Тонау диплом жұмысы
МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ………………………………………………………………......................5
I . ТОНАУ ҚЫЛМЫСЫ ТУРАЛЫ ҰҒЫМ ЖӘНЕ КӨЗДЕЛГЕН ЖАУАПТЫЛЫҚ
1.1 Тонау қылмысы туралы ұғым…………………………………….....................7
Тонау қылмысы үшін көзделген қылмыстық
жауаптылық……………………………………………………… .........9
II . ТОНАУ ҚЫЛМЫСЫНЫҢ ҚҰРАМЫНА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА
2.1 Тонау қылмысының объектiсi…………………………………....15
2.2 Тонау қылмысының объективтiк жағы………………………….....................16
2.3 Тонау қылмысының субъектiсi……………………………………. ................17
2.4 Тонау қылмысының субъективтiк жағы…………………………....................19
III . ТОНАУ ҚЫЛМЫСЫНЫҢ ӨЗГЕ МЕНШIККЕ ҚАРСЫ ҚЫЛМЫСТАРДАН ЕРЕКШЕЛIГI
3.1 Бөтеннің мүлкін талан-таражға салудың жалпы түсінігі............21
3.2 Тонау қылмысы және ұрлықтан өзгешелiгi……………………......................34
3.3 Тонау және сенiп тапсырылған бөтен мүлiктi иеленiп алу
немесе ысырап ету………………………………………………………………….36
3.4 Тонау қылмысы және алаяқтық қылмысынан
айырмашылығы………………………………………………….........37
3.5 Тонау қылмысының қарақшылықтан айырмашылығы…...........38
3.6 Тонау қылмысы және қорқытып алушылық қылмысы..............39
3.7 Тонау қылмысына ұқсас өзге де қылмыстар…………………....40
ҚОРТЫНДЫ………………………………………………………………............46
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ………………………………… ...........47
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Жұмыс көлемі: 47 бет
Пәні: Соңғы қосылған дипломдық жұмыстар
-----------------------------------------------------------------------------------
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ………………………………………………………………......................5
I .
1.1 Тонау қылмысы туралы ұғым…………………………………….....................7
Тонау қылмысы үшін көзделген қылмыстық
жауаптылық……………………………………………………… .........9
II .
2.1 Тонау қылмысының объектiсi…………………………………....15
2.2 Тонау қылмысының объективтiк жағы………………………….....................16
2.3 Тонау қылмысының субъектiсi……………………………………. ................17
2.4 Тонау қылмысының субъективтiк жағы…………………………....................19
III . ТОНАУ ҚЫЛМЫСЫНЫҢ
3.1 Бөтеннің мүлкін талан-таражға салудың жалпы түсінігі............21
3.2 Тонау қылмысы және ұрлықтан өзгешелiгi……………………......................34
3.3 Тонау және сенiп тапсырылған бөтен мүлiктi иеленiп алу
немесе ысырап ету………………………………………………………………….36
3.4 Тонау қылмысы және алаяқтық қылмысынан
айырмашылығы………………………………………………….........37
3.5 Тонау қылмысының қарақшылықтан айырмашылығы…...........38
3.6 Тонау қылмысы және қорқытып алушылық қылмысы..............39
3.7 Тонау қылмысына ұқсас өзге де қылмыстар…………………....40
ҚОРТЫНДЫ………………………………………………………………............46
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ………………………………… ...........47
АННОТАЦИЯ
Қазақстан Республикасында ең көп кездесетін
«Тонау» қылмысын дипломдық тақырып ретінде
АННОТАЦИЯ
В Республике Казахстан часто встречающимися преступлениями являются «Преступления против
Рассматривая как отдельную тему, исследуя преступление как «грабеж», я
КIРIСПЕ
Қазақстан Республикасында ең көп кездесетін
«Тонау» қылмысын дипломдық тақырып ретінде
«Тонау» қылмысы қылмыстық құқықтың ерекше
Меншiкке қарсы қылмыстар, оның
Қазақстан Республикасының қылмыстық құқықтық принципiнiң бiрi жауаптылықтан
Дипломдық тақырыпты зерттеу барысында
Мәселенің өзектілігі мен оның кейбір қырларының толық реттелмеуі зерттеу
- тонау қылмысының теориялық негіздерін зерттеу;
- тонау қылмысын саралаудың тәжірибесімен танысу;
- тонау қылмысының құрамын қарастыру.
Зерттеу объектісі: тонау қылмысының құрамын анықтау және қылмыстық
Зерттеу пәні: тонау қылмысын саралауды құқықтық реттеу.
Жұмыстың әдістемелік негізін тонау қылмысын реттейтін нормативтік құқықтық
Ғылыми тәжірибелік маңызы тонау үшін көзделген жауаптылық жеке дара
Жұмыстың нормативтік негізін Қазақстан Республикасының Конституциясы, заңдар, Президенттің Жарлықтары,
I .ТОНАУ ҚЫЛМЫСЫ ТУРАЛЫ ҰҒЫМ ЖӘНЕ КӨЗДЕЛГЕН
1.1 Тонау қылмысы туралы ұғым
Меншік кез келген қоғамдағы экономикалық қарым қатынастардың негізі
Қазақстан Республикасының Конституциясының 6-бабында “Қазақстан Республикасында мемлекеттiк меншiк пен
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 235-бабына сәйкес,
Қазақстан Республикасы Конституциясының 26-бабының 3-тармағына
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодекiсiнiң 188-бабында меншiк құқығына
Бөтеннiң меншiгiне қол сұғушылық жасалған сипатына қарай Қазақстан Республикасының
заңмен және қылмыстық заңдармен қорғалады.
