девиантты мінез-құлықты жасөспірімдердің қазіргі әдебиеттерде
зерттелуі
Білім берудің жаңа жүйесіне сай жас ұрпақ тәрбиесін
Соңғы кездері осы жастар тәрбиесіндегі кемшіліктердің
Девиантты мінез-құлық деп әлеуметтік нормадан ауытқуды айтады. Оны
Психиклық әрекетіне өзгеру күйін тудыратын улы заттарды
Девиантты мінез-құлық әртүрлі формада көрінгеніне қарамастан,
Қандайда бір іс-әрекеттің бағалануы оны қандайда бір
Девиантты мінез-құлық екі үлкен категорияға бөлінеді. Біріншіден бұл
Жасөспірімдік кезең - ең қиын, әртүрлі бұзақылықтардың пайда
Жасөспірімдік кезеңдегі девианттық мінез-құлық жалпы заңдылықтарға бағынады –
Әр жас кезеңнің адамның тұлғалық қалыптасуында алатын
Балалардың құқығы туралы конвенциядағы анықтамалармен келіссек бала ретінде
Зерттеушілердің көбі психикалық кризиске әкеліп соқтыратын ауыр және
Сонымен адамның дамуындағы биологиялық басымдылықты жақтаушылар жыныстық жетілуді
Жасөспірімдік жас – тұлғалық қалыптасудың кризисті этапы болып
Белгілі психолог Л.С.Выготский жасөспірім жастағы кезеңде (14-18 жас)
Г. Шпрангер өзінің мәдени – психологиялық концепциясында жасөспірімдік
Р. Кулен жасөспірімдердің дамуындағы биологиялық көзқарасты талқылайды, ол
Бірдей көзқарастың болмауына қарамастан, бүгінгі күнгі ғалымдар
Жасөспірімдік кезең алғашқы әлеуметтенуде маңызды кезең болып табылады.
биологиялық кемелдену бүкіл биологиялық рольді орындауға қабілеттілік
психологиялық кемелденудің аяқталуы және адам негізінің қалыптасуы;
негізінен өзінің дүниетанымының қалыптасуы;
парасаттылық кемеліне жету;
қоғамда және әлеуметтік топтарда бар құндылықтар мен нормаларды
деңгейіне және рольдер мен функцияларды игеруіне байланысты шығатын
қажетті жағдайда арнайы кәсіби дайындықты қажет етпейтін еңбек
Жасөспірімдік кезең (11 –15 жас) негізінен биологиялық жағынан
Жасөспірімдік кезеңдегі қайшылықтар себептер қатарымен ерекшеленеді; жыныстық жетілу,
Жасөспірімдік кезең тек психологиялық жағынан ғана емес, сонымен
Балалалық шақтан есею кезеңіне өту кезіндегі дағдарыс жасөспірімдердің
Жасөспірім кезінде өз беттілікке ұмтылу әсерінен отбасы ықпалынан
Жасөспірім кезіндегі дағдарыс барлық балаларда кездеседі. Кейбір балалар
-жасөспірім кезеңінің ерекшелігі;
-жасөспірімнің “мен ” концепциясының құрылуы;
-Жасөспірім кезеңіндегі дағдарыстардың ерекшелігі;
-жасөспірімдердің жыныстық жетілуі;
-еліктеу және оның маңызы.
