TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар



Құран Кәрімді қазақ тіліне аудару мәселелері.

МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com.kz

1.Кіріспе.

2.Негізгі бөлім.

1-тарау.Аудармадағы теориялық мәселелер.

2-тарау.Сүрелерге грамматикалық талдау жасау.

3-тарау.Сүрелерге лексикалық талдау жасау.

3.Қорытынды.

Пайдаланылған әдебиеттер.

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: - бет
Пәні: Тілтану

-----------------------------------------------------------------------------------

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ


Құран Кәрімді қазақ тіліне аудару мәселелері.

Мазмұны

1.Кіріспе.

2.Негізгі бөлім.

1-тарау.Аудармадағы теориялық мәселелер.

2-тарау.Сүрелерге грамматикалық талдау жасау.

3-тарау.Сүрелерге лексикалық талдау жасау.

3.Қорытынды.

Пайдаланылған әдебиеттер.

Кіріспе.

Зерттеудің өзектілігі: Өткен халықтардың салт-дәстүріне,әдет-ғұрпына қызығып ,сол арқылы рухани
Зерттеудің нысанасы: Құранның араб тіліндегі отызыншы бөлімінің мәтіні мен
Зерттеудің мақсаты: Қазақ тілінде жарық көрген Құранның мағыналық аудармаларындағы
-сүрелер атауларын аударудың баламаларын көрсету.

-діни терминдердің мәнін ашып, олардың қазақ тіліне аударылу ерекшеліктерін
-фразеологиялық тіркестерді,қанатты сөздерді анықтап,олардың қазақ тіліне аударылу жолдарын баяндау.

-сүрелердегі сөздердің мағыналарының кеңею нәтижесінде жаңа мағыналарға ие болуы.

Зерттеу материалдары: Біздің ғылыми жұмысымыздың зерттеу материалдары болып Құран,араб
Зерттеудің жаңалығы: Қазіргі уақытқа дейін Құранды қазақ тіліне аударудың
Зерттеу әдістері: Жұмыста этимологиялық әдіс, салыстырмалы және контекстуалды талдау
Жұмыстың теориялық құндылығы: Жұмыста айтылатын теориялық тұжырымдар мен қорытындылар
Жұмыстың практикалық мәні: Жұмыста айтылған материалдарды аударматану мәселелері бойынша
Жұмыстың құрылымы: Жұмыс кіріспеден , негізгі бөлімнен және қорытындыдан
1-тарау.

Аударма тарихынан.

Қазақ тіліндегі аударма тарихын сөз қылудан бұрын бір-екі мәселелерге
Аударма жеке ғылым ретінде бұрынғы одақтың көлемінде ХХ ғасырдың
Аударманың тарихы өте тереңде жатыр. Ерте заманнан бастап –
Бұл баспасөздің жазу, сөйлеудің дамуымен тығыз байланыста болды. Аударманың
Ресейде аударманың өмірін , оның теориясы мен практикасын зерттеу
Жоғарыда аталған еңбегінде автор орыс, ағылшын , француз тілдерінің
Мұны аудармашының кешенді бағдарламасы деп атауға болады. Ғалымның пікіріне
1. Аудармашы екі немесе бірнеше тілді таза білуі керек
2. Сол ұлттың психологиясын , ұлттың мәдениетін түсінуі ,
3. Аудармашы жазушының ішкі жан дүниесін, идеясын, айтпақ ойын
4. Шығарманың тек мазмұнын қуалап кетпей , оның
Аударма – бір тілдегі ойды ( ауызша , жазбаша
Қарым – қатынастың құралы ретінле әр түрлі тіл пайда
Аударманың бірнеше түрі бар:

