Революциядан кейінгі Чехословакияда басталған саяси және экономикалық қайта құрулар
1990 жылы ЧССР парламентінің төрағасы болып Александр Дубчек, ал республика президенті болып Вацлов Гавел сайланды. Чехословакия конституциясына сәйкес президентті федералды жиналыс сайлады. Чехословакияның жаңа президенті. 53 жасар 5 жыл түрмеде отырған Вацлав Гавел ұсыныстылардың тізімінде жалғыз өзі қалды.
1968 жылғы «Прага көктемі» жетекшілерінің бірі Честлер өзінің кандидатурасын қайтып алды. «Азаматтық форум», «Езгіге қарсы қоғам» басқа да саяси партиялар Гавелдің кандидатурасына бір ауыздан келісті. 17-ноябрінен басталған дағдарысының соңғы нүктесі қойылды. Мемлекеттің негізгі қызмет орындары анықталды. [1]1990 жылы Чехословакияға коммунист емес президент келуі. Бір ай ішінде ЧКП қоғамдағы басқару жайман айырылды. Екі республика мемлекеттің атауынан социалистік деген сөзді сызып тастады. [2] Бір кезде елдің атауы жөнінде тартыс күшейді. Чехтар мен Славактар арасындағы көп жылдардан бері жиналған мәселелер шығып жетті.
Жағдайды ұшықтырмау үшін Чехия және Словакия республикасы Чехия және Славакия Федераттивтік (республикасы деген мемлекет атауы қолдады. Чехтар мен славактар арасындағы қатыныстарды реттеу барысында ЧСФР террирориясында тұратын румындар, венгрлер, моравиялықтар арасында наразылық бас көтерді.
Әр халық өзінің өзіндік партиясын құруға ұмтылды. «Автономиялық демократия үшін» деп аталған қоғамдық қозғалысы, румындардың «тәуелсіз ұйымы», «Мадьярлық» ұйымдары осылай пайда болды. [3]
И.Бархат и сталь революции за рубежом, 19902, №31 с 12
көрсетті жаңа үкіметтің председателі Мариан Чалфа бәсеке орталығын құру, бағының келісімділігі және сыртқы сауданың келісімділігі қажет». Сонымен қатар мемлекеттік сектордың белгілі бөлігінің жекешелендіру қажет шаруашылық, акционерлік қоғам жүйесін дамыту қажет деген пікір айтты. [5]
1963-1971 жылдары Ваулав Клаус Чехословакия ғылымы академиясының экономика институтының ғылыми қызметкері болды. 1990 жылы 9 июльден бастап Чехословакияда азық-түлік өніміне баға өсті.
Бүкіл дүниежүзілік рынкқа терең тең дәрежелі қарсылас болып шығу үшін, мемлекеттің барлық экономикалық жүйесін қайта құру керек [6]. Алғашқы іске асырылатын міндеттер белгіленді.
5. Бархат и тпаль революции –За рубежом, 1990, №31 с 14
1990 жылы барқыт революциясына 1 жыл толғаннан кейін Чехословакия парламенті жекешелендірудің екі бағытын белгіледі.
6. Постреволюционная Восточная Европа: экономические оринтизмы и политические коллизми. М., 1995, с 45
Купон мемлекеттілік мүліктің ең үлкен үлесі. [8]
Басқа Шығыс Европа елдері сияқты Чехословакия да бұрынғы
Кеңес Одағының экономикалық ұйымы өзара экономикалық қөмек кеңесінің құлауынан қөп зардап шекті.
Чехословакиядағы «купондық жекешелендіру» үлкен ынта тудырды.
Купонды беру программасын үкімет үлкен сақтықпен бастады. Үкімет 11,3 мил. азаматтан 4 миллионы қатысуға тартты.
1992 жылғы сайлауға қатысуға Чехословакия бойынша 120
қозғалыстар мен партиялар заңды түрде тіркелді. [9] Чехия сайлауға оқшыл қанағаттарымен барады. Азаматтық демографиялық партия үшін жаңа қәсіпорын иелері және сайлауға қалталарындағы акцияларымен келетін қарапайым азаматтар дауыс береді. Сайлау алдындағы жекешелендіру купонын акцияға айырбастау саясатын жүргізу кездейсоқтық емес.
