Чехияның тәуелсіздігік алған кейінгі дамуы
Тәуелсіздік алған Чехия Республикасы ретінде ресми түрде аталып Еуропада социалистік лагерден босаған тәуелсіз пайда болды. Географиялық орналсуы орталық Еуропада Польша, Славакия және Австралия, Германиямен шекаралас болып келеді.
Шерулердің жалпыхалықтық ереуілге ұласуы ЧКП басшыларының үреуін туғызды. Халықтың қөңілінде болатын шаралар жасала басталды. 24-нобярь күйі ЧКП Орталық Комитетінің бас хатшысы М.Якии баяндама жасады, Баяндамаларды партияның жұмысы, экологияны қайта құру қарқының әлсірегені сталуы Орталық Комитетінің мүшесі Алточии Млады партия басшылығы шиеленіскен жағдайды басынан шеше алмағанша айтып және Орталық Комитетіндегі маман мәселесін қайта құруды ұсынды. Бұл ұсыныс қолдау тапты. Орталық Комитетінің акретариаты мен презид толық құрамымен қызметпен кетті. Қөрел Урбалек бастаған жауа басшылық шиеленіс бұнымен тоқтаған жоқ. Келесі күні Прагада өткен бастауыш партия ұйымдары хатшыларының жиналысында ЧКП Орталық Комитетінің бірінші хатшысы және қалалық партия ұйымдарының барлық президиумдары қызметтен кетуге мәжбүр болды. Жиналыс студенттер шеруі туралықаулы қабылдады және тез арада партия басшылары мен мамандарды өзгертуді аяқтау үшін ЧКП Орталық Комитетінің төтенше отырысты шақыруды ұсынды. 1968-1969 дағдарыс жылдарына және одан кейінгі жылдарға баға берілу ұсынылды. Келесі күндері бұқара шерулері жалғасты. 27-ноябрь күні күндізгі сағат 12,00-14,00 арасында екі сағаттық ереуіл басталды. 27-ноябрь күні парламент 17-ноябрьдегі оқиғаны талқылау үшін комиссия құрды. ЧССР конституциясына өзгеріс енгізілуі. Конституциядан ЧКП-ның қоғамдағы және ұлттық майдандағы рөлі туралы 4-ші және 6-шы баптары алынып тасталды. 3 декабрь күні Л.Адамец бастаған үкімет құрылды. Құрамында 21 адам болды. 16-сы ЧКП мүшесі, 5-еуі басқа партиямүшелері және партияда жоқтар. 4-декабрь күні кешке Прагада қайтадан болды. «Азаматтық форум» басшысы Ваулов Говел: «Үкімет құралында отырғандар қалыптасқан жағдайды дұрыс түсінбейтіндер»-деп сөз сөйледі. Студенттер 10-декабрьге дейін үкіметте өзгеріс болмаса, ереуілді 11-декабрьге дейін жалғастырамыз деп шешілді. 8-декабрьде ЧССР үкіметінің председателі А.Адамец қызметтен кетті. 9-декабрь күні саяси партиялар «Ұлттық майдан», «Азаматтық форум», Славакияның «Езгіге қарсы қоғам» өкілдері жүзеге дейін үкіметтің жаңа құрамы туралы пікірлесті. Ұлттық келісімдегі жаңа үкіметті президент тағайындады. ЧКП-ның 10 мүшесі және басқа партия мүшелері кірді. Премьер-министр Мариан Чалфи коммунист. Чехословакия республикасында іс жүзінде 1948 жылдан кейін бірінші рет коммунистер үкімет құрамында аз орын алды. 10 Президенттің уақытша міндеттерін үкімет өз қолыма алды.
Саяси құрылыс парламенттік республика жоғарғы лауазым иесі Республика Президентіті, ал ол парламенттің сайлауымен 5 жыл мерзімге сайлайды. (1993 жылы Гавел сайланған ал, 1998 жылы қайта сайланды).
Президент үкімет басшысымен оның құрамын депутаттардың ұсынысымен бекітеді.
Заң шығарушы органы Парламент-Сенат және Депутаттар палатасынан тұрады. Екі палатада бүкілхалықтық сайлауда сайланды. 1999 жылдан НАТО-ға мүше және Еуроодақ мүшесі.
Географиялық орналасуы орталық Еуропа бөлігінде солтүстігінде Польша мен Солтүстік батысында Германиямен, Оңтүсткте Австриямен ал, Шығысында Славакиямен шекаралас болып келеді.
Чехия мемлекетті пайдалы қазбаға онша бай ел емес. Оның территориясында тас қөмір, саз балшық керамика үшін және құрылыс материалдармен жартылай асыл тастар гранат пен агат бар. Маңызды болып шыны өндірісі мен хрусталь өндіру ерекше орын алады.
Мемлекет басқару жүйесі Чехия-президенттік республика. Президент екі Палаталы парламенттің отырысында 5 жыл мерзімге сайланады. Билік құру мерзімі 2 мерзіммен аспау керек.
Заң шығарушы органы Прааламент 2 палаталы-депутаттар палатасы, сенаттан тұрады.
Депутаттар палатасы 200 мүшесі болады олар 4 жыл мерзімге сайланады.
Сенат 81 мүшесі болады олар 6 жыл ал, үштен бір бөлігі сенаторлардың 2 жыл сайын сайланады. Екі палатада бүкілхалықтық сайлауда сайланады.
Атқарушы билік ол-үкімет болып табылады. Ол Премьер –министрмен министрлер кабинетінен тұрады. Елде 80 жуық саяси партиялар мен қозғалыстар жұмыс істейді. 200 жуық жастар ұйымдары қызмет атқарады.
Халқы 2001 жылғы мәлімет бойынша 10 27200 адам құрайды. Өмір сүру ұзақтығы еркектер-71 жас ал, әйелдер 78 жас. Өлім-5,6 болып келсе ол Еуропада ең төмен қөрсеткіш. Этникалық құрамы: чехтар 81,2 %, маровы 13,2 % , славак –31 % поляк –0,6 % , немістер –0,5 % , силезцы –0,4 % , қығандар — 0,5 % , венгерлер 0,2 % және басқа этникалық өкілдері –0,5 % құрайды. Халықтың тығыздығы 130 адам 1 кв. км-ге. Жұмыссыздық –9 % құрайды.
Өндірісте 33,1 % адам, ауыл шаруашылық пен 6,9 % , құрлыс 9,1 % көлік секторы –7,2 % қызмет көрсету секторы –43,7 % тұрғындардың еңбекке жарамдылары осылай жіктеледі.