1. Ауызша аударма : Әр түрлі сөйлеген сөздер ,
2. Жазбаша аударма : Барлық хат-хабар , ресми документтер
Мысалы: ресми документтерді аударғанда түпнұсқаны қаз-қалпында бұлжытпай толық жеткізу
Ал көркем шығармаларды аударғанда бірінші кезекте түпнұсқаның көркемдік –
3. Машинамен аудару : Алдын-ала жасалған программа бойынша кибернетикалық
Қазіргі кезде аударманың қолданылмайтын саласы жоқ . Телеграф агенттіктерінің
Қазақ тарихында аударма нұсқалары бұрынғы заманнан бар. Ежелгі шығыс
Аударма арқылы әр алуан нұсқалар да халқымызға жетіп отырған
Шығыс данышпандарының классикалық шығармалары не аударма, не назира (
Ал орыс әдебиетінің қазақшаға аударыла бастағанына 100 жылдан асты.
Қазір де орыс және дүниежүзі әдебиетінің бұрынғы-соңғы елеулі туындыларынан
Аударма тіл ұстатуға , көркем ойды ұштауға себепші болып
Аударма теориясын сөз етуден бұрын оның пайда болуы
Аударма практикасының тарихы, дамуы тәжірибе төңіректегі жетістіктер мен ойларды
Осы кезеңдегі аударма теориясын тарихи дамуы аударма аталатын
-қазіргі жаңа замандағы аударма тәжірибесін өмірге алып келген
Аталған мәселелер бірнеше ғасырлар бойы көптеген әдебиет арнаса да
Аударма ісі практикалық талаптардан туындайды . Бізге жеткен алғашқы
Ерте орта ғасырда сирек кездесетін іс , әсіресе діни
Аударманың бұл типі түпнұсқаның (оригинал) барлық элементтері сөзбе-сөз жеткізуін
Аударманы бұлай түсіну тілден – тілге тәржімә жасағанда соңғысының
Бұдан қосымша аударманың бұл типі бойынша түпнұсқада берілген
Біртіндей келе сөзбе-сөз аударудың жарамсыздығы айқын сезіліп қажетті талапты
Енді жаңа дәуірдің қызметін аудару саласында , оның тағы
Оның негзгі ерекшелігі түпнұсқа мен аударма тілінің нормаларын
Сөзбе-сөз аудару типімен салыстырғанда бұл тип аударманың едәуір ілгерімін
Негізінен діни тексттің тәржімелерін жүргізуші сөзбе-сөз аударманың әлем әдебиетінде
Сөзбе-сөз аударма мен мағыналық аударма негізінен 16-ғасырдың
Көркем әдебиетке «проза» , «поэзия» икемделген бұл аударманың типі
Адеквадты аударма – латынша теңдестірілген , бірдей ұғымын береді.
Адеквадты таным деп обьективті дүниедегі заттардың қасиеттері мен бір-біріне
Бейнелеп айтқанда адеквадты аударма оқырманды шығарма оқиғасы болған жерге
Аударма өнері – Коммунист партиясының идеология майданындағы зор пәрменді
. 1954 жылы аударма мәселесі Бүкіл Одақтық жазушылар съезінде
Аударма қазақ әдебиетінде 19 ғасырдың екінші жарымынан басталды,
Аударма үш түрге бөліп қарастырылады:

1.Еркін аударма.

2.Сөзбе-сөз аударма.

3.Балама аударма.

Біздің ойымызша еркін аударма түпнұсқаның тілін жетік білмеуден,немесе сол
Сөзбе-сөз аудару, көбінесе түпнұсқаның тілін түсінгендерде болады,соның әуеніне еріп,
Ал балама аударма-осының ең қиын түрі.Мұны екі тілді білумен
Екінші бір талас мәселе шығып жүр . ол –
Қазақ тіліне аударма үлгісі 17-18 ғасырларда келген тәрізді Араб-Парсы
Құран адамзатқа тура жол көрсету үшін түсірілген Аллаһтың
Құранның түсуі алты жүз тоғызыншы жылдың рамазан айында басталып
Құранда барлығы жүз он төрт сүре бар, олар әл-Фатиха
Құран –адамзат өмірінің қоғамдық , әлеуметтік, экономикалық , құлықтық
Құранның жинақталу тарихына қысқаша тоқталсақ , алты жүз отыз
Құранның қазақ тіліне аударылу тарихы.

Құранның толығымен қазақ тіліне қашан аударылғанын анықтау оңай шаруа
Аталған еңбектің татар тілінде жазылып, қазіргі уақытта Уфа қаласында
Н.Өсерұлы өзінің «Құран және оның қысқаша мағынасы» деген еңбегінің
Әуелі Алла Тағала қолдап , қиын да тылсым
У.Қыдырханұлы өзінің “Құран Кәрім. Қазақша мағына және түсінігі” атты
Осы жерде Ақытұлы Ғазизбен бірге М.Ақытұлының да аудармаға өз
1991 жылы “азушы” баспасынан қазақшасы 578 бет , арабшасы
Енді , баспа бетін көрмеген Құран аудармаларына тоқталар болсақ
“20 ғасырдың алғашқы жартысында Шығыс Түркістанда өмір сүрген
Құранның қазақ тіліне ертеректе аударылғаны жайлы “Шырағың мәңгі сөнбейді”деген
2-тарау.