Қазақстан Республикасы қылмыстық заңында меншiк иесiне немесе иеленушiге залал
Қазақстан Республикасы қылмыс кодексiнде меншiкке қарсы қылмыстардың бiрнеше түрi
Бұл қылмыстардың барлығының топтық
Тонау қылмысы – меншiкке қарсы
Қазақстан Республикасы қылмыс кодекiсiнiң
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумының 1996 жылғы 25 шiлдедегi
Тонау қылмысы белсендi әрекет арқылы жасалынады. Қылмыстың жасалу тәсiлi
Тонау материалдық қылмыс құрамына жатады, яғни бөтеннiң мүлкiн
пайда болған жағдайда ғана аяқталған қылмыс болып саналады.
Тонау қылмысы қасақана тiкелей ниетпен жасалынады және қылмыстық жауапкершiлiкке
1.2. Тонау қылмысы үшiн көзделген қылмыстық жауаптылық
Тонау қылмысы үшін қылмыстық жауапкершiлiк Қазақстан Республикасы қылмыстық кодекiсiнiң
Қылмыстық кодекстiң 178 бабының 2-бөлiгiнде тонаудын ауырлататын түрлерi көрсетiлген,
а) жәбiрленушiнiң өмiрi мен денсаулығына қауiптi емес күш қолданумен,
б) бiрнеше рет
в) адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша
г) тұрғын, қызметтiк, өңдiрiстiк үй- жайға не қоймаға заңсыз
мүлкi тәркiленiп немесе онсыз үш жылдан жетi жылға дейiнгi
Тонаудың ауырлататын түрiнiң бiрi – жәбiрленушiнiң өмiрi мен денсаулығына
1) Күш қолдану дегенiмiз - жәбiрленушiнiң өмiрi мен денсаулығына
Жәбiрленушiнiң өмiрi мен денсаулығына қауiптi емес түрде күш қолданамын
Қазақстан Республикасы Жоғары Пленумының 20 желтоқсан 1996 жылғы
2. Кiнәлi адамның күш қолдануы немесе күш қолданамын деп
3. Тонау барысында қолданылған күш немесе күш қолданамын деп
Кейбiр жағдайларда жәбiрленушiге күш қолданып, ашық түрде ұрлық жасаған
Иванов және Орлов 1997 жылы 1 тамызға қараған түнi
Бiрiншi сатыдағы сот Иванов және Орловты Қазақстан Республикасы Қ.К-нiң
Қазақстан Республикасы Жоғары соттының қылмыстық iстер жөнiндегi коллегиясы 1-сатыдағы
бабы 2-бөлiгi “а”, ”б”, “в” тармақтарымен өмiрге қауiптi емес
Қазақстан Республикасы Жоғары Сотының қылмыстық iстер жөнiндегi колегиясы мынандай
1. Иванов және Орловтың күш қолданып, ашық түрде ұрлық
2. Жәбiрленушi “Павел” атты азаматқа сот – дәрiгерлiк сараптамасы
3. Қазақстан Республикасы Қылмыстық iстер жүргiзу кодексiнiң 19-бабының талабына
Тонаудың тағы бiр ауырлататын түрi – бiрнеше рет тонау
Қылмыстың бiрнеше рет жасалуының түсiнiгi Қазақстан Республикасы ҚК-нiң II-бабында
Тонау қылмысының тағы бiр ауырлататын түрi – адамдар тобының
Қылмысқа қатысу қылмыстық құқық бойынша қылмыс iстеудiң ерекше нысаны
Қазақстан Республикасы қылмыс кодексiнiң 31-бабында “егер қылмыс жасауға екi
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 21 маусым 2001 жылғы “Соттардың
Тонау қылмысының тағы бiр ауырлататын түрi-тұрғын, қызметтiк, өндiрiстiк үй-жайға
Тонау қылмысының бұл түрiн дәрежелеп қолдану барысында, тұрғын, қызметтiк,
Қоймаға жататындар – тұрақты немесе уақытша материалдық игiлiктердi сақтайтын,
Көрсетiлген объектiлерге заңсыз кiру деп тұрғын, қызметтiк, өндiрiстiк үй-жайға
Тонау қылмысының бұл ауырлататын түрлерiне қылмыстық бойынша заң мүлкi
Бұдан бөлек Қазақстан Республикасы қылмыстық кодексiнiң 178 бабы 3-бөлiгiнде
µйымдасқан топтың тонау жасағаны.
µйымдасқан топтын жасаған қылмысы қоғамға қауiптiрек болып саналады. Қазақстан
1) Қылмысқа кем дегенде екi адам қатысады.
2) Олар алдын ала қасақана бiр немесе бiрнеше қылмыс
Қылмысты топ тұрақты топқа жатады.
Алдын ала ұйымдасқан тұрақты қылмысты топтың қатысушылары қылмыс жасау
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумы 1996 жылғы 25 шiлдедегi
µйымдасқан топты қылмсытық сыбайластықтан ажырата бiлу қажет.