8.-9. Ярошевский В. Пмос превитлизация всей страны «Эхо плонеты»,
1992 №36 с 19
Солшыл күштерге коммунистер, социал — демократтар және либерал социалистер жатады.
Александр Дубчек Славакия социал-демократиялық партиясын басқарды. Ол коммунистермен одақтасудан бас тартты. Чехия мен Словакияда екі партия жеңді. Клаус бастаған азаматтық-демократиялық партия мен В.Мечьер бастаған Демократиялық Словакия жолындағы қозғалыс. Июньде халық Чехияда оқшылдар үшін Славакияда солшылдар үшін дауыс берумен үкіметке федерацияны жақтайтын В.Клаусының және конференцияны жақтайтын В.Мечьердық партияларын алып келді.
Сайлауда жеңіп шыққан екі партия 1992 жылы 8 июнь күні Братиславада кездесті.Қаралған мәселе мемлекет ары қарай қалай өмір сүреді , бірге ме әлде бөлекпе? Шешімге келе алмаған екі партия Прагода тағы кездесті. Ең соңғыда 1992 жылы 25 ноябрде ЧСФР федеральды жиналысы тек қана үш дауыстың артық болуымен Чехослававкия федерациясымен өмір сүруін тоқтатқаны Чехославакияның орныны өз алдына тәуелсіз өмір сүретін екі мемлекет пайда болғаны туралы жарияланған заң қабылдады.
Экономикалық реформасын жүзеге асыруды жалғастыра берді.
1988 ж комунистік чехославакия қару жарақ сатудан миллиард доллар алды. Экспорт түрінде Прага үкіметі әлем бойынша жетінші орында тұруы Барқыт революциясынан кейін кіріс 10 есе азайды. Федерация құлағаннан кейін Прагада, Братиславияда қару жарақ заводын не істеу керек деген мәселе тұрды.
Социалистік еңбек бөлісіндегі Словакия экономикасы Варшава келісімі елдерін қару жарақпен қамтамасыз етуге қалыптасқан Комунистік империяның күйреген соң Словакияның үлесіне барлық соғыс заводының 2/3 сі қалды.
Көптеген сарапшылар; Танк Славакияның валюта өндіретін бір ғана экспорттық саласы- деп бағалауда.Бұл бағалаудың жаны бар.Владимир Мечьер өзі Славакия әскери заводының заң қызметкері болған жағдайды жақсы түсінді.12
Осылайша жетпіс төрт жыл екі ай үш күннен соң Чехословакия өзінің өмір сүруін тоқтатты. Екіге бөліну, айырылысу сабырлы түрде, ешқандай соқтығыссыз болып жатты.
Алайда бұл жерде көпшіліктің ашу ызасын көз жасын да айтпай кетуге болмайды Чехослвакияның игілігі жолындағы азаматтық ниет деп аталған жаңа ұйым барлық елдердің үкіметтері мен парламенттердің көмек сұрап жар сала отырып Чехославакияның бөлінуі халқының көпшілігінің еркіне қарсы және олардың мүддерлеріне қарамай жүргізіліп отыр деп мәлімдеді.
Алайда жүздеген елдердің үкіметтері бұл жаңа екі мемлекеттің пайда болуын танып мойындады.
Ал, өмір болса өз дегенін істеп жатты1993 ж 23 январында сайлаудың негізінде тәуелсіз Чехия Республикасының алғашқы президенті болып Вацлав Гавел сайланды. Оған Чехия ұлттық Кеңесінің республика парламентінің жүз тоғыз депутаты дауыс берді. Ол президент болып сайлану үшін қажетті дауысының жартысынан астамына ие болды.
Өзінің ықпалы бойынша Чехия республикасында екінші орында тұрған Чехия мен Моравия компартиясында ыдырау біліне бастады
11. Провазник Д Так чья же это драма Новое время,1992,30, с 46-47.
12. Елин Л Торгуям только танками»Новое время 1883, 6,с 27.
Біріншіден екі Республика арасында сауда соғысының қаупі төнді. 1993 ж февральда екі жақтың үкіметтері аяқ астынан валюталық одақты таратып жоқ қылды Валюталық одақтың таратылуы екі аралық тауар қарым-қатынасы күрт төмендетіп жіберді.