Сүрелердің грамматикалық талдауы.

Адамдар өзара сөйлескенде жеке лексикалық сөз арқылы білдіруге болмайтын
Құранның отызыншы бөліміндегі сүрелердегі сөз таптарына бөлуді аяттардағы алғашқы
Есім сөздермен басталған сүрелер :

-әл-Һумәзә және әл-мұтаффифин сүрелері “уәйл”сөзімен басталады. Араб тілінің түсіндірме
-әл-Қариьа сүресі қариьа деген есім сөзбен басталған , ол
Ән-Насыр , әз-Зәлзәлә , әл- Иншиқақ, әл-Инфитар , әт-Тәкуир
Н.Өсерұлы:Күн оралған сәтте (білтедей бұралып , оралған сәтте).

Х.Алтай: Күн бүктелген сәтте.

Ғ.Ақытұлы, М.Ақытұлы: Күннің нұры өшкен кезде.

Р.Нысанбайұлы, У.Қыдырханұлы: Күннен нұр өшкен шақта.

У.Қыдырханұлы: Күннен нұр өшкен шақта.

Осы мысалдардан байқап отырғанымыздай , аудармашылар араб тіліндегі “иза”
Әт-Тәкуир сүресінің алғашқы сегіз аяты , әл-Инфитар сүресінің алғашқы
Әз-Зәлзәлә сүресінің бірінші аятында араб тілі
Етістікпен басталған сүрелер:

Құранның отызыншы бөліміндегі ән-Нәс , әл-Фәләқ , әл-Ихлас
-Әл-Мәсәд сүресі араб тіліндегі тәббәт деген өткен шақ етістігімен
-Әт-Тәкәсур «әлһә» деген өткен шақ етістігімен басталады, оны Х.Алтай
-Әл-Ъалақ сүресі бұйрық райда тұрған «иқро» етістігіменбасталған. Араб тілінде
-Әл-Әьлә сүресі де бұйрық райдағы сәббих яғни, «дәріпте» етістігімен
-Әл-Ъабаса сүресі араб тіліндегі өткен шақ формасында тұрған «ъабаса»деген
Көмекші сөздермен (харфтар) басталған сүрелер:

«Иннә» және одан кейін келетін сөзді қазақ тіліне аударғанда
«Иннә» көмекші сөзін қазақ тіліне аудару барысында аудармашылар әр
Н.Өсерұлы : Саған (Мұхаммед) кәусәрды (яғни жәннәттағы бұлақты
Х.Алтай: Шын мәнінде саған кәусәрды бердік.

Ғ.Ақытұлы , М.Ақытұлы : Біз саған кәусәрды арнадық .

Р.Нысанбайұлы, У.Қыдырханұлы: Біз саған кәусәрды (жәннәттағы өзенді) сыйладық.

У.Қыдырханұлы:(Ей Мұхаммед!) Біз саған кәусәрды (білім, ырыс, игілік) сыйладық.

Байқап отырғанымыздай , аудармашылардың ішінен Х.Алтай ғана айтылатын ойға
Енді әл-Қадыр сүресінің алғашқы аятының аудармасына қарайық:

Н.Өсерұлы : Әлбетте, Біз оны (Құранды ) құдірет түні
Х.Алтай : Негізінен Құранды Қадыр түнінде түсірдік.

Ғ.Ақытұлы, М.Ақытұлы : Біз Құранды қадыр түнінде түсірдік.

Р.Нысанбайұлы, У.Қыдырханұлы :Анығында, Біз (Құранды ) Қадыр түні түсірдік.

У.Қыдырханұлы : Анығында, Біз (Құранды ) Қадір түні түсірдік.

-Араб тілінде бір әріптен ғана тұратын һәмзә сұраулық мәнді
әш-Шарых сүресінің бірінші аятын қарастырайық:

Н.Өсерұлы : ( Мұхаммед ) Немене , әлде ,
Х.Алтай : ( Мұхаммед Ғ.С ) көңліңді ашпадық па?

