1-ші Марокко дағдарысы
Англияның «керемет оқшаулану» саясатынан түбегейлі бас тартуы және одақтар жүйесіне көшуі мемлекеттердің әлемдік жүйесіндегі күштерді қайта топтастыру үрдісіндегі мейлінше маңызды сәттердің бірі болды.
Германия өз тарапынан ең аз дегенде і мақсатқа жету үшін: біріншіден, Ресейге ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспортын Ресейден герман нарығына шығаруды қиындата алған прустық юнкерлердің мүддесіндегі оған тиімсіз сауда шартын тану; екіншіден: француз-орыс одағын әлсірету және сол арқылы Францияны еуропалық континентте оқшаулау, үшіншіден, толығымен 1903 ж қалыптасқан Бағдат темір жолын салуға концессия беру көмегімен Таяу Шығысты бағындыру мақсатында барынша қолайлы жағдай жасау үшін орыс-жапон соғысы барысынды патшалық Ресейдің әлсіреуін қолданып қалуға үміттенді.
Арта түскен оқшауланудан алданған Германия үкіметі орыс-жапон соғысындағы Ресейдің Англия ұстанымына наразылығын қолдануды және орыс үкіметін одақ құруға мәжбүрлеуге шешті. 1905 ж шілдеде Бъерктегі ІІ Николай мен ІІ Вильгельм кездесуі барысында келісуші тараптардың біреуіне қандай да бір еуропалық держава шабуыл жасаған жағдайда Ресей мен Германияның Еуропада өзара көмек көрсету міндеттемелерін қамтыған шартқа қол қойылды. Бұдан кейін Ресей бұл шартқа Францияны да тарту керек еді.
Бұл шарт Ресейде оның мүдделерін сәйкес болмағандықтан, үлкен наразылық тудырды. Біраз уақыттан кейін ІІ Николай герман жағына араларында қабылданған шарт Францияның оған келісім жағдайында ғана күшіне ене алатындығы туралы мәлімдеуге мәжбүр болды. Бұл шартты жойғанмен тең болды. Сөйтіп, патшалық Ресейді өз жағына тартудағы еуропалық державалар арасындағы күрес жалғасып жатты, оның толығымен аяқталуы Мароккодағы бақталастық барысында пайда болған жаңа халықаралық дағдарысқа қатысты біршама кейінірек анықталды.
1904 ж аяғында француз қажыгерлері және өнеркәсіпкерлері «Марокко істер жөніндегі комитетті» құрып, бірқатар беделді саясаткерлердің қолдауына сүйеніп, Марокко сұлтанына ірі заемды тели бастады. Францияның Англиямен жақында жасаған келесімінің шарттарына сәйкес, оған берілген мүмкіндікті тезірек жүзеге асыру міндет еді. Бұл тараптырдың жүзеге асуы тікелей Марокко тәуелсіздігінің жойылуына апарды. Мароккода өздерінің қызығушылықтары болған кейбір қаржы топтарының мүдделеріне бола герман үкіметі француз бақталастары жоспарларының іске асуына жол бермеу үшін араласуды шешті. Францияның ағылшын-француз келісіміне соққы беру және оған қиын кезде Англия қолдау көрсетпейтіндігін дәлелдеу басқа мақсат болды. Ресей Жапониямен соғыспен әлек болып жатқанын ескере келе, бас штабтың басшысы Шлиффен, сондай-ақ герман дипломатиясының басшы қайраткерлері жағдай Францияға қарсы соғысқа қолайлы болып қалыптасып жатыр деп есептеді.
1905 ж 31 наурызда ІІ Вильгельм марокколық айлақ Танжерге келіс, Германияның Мароккода қандай да бір державаның үстемдігіне шыдай алмайтындығы және бұған барышща қарсылық көрсететіні туралы бұқараға жария етті. Сосын герман үкіметі француз сыртқы істер минитсрі Делькассенің саясатын Германияға қарсы деп есептей келе, онымен келіссөздер жүргізуден бас тартқанын жариялады.