Аталмыш кезеңдегі бала психологиясындағы өзгерістерге мән беріп психодиагностикалық
Жас ұрпаққа адамгершілік құндылықтарды игерту арқылы сындарлы тәрбие
Девиантты мінез- құлық бұл “балалар мен жасөспірімдердің
Демек жасөспірімдердің бойында ауытқымалы мінез-құлық нышандарынан арылу арқылы
Себебі қазіргі өтпелі кезеңде қоғам өмірінің кейбір жақтарын
Жастар арасында бұрын соңды болмаған тәртіп бұзушылық ,
Девиантты мінез – құлық негізінде жалпы қоғамда қабылданған
Жасөспірімдердің девиантты мінез –құлқындағы негізгі белгілері мен критериларын
1.отбасының сәтсіздігі (баланың дамуы мен қалыптасуына әсер ететін
2.мінез –құлқындағы ауытқушылықты күрделендіретін жұмыстағы оқу және кәсіби
3.жасөспірім тұлғасының тұлғалық компоненттері рухани қызығушылықтары мен сұраныстарының
4.қарым –қатынастағы қолайсыздық (қарым – қатынас аясындағы бұзылу,
Девиантты мінез –құлық ұғымы шетел әлеуметтанушыларындағы Э.Дюркгеймнің әлеуметтік
Д.Уолш “әлеуметтік ауытқушылық бұл көп деңгейде жазылып
Айта кететін жайт , шетел әлеуметтанушыларының қолданысы бойынша
Девиантты мінез – құлыққа сай келетін мәденй релятивизм:
Сонымен девиантты мінез –құлық категориясының мазмұнын үш
Ал , шетелдің әлеуметтік –психологиялық әдебиеттерінде балалар мен
агрессивтілік;
өзін-өзі басқарудың төменділігі;
әлеуметтік нормаларды түсіну дәрежесінің төмендігі;
ата-аналардың бақылауының жетіспеушілігі;
ата-аналардың әсер етуінің тиімсіздігі;
физикалық жазалау; жасөспірімнің отбасымен және құрдастарымен
отбасының құлдырауы;
ерте ішімдікке салыну , таксикомания , нашақорлық ;
әлеуметтік қанағатсыздану;
асоциальды топтарға қосылу.
Көптеген зерттеуші ғалымдардың тұжырымдамаларына жүгінсек девиантты мінез –құлықты
Балалықтан жасөспірімдік жасқа дейінгі аралық баланың бүкіл физиологиялық
Жасөспірімдік шақта балалардың қызығушылығы арта түседі, әлде бірдеңеге
Сондықтан да тәрбие жұмысын балалардың жасына, мінезіне қарай
Әрбір девиантты мінез-құлықтағы жасөспірімнің өзіне ғана тән қайшылықтары
Кейде тентектің ыза келтірер қиын қылығына болмашы жылы
А.С.Макаренко айтқандай, тәрбие ісінің шын мәні тіпті де
Әрине девиантты мінез –құлықтағы балалардың арасындағы жұмыстың шешуші
білсек оны адамгершілік жолға салуға әсер ететіндердің бәрін
Адамдарды қоғам, яғни өзін қоршаған орта тәрбиелейді. Бұл
Баланы оқытушы да, ересек адамдар да, көрішісі де
Сонымен отбасы адамның өмірі негізделетін моральдық адамгершілік ірге
1.2. Жасөспірімдердің әлеуметтенуі. Әлеуметтендіру ұғымының
Жасұрпақтың жан –жақты дамуын, олардың бойында қоғамдық талаптар
“Әлеуметтендіру” ұғымы алғашқы рет өткен ғасырдың орта шенінде
Дей тұрғанмен, бұл феноменнің мән –мағынасы мен қоғамда
Қоғамдық өмірдің төрінен орын алып , өсіп келе
Олардың мазмұнында негізінен әрбір жаңа, келер ұрпақтың өмірден,
Дей тұрғанмен, түлі ғалымдар мазмұнында “әлеуметтендіру” жеке тұлғаны
Жас ұрпақты әлеуметтендіру мәселелері алғашқы монографиялық зерттеулердің алдыңғы
Батыс Европалық оқымыстылардан өзгеше ресейлік ғалымдар “әлеумттендіру ”
Бұл мәселеге байланысты С.Конның анықтауынша “әлеуметтендіру дегеніміз
Жеке тұлғаны әлеуметтендіруді педагогикалық тұрғыдан қарастыратын атақты педагог
Сонымен, жас ұрпақтың әлеуметтенуі дегеніміз – жас, өсіп
Жеке тұлғаны әлеуметтендіруді екі фазаға бөліп қарастыруға болады.