Ғ.Ақытұлы , М.Ақытұлы : ( Ей Мұхаммед! ) Сенің
Р.Нысанбайұлы, У.Қыдырханұлы : (Ей , Мұхаммед! ) Сенің кеудеңді
У.Қыдырханұлы : ( Ей , Мұхаммед ! ) Сенің
-Араб тіліндегі «һал» көмекші сөзі қазақ тіліндегі -ма,
-Осы шақ формасында тұрған етістіктің алдында келіп , аталған
-Араб тілінде болымсыздық білдіретін «лә» деген көмекші сөз бар,
-Араб тіліндегі «ьан» көмекші сөзі қазақ тіліндегі туралы, жөнінде
-Араб тіліндегі «уау» көмекші сөзі кейбір жағдайда ант ішу
Отызыншы бөлімде « уау» көмекші сөзімен басталған сүрелер саны
Енді, осы «уау» көмекші сөзімен басталған аяттарды аудармашылар қалай
Н.Өсерұлы : Сүңгіп суырушы , баяу тартушы , малтып
Х.Алтай : Сүңгіп шығарушы , Алланың әмірін жеткізуге аспан
Р.Нысанбайұлы , У.Қыдырханұлы : ( Кәпірдің жанын ) күшпен
У.Қыдырханұлы : ( Кәпірдің жанын ) суырып алатын ,
Енді, отызыншы бөлімдегі сөйлемдердің түрлеріне келер болсақ , оларды
3-тарау.

Отызыншы бөлімдегі сүрелерді лексикалық талдау.

Әрбір сөздің өзге сөздермен қарым-қатынасқа түспей, жеке-дара
-ән-Нәс сүресін адамдар сүресі деп аудару керек , өйткені
-әл-Фәләқ сүресін жәй ғана таң сүресі деп атасақ, өйткені
-әл-Ихлас сүресін қазақ тілінде Ықылас сүресі деп атау керек,
-әл-Мәсәдті арқан сүресі деп қалдырғанымыз дұрыс болады, өйткені мәсәд
-ән-Насырды біз аттары жоғарыда аталған екі аудармашы сияқты жәрдем
әл-Кәфирун сөзінің қазақ тілінде кәпірлер сүресі дегеннен басқа ешқандай
әл-Кәусәр сөзі діни терминге жатады, оның мағынасы жәннәттағы өзен,
А.Ысқақов өзінің «Қазіргі қазақ тілі» деген еңбегінде былай дейді:
«Компонентінің не біреуі ,не екеуі де жеке – дара
бірінші түрі – бір сыңары ғана түсініксіз сөздер,

екіншісі – екі сыңары да түсініксіз сөздер»

Аталған еңбекте А.Ысқақов бір сыңары түсініксіз қосарлама сөздерге көл
әл-Маьун сөзі араб тілі түсіндірме сөздіктерінде адамдар арасында ауысып
-Құрайш сөзі ертеде өмір сүрген араб текті Фиһр ибн
.

Ғ.Ақытұлы мен М.Ақытұлы сын есімнің жәй шырайын қолданған
Араб тіліндегі түсіндірме сөздіктерінде (Қамусул Мухит , Әсәсул Бәләға
-әт-Тәкәсур сөзінің қазақ тіліндегі мағынасы молығу , көбею дегенге
Ғ.Ақытұлы мен М.Ақытұлы әл-Қариьа сүресінің қазақша баламасын үрейлі оқиға
-әл-Ъадиат деген сөздің мағынасын араб тілінің түсіндірме сөздіктері жүйрік
Араб тіліндегі әз-Зәлзәлә сөзі қазақ тіліне өз мағынасын өзгертпей
Араб тілі синонимдерге бай тіл . Бір мағынаны білдіретін
әл-Қадыр сөзі араб тілінде құдірет , күш-қуат немесе өлшеу
Құрандағы Ъалақ сүресін қазақша қан түйірі немесе ұйыған
Арабша әт-Тин белгілі інжір жемісінің аты, қазақ тілінде осы
Араб тілінде әд-Духа деген мезгіл қазақшалағанда күн найза бойы
әл-Ләйлді қазақша Түн сүресі деп аударсақ , әш-Шәмс сүресі
әл-Фәжр дегеніміз түн аяқталып , таң атып келе жатқан
Құрандағы Ғашия сөзі діни терминге жатады, яғни қиямет күннің
әл-әьлә-Асқан ұлы сүресі.