Қазақстан Республикасы қылмыс кодекiсiнiң 31-бабы 4-бөлiгiнде “егер қылмысты ауыр
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумы 21 маусы 2001 жылғы
Тонау қылмысының тағы бiр аса ауыр түрi – iрi
Тонаудың бұл түрiмен дәрежелеу үшiн келтiрiлген залалдың iрi өлшерде
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумы 25 шiлде 1996 жылғы
Тонаудың келесi аса ауырлататын түрi - ұрлық немесе қорқытып
Тонаудың бұл түрi қолдану үшiн кiнәлi адам екi немесе
Тонау қылмысының осы аса ауырлау түрлерiн жасағаны үшiн қылмыстық
II . ТОНАУ ҚЫЛМЫСЫНЫҢ ҚҰРАМЫНА ЖАЛПЫ СИПАТТАМА
2.1 Тонау қылмысының объектiсi
Әрбiр қылмыс құрамында оның объектiсiн, объективтiк, субъективтiк жақтарын, және
Нақты қылмыстың құрамы нақты қылмысқа тән белгiлердi көрсетедi. Кез
Әрбiр iстелген қылмыс белгiлi бiр объектiге қол сұғумен қатар
Бiрақ жалпы объектiнiң түсiнiгi бiр тектес нақты iс-әрекеттердiң ерекшелiгiн
Топтық объект дегенiмiз - қылмыстық қол сұғушылықтан қылмыстық заң
Қылмыстың тiкелей объектiсi деп қылмыстық заң қорғайтын нақты қатынастарға
Тонау қылмысының топтық объектiсi жалпы меншiк болатын болса тiкелей
2.2 Тонау қылмысының объективтiк жағы
Қылмыстың объективтi жағының негiзгi белгiлерi қоғамға қауiптi iс-әрекет немесе
Қылмыстың объектив жағы қылмысты iстеген адамның мiнез-құлқының сыртқы көрiнiсiн
Iс-әрекет кез келген қылмыстың объективтiк жағы қажеттi белгiсi болып
Қылмыстық заңда көрсетiлген қылмыстардың басым көпшiлiгi әрекет нысанында жасалады.
Қоғамға қауiптi iс-әрекеттер қоғамға зиянды өзгерiстер туғызуға соны болдыру
Қылмыстық құқық принципi бойынша iс-әрекет пен қауiптi зардаптың арасында
Сонымен қатар қылмыстың объективтiк жағының ôакулüтативтiк белгiлерi, яғни қосымша
Қылмыстың объективтiк жағының маңызы бiрiншiден, оның белгiлерiн дәлме-дәл анықтау
Тонау қылмысы объективтiк жағынан белсендi әрекет күйiнде бөтеннiң мүлкiн
2.3 Тонау қылмысының субъектiсi
Жалпы қылмыстың субъектiсi болып қоғамға қауiптi iс-әрекетжасаған және заңға
Қазақстан Республикасы Қылмыс Кодекiсiнiң 14- бабында “есi дұрыс, осы
Қазақстан Республикасы қылмыстық заңы бойынша қылмыстық жауаптылыққа өзiнiң iстеген
Қазақстан Республикасы қылмыс кодекiсiнiң 16-бабында есi дұрыс еместiк жайлы
Есi дұрыс емес деп танылған адамға сот осы Кодексте
Қылмыстық құқық ғылыми есi дұрыс еместiктiң ұғымын ашып көрсеткенде
Медициналық (биологиялық) белгi бойынша қоғамға қауiптi әрекеттi iстеген адамның
Есiнiң дұрыс болуы қылмыс субъектiсiнiң екiншi негiзгi белгiсi болып
Жалпы қылмыс субъектiсi болуға қажеттi негiзгi белгiнiң бiрi ол
Қазақстан Республикасы Қылмыс Кодексiнiң 15-бабында қылмыс жасаған кезде он
Тонау қылмысының субъектiсi 14 жасқа толған, есi дұрыс адам
14 жастан бастап қылмысты жауапқа тартқан жағдайда оның жас
15 қараша 2002 жылы кәмелетке толмаған, 15 қараша 1988
Сонымен қатар 14 жастан бастап қылмыстық жауапқа тартқан жағдайда
2.4 Тонау қылмысының субъективтiк жағы
Қылмыстың субъективтiк жағының мазмұнын мынандай заңдылық белгiлерi бар: Кiнә,
Аталып өткен қылмыстың субъективтiк жағының осы белгiлерiнiң заңдылық маңызы
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 19-бабында “қасақана немесе абайсызда
Қылмыстық заңда және сот-тергеу практикасында ең көп кездесетiн қылмыстар-қасақана
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінiң 20-бабында “тiкелей немесе жанама ниетпен
Сонымен қатар осы бапта тiкелей және жанама ниетпен жасалатын
“Егер адам өз iс-әрекетiнiң (әрекетсiздiгiнiң) қоғамға қауiптi екенiн ұғынып,
Сот-тергеу тәжiрибесiнде қасақаналықтың тiкелей және жанама ниеттерi олардың интелектуалдық
Тонау қылмысы субъективтiк жағынан қасақаналық тiкелей ниетпенен жасалынады, яғни
ІІІ. ТОНАУ ҚЫЛМЫСЫНЫҢ ӨЗГЕ МЕНШIККЕ ҚАРСЫ
ҚЫЛМЫСТАРДАН ЕРЕКШЕЛIГI
3.1 Бөтеннің мүлкін талан-таражға салудың жалпы түсінігі
Меншік құқығы, меншіктің өзі сияқты қоғамдық өмірде негізгі орынның
Қазақстан Республикасында меншік құқығы жөніндегі нормативтік ережелердің азаматтық-құқықтық
Қазақстан Республикасы Конституциясының 6 бабының 1 тармағына сәйкес Қазақстан
Меншік иесі өзіне тиесілі мүлікке қатысты өз қалауы бойынша
Сондықтан да, меншік иелерінің заңды құқықтары азаматтық құқық нормаларымен
Қылмыстық құқықта меншік иесінің құқықтары меншік нысандарына қарамастан тең
Әлеуметтік құндылықтар жүйесінде меншікке құқық адамның әлеуметтік игіліктерінің ішіндегі
Меншікке қарсы қылмыстарды кейде мүліктік қылмыстар деп те атайды.