Екіншісі – адамдардың жан дүниесіне әлеуметтік нормалар мен
Р.С.Немов әлеуметтендіруді “жеке тұлғаның қоғамдық тәжірибені үнемі
И.С.Кон блса “әлеуметтендіру үрдісін жеке тұлғаны қалыптастырумен
А.В.Мудрик : “әлеуметтендіру екі жақты процесс . Бір
Тәрбие әлеуметтік үрдістің бір бөлігі ретінде даму үрдісін
Балалалдың жеке тұлғасын әлеуметтендіруге бағытталған педагогикалық жұмыстың негізгі
мемлекеттік әлеуметтік институттар мен балалар ұйымдарының ара қатынасы
балалардың жеке тұлғалық ерекшелігі, қызығушылығы мен қажеттіліктерін есепке
ұйымда балалардың әлеуметтік тәжірибені меңгеруі олардың үлкендермен қарым
Жоғарыда көрсетілгендей балалар ұйымдарының өзіндік әлеуметтік орны болуы
1.3. Девиантты мінез – құлықтың пайда болуының әлеуметтік
Біз ХХІ ғасырда ғылыми – техникалық прогресс пен
Сонымен қатар бүгінгі күнгі біздің планетамызда тұратын адамдардың
Әсіресе девиантты мінез – құлықтың жасөспірімдер арасында кең
Қоғамдағы жат қылықтардың көптеп тарауы өкінішке орай, балалық
Жасөспірімдер мен жастардың жат қылықтарға әуестенуінің негізгі себебі:
Балалардың ішімдікке салынуының басты себебі – тәрбиенің дұрыс
В.М.Мясичев, Н.А.Коновалов девиантты мінез – құлықты жасөспірімдердің пайда
1.әлеуметтік – педагогикалық жағдайлар мен қоғамдық орталары
2.жүйке психикалық жай – күйлерінің нашарлауынан туындаған ;
3.құқықты ұстамаған қылмыскер , қатігез, жауапсыз , қаңғыбас
Л.В.Занков , М.С.Певзнер , В.Ф.Шмидт баланы девиантты мінез
Қазіргі кездегі саны күннен күнге көбейіп бара жатқан
Қоғамда өмір сүрудің алғашқы әліппесін қоршаған ортадағы қарым
Жасөспірімдердің бірден девиантты бола салмағанын зерттеу нәтижелері
Осы орайда нақты деректерге жүгінер болсақ , қалада
Девиантты мінез – құлықтың пайда болуына отбасындағы үш
Сонымен девиантты мінез – құлықты жасөспірімдерді педагогикалық
Бірінші топқа жататын девиантты мінез – құлықты жасөспірімдердің
Екінші топқа жататындар адамгершілік қадір – қасиеттерді төмендей
Бұл топқа тәртібі нашарлаған, құқық тәртібін бұзушы жасөспірімдер
Үшінші топқа - өз мінез – құлықтарын басқара
Төртінші топқа жұйке ауруларына (невроз, неврастения, кісіні мезі
Әлеуметтік жағдай негізінде (қоғамдағы экономикалық қарым – қатынас,
Нақтылай айтқанда жасөспірімдердің бойында девиантты мінез – құлықтың
Бесінші себеп – кейбір ата – аналар өмірлік
Алтыншы себеп – балаларын шектен тыс мәпелеу, еркелету,
Отбасында кеткен кемшіліктер мектепте одан да бетер шиеленісе
Ата – ананың баламен дұрыс қарым – қатынас
Белгілі психолог К.Бютнердің айтуы бойынша осындай ойындар, видеолар,
Девиантты мінез – құлыққа өзін - өзі бағалау
Сол сияқты қазіргі экономикалық жағдайымызда балалардың жастайынан нашақорлық,
Баланың мектептегі өмірі белгілі бір тәртіппен және ұйымдасқан
Оқушылардың тұратын жерлерін, оның жеке басын қалыптастыратын және
Мектеп бұл жағдайда ата – анамен көпшіліктің біріккен
Бала тәрбиесінің мектеп алдына қойған міндет талаптарын тиімді
Әлеуметтік педагог - өзінің негізгі жұмыс бағыттарын
Әлеуметтік жұмыспен айналысатын әлеуметтік педагог белгілі бір жиынтықтармен