әт-Тариқ- Жарық жұлдыз сүресі

әл-Буружды қазақша жұлдыздар сүресі десек болады, өйткені бұл сүренің
Араб тілінің түсіндірме сөздіктері мен Құран сөздеріне арналған сөздіктерде
Ғ.Ақытұлы мен М.Ақытұлы әл-Мұтаффифин сүресінің атын Қараулық деп келтіреді,
Араб тілінде әт-Тәкуир есім сөзі сөну , өшу мағынасында
Қазақ тілі мен араб тілі типологиялық жақтан бір-бірінен алыс,
ән-Нәзиьат деген сүрені қазақ тіліне суырушылар немесе жұлып алушылар
. Құранда осы етістік бір нәрсенің бетін тегістеу
-әл-Мәсәд сүресіндегі жид есім сөзінің қолдану аясы тарылып, қазіргі
-әл-Ғашия сүресінің он жетінші аятында түйенің жаратылысы жөнінде
«Араб тілінде, қазақ тіліне қарағанда, түйеге қатысты мақал-мәтелдер жиі
Отызыншы бөлімде түйеге қатысты тағы бір аят бар.

әт-Тәкуир сүресінің төртінші аятында «(он айлық) Буаз түйелер қараусыз
Сол кездегі арабтардың тіршілігінде он айлық буаз түйеден артық
Түйемен таныс емес қоғамда Құранның жоғарыдағы аяттарын түсіну қиын
Отызыншы бөлімде жер-су аттарына келсек:

-Тур Синина. Бұл-Синай шығанағында орналасқан Мұса Пайғамбардың тауының
-Ирама – Ад деген ежелгі араб қауымы соққан қаланың
-Туа. Бұл – Синай шығанағында орналасқан Мұса тауының бөктеріндегі
Енді, отызыншы бөлімде кездесетін ежелгі қауымдар мен тайпалардың бұрынғы
-Мұса пайғамбар

-Ибраһим пайғамбар

-Құрайыш әулеті

-Перғауын (фирьаун)-ежелгі Мысыр билеушілерінің лақап аты.

-Ад қауымы – тұқым –тұқсиянымен жойылып кеткен ежелгі араб
-Самуд қауымы-жер бетінен жойылып кеткен ежелгі араб қауымы.

-Абу Ләһәб – Мұхаммед пайғамбардың көкесінің лақап аты.

Отызыншы бөлімдегі діни терминдерді Аллаға қатысты терминдер және қиямет
Аллаға қатысты терминдер:

-Адамдардың иесі

-Адамдардың патшасы

-Адамдардың тәңірі

-Таңның иесі

-Мұң – мұқтажсыз (әс-Сомад)

-Тәубелерді қабыл етуші (әт-Таууәб)

-Өте кешірімшіл ( өте кешірімшіл)

-Әлемдердің иесі

-Өте жомарт (әл-Кәрим )

-Көктер мен жердің иесі

-Ерекше мейірімді (әр-Рахман)

Сүре атауларын грамматикалық тұлғаларға бөлу.

«Құранның дүниежүзілік аудармаларының библиографиясы» деген ғылыми жинақта көрсетілгендей ,
Құранды қазақ тіліне сауатты аудару мәселесі бүгінгі күні маңызды
Біз сүрелердің аудармаларына жалпы лексика – грамматикалық талдау жасамастан
Араб тілінің грамматикасында барлық сөздер семантикалық және морфологиялық белгілері
-масдармен белгіленген атаулар .

-негізгі есімшемен белгіленген атаулар .

-асырмалы шыраймен жасалған атаулар.

-зат есіммен белгіленген атаулар .

-етістікпен жасалған атаулар .

Араб тілінде масдар деп уақытқа , мезгілге және зат
Масдармен жасалған атаулар:

-әл-Ихлас сүресі : Түбір етістіктің алдына фатхалы хамзаның келуі
-ән-Насыр сүресі : өткен шағы «фаъала» үлгісінде болған сабақты
-әт-Тәкәсүр сүресі : Түбір етістіктің алдына фатхалы «тә» әрпі
-әз-Зәлзәлә сүресі : Төрт дауыссыз дыбыстан тұратын түбір етістіктің
-әл-Қадыр сүресі : өткен шағы «фәъалә» үлгісінде болған етістіктен
-әл-Иншиқақ сүресі : Түбір етістіктің алдына кәсрәлі хамза мен
-әл-Инфитар сүресі : Түбір етістіктің алдына кәсрәлі хамза мен
-әт-Тәкуир сүресі : Түбір етістіктің алдына «тә» әрпі қойылып
-ән-Нәбә сүресі :өткен шағы «фаъала» үлгісінде болған салт етістіктен
Демек Құранның отызыншы бөліміндегі он сүренің атауы масдармен жасалған
Араб тілінде негізгі есімше – іс-қимылды орындаушыны көрсететін етістіктен
Негізгі есімше арқылы жасалған атаулар :

