TOPREFERAT.COM.KZ - Қазақша рефераттар

войти на сайт

вход на сайт

Логин: :
Пароль :

Забыл пароль Регистрация

АҚШ-тың Парсы шығанағындағы геостратегиясы




АҚШ-тың Парсы шығанағындағы геостратегиясы
1
Раздел: Тарих | Автор: Админ | Дата: 5-10-2015, 18:00
Загрузок: 1775

АҚШ-тын Парсы шығанағындағы геостратегиясы


XX ғ. соңғы ширегі мен XXI ғ. басында Парсы шығанағы аймағы әлемнің саяси, әлеуметтік және әскери тұрғыда шиеленісті аймағы болып келеді. Көптеген ғасырлар бойы Парсы шығанағының геосаяси құндылығы екі — тарихи және географиялық — факторға тікелей тәуелді. Екінші дүниежүзілік соғыс уақытынан бастап 80-жылдарға дейін Таяу Шығыс, әсіресе, Парсы шығанағы, Америка Кұрама Штаттары мен Кеңес Одағы арасында айтарлықтай тұраксыз, тікелей емес қақтығыстар етек жайған геосаяси театрлардың бірі болып табылды.


XX ғ. мен XXI ғ. басын қамтыған аралықта әлемдік коғамдастық осы жерде қатаң халыкаралық, казір болса қарулы, күрестің, әлемдік нарықта аймақтық мұнай үшін, яғни «мұнай долларларын» пайдалану үшін күрестің куәгері болды.[1]


Соңғы жылдарда Парсы шығанағының геосаяси жағдайында елеулі өзгерістер орын алуда. Олардың аса маңыздысы — АҚШ-тың Ирактағы экспансиясы және оның Шығанақ елдері үшін, сондай ақ, әлемдік қоғамдастық үшін, салдарлары. Ирактағы оқиғалардың нәтижесі: кең көлемдегі әскери қару-жарақ жеткізілуі; Шығанақта шетелдік қарулы күштердің тұрақты табылуы және олардың әскери операцияларға қатысуы; АҚШ-тың тығыз әскери, саяси және дипломатиялық қызметі; бір жақтан — Парсы шығанағы елдері, және екінші жақтан — қозғалысы батыс державалары арасындағы қарым-қатынас сипатымен анықталған мұнай долларлар айналымының кең көлемділігі.


Глобализация үрдістері жүріп жатқанда, трансұлттық экономикалық өзара байланыстардың калыптасқан, халықаралық қатынастардың жаңа өлшемдер пайда болған жағдайда, әлемдік дәлелденген мұнай қорының 43,9%-на және табиғи газдың 15,5%-на ие Парсы шығанағының араб монархиялары соңғы онжылдықта аймақтық кеңістіктен әлемдік экономика мен таяушығыстық саясаттың орталығына карай назарын шоғырландырды. Өзінің ерекшелігі арқасында Парсы шығанағы жер шарының стратегиялық маңызды аймағы болып отыр.[2]


Халықаралық істерде американдық үстемдікті алға жылжытатын АҚШ билеуші таптары «қырғи-қабақ соғысының» аякталуына орай әлемдік тәртіптің өзгеруі — Парсы шығанағының геосаяси маңыздылығының төмендеуін алып келмендігіне нұсқайды. Бұл аймақ барлық доктриналық құжаттарда сыртқы саяси тақырып бойынша «АҚШ өмірлік көкейтесті мүдделеріне» әрқашан кіріп отырады. Бұндай концептуалдық жакындау аймақтың әлемдік экономика тұрақтылығын және Атлантикалық альянстың жетекші елдерінің тыныштығын қамтамасыз етуде маңызды рөлін мойындауы ретінде, сондай-ак өзекті халықаралық және аймақтық түйінді мәселелердін кең қатарына әсер ете алатындығы ретінде, түсіндіріледі.[3]


2003 жылы АҚШ жағымды шарттарды пайдаланып, аймақтың геосаяси кеңістігін қайта карастыруды шешіп, Иракқа әскери басып кіру жоспарларын жүзеге асырады. Сөйтіп, өзінің жеке дара жария еткен «әлемдік арбитраж» құқығын нығайта түседі. Ирак айналасындағы оқиғалардың өріс алуы әлемдік саясатта заманауи үрдістер жайлы ойлану үшін жақсы себеп тудырып отыр. Халықаралық қауымдастық бүгін айтарлыктай түсініксіз, одан әрі — қауіпті, жағдайда қалды. Халыкаралық терроризм былай тұрсын, қазір онымен күресу міндеттерін шешуді сылтау етіп, әлемнің стретегиялық маңызы бар аймақтарына толык күш бақылауын орнатуға талпынған Вашингтон саясаты үрей тудырып отыр. Өз одақтастарының көпшілігінің мүдделерімен, халықаралық-құқықтық нормалармен, тіпті адамгершілікпен санасуды ойламайтын Буш әкімшілігі қатаң түрде барлық Ислам әлемінің «демократизаторы» рөлін мойнына алуды көздеп отыр.[4]