Әлеуметтік педагогтің жұмыс объектілері оқушылар мен ата –
Жоғарыдағы айтылған қиын да жауапты қызыметті атқаратын әлеуметтік
сыныпта, топта, қоғамдық бірлестікте және мектептен тыс білім
жеке бастың психологиялық және педагогикалық ерекшеліктерін, ата –
салауатты өмір салтын насихаттау, оқушылардың еркіндігіне, денсаулығына қамқорлық
бос уақыттарында дарын қабілетінің дамуына, ақыл – ой
оқушылардың жеке басының дамуы мен тәртібін отбасымен бірлікте
оқушылардың жеке басына тән ерекшеліктерін мұғаліммен бірлікте шешу,
Сонымен қатар әлеуметтік педагог оқушылардың білім алуын ізгілендіруде
Қазіргі жағдайда мектептің, отбасының және көпшішіліктің өзара байланысын
Девиантты мінез – құлықты тудыратын қандайда бір себепті
Девиантты мінез – құлықты емдеу жалпы мемлекеттік міндет
Құқық бұзушылықты емдеу келесі тапсырмаларды қарастырады:
жалпы мемлекеттік деңгейде әлеуметтік – экономикалық, мәдениеттік, идеологиялық
тәрбиелік әрекет тұрғылықты микро ортаның, мектептің, өндірістік ұжымның
индивидуалды тәрбиелік – профилактикалық жұмыс девиантты мінез –
Құқық бұзудағы профилактикалық әдіс – бұл тұлғаны рухани
Девиантты жасөспірімдер үшін тәрбиені қоғамдық қажетті ұжымдық әрекет
Педагогикада әр кезеңде де мінез – құлқындағы ауытқушылықтарды
Ерте кездегі профилактика тек қана ескертулермен ғана шектелмей,
Антиәлеуметтік және әлеуметтік қатерлі әрекеттерден арылу үшін басты
Жасөспірімдердің девиантты мінез – құлқы аяқ асты пайда
өмірлік жоспарға дұрыс бағытының және кәсіби ынтасының жоқтығы;
оқу әрекетіне деген қарым – қатынасқа санасыздық және
педагогикалық әсерлерге адекватты емес қарым – қатынас;
қоршаған ортаның әрекетін моралдық нормаға сәйкес және критикалық
өзіндік критиканың, дағдыларына өзіндік анализ жасаудың жоқтығы;
жағымсыз әсерге деген бейімділік, қиындықтардың алдындағы әлсіздігі;
сыртқы мәдениет әрекетінің жоқтығы (киімінде, сөйлеуінде, іс –
басқа да жат әрекеттерге деген қызығушылығы (ішімдікке, нашақорлыққа,
Таблица 1. Оқушылардың педагогикалық кері кетуінің себептері
I- топ ата – аналардың педагогикалық және мәдени
отбасындағы қолайсыздық (ұрыс – керіс, анайылық, ата –
отбасында балалардың өмірі мен әрекетінің нақты ұйымдастырылмауы, тұрмыста
балаға деген талаптар бірлігінің бұзылуы;
балаға деген қарым – қатынастың дұрыс еместігі (бала
мектепке білім алуға баланы дайындауда оған оқуға көмектесу
II- топ педагогтар тарапынан баланы, оның отбасындағы тәрбие
мектепке дейінгі балалардың ата – анасымен жүргізілетін психологиялық
баланың мінез – құлқындағы ауытқушылықтардың алдын – алу
олардың мінез – құлқы мен іс - әрекеттеріне
балалардың эмоционалдық көңіл – күйлерінің ескерілмеуі;
топтағы тұлғааралық қарым – қатынасты, баланың ойындық қарым
девиантты мінез – құлықты жасөспірімдермен жұмыс жасаудағы отбасы,
III- топ балалардың жалпы дамуында артта қалуы (жалпы
аурушаңдық;
рухани тәрбиеленбеушілік;
мінез – құлқы мен қарым – қатынасындағы білім,
іс - әрекеттің нақты түріне дайын еместігі.
Сонымен бірінші тарауға қорытынды жасайық.