-әл-Кәфирун сүресі : үш дауыссыз дыбыстан тұратын түбір
-әл-Қариъа сүресі : үш дауыссыз дыбыстан тұратын түбір етістіктен
-әл-Ъадиат сүресі : үш дауыссыз дыбыстан тұратын түбір етістіктен
-әл-Ғашия сүресі : Үш дауыссыз дыбыстан тұратын түбір етістіктің
-әт-Тариқ сүресі : «фәәъил үлгісі арқылы жасалған үш
-әл-Мұтаффифин сүресі : екінші бап етістігінің негізгі есімшесінің ер
-ән-Назиъат сүресі : үш дауыссыз дыбыстан тұратын түбір етістіктің
Отызыншы бөлімдегі жеті сүренің атауы негізгі есімше арқылы жасалған
Араб тілінің грамматикасында заттың сындық қасиетін асыра немесе тым
Асырмалы шырай сын есімдердің алдына аса , өте ,
Құранның отызыншы бөліміндегі сүрелерден асырмалы шырай арқылы әл-һумәзә мен
Араб тілінде шаққа , уақытқа байланыссыз , заттық ғана
ән-Нәс сүресі

әл-Фәләқ сүресі

әл-Мәсәд сүресі

әл-Кәусәр сүресі

әл-Мәъуун сүресі

әл-Құрайш сүресі

әл-Фил сүресі

әл-Бәйинә сүресі

әт-Тин сүресі

әд-Луха сүресі

әл-Лейіл сүресі

әш-Шәміс сүресі

әл-Бәләд сүресі

әл-Фәжір сүресі

әл-Буруж сүресі

Отызыншы бөлімдегі он бес сүренің атауы есім сөз арқылы
Араб тілінде етістіктің инфинитиві жоқ , сондықтан түбір етістік
Құранның қазақ тіліндегі мағыналық аудармаларын жасаған аудармашылардың ішінен Ғ.Ақытұлы
-Нәс ( Адамзат ) сүресі

-Фәләқ ( Арайлы таң ) сүресі

-Ихлас ( Ықылас ) сүресі

-Мәсәд ( Арқан ) сүресі

-Насыр ( Жәрдем ) сүресі

-Кәфирун ( Кәпірлер ) сүресі

-Кәусәр сүресі

-Мәъун ( Ұсақ бұйым ) сүресі

-Құрайш сүресі

-Фил сүресі

-Һумәзә ( Өсекші ) сүресі

-Ъасыр сүресі

- Тәкәсур ( Молығу ) сүресі

-Қариъа ( Үрейлі оқиға ) сүресі

-Ъадиат ( Атты жасақ ) сүресі

-Зәлзәлә сүресі

-Бәйинә ( Дәлел ) сүресі

-Қадыр сүресі

-Ъалақ ( Қан түйірі ) сүресі

-Тин ( Інжір ) сүресі

-Шарых ( Кеңіту ) сүресі

-Зуха ( Сәске ) сүресі

-Лейіл ( Түн ) сүресі

-Шәміс ( Күн ) сүресі

-Бәләд ( Қала ) сүресі

-Фәжір ( Таңсәрі ) сүресі

-Ғашия ( Қаптаған апат ) сүресі

-Әълә ( Асқан ұлы ) сүресі

-Тариқ ( Жарық жұлдыз ) сүресі

-Буруж ( Жұлдыздар ) сүресі

-Иншиқақ ( Қақырау ) сүресі

-Мұтаффифин ( Қараулық ) сүресі

-Инфитар ( Жарылу ) сүресі

-Тәкуир ( Өшкіндеу ) сүресі

-Ъабаса ( Шытыну ) сүресі

-Назиъат ( Суырушы ) сүресі

-Нәбә ( Хабар ) сүресі

Қорытынды.