Меншікке қарсы қылмыстар деп - мүліктің меншік иесіне немесе
Меншікке қарсы қылмыстардың топтық объектісін меншік иесінің иелену, пайдалану
Меншікке қарсы қылмыстардың тікелей объектісі болып меншіктің кез-келген нысаны
Қылмыстық заңның Ерекше бөлімін талдап қарасақ, қылмыстың тікелей объектісі
Біз талдайын деп отырған қылмыс құрамдарында меншік қатынастары негізгі
Меншікке қарсы қылмыстардың заты - Азаматтық кодексте көрсетілген меншік
Осылайша, меншікке қарсы қылмыстардың заты ретінде –заттар, яғни ақша,
Меншікке қарсы қылмыстардың объективтік жағы кінәлі адамның бөтеннің мүлкін
Меншік иесінен немесе өзге де иеленушісінен кінәлі адамның бөтеннің
Меншікке қарсы қылмыстардың объективтік жағы негізінен белсенді әрекеттер арқылы
Меншікке қарсы қылмыстардың объективтік жағы материалдық қылмыс құрамдарының көмегімен
Меншікке қарсы кейбір қылмыстардың объективтік жағының міндетті белгісі -
Меншікке қарсы қылмыстар субъективтік жағына келетін болсақ, бұл қылмыстардың
Меншікке қарсы қылмыстардың субъективтік жағының міндетті белгілеріне – пайдакүнемдік
Жалпы ережелерге сәйкес меншікке қарсы қылмыстардың субъектісі – жалпы
Қылмыстық жаупатылық туындайтын жас мөлшеріне қатысты меншікке қарсы барлық
14 жастан бастап қылмыстық жауаптылық келесі қылмыстарда туындайды:
16 жастан бастап қылмыстық жауаптылық келесі қылмыстарда туындайды:
Қылмыстық кодекстің Ерекше бөлімінің 6 тарауындағы қылмыстар пайдакүнемдік ниеттің
Талан-таражға - ұрлық (175 бап), тонау (178 бап), қарақшылық
Меншікке қарсы басқадай пайдакүнемдік қылмыстарға ерекше құнды заттарды талан-таражға
Меншікке қарсы пайдакүнемдік емес қылмыстарға бөтен адамның мүлкін қасақана
Талан-таражға салудың дәлме-дәл анықтамасын беру осы қылмыстардың мәнін анықтауға,
Күші жүріп тұрған заңдарға сәйкес талан-тараж ұғымы бұл топтық
Қылмыстық құқық теориясы мен тәжірибе жүзінде соңғы уақытқа дейін
КСРО және одақтас республикалардың қылмыстық заңдары “талан-тараж”
Отандық тәжірибеге сүйенсек, талан-таражға салудың толық ұғымы Қазақстан Республикасы
Қазіргі таңда алғаш рет заң деңгейіндегі талан-таражға салудың толық
Берілген ұғым талан-таражға салудың белгілерін анықтау үшін, оларды бір-бірінен
Заң деңгейінде берілген талан-таражға салудың ұғымын қарастырған кезде, бұл
Г.А.Кригердің пікірі бойынша, талан-тараждың ұғымы осы қылмыстардың белгілерін жалпылайтын
“Қорлар” ұғымы экономикалық санат болғандықтан біркелкі мағынада қолданылмайды.
В.А.Владимиров болса, жәбірленуші ретінде мемлекеттік немесе қоғамдық ұйымдардың қорларын
Әрекетке қатысты айырмашылықтарға келетін болсақ, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі
Осылайша, “талан-тараж” ұғымын анықтау барысында ғалымдар және
Қылмыстық заң және ғалымдар арқылы берілген “талан-таражға салудың”
.Заң шығарушы деңгейінде берілген талан-тараждың анықтамасында, талан-тараж - меншік
Біріншіден, бұл жағдайда меншік иесіне келтірілген қай зиянның бағаланатындығы
Екіншіден, жай талан-таражға салудың мөлшері тек заңды тұлғаларға қатысты
Осы көтерілген мәселелерге қатысты біздің қорытындымыз келесідей:
- Келтірілген зиянның мөлшерін анықтауға байланысты меншік иесіне келтірілген
- Заңда жеке тұлғаларға қатысты ұсақ талан-таражға салудың мөлшерінің
“Талан-тараж” ұғымын жан-жақты түрде қарастырғаннан кейін, тек талан-таражға
Талан-таражға салудың объективті белгілеріне: қол сұғушылықтың объектісі мен
Қол сұғушылықтың объектісі, қылмыстың маңызды және қажетті элементтерінің бірі
Объект - қылмысты бағалауда, оның қоғамға қауіптілігін белгілеуде, қылмыстың
Объект - қылмысты ғылыми және заңдық тұрғыдан белгілі бір
мүмкіндік береді.