1.Девиацияны қоғамда тұрақты ресми түрде құрылған және дәстүрлі
2.Әлеуметтік - педагогикалық девиацияны жалпылай талдай отырып
нәтижесінде қайта әлеуметтену болатын қоғамдық тәртіп пен теңдіктің
индивид пен қоғам арасындағы байланыстың әлсіреуі;
қоғамдағы әлеуметтік – экономикалықжағдайдың кедейленушілікке, отбасылық байланыстың құлдырауына,
3.Қоғамдық қатынастарға тигізетін қатерінің деңгейіне, әлеуметтік топтар мен
- тек қана өзінің тұлғасына ғана әсер ететін
II. Девиантты мінез – құлықты тәрбиелеудің тәжірибесі,
2.1. Девиантты мінез – құлықтың алдын – алу
Жас ұрпаққа адамгершілік құндылықтарды игерту арқылы сындарлы тәрбие
Девиантты мінез – құлық – бұл балалар мен
Демек жасөспірімдердің бойын девиантты мінез – құлық нышандарынан
Себебі қазіргі кезеңде қоғам өмірінің кейбір жақтарын қамтып
Жастар арасында бұрын соңды болмаған тәртіп бұзушылық ,
Көптеген мысалдарға жүгінсек жасы кәмелетке толмағандар тарапынан жасалатын
Жасөспірімдердің жан дүниесі нәзік, сезімтал. Үлкендердің айтқанын, іс
Ал, бұл күндері қанша ауыр қылмыстар жасалып, ол
Қоғамдық тәртіптен ауытқушылық қоғамымызға жат қылық ретінде қарастырылатын.Ал,
Жасөспірімдердің тарапынан жасалып тіркелген қылмыстық істердің статистикалық мәліметтерін
Зерттеу сауалнама, интервью, салыстырмалы талдаулар сияқты тәсілдер арқылы
Жоғарыда айтылған тәртіп сақтау басқармасымен бірлікте, оқушы жастар
Тұтас алғанда сауалнама сұрағына жауап бергендердің 39% кез
Сауалнама сұрақтарына қайтарылған жауаптардан байқап отырғанымыздай ішімдік ішуге
Жасаған қылмысына орай қылмыстық жауапқа тартылған жасөспірімдердің жасерекшеліктірі
Зерттеуге қатысқан жас респонденттердің пікірінше жалаң еліктеушілік жасөспірімдердің
Алынған мәліметтер жасөспірімдер арасында кеңінен тараған қылмыстық істердің,
Сонымен бірге, бұл көрсеткіштер жасөспірімдер тәлім – тәрбиесі
нашақорлық пен наркобизнеске қарсы күрес;
темекі мен ішімдікті тұтынуды қысқарту;
әйел мен баланың денсаулығын жақсарту сияқты негізгі бағыттарын
Бұл мәліметтер Қазақстанның әр аймағында мектеп оқушылары арасында
Жоғарыда талданған статистикалық зерттеу мәліметінің қорытындысы, біздің алдағы
Эксперимент барысында төмендегідей әдіс – тәсілдер қолданылды:
оқушының тақырып мазмұны бойынша өз бетінше және нұсқауларға
оқушылардың логикалық жүйелі ойлауына ықпал ететін тапсырмалар арқылы,
адамгершілік құндылықтарды қамтитын түрлі тәлім тәрбиелік нысандардың мәнін,
Жүргізілген зерттеу жұмыстары “Оқушылар арасында девиантты мінез –
Зерттеу тәжірибеміздің мақсатының бірі ретінде жүргізілген сауалнама сұрақтарында,
Мектептегі сауалнамалық зерттеу нәтижелері төмендегідей:
“Оқушылардың арасында әртүрлі жағымсыз, керітартпа әдеттердің көбейіп кетуінің
“Осы керітартпа әдеттердің қоғамымызда қалыптасқан ұлтаралық келісіәм мен
Жасөспірімдер мен балалар арасындағы ішімдікке әуестікті жою үшін
Осы сұраққа жауапты өз беттерінше толықтырып қайтарғандар “маскүнемдіктің”
“Оқушылар арасында нашаға әуестенушілік жиі байқалады ма? –
Бүгінгі таңда, қоғамда орын алып отырған жағымсыз қылықтардың
“Қыздардың темекі шегуге үйірлігін керітартпа әдет ретінді санайсыз
Жас қыздар арасында жезөкшеліктің көбеюін қалай түсіндіресіз? –
“Оқушылрадың сабаққа қатысуға, оқуға, өнерге енжарлығын жағымсыз
Сонымен, жүргізілген сауалнамалық зерттеу нәтижелерін талдай салыстырмалы