Құран Кәрімдегі отызыншы бөлімнің сүрелерін қазақ тіліне аударылу ерекшеліктерін
-Ғ.Ақытұлы мен М.Ақытұлынан басқа аудармашылар сүре атауларын араб тілінен
-Тіл білімінің жалпы қағидаларына сүйене отырып біз отызыншы бөлімдегі
-Барлық аудармашылардың мағыналық аудармаларын салыстыра зерттеп , олардың
-Кейбір сүрелердің барлық аяттарына жеке – жеке тоқталып ,
-Отызыншы бөлімде кездесетін фразеологиялық тіркестерді анықтап , олардың қолданылу
-Құранның толығымен қазақ тіліне қашан аударылғанын зерттеп , осы
-Жарыққа шыққан мағыналық аудармаларда көрініс таппаған кейбір грамматикалық мәселелерге
-Араб тілі морфологиясы мәселелері мен қазақ тілі морфологиясы салғастырыла
-Отызыншы бөлімдегі діни терминдерді анықтап , оларды топтарға бөліп
ҚОСЫМША

-ән-Нәбә ( Хабар ) сүресі . Меккелік сүре ,
Ерекше мейірімді , аса рақымды Аллаһтың атымен ( бастаймын
1. Олар бір-бірінен не жайлы сұрап жатыр?

2-3. Өздері тартысып жатқан ұлы хабар жайлы.

4. Жоқ!Олар жақында білетін болады.

5. Тағы да жоқ! Олар жақында білетін болады.

6-7. Біз жерді жазық,тауларды қазып етіп қоймадық па?

8. Біз сендерді жұп-жұп қылып жараттық.

9. Біз сендердің ұйқыларыңды демалыс қылып қойдық.

10-11. Түнгі жамылғы, күндізді тіршілік мезгілі еттік.

12. Біз үстілеріңе мықты жеті (қат көкті) тұрғызып қойдық.

13. Шырақты жап жарық қылдық.

14-15-16. Біз дәнді дақылдар, өсімдіктер және ну бақшалар өсіру
17. Расында, ажырату күнінің мерзімі белгіленіп қойылған.

18. Сұр үрленеді,сосын сендер топ-топ болып келесіңдер.

19. Аспан ашылады да,есіктерге айналады.

20.Таулар қатты қозғалады да, сағымға айналады.

21.Расында, тозақ аңдып тұратын мекен болды.

22. (Ол)шектен шыққандардың барар жері.

23.Олар онда сансыз ғасырлар бойы қалады.

24-25.Олар онда не салқындамайды, не қайнаған су мен іріңнен
26. (Амалдарына)сай жаза.

27-28. Расында, олар есеп-қисаптың болуын тілемеген еді,әрі біздің аяттарымызды
29. Біз әр нәрсені нақты есептеп, оны жазып қойғанбыз.

30. Азаптарыңды тартыңдар, неді,Біз сендердің азаптарыңды ғана арттыратын боламыз.

31. Расында, тақуалар үшін табыс бар.

32-33-34. Бақшалар, жүзімдер, жасөспірім, құрбы-құрдас қыздар,толып –тасыған кеселер.

35. Олар онда бос, жалған сөздерді естімейді.

36. Иеңнің саған амалың үшін берген сыйлығы .

37. Ерекше мейрімді көктер мен жердің және олардың арасындағылардың
38. Жебірейіл мен барлық періштелер сап түзеп тұратын күні
39. Сол күн – хақ . Ендеше кімде-кім Иесінің
40. Расында , Біз сендерге жақындаған азапты ескеерттік .
- әл-Кәфирун ( Кәпірлер ) сүресі . Меккелік сүре
Ерекше мейірімді , аса рақымды Аллаһтың атымен (бастаймын ).

1-2-3. « Әй, кәпірлер ! Мен сендер табынатын (
4-5. Мен сендердің табынғандарыңа ешқашан табынбаймын және сендер
6 . Сендердің діндерің өздеріңе , менің дінім өзіме
-әл-Мәсәд (Арқан ) сүресі . Меккелік сүре . Бес
1. Әбу Лаһаптың қос қолы қасіретке ұшырап , өзіде
2.Оған мал-мүлкі , кәсібі пайда бермеді .

1.Ол жақын арада алаулаған отқа кіреді .

2.Оның әйелі де ( отқа ) отын көтеріп кіреді
3.Оның мойнында мықты есілген арқан болады .

-әл-Ихлас ( Ықылас ) сүресі . Меккелік сүре ,
Ерекше мейірімді , аса рақымды Аллаһтың атымен ( бастаймын
1.«Ол Аллаһ –жалғыз .