Әрекет етуші Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде объектінің жалпы анықтамасы
Ең алдымен қандай қоғамдық қатынастарға тікелей нұқсан келеді, бұл
Жалпы объект - бұл қылмыстық құқық нормаларымен қорғалатын барлық
Топтық объект болса, біртектес және бір-бірімен тығыз байланысты қоғамдық
Тікелей объект дегеніміз, нақты қатынастар немесе бір-бірімен тығыз байланысты
Талан-таражға салудың мәнін анықтауда негізгі рөл осы қылмыстардың объектісін
Жалпы объект меншік қатынастары болғандықтан, талан-таражға салу әрекеті тікелей
Сол себептен Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 6 тарауы
Кейбір авторлардың пікірі бойынша талан-таражға салудың тікелей объектісі мүліктің
Жоғарыда айтып кеткеніміздей, талан-таражға салудың объектісі меншік қатынастары дедік.
Талан-таражға салудың заты - қылмыскер иеленген мүлік болып табылады.
Жалпы қағидаға сәйкес, қылмыскер иеленген зат басқа біреудің меншігінде
Заттық белгі.
Экономикалық белгі.
Құқықтық белгі.
Талан-таражға салудың заты болғандықтан мүлік әруақытта да материалдық, яғни
Осыған байланысты, мүліктік қылмыс ретінде, талан-таражға салудың заты ретінде
Талан-таражға салудың затының келесі белгісі – экономикалық белгі. Талан-
Мүліктік емес сипаттағы құжаттар, сондай-ақ тек мүлікті алуға құқық
Талан-таражға салу затының үшінші белгісі - құқықтық белгі. Бұл
Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе, төменедегідей тұжырымдарды жасауға болады:
Талан-таражға салудың заты - қылмыспен қол сұғылып бұзылатын заттар,
Талан-таражға салудың заты жылжитын да, жылжымайтын да мүлік бола
Талан-таражға салудың заты азаматтық айналымнан алынған заттар да бола
Талан- тараждың заңдық анықтамасының маңызды элементі, кінәлінің немесе
Талан-тараж барысында мүлік меншік иесінің немесе басқа да
Осыған байланысты талан-тараждың әрбір нақты фактісіне байланысты алынған мүліктің
Талан-тараждың келесі белгілерін атауға болады:: талан-тараж заңмен тыйым салынған
Сот-тергеу тәжірибесінде келесі жағдайлар жиі кездеседі. Адам мүлікті заңды
Бірінші жағдайда, рұқсат етілгеннен мүлікті ірі мөлшерде алу, егер
Екінші жағдайда, жауаптылық туралы мәселе адамның білуіне байланысты шешілуі
Мүлікті талан-таражға салудың қоғамға қауіптілік себебінің бірі- мүліктің қайтарымсыз
Қайтарымсыз, тегін деп, ақшалай эквивалентсіз немесе орнына басқа мүлікті
Талан-тараждың қайтарымсыз, тегін белгісі екі жағдайда орын алмайды: Біріншіден,
Талан-таражға салудың объективтік жағының барлық белгілерін анықтау, оның қоғамға
Талан-тараждың субъективтік белгілеріне:
1) қасақаналық;
2) пайдақорлық мақсат;
3) субъект жатады.
Талан-тараждың субъективтік жағы кінәнің тікелей қасақаналық түрімен сипатталады. Адам
Іс-әрекетті талан-тараж ретінде саралау үшін, кінәлі мүліктің басқа біреудің
Іс-әрекетті талан-тараж ретінде саралау барысындағы келесі мәселе, кінәлінің алынған
Талан-таражға салудың заңда берілген анықтамасында пайдақорлық мақсат көрсетілген. Заң
А.А.Пинаевтің пікірі бойынша: “Субъектіде пайдакүнемдік ниеттің негізінде белгілі бір
Талан-таражға салудың субъектісі, жалпы субъект болып табылады. Субъектінің белгілері
Талан-таражға салудың субъектісінің заңдық белгілері аса қиыншылықтарды туындатпайды. Олар
Заң әдебиеттерінде талан-таражға салудың нысандарын бөліп көрсетуде бірыңғай позиция
Талан-тараждың нысандарына байланысты көңіл аударалық мәселе, қорқытып алушылыққа байланысты.
Талан-таражды түрлерге бөлу алынған заттың мөлшеріне байланысты. Осы белгілерге
Егер ұрланған мүліктің құны әрекет жасалған кезде Қазақстан
ҚР ҚК-ң 175 бабының ескертуіне сәйкес: “Ірі мөлшер
Талан-тараждың түрлеріне байланысты Ресей Федерациясының заңдарына көз жүгіртсек, елеулі
Азаматқа елеулі мөлшерде залал келтірілгендігін анықтау барысында алынған заттың
Жай талан-таражға салу деп - алынған заттың мөлшері ірі
Алынған заттың мөлшерін меншік иесіне келтірілген және өтелінуі қажет
3.2 Тонау қылмысы және ұрлықтан өзгешелiгi
Қазақстан Республикасы ҚК-нiң 175-бабында “ұрлық, яғни бөтен мүлiктi жасырын
Ұрлық және тонау қылмыстары құрамдары жағынан бiр-бiрiне ұқсас жақтары
Ұрлық және тонау қылмыстарының субъектiсi – 14 жасқа толған,
Ұрлық және тонау қылмыстары субъективтiк жағынан қасақана тiкелей ниетпен,
Ұрлық және тонау қылмыстары объективтiк жағынан екеуi де белсендi
Ұрлық және тонау құрамдары – материалдық құрамдарға жатады.