Жоғарыда келтірілген сауалнама жауаптарының нәтижелерінен көріп отырғанымыздай моральдық
Алынған мәліметтер жасөспірімдердің арасындағы қылмыстың алдын алу үшін
Сонымен қатар ірі елді мекендерде, әсіресе ауылда
Жалпы өсіп келе жатқан жеткіншек ұрпақтың қайсібір ерік
Жас ұрпақтың адамгершілік тәрбиесіне ұлттық болмысымызғатән тәлім –
Сонымен қатар зерттеуіміздің мақсат міндеттерін негізге ала отырып
Тәрбие сағатының мақсаты: оқушыға қоғамдағы күннен – күнге
Оқушы бойындағы адамгершілік қадір – қасиеттер оны қоршаған
Эксперименттік жұмыстардың қиындық туғызған мәселелері, аралық тексеру нәтижелерін
адамның мінез – құлқының тәртібінің жағымды, жағымсыз
еліміздің өркениетті дамуын қамтамасыз етуде, оқушыларға қойылар, бүгінгі
ұлттық рухани, мәдени, адамгершілк құндылықтардың мазмұнын танып білуге
“Девиантты мінез – құлық” түсінігінің мәні негізінде оқушылардың
Көпшілік оқушылар жауаптарының мәнінен, тәжірибе жұмысы негізінде, оқушылармен
Шағын топпен “лабороториялық” мәнде жүргізілген бұл сұрақ –
2.2. Тұлғалық сапалардың қалыптасу кезіндегі жасөспірімдердің
Девианттылық тұтасымен алғанда Қазақстанда күннен – күнге жасарып
Өткен ғасырдың көптеген ойшылдары қылмыскердің қара түнек бойынан
Яғни девианттылық бұл бұрыннан келе жатқан адамдардың бір
Девиантты мінез – құлықты жасөспірімдердің тұлғасын қалыптастыруда жүргізілетін
1.Тұлға дамитын ортадағы материалдық жағдайды қамтамасыз ету
2.Жасөспірімдерді тәрбиелеу
Бұл екі бағыт өзара тығыз байланысты болғандықтан оларды
Отто Рюле “аштық тек адамның ағзасына ғана әсер
Сонымен жоқшылық адамдағы адами қасиеттердің жоғалуына әкеп соғады.
Жасөспірімдерді тәрбиелеу процесінде өзінің әрбір іс - әрекетін
Тәрбиені тек оқу мекмесінде ғана емес, сонымен қатар
Сорокин өзінің “Преступление и кара”, “Подвиг и награда”
Сонымен девиантты мінез – құлық адамның
Неге кейбір мемлекетте девиантты мінез – құлықтың деңгейі
Біріншіден Япондықтардың тәжірибелеін қарастырып көрейік , себебі бұл
Судиялар мұндай жағдайда жасөспірімге жаза қолдануды кейінге қалдырады
Девиантты мінез – құлықты іс - әрекетке
дәстүрді ұстанушылық , нақты қалыптасқан мінез – құлық
некедегі адамдардың ажырасу деңгейінің төмендігі ;
мемлекетте жұмыссыздық деңгейі аз , халықтың жұмыс алуға
Ал Швейцарияға келетін болсақ, онда ғалымдардың зерттеулері көрсеткендей
көмек көрсетудің орталықтануы және оның адамдардың қызығушылығына бағытталуы
Швейцарияда тұрмыс құрған әйелдер кәсіптік еңбекпен көп айналыспайды,
мектептік тәрбие жан – жақты қамтамасыз етілген, оқушылаға
Сонымен қатар бұл жерге қосатын нәрсе Швейцарияда жастар
Егер осы жоғарыда аталғандармен девиантты мінез – құлықтың
Осының барлығы және басқа да көптеген факторлар жасөспірімдер
Девиантты мінез – құлықтан жасөспірімдерді арылту үшін ата
Отбасындағы бала тәрбиесіне өзгертулер енгізу.
ата – ананың педагогикалық, психологииялық білімділік деңгейін. өзара
отбасында тәрбиеленуші жағдайды туғызу;
ата – анаға баланың бойындағы кері сапаларды жоюға
бала үшін нақты тәртіптің ұйымдастырылуын бақылау, баланың қараусыз
баланың саналы әрекетін (ойын, еңбек, шығармашылық, қоршаған ортаны
Сыныптағы тәрбие және білім беру жұмыстарын жан –
педагогикалық процестегі оқытушы мен ата – ананың біріккен
сыныптағы тәрбие мен білім беру жұмыстарының іске асырылуы;
оқушылар арасындағы тұлғааралық қарым – қатынасты адамгершілікті ету,
Баланың тұлғалық өсуіне көмектесу.