2.Аллаһ-мұң-мұқтажсыз .

3.Ол тумады , әрі туылмады .

4.Оған теңдес ешкім жоқ .»,-деп айт .

-әл-Фәләқ ( Таң ) сүресі . Меккелік сүре ,
Ерекше мейірімді , аса рақымды Аллаһтың атымен
2-3-4-5 . « Жаратқан нәрселерінің кесірінен , қараңғылық қаптаған
1. Таңнын Иесінен пана тілеймін»- деп айт .

-ән-Нәс (Адамдар ) сүресі . Меккелік сүре , алты
Ерекше мейірімді , аса рақымды Аллаһтың атымен ( бастаймын
4-5-6 « Адамдардың жүректеріне сыбырлап азғыратын , жындар

мен адамдардан болатын жасырынушы әзәзілдің кесірінең (сақтанып )

1-2-3. «Адамдардың Иесінен , адамдардың Патшасынан , адамдардың Тәңірінен
Әдебиеттер :

Ғ.Ақытұлы , М.Ақытұлы .Құран Кәрім . Қазақша аудармасы .
Х .Алтай . Құран Кәрім . Қазақша мағына және
У.Қыдырханұлы. Құран Кәрім. Қазақша мағына және түсінігі. Алматы, Дәуір,
Р.Нысанбайұлы, У.Қыдырханұлы. Құран Кәрім. Алматы, Жазушы, 1991 ж.

Н.Өсерұлы. Құран және оның қазақша мағынасы. Алматы , 2002ж.

6. Г.Ж. Бүркітбай, Х.Еллек . Араб тілінің морфологиясы.
А.Б. Донбаева . Даналықтың түбі бір. Алматы , 2004
Бархударов Л.С. Язык и перевод. Москва,1975.

8. Власов С , Флорин С “Непереводимое в переводе
9. Загидуллин Р.З .” Теоретические и методические основы переводческого
10. Исаев С . Қазақ әдеби тілінің тарихы .
11. Кеңесбаев І . Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі .
12. Коран . Перевод с арабского . И.Ю .
“ Буква “ 1991.

13. Комиссаров В.Н. Теория перевода ( Лингвистические аспекты) Москва
14. Копанев П.И , Беер Ф . “Теория ипрактика
15. Көпеев М.Ж. Екі томдық. 2-том . Алиаты ,
Араб тілі сөздіктерінің түсіндірмесі.

әл-Куфр – құдайсыздық,дінге сенбеу, құдайды сөгу,

рақметі жоқтық.

Күпіршілік – дінге , Құдайға сенбеушілік, дінге сенбеуші ,
әл-Кәусәр – мол – молшылық, діни ұғымша ұжмақ өзені
әл- Ихлас – Ықылас. Адалдық , адал ниеттілік ,
Ықылас , ыждихат пен жихат етіп , шыбын жан
әл-Асыр – Ғасыр , заман , дәуір , жүз
әл- Құрайыш – Мұхаммед шыққан араб тайпасының аты. Мекке
Құрайыш ескі ғараб елінде Құрайыш таһифасы дейтін белгілі
әл- Фил – піл. Екі азу тісті , ұзын
әл- Хуср – Жоғалту , айрылу . 2)
әл- Хоннас – 1) Шегінуші . ( Шегінуші
2) Ібілістің теңеуі . Ереке , егес сөзге қойма
әл- Хойр – 1)Жақсы , мейірман , мейірімді ,
2) Өте жақсы . 3) жақсылық , игілік .
әд - Дин – Наным , сенім ,
әз – Зәлзәлә - 1) Дірілдеу , сілкіну ,
Жер кепенің іші зілзәлеуметтікә зілдей ( М. Сатыбалдиев
әз – Зәйтун – Жылы жақта өсетін сарғыш
ас – Собр – шыдам , тағат , төзім
ат – Тур – тау ( Сина , Синай
кішкене бір таудың аты ,

Қорытынды.

Құран Кәрім Алла (т) сөзі . Хазіреті Мұхаммед (
Қасиетті Кітабымыз Құран Кәрім : әрі жазулы нұсқа түрінде
Таяуда мұсылман елдерінің қатынасулары бойынша, Құран Кәрімнің басқа тілдерге
“Құран Кәрімнің Дүние Жүзілік Аудармасының Библиографиясы“ делінген атпен мың