Сонымен қатар ұрлық және тонау қылмыстарының ауырлататын жағдайларда жасалатын
Тонау және ұрлық қылмыстарын дәрежелеу барысында мынандай белгiлерiне көңiл
1) Тонау және ұрлық қылмыстары объективтiк жағынан жасалу тәсiлi
2) Тонаудың ауырлататын түрi – адамдар бобының алдын ала
3) Тонау қылмысында бөтен мүлiктi алу кезiнде жәбiрленушiнiң өмiрi
4) Тонау қылмысында ұсақ-түйiк ұрлық түсiнiгi жоқ. Тонауда келтiрiлген
3. 3 Тонау және сенiп тапсырылған бөтен мүлiктi иеленiп
Сенiп тапсырылған бөтен мүлiктi иеленiп алу немесе ысырап ету
Сенiп тапсырылған бөтен мүлiктi иеленiп алу немесе ысырап ету
Иеленiп алу мен ысырап етудiң негiзгi айырмашылығы иеленiп алуда
Тонау қылмысында бөтеннiң мүлкiн ашықтан-ашық ұрлап алады, болмаса жәбiрленушiнiң
Тонау және сенiп тапсырылған бөтен мүлiктi иеленiп алу немесе
Тонау және сенiп тапсырылған бөтен мүлiктi иеленiп алу немесе
1) Тонау қылмысында қылмыс субъектiсi 14 жасқа толған, есi
2) Объективтiк жағынан тонау қылмысы белсендi әрекет әрекет арқылы
Сенiп тапсырылған бөтен мүлiктi иеленiп алу немесе ысырап ету
3.4 Тонау қылмысы және алаяқтық қылмысынан айырмашылығы
Тонау қылмысына құрамы жағынан ұқсас қылмыстардың бiрi “алаяқтық” қылмысы
Қазақстан Республикасы қылмыс кодексiнiң 177-бабында “алаяқтық, яғеи бөтен мүлiкке
Алаяқтық қылмысы алдау немесе сенiмге қиянат жасау жолмен жүзеге
Алдау жолы дегенiмiз шындыққа жатпайтын ôактiлердi көрiнеу бұрмалау, жалған
Сенiмге қиянат жасау кiнәлi адамның меншiк иесiнен сенiмiне
Алдау және сенiмге қиянат жасау алаяқтық қылмысының жасалу
Тонау және алаяқтық қылмыстарының топтық объектiсi меншiк, ал тiкелей
Бұл қылмыстардың субъектiсi 14 жасқа толған, есi дұрыс адам
Тонау және алаяқтық субъектiк жағынан да ұқсас, яғни қасақана
Тонау және алаяқтық қылмыстары объективтiк жағынан ажыратылады, яғни қылмыс
Тонау қылмысында ашық түрде бөтеннiң мүлкiн ұрлайтын болса, алаяқтықта
Алаяқтық қылмысында бөтен мүлiкке ие болу үшiн қолданылмайды, ал
Тонау және алаяқтық материалдық қылмыс құрамдарына жатады, яғни кiнәлi
3.5 Тонау қылмысының және қарақшылықтан айырмашылығы
Қарақшылық қылмыс да бөтеннiң мүлкiн ұрлаудың бiр түрi болып
Қазақстан Республикасы қылмыстық кодекiсiнiң 179-бабында қарқшылық қылмысының анықтамасы берiледi.
Қарақшылықтың тонауға қарағанда қауiптiлiгi, ол бөтеннiң меншiгiне қол сұға
Тонау қылмысы мен қарақшылық қылмысының субъектiлерi 14 жасқа толған,
Субъективтiк жағынан да бұл қылмыстар бiр-бiрiне ұқсас, екеуi де
Тонау қылмысында объект негiзiнен меншiк, ал кейбiр жағдайларда ғана
Обективтiк жағы бойынша тонау қылмысы мен қарақшылық қылмыстарының көптеген
1) Күш қолданбай да тонау қылмысын жасау болатын болса,
2) Тонау қылмысында күш қолданып жасалған жағдайда да ол
3) Тонау қылмысы материалдық қылмыс құрамына жатады, ғни тонаушы
Қарақшылық қылмысы ôормалüдық қылмыс құрамына жатады, яғни бөтен мүлiктi
Қазақстан Республикасы Жоғары Соты Пленумы 1996 жыл 20-желтоқсандағы “Тонау
Тонау қылмысы материалдық қылмыс құрамы, яғни қылмыс мiндеттi түрде
Қорқытып алушылық ôормалüдық қылмыс құрамына жатады, яғни қорқытып алушылық
5) Тонау қылмысында күш қолдану немесе күш қолданамын деп
Қорқытып алушылықта қорқыту тәсiлi жәбiрленушiнiң қойылған талаптарды тез орындауына
3.6 Тонау қылмысы және қорқытып алушылық қылмысы
Қорқытып алушылық қылмысы бөтен мүлiктi ұрлау қылмыстарының бiр түрi
Қазақстан Республикасы қылмыстық кодексiнiң 175-бабы “ұрлық”, 176-бап “сенiп тапсырылған
“Қорқытып алушылық, яғни бөтен мүлiктi немесе мүлiкке құқықты берудi
Тонау қылмысының топтық объектiсi меншiк, тiкелей объектiсi бөтеннiң мүлкi
Тонау және қорқытып алушылықтың субъектiлерi 14 жасқа толған есi
Тонау және қорқытып алушылық субъективтiк жағынан қасақана тiкелей ниетпен
Объективтiк жағынан қорқытып алушылық екi түрлi жеке әрекеттен тұрады,
Тонау қылмысы мынандай ерекшелiктерiмен қорқытып алушылық қылмысынан ажыратылады:
