Аяқталмаған өндірісті түгендеу
Аяқталмаған өндіріске жататын шығындарды айқындау және оның қалыпты дәрежеде сақталуын қамтамассыз ету үшін оқтын – оқтын оған түгендеу жүргізіледі.
Түгендеу жөніндегі негізгі ережелермен түгендеу өткізудің мынадай мерзімдері көзделген: жылдық есептер мен баланстар жасар алдында, ерте емес, бұдан басқа тиісті салалық министірліктер мен ведомостар белгіленген мерзімдерде оқтын-оқтын өткізіліп тұрады.
Аяқталмаған өндірісті түгендеудің мақсаты өнімнің өзіндік құнын жоспарлау, есепке алу және калькуляциялау жөніндегі ережелер мен тиісті салалық нұсқауларына сәйкес оның көлемін және іс жүзіндегі бағасын анықтау болып табылады.
Өнеркәсіп орындарында бөлшектердің, топтардың, агрегаттардың, артық жиналып, құрастырылып бітпеген бұйымдардың іс жұзінде бар – жоғын анықтау; есепке алынбаған ақауды табу; аяқталмаған өндірістің іс жүзінде комплектілігін және құрастыру ісін бөлшектерімен қамтамассыз етілуін анықтау; күші жойылған тапсырыстар бойынша аяқталмаған өндіріс қалдығын табу; өндірісте артық жиналып қалған бөлшектердің, тораптар мен агрегаттардың және тағы басқа іс жүзіндегі өзіндік құнын анықтау қажет.
Түгендеуді бастар алдында цехтарға қажет емес барлық материалдар, сондай – ақ бұл кезеңде өнделіп бітпеген барлық бөлшектер және топтар мен агрегаттарды қоймаларға тапсыру қажет. Аяқталмаған өндірістің цехтарда жиналып қалған артық бөлшектер мен шалафабрикаттарын оларды дұрыс санауға қолайлы болатындай тәртіпке кеотіру керек. Аяқталмаған өндіріс қалдықтарын (бөлшектерді, тораптарды, агрегаттарды) тексеру, оларды нақты санау, таразыға тарату, өлшеу арқылы жүргізіледі.
Түгендеу тізімдері артық бөлшектердің атауы, олардың дайын болу сатысы немесе дәрежесі, саны немесе көлемі көрсетіле отырып, әрбір цех бойынша бөлек жасалады.
Жұмыс орындарында тұрған өңдеуге ұшырмаған шикізаттар, материалдар мен сатып алынған шалафабрикаттар аяқталмаған өндіріс тізіміне енгізілмейді, олар жекелеген бөлек тізімдерге енгізіледі. Түпкілікті ақауға шығарылған бөлшектер аяқталмаған өндіріс құрамына енгізілмейді.
Біртектес емес массадан немесе әр түрлі қоспадан тұратын аяқталмағае өндіріс бойынша (өнеркәсіптің тиісті салаларында) түгендеу тізімдерінде, сондай-ақ салыстырмалы ведомостарында екі сандық көрсеткіш: осы массаның немесе қоспаның саны және оның құрамына кіретін шикізаттар мен материалдардың саны (жекелеген тауарлар бойынша) келтіріледі. Шикізаттардың немесе материалдардың саны салалық нұсқауларда белгіленген тәртіп бойынша есепке алынады.
Сонымен қатар, болашақ кезеңдердің шығындары да түгенделеді. Түгендеу комиссиясы құжаттар бойынша 2920 – «Алдағы кезең шығындары» бөлімшесінің шоттарында көрсетілуге тиісті соманы анықтап, тізімдемеге енгізеді.бұл бөлімшенің шоттарында шығындар қалдырылуы мүмкін, олар кәсіпорында әзірленген сметаларға сәйкес құжатпен негізделген мерзімінде өндіріс шығындарына, не кәсіпорын қаржысының тиісті көздеріне жатқызылуы мүмкін.
Түгендеу кезінде анықталған аяқталмаған өндірістің артық қалдықтары жоспарлы (нормативті) өзіндік құн бойынша немесе зауыт ішіндегі жоспарлы есеп бағасы бойынша кіріске алынады.