Бұл тұрғыдан қарағанда, Ирак пен басқа елдердегі оқиғалармен байланысты қалыптасқан жағдайдың мәнін АҚШ іс-әректтерінің стратегиялық логикасы мен рөлін анықтайтын бірнеше құжат жақсы түсіндіреді. Белгіленген мерзімге карай АҚШ энергетикалық дағдарыс мәселесімен жүздесетіні туралы қаупі ескерілген «2015 ж. дейін әлемдік жағдайдың дамуы жайлы» атты барлау бойынша АҚШ Ұлттық кеңесінің баяндамасы (2000 ж. желтоқсан). Себеп басқа елдерде, әсіресе Қытайда, Үндістанда, сонымен қатар Еуропада, энергия ресурстарын тұтынуының өсуі. Баяндамада, болжау бойынша, 2015 ж. қарай таяушығыстық мұнайдың 4/5 Шығыс Азияға импортталады. АҚШ-тың мұнай импортына тәуелділікті қысқарту қажеттілігі туралы кеңестер беріледі. Эксперттер күнделікті импортты 11 миллионнан 5-6 миллионға дейін Кыскартуды жөн көреді.


2001 жылғы мамырда жарық көрген Дж. Буштың энергетикалық бағдарламасы, онда тұтынуды 2040 жылға қарай күніне 23 баррелге дейін көбейту міндеті қойылған. Бұндай ірі көлемдегі жоспарлар әлемнің барлық аймақтарында жаңа энергетикалық ресурс көздерін іздеу қажеттілігін және оларға қатал бакылау орнатуды керек етеді.


Америка экономикасы басынан өткізіп жатқан дағдарыс алдындағы жағдайдан шығу жолдарын тандауды айқындайтын АҚШ-тың жаңа Ұлттық кауіпсіздік стратегиясы. Әлемнің өзекті ресурстық аймактарына бакылау орнатып, өзі мен өзіне берік елдер үшін мұнайға икемді баға орната отырып, бұл мәселелерді Вашингтон басым түрде әскери күш көмегімен шешуді көздейді. [5]


Еске салуға болар жәйт, 1939-1945 жж. екінші дүниежүзілік соғысы аяқталғаннан бері Таяу және Орта Шығыстағы Вашингтонның күллі стратегиясы мен саясаты АҚШ-тын әлемнің осы аймақтарында экономикалық, саяси және әскери-стратегиялық ұстанымдарын кеңейтуге, нығайтуына бағытталған.


Ирандағы 1979 ж. Ислам революциясының аймақтағы Америка ұстанымдары мен мүдделеріне тосыннан және мықты сокқы беруі өзінің Қиыр және Орта Шығыстағы саясатын жүзеге асыруда Вашингтонның достық, бірақ жеткілікті түрде калыпты емес жергілікті тәртіптерге сүйенуінен гөрі, тек қана өз күшін қолдану стратегиясына өтуіне мәжбүр қылды.


XX ғ. 80-жылдарында бүкіл әңгіме тек Иран мен Парсы шығанағы аумағында Ислам оппозициялық қозғалыстары жайлы болса, және де не терроризм, не Ирак жағынан қауіп туралы болса, XXI басында АҚШ – тың  стратегиялық мүдделерінің векторы бірталай өзгеріске ұшырады. Ирак, Иранның саси оппоненті және әскери қарсыласы ретінде, Вашингтон үшін маңызды, бастысы болмаса да, аймақтағы антиирандық блоктың, сол жылдарда Тегеранда, былай айтқанда «ислам революциясы» жолында өзіндік кедергінің құрамдас бөлігі болып табылды. Құрама Штаттары енді Ирак жағында емес, жаңа жүзжылдықтың басы бұл елде әскери экспансияның басталуымен белгіленді.[6]


Парсы шығанағы аумағында геостратегиялық жағдайдың өзгеру процесі Ирактың баска Аравия бұғазының араб монархияларымен катынасы күрт шиеленіскеннен кейін басталды. Оның нәтижесінде 1990 ж, ирак-кувейт дағдарысы сахнаға шықты. Кейін БҰҰ – ның  Саддам Хусейнді оккупацияланған кувейт территориясынан өзінің әскерін шығартқызу үшін біркатар сәтсіз талпыныстары, АҚШ қарамағында антиирактық коалиция мен көпұлтты күштердің группировкасының құрылуы, және соңында, «Шөл дауылы» — АҚШ пен оның одақтастарының Кувейт территориясын босату бойынша операциялар орын алды. Нәтижеде, Парсы шығанағы аймағында және, жалпы алғанда, Қиыр және Орта Шығыста көпке дейін жағдай тұрақсызданады.[7]


