Ағылшын тіліндегі кірме сөздер
Ағылшын тілі әлем тілдерінің үндіеуропа тобының батыс герман тармағына жатады. Үндіеуропалықтар біздің жыл санауымызға дейінгі 5000 жылдары Шығыс Еуропа мен Батыс Азияны мекендеген. Олар көшіп-қонып жүріп, бірте-бірте Кавказға, солтүстік Үндістанға, Еуропаның батыс аймақтарына барып қоныс тебеді. Сондықтан ағылшын тілінен қазір бір-бірінен алшақ жатқан латын, санскрит, галл, скандинав тілдерінің табын байқауға болады. Сонымен қатар бұл тіл ежелден кірме сөздерді өзіне сіңіріп өнген. Ағылшын тілінің сөздік қорының молаюына әлемнің 1000-нан аса тілі үлес қосқан. АҚШ-тың «Global Language Monitor» лингвистикалық компаниясының 2006 жылдың сәуір айындағы есептеуі бойынша, ағылшын тілінде 988 968 сөз бар екен. Сол қордың 65-70 %-ын кірме сөздер құрайды. Британ аралдарына келушілер өздерімен бірге тілдерін де ала келіп, кетерде көп сөздерін қалдырып кетіп отырған. Кейде өздері де, сөздері де жергілікті халықпен біте қайнасып, сіңісіп кеткен.
Ағылшын тілінің шығу тегі:
Үндіеуропа
Герман
Батыс Герман
Англо-Фриз
Англик
Ағылшын
Тарихта бір неше тілдердің және диалектілердің қосылып араласуы ағылшын тілінің келіп шығуына себеп болған. Олардың жиынтығы Көне ағылшын тілі деп атаған. Бұл тілді 5 ғасырда Ұлы Британияның шығыс жағалауына Аңло-Саксон деп аталған герман кошпелі тайпалары алып келген. Ағылшын сөзі яғни “English” сөзі тайпаның аты -“Angles” сөзінен, женеде олардың сол кезде қоныстанған аймақтарының атауы-“Anglen”сөзінен шыққан, Қазірде ол аймақ «Schleswig- Holstein» деп аталады.
Ағылшын тіліндегі сөздердің басым бөлігі латын тілінен құрылған себебі латын тілі Христиан шікеүлерінің және Еуропаның интелектуал өмірінің «lingua franca» тілі болып есептелген.
Ал 11 ғасырда Нормандардың Англияны басып алуы себепті Норман-Француз тілі сөздерінің белгілері ағылшын тілінде көрініс табады. Орта ағылшын тілінің сөздігінде Роман тілдерінің сөздерімен тығыз байланыста.
15 ғасырда Англияның оңтүстігінде басталған Ұлы дауыстылардың өзгеруі бұл Орта ағылшын тілідегі Қазіргі замандағы ағылшын тілінің алғашқы белгілері.
Тарих бойында ағылшын тілі әр түрлі Еуропа тілдерімен ассимиляцияға ушырағандығы себепті ағылшын тілі сөздігіндегі кірме сөздер қатары өте бай есептеледі. Ағылшын тілінде Үнді және Африкан тілдерімен ассимилацияға ушраған сөздерде көп кездеседі.
Француз тілінің ағылшын тіліндегі әсері нәтижесінде, герман тілі кірме сөздері мен латын тілі кірме сөздері арасында екіге бөлінген ағылшын тілі ендіше Көне Француз және Англо-Француз тілдерімен ассимиляцияға түседі.
Ағылшын тілінің мыңдаған қарапайым сөздері Герман тілдерінен алынған кірме сөздер, ал ғылымға, философияға, математикаға, астрономияға, химияға байланысты күрделі сөздердің басым бөлігі Грек, Латын, Араб тілдерінен алынған кірме сөздер.