балаға қажетті психологиялық көмек көрсету;
интеллектуалды, рухани, эмоционалды – еріктік сферасындағы кемшіліктерді жою
балалардың жағымды қызығушылықтары мен білімділіктерін ескере отырып, белсенді
баланың мектеп бағдарламасын меңгерудегі жетістіктерін ұйымдастыру;
жетістіктер мотивациясын қалыптастырудағы жұмыстар.
Заңды өрескіл бұзып, қылмыс жасаушы жасөспірімдерге дер
А.С.Макаренко : “Менің мынаған көзім жетті”, - деп
Асылы девиантты мінез – құлықты жасөспірімдермен жұмыс істегенде
Осы ретте педагогтар мен девиантты мінез – құлықты
Мектеп тәрбие жүйесіндегі девиантты мінез – құлықтың алдын
Мектеп тәрбие жүйесіндегі адамгершілік тәрбие мәселесін зерттеген ғалым
оқушылар бойында адамгершілік сананы қалыптастыруды ;
адамгершілік сезімді тәрбиелеу және дамыту ;
адамгершілік мінез – құлықтық біліктер мен дағдыларды тәрбиелеуді
және психикалық даму ерекшеліктеріне қарай бірізділікпен , мәндік
жеке тұлғаның түрлі қатынастарға ену арқылы қоғамдық құбылыстарға
адамгершілік мұраттармен, қоғамдық талаптармен, заңдылықтармен және олардың ақылға
адамгершілік білімдерді адамгершілік сезімдерге айналдыруды көздеумен, сенімдердің жүйесін
тұрақты адамгершілік сезімдер мен адамгершілік сапаларды қалыптастыруды ;
ұлттық және жалпыадамзаттық адамгершілік құндылықтарды игерту және
Мектеп өмірінде оқушыларды қоғамдық пайдалы еңбек түрлеріне араластыру,
Девиантты мінез – құлықтан арылтуда тек қана бақылау
Әлеуметтік психологтар девиантты мінез – құлықты жасөспірімдердің тәрбиелік
Орта мектептер мен мектептен тыс мекемелерде жат қылықтарға
Жасөспірімдердің жат әрекеттерді қолданудың бірнеше себебі бар. Олар
Егер біз жасөспірімдерді жат қылықтарға итемелеген мүмкүн себептерді
Демек, қазіргі таңда жат қылықтарға тәуелді болудың алдын
Сонымен, білім беру ұйымдары алдына мынадай мақсат қояды
Баланың тәрбиеленуі, білім алуы тек қана бүгінгі күнгі
Жасөспірімдерге әлеуметтік көмек көрсету өзіне көптеген бағыттарды қосады
жасөспірімдермен жұмыс әлеуметтік көмектің объектісі ретінде ;
тәрбие агенттігіне көмек көрсету (оған ата – аналарды
қазіргі заман талабына сай балалардың өмір сүру ортасын
Балалар мен жасөспірімдердің тұлғасы мен мінез – құлқындағы
-жасөспірімдердің бос уақыттарын ұйымдастыру ;
-оқушылардың жеке дара ерекшеліктері мен өзін - өзі
-әлеуметтік және психологиялық қорғалуы ;
-оқушылардың өздерінің құқықтары мен міндеттерін білуі ;
-маскүнемдікке, ішімдікке, нашақорлыққа, қылмыстық әрекетке бейім балаларға үлкендер
Осы жағдайдан шығудың ең тиімді жолы алдын алу
Сонымен қатар мектепте девиантты мінез – құлықтың алдын
қандайда болмасын ағартушылық жұмыстары мектепте жұмыс істейтін
ағартушылық жұмыстары бастауыш сыныптан бастап, оқу бітіргенге дейін
ақпарат аудиториядағы адамдардың ерекшелігіне қарай берілуі керек (жынысы
ата – аналар мен басқа да бала өмірінде
Қорытынды.