1) Тонау қылмысында күш қолданғанда болмашы ғана жарақат, жеңiл
Қорқытып алушылықта күш қолдану барысында жеңiл, орта немесе ауыр
2) Тонау қылмысында бөтен мүлiкке иелiк ету сол тонау
Қорқытып алушылық бөтен мүлiкке иелiк ету кейiнге қалдырылады, яғни
3) Тонау қылмысының тәсiлi ашық түрде өмiрге қауiптi емес
4)Тонау қылмысы материалдық қылмыс құрамы, яғни қылмыс мiндеттi түрде
Қорқытып алушылық ôормалдық қылмыс құрамына жатады, яғни қорқытып алушылық
5) Тонау қылмысында күш қолдану немесе күш қолданамын деп
Қорқытып алушылықта қорқыту тәсiлi жәбiрленушiнiң қойылған талаптарды тез
3.7 Тонау қылмысына ұқсас өзге де қылмыстар
Қазақстан Республикасы қылмыстық кодексiнiң 175-бабының ескертуiнде 3-тармағында бiрнеше рет
Тонау қылмысында 2 және 3-бөлiктерiнде “бiрнеше рет”, “ұрлық немесе
Демек, Қазақстан Республикасы қылмыстық кодекiсiнде көрсетiлген 248-бап “Радиоактивтiк материалдарды
Қазақстан Республикасы қылмыстық кодексiнiң 248-бабының 1-бөлiгiнде
Радиоактивтiк материалдарды ұрлау немесе қорқытып алу -жетi жүзден бiр
Дәл сол әрекеттер:
а) адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша
б) бiрнеше рет
в) адам өз қызмет бабын пайдаланып
г) өмiрге немесе денсаулыққа қауiптi емес күш қолдана отырып,
мүлкi тәркiленiп не онсыз төрт жылдан жетi жылға дейiнгi
3-бөлiгiнде:
а) өмiрге немесе денсаулыққа қауiптi күш қолдана отырып немесе
б) ұйымдасқан топ
в) ұрлағаны не қорқытып алғаны үшiн екi рет не
мүлкi тәркiленiп, бес жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас
Бұл қылмыстың тiкелей объектiсi болып радиоактивтi материалдардың белгiленген айналым
Объективтiк жағынан радиоактивтiк материалдарды талан-таражға салу немесе қорқытып алу
Субъективтiк жағының қасақана тiкелей ниетпен жүзеге асырылады.
Қылмыстың субъектiсi 16 жасқа толған, есi дұрыс адам бола
Радиоактивтi материалдарды талан-таражға салу немесе қорқытып алу қылмысы тонау
1) Тонау қылмысының тiкелей объектiсi меншiк және адамның денсаулығы
2) Тонаудың жасалу тәсiлi ашық түрде болатын болса, радиоактивтi
3) Тонау қылмысы материалды қылмыс құрамдарына жататын болса, радиоактивтi
4) тонау қылмысының субъектiсi 14 жасқа толған, есi дұрыс
Тонау қылмысына құрамы жағынан ұқсас тағы бiр қылмыс, ол
Ол бойынша: 1-бөлiгiнде:
Атыс қаруын, оның жинақтаушы бөлшектерiн, оқ-дәрiнiң, жарылғыш заттар немесе
үш жылдан жетi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға
2-бөлiгiнде:
Жаппай қырып-жоятын қаруды, сол сияқты жаппай қырып-жоятын қару жасау
бес жылдан он жылға дейiн мерзiмге бас бостандығынан айыруға
3-бөлiгiнде:
Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген әрекеттер егер
а) адам өзiнiң қызмет бабын пайдаланып жасаса
б) әлденеше рет
в) Өмiрге немесе денсаулыққа қауiптi емес күш қолдану, не
2) адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша жасалса
мүмкiн тәркiлеп немесе онсыз бес жылдан он екi жылға
4-бөлiгiнде:
Осы баптың бiрiншi, екiншi немесе үшiншi бөлiктенiнде көзделген әрекеттер,
а) ұйымдасқан топ
б) Өмiрге немесе денсаулыққа қауiптi күш қолдану немесе осындай
б) бұрын ұрлық не қорқытып алушылық үшiн екi немесе
мүлкiн тәркiлеу сегiз жылдан бес жылға дейiнгi мерзiмге бас
Қаруды, оқ-дәрiнi, жарылғыш заттар мен жару құрылғыларын талан-таражға салу
Бұл қылмыстың тiкелей объектiсi - қоғамдық қауiпсiздiк, қосымша тiкелей
Субъектiсi 14 жасқа толған, есi дұрыс адам.
Субъективтiк жағынан қасақана тiкелей ниет
Объективтiк жағынан қаруды, оқ-дәрiнi, жарылғыш заттар мен жару
Тонау қылмысымен мына төмендегiдей айырмашылықтары бар:
1) Қылмысты жасау тәсiлi түрлi-түрлi болады, яғни ашық түрде
Тонау қылмысы тек ашық түрде, денсаулығына қауiптi емес күш
2) Қылмыстық затты мiндеттi түрде қару, оқ-дәрi, жарылғыш заттар
3) Адам өзiнiң қызмет бабын пайдаланып жасаса деген ауырлататын
4) Қылмыстық құралы жағынан материалдық және ôормалдық қылмыс құралдары
Тонау қылмысы тек материалдық қылмыс құрамна жатады.