Солайша, бүгін әлем Ирак айналасындағы кезекті дағдарыспен бетпе-бет кездесіп отыр. Буш әкімшілігі Иракта әскери операция бастай отырып, басқаруға алған негізгі мотиві — өзінің Парсы шығанағы аймағында геосаяси позицияларының нығайтуы болғаны айдан анық. Оқиғаларды Мұхиттың ар жағынан бақылағыннан гөрі, тікелей «мұнай орнынан» бақылау — әлдеқайда ыңғайлы. Тіпті АҚШ-тың Саддам Хусейнді елім жазасына тартып, тәртіпті сақтау үшін әлі де толықтай әскерін шығармай, биліктегі айтарлықтай ықпалды қолына алғаннан кейін де, қандай да демократиялық талпыныстарын жүзеге асырғаннан кейін де, Ирак дағдарысының нәтижесін израиль-палестина қарсыласуы жағдайындағыдай алдын-ала болжау соншалықты қиын болып отыр. 


Пайдаланған деректер:


1.Яковлев А.И. Нефтяные монархии на пороге XXI века.-Институт изучения Израиля и Ближнего Востока.-М.-1998 Г.-412 с.


2.Мелихов И.А. Арабские монархии Персидского залива на этапе модернизации (70-90-е годы)// Автореферат дисс. док.ист.наук.-М.-20()0..


3.Аль Хамид Джабайль. США и Персидский залив: способы обеспечения американской гегемонии. — Дубай.-2001.-с.114.


4.Бжезинский 3. Аналитический доклад.// Евразийский вестник.-2003.-№22..


5.Ивашов Л.Г. Что стоит за планами войны США против Ирака// Журнал теории и практики Евразийства.-2003 .-№22..


6.Борисов А.Б. Арабский мир: Прошлое и настоящее. М.-2002.-253 с.


7.Олимпиев А.Ю. Ближний и Средпий Восток: актуальные проблемы международных отношений.-М.-2004.-238 с.


 



Написать комментарий
Имя:*
E-Mail:
Полужирный Наклонный текст Подчеркнутый текст Зачеркнутый текст | Выравнивание по левому краю По центру Выравнивание по правому краю | Вставка смайликов Выбор цвета | Скрытый текст Вставка цитаты Преобразовать выбранный текст из транслитерации в кириллицу Вставка спойлера
Введите код: *


Бұл сайтта Қазақстанның түкпір-түкпірінен жиналған қазақ тіліндегі рефераттар мен курстық және дипломдық жұмыстар ұсынылған. Қазіргі таңда www.topreferat.com.kz сайтының қазақ тіліндегі жұмыстар базасы бүкіл интернеттегі ең үлкен база болып табылады! Біздің базадағы жұмыстар саны 15000-нан асады. Біз бұл жетістікпен тоқтап қалмаймыз! Біз базамызды одан әрі толықтырамыз.
» » АҚШ-тың Парсы шығанағындағы геостратегиясы

© 2011-2016 Скачать бесплатно на topreferat.com.kz курсовые, дипломные и рефераты на телефон, на планшет и на компьютер.
При копировании материала активная ссылка на источник обязательна.


Мнение посетителей:
 

После 9 класса Вы:

Пойду в 10, 11, закончу школу полностью
Пойду в Колледж
Пойду в ПТУ
Пойду работать
Снова пойду в 9 класс

 
 
Похожие:
  • Сауд Арабиясы Корольдігі
  • Ирак мемлекеті
  • Парсы патшасы І Дарийдің Бехистундік жазуы
  • Дарий I-дің Скифияға жорығы
  • Ирак
  • Таяу Шығыстағы саяси дағдарыстың проблемалары (1 - бөлім)
  • Орталық Азия және Қазақстанның қауіпсіздік мәселелері (1 - бөлім)
  • ҚХР–ның сыртқы саясатындағы араб векторы диплом жұмысы
  • Таяу Шығыстағы АҚШ-тың сыртқы саясатының басымды бығыттары диплом жұмысы
  • Таяу шығыс мәселелерін реттеудегі египеттің ұстанымы диплом жұмысы
  • Бұқаралық ақпарат құралдары халықаралық құқық курстық жұмыс
  • ХХІ ғасырдағы халықаралық қатынастар курстық жұмыс
  • Иран-Ирак соғысы курстық жұмыс
  • Екінші дүние жүзілік соғыс қарсаңындағы Ирак курстық жұмыс
  • Халықаралық қатынастар жүйесіндегі АҚШ ролі реферат
  • Иран және Қазақстан қарым-қатынасы реферат
  • Ирак реферат
  • АҚШ пен Қазақстан қарым қатынасы реферат
  • Әлемдік мұнай нарығы реферат
  • Каспий аймағының мұнай нарығындағы маңыздылығы реферат