Осы мәселенің мүмкүн боларлық шешу жолдары екінші тарауда
жасөспірімдердің әлеуметтенуі әлеуметтік тәрбиенің тиімділігіне байланысты деген қорытындыға
Өзінің эгоистік қызығушылықтарын бірінші орынға қойатын жасөспірімдерге мәжбүрлеу
Бірақ сонымен қатар отбасының материалдық жағдайын қарастыра отырып,
1. девиантты мінез – құлықтың болу себептері;
2. девиантты мінез – құлықтың алдын – алу
3. девиантты мінез – құлықпен күресудің әлеуметтік –
Оқыту және тәрбиелеу жұмыстары барысында девиантты мінез –
мектеп ұжымы жас ұрпақты адамгершілік тұрғыдан әлуметтендіру мәселесіне
өскелең ұрпақты тұлға ретінде қалыптастыру үшін олардың бойына
адамгершілік тәрбиесін тәрбиенің барлық түрлерімен кіріктіре жүргізудің басты
осы қарастырылып отырған мәселеден шығудың тиімді жолы алдын
оқушылармен ағартушылық жұмыстары бастауыш сыныптан бастап, оқу бітіргенге
мемлекет тарапынан педагогтарды әлеуметтік және экономикалық жағынан қатамасыз
мемлекет тарапынан өзіне - өзі көмектесуге арналған орталық
Сонымен қатар оқушы жастардың, жасөспірімдердің теріс қылық жасаушылықтарын
Жас ұрпақтың адамгершілік тәрбиесіне, ұлттық болмысымызға тән тәлім-тәрбиелік
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Н.Ә.Назарбаев. Ауылға айырықша назар аударылады. Ішкі және сыртқы
Керімов Л.К “Қиын жасөспірімдерді жеке – дара қайта
Джаманбалаева Ш.Е Социальные проблемы девиантного поведения. Автореферат.
Казымбетова Д.К Девиантное поведение молодежи как объект
Қиын балалар көбейіп барады неге? Азат. – 2005.
Кле М. Психология подростка. М.Педагогика. 1991.С. 36.
Выготский Л.С. Собрание сочинений. Т. 4. Детская психология.
Балалар құқығы туралы конвенция.1статия.2б
Крутецкий В.А Психология подростка. М. 1965.С.41.
Выготский Л.С. Т.4. Детская психология. М.1984. С.258.
Юричка Ю.И. Юиагностика и социализация личности несовершеннолетного правонарушителя.
Новые направления в социологической теории. – М: Наука,
Смелзер.Н. Социология. Пер. с анг. – М: Феникс,
Джаманбалаева Ш.Е. Общество и подросток: социологический аспект девиантного
Девиантное поведение несовершеннолетних как педагогическая проблема. Педагогика.1999.
Ә.Жұмабаев. Қиын балалар арасында жүргізілетін педагогикалық жұмыс. Алматы.1977.23б.
Первова И.Л. Асоциальное поведение детей и подростков. СПб:
Ә.Жұмабаев. Қиын балалар арасында жүргізілетін педагогикалық жұмыс. Алматы.
Платонов К.К. Краткий словарь системы психологических понятий. Уч.
Кон И.С. Социология личности . – М. 93.
Шепанский Я. Элементарные пониятия социологии. – М. 1969.
Андреева Г.М. Социальная психология. – М. 1988 –
Оқушылардың жеке тұлғасын әлеуметтендіру. Бастауыш мектеп. – 2003.
Беличева С. Дети и семьи группы риска как
Кон И. Психология старшеклассника. М: 1988. С116.
Тұрғынбаев Ә.Х. Социология. Алматы. “Білім”. 2001.28б.
Мудрик А.В. Социальная педагогика. М: Академия 2002. С
Выготский Л.С. Собрание сочинений. Т.4. Детская психология. –
Қожақметова К.Ж, Демеуова Н.Е. Жалпы білім беретін мектептердің,
Керімов Л.К. Қиын оқушылар және оларды қайта тәрбиелеу
Джаманбалаева Ш.Е. Общество и подросток: социологическии аспект девиантного
Девиантное поведение подростков несовершеннолетных как педагогическая проблема.
Ауытқушылығы бар балалардың тәрбиесіндегі әлеуметтік педагогикалық ерекшеліктер.Бастауыш мектеп.
Социологиялық сөздік. Биекенов К.У, С.И Оспанов, Б.К Смаганбетова,
Темірғали Ж. Құқықтық насихатты жан – жақты қолдану.
Отто Рюле. Хлеб для шести милиардов. – М,
Антекер Г. О сущности свободы. – М, 1962.
Ножин Е.А. Борьба идей важная характеристика духовной сферы
Анисимова С.Ф. Духовные ценности: производство и потребление. –
Миязова С Загадочная Япония – испытательный полигон
Уэдо К. Преступность и кримиология в современой
Шнайдер Г. Криминология. – М. 1994. С.
43