Тонау қылмысына құрамы жағынан ұқсас қылмыстың бiрi Қазақстан Республикасы
Есiрткi заттарды немесе жүйкеге әсер ететiн заттарды ұрлау не
2-бөлiгiнде:
Нақ сол әрекеттердi:
а) адамдар тобы алдын ала сөз байласып жасаса;
б) әлденеше рет;
в) адам өзiнiң қызмет бабын пайдалану арқылы;
г) өмiрге немесе денсаулыққа қауiптi емес күш қолдану не
мүлкiн тәркiлеп немесе онсыз алты жылдан он жылға дейiнгi
3-бөлiгiнде:
Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген әрекеттер, оларды:
а) ұйымдасқан топ;
б) iрi мөлшерде есiрткi заттар немесе жүйкеге әсер ететiн
в) өмiрге немесе денсаулыққа қауiптi күш қолдану не осындай
мүлкiн тәркiлеп, сегiз жылдан он бес жылға дейiнгi мерзiмге
Есiрткi заттарды немесе жүйкеге әсер ететiн заттарды талан-таражға салу
Қылмыстың тiкелей объектiсi халықтың денсаулығын қамтамасыз ететiн қоғамдық қатынастар,
Объективтiк жағы екi түрлi нысан арқылы жасалады, яғни бiрiншiсi
Субъективтiк жағы қасақана тiкелей ниет арқылы жасалады. Тонау қылмысына
қылмыстың субъектiсi 14 жасқа толған, есi дұрыс адам, яғни
Қылмыстың жасалуы түрлi-түрлi тәсiлдермен жасалады, яғни ашық түрде тонау
Тонау қылмысының тағы бiр өзгешiлiгi құрамы жағынан, яғни екi
Есiрткi заттарды немесе жүйкеге әсер ететiн заттарды талан-таражға салу
ҚОРЫТЫНДЫ
Тонау қылмысы қазіргі таңда еліміздегі белең
«Тонау» қылмысы қылмыстық құқықтың ерекше
Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексiнiң 6-тарауында меншiкке қарсы қылмыстар топтастырылған.
Тонау қылмысы меншiкке қарсы қылмыстардың ең қауiптi түрiнiң бiрi
“Тонау қылмысына қылмыстық жауаптылық” атты дипломдық жұмыста тонау қылмысының
Тонау қылмысының құрамдары жағынан ұқсас “ұрлық”, “сенiп тапсырылған мүлiктi
Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабында “Қазақстан Республикасы өзiн демократиялық,
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ :
Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995 жыл 30 тамыз.
Қазақстан Республикасы Жоғары Сотының “Соттардың бандитизм және қылмысқа қатыса
Постановления пленумов Верховного суда Республики Казаõстан 1992-2002 года Алматы
А.Т. Жукенов Квалификация хищений: Теория и судебная практика. Алматы
А.Н. Ағыбаев Қылмыстық құқық /жалпы бөлiм/ Алматы 1999 жыл.
И.Ш. Борчашвили, Г.К. Рахимжанова Комментарий к уголовному кодексу Республики
Қазақстан Республикасы Жоғарғы соты пленумы қаулыларының жинағы Алматы 1999
А.Н. Ағыбаев Қылмыстық құқық /Ерекше бөлiм/ Алматы “Жетi жарғы”
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексi Алматы 2001 жыл.
Уголовноый Кодекс Республики Казахстан общая характеристка (в сравнении с
Қазақстан Республикасының Қылмыстық iс жүргiзу кодексi Алматы 2001 жыл.
Е. Алауов Рэкетпен күресу проблемалары Алматы “Жетi жарғы”
Қылмыстық құқықтың жалпы бөлiмi бойынша тапсырмалар жинағы Алматы “Жетi
Қазақстан Республикасы Жоғарғы соты Пленумының “Бөтеннiң мүлкiн ұрлауды саралаудың
Тенчов Э.С. Уголовная ответственность за хищение государственного или общественного
Алауов Е.О. Проблемы уголовно-правовой борбы с вымогателüством. Алматы 1997
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумының “Қорқытып алушылық iстер жөнiндегi
Г.У. Поленов Уголовное Право Республики Казақстан Алматы 1999 год.
Қазақстан Республикасы Конституциясына түсiнiктеме – Г. Сапарғалиев, Алматы, 1999
Қылмыстық құқық (жалпы бөлiм) – Е. Алауханов, С. Рахметов,
Уголовное право (общая часть) – И. Казаченко, Москва,
1999 г.
Уголовное право (общая часть) – Л. Гауфман и др.,
Уголовное право (общая часть) – С. Дъяков и др.,
Российское уголовное право (общая часть) – А. Наумов, Москва,
Уголовное право РК (общая часть) – Е. Қайыржанов, Алматы
Комментарий к уголовному кодексу – И. Рогов, Г. Баймурзин,
Қазақстан Республикасы қылмыстық кодексiне түсiндiрме – С. Рахметов, Алматы,
Уголовный процесс – Т. Сәрсенбаев, А. Кан, Астана, 2000
Қазақстан Республикасының қылмыстық атқару құқығы – авторлар ұжымы, Алматы,
Қазақстан Республикасының қылмыстық атқару кодексi – Алматы, 2002 ж.
Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк құқығы – Алматы, 2001 ж.
Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк кодексi – Алматы, 2001 ж.
Қазақстан Республикасының азаматтық құқығы, - Б.Ж. Ашитов, 2000 ж.
Қазақстан Республикасының азаматтық кодексi, Алматы, 2000 ж. (жалпы бөлім)
1